Analiza preferencji konsumentów na rynku butelkowanych wód mineralnych

Pełen tekst

(1)605. 2002. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Jolanta Mirek Katedra Analizy Rynku i Badañ Marketingowych. Analiza preferencji konsumentów na rynku butelkowanych wód mineralnych 1.. Wprowadzenie. Obecnie na rynku wód mineralnych funkcjonuje wiele podmiotów gospodarczych, które oferuj¹ zró¿nicowane produkty. W sferze konsumpcji da³o to mo¿liwoœæ wiêkszego wyboru, natomiast w sferze poda¿owej spowodowa³o wzrost konkurencji. Konkurencja ta przejawia siê zarówno w doskonaleniu samych produktów i opakowañ, jak równie¿ w stosowaniu konkretnych strategii cenowych, promocyjnych, czy te¿ odpowiednim doborze kana³ów dystrybucji. Daje to konsumentom mo¿liwoœæ wiêkszego wyboru produktów zgodnie z ich preferencjami. Celem niniejszego artyku³u jest analiza tych preferencji na podstawie badañ ankietowych przeprowadzonych przez autorkê.. 2. Ogólna charakterystyka rynku butelkowanych wód mineralnych w Polsce Polska posiada bardzo bogate zasoby wód podziemnych o zró¿nicowanym sk³adzie, które mog¹ byæ butelkowane. Dziêki temu mo¿liwy jest dynamiczny rozwój przemys³u rozlewniczego, który zwi¹zany jest nie tylko z samym rozlewnictwem wody, ale równie¿ z ca³ym zespo³em dzia³añ, maj¹cych na celu wyprodukowanie gotowego produktu, jakim jest woda mineralna w opakowaniu jednostkowym, przeznaczona do obrotu handlowego. W ci¹gu ostatnich lat spo¿ycie wód mineralnych w Polsce znacznie wzros³o i w 2000 r. wynosi³o ok. 37 litrów na osobê w ci¹gu roku (w 1990 r. wynosi³o ok..

(2) Jolanta Mirek. 122. 10 litrów) 1. Pomimo to jest ono du¿o mniejsze ni¿ w wiêkszoœci krajów Europy Zachodniej (np. we W³oszech – 160,5 litra). W Polsce istnieje ok. 250 rozlewni wód mineralnych, w tym 18 rozlewni uzdrowiskowych. Du¿ych rozlewni, produkuj¹cych rocznie ponad 10 mln litrów jest ok. 602. Œwiadczy to o tym, ¿e rynek producentów jest znacznie rozdrobniony, zw³aszcza ¿e po³owê zapotrzebowania na wody mineralne realizuje siedem najwiêkszych rozlewni: Coca-Cola (Bonaqa), Nestle (Na³êczowianka), ¯ywiec, Pepsi Cola (Aqua Minerale), Multico (Multi Vita), Kent, Muszynianka. Marki te s¹ markami ogólnokrajowymi. Fakt, ¿e ich wody nale¿¹ do najdro¿szych, a pomimo to ciesz¹ siê du¿¹ popularnoœci¹, œwiadczy o tym, i¿ nabywcy nie kieruj¹ siê przy zakupie wy³¹cznie cen¹. Tylko czêœæ producentów mo¿e pochwaliæ siê dobr¹ znajomoœci¹ swojej marki i lojalnymi konsumentami, których jest zdecydowanie wiêcej w du¿ych miastach. Kupuj¹ oni wodê czêœciej ni¿ mieszkañcy ma³ych miast i wsi i z regu³y decyzjê o zakupie konkretnej wody podejmuj¹ przed pójœciem do sklepu3. Najwiêkszy udzia³ w wydatkach na wodê wykazuj¹ w Polsce regiony po³udniowe. Zwi¹zane jest to ze znacznym zagêszczeniem ludnoœci na tych terenach oraz najwiêksz¹ liczb¹ Ÿróde³4. Rynek wód mineralnych charakteryzuje siê znaczn¹ sezonowoœci¹. Najwiêksze nasilenie popytu przypada na najcieplejsze miesi¹ce, od koñca kwietnia do po³owy wrzeœnia. Nastêpnie popyt spada, aby nieco wzrosn¹æ wraz z rozpoczêciem sezonu grzewczego.. 100 90 80 70 60 % 50 40 30 20 10 0. 33. 38,3. 41,4. 67. 61,7. 58,6. 1997. 1998 woda gazowana. 1999 woda niegazowana. Rys. 1. Struktura produkcji wód mineralnych w Polsce w latach 1997–1999 Źród³o: dane AC Nielsen.. 1 M. Kucharski, Produkcja i konsumpcja wód w opakowaniach w Polsce i Europie w latach 1991–2000, „•ród³o” 2001, nr 2, Krajowa Izba Gospodarcza „Przemys³ Rozlewniczy”, s. 6. 2. Mokre lata, „Handel” 1999, nr 5, s. 40.. 3. Kurek z wod¹, „Handel” 2000, nr 5, s. 22.. 4. R. Borowski, Wodny œwiat, „Handel” 2000, nr 3, s. 40..

(3) Analiza preferencji konsumentów.... 123. W Polsce wci¹¿ wiêkszym zainteresowaniem ciesz¹ siê wody gazowane od niegazowanych, chocia¿ ich udzia³ w rynku systematycznie spada na rzecz wód niegazowanych, co przedstawia rys. 1.. 3.. Projektowanie. badañ. Przed rozpoczêciem badañ okreœlono kilka problemów badawczych, maj¹cych na celu zebranie informacji koniecznych do zbadania preferencji konsumentów na rynku butelkowanych wód mineralnych: – jaka czêœæ populacji pije wodê mineraln¹? – jakie marki wody kupowane s¹ najczêœciej? – które marki s¹ preferowane? – czy bardziej lubiane s¹ wody gazowane, czy niegazowane? – czym kieruj¹ siê konsumenci przy wyborze wody mineralnej? – czy przy wyborze konkretnej wody mineralnej konsumenci zwracaj¹ uwagê na zawartoœæ sk³adników mineralnych oraz na fakt, czy dana woda pochodzi z miejscowoœci uzdrowiskowej? – jaki rodzaj i pojemnoœæ butelek preferuj¹ konsumenci? – jakimi cechami demograficznymi charakteryzuj¹ siê konsumenci wód mineralnych? – jakimi cechami demograficznymi charakteryzuj¹ siê osoby nie pij¹ce wody mineralnej? – jakie s¹ g³ówne motywy niepicia wody mineralnej? – jakie s¹ g³ówne substytuty wody mineralnej? Próbê do badañ dobrano metod¹ doboru losowego. Przebadano 70 osób, bêd¹cych mieszkañcami województwa ma³opolskiego, zró¿nicowanych pod wzglêdem p³ci, wieku, miejsca zamieszkania i wykszta³cenia. Jako narzêdzie pomiarowe pos³u¿y³ w niniejszych badaniach kwestionariusz ankietowy zbudowany z zastosowaniem skal nominalnych, porz¹dkowych i stosunkowych oraz pytañ otwartych.. 4. Analiza danych Na podstawie badañ ustalono, ¿e spoœród badanych respondentów 85,7% pije wodê mineraln¹5. Osoby te charakteryzuj¹ siê ró¿nymi preferencjami, które dotycz¹ poszczególnych marek wody, jej rodzajów, wielkoœci kupowanych opakowañ oraz materia³ów, z jakich s¹ wykonane. Konsumenci przy wyborze konkretnej wody kieruj¹ siê ró¿nymi motywami, zwracaj¹, b¹dŸ nie, uwagê na zawartoœæ sk³adników mineralnych oraz miejsce pochodzenia wody.. W dalszych rozwa¿aniach bêdzie mowa o konsumentach wody mineralnej i dlatego to oni bêd¹ stanowili 100%, a nie ogó³ respondentów. 5.

(4) Jolanta Mirek. 124. 30%. 5%. 28%. 37% codziennie kilka razy w miesiącu. kilka razy w tygodniu rzadziej niż raz w miesiącu. Rys. 2. Czêstotliwoœæ picia wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne.. Równie¿ czêstotliwoœæ picia wody u poszczególnych respondentów jest ró¿na, co przedstawia rys. 2. W sumie 65% konsumentów pije wodê codziennie lub kilka razy w tygodniu, 30% – kilka razy w miesi¹cu, a tylko 5% rzadziej ni¿ raz w miesi¹cu. Na podstawie pytania, w którym respondenci mieli wymieniæ, jakie marki wody zazwyczaj pij¹, uda³o siê ustaliæ, które marki kupowane s¹ najczêœciej. Zestawienia te zarówno w ujêciu iloœciowym, jak i procentowym zebrano w tabeli 1. Tabela 1. Najbardziej popularne marki wody mineralnej Marka wody mineralnej Muszynianka Multi Vita Kryniczanka Nałęczowianka Galicjanka Aqua Minerale Bonaqua Buskowianka Staropolanka Ustronianka Babia Góra Jan Piwniczanka Żywiec Dobrawa Jordanka Wielka Pieniawa Wysowianka Zuber. Źród³o: opracowanie w³asne.. Częstość odpowiedzi 32 20 14 14 6 5 3 3 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1. Udział (w %) 27,59 17,24 12,07 12,07 5,17 4,31 2,59 2,59 2,59 2,59 1,72 1,72 1,72 1,72 0,86 0,86 0,86 0,86 0,86.

(5) Analiza preferencji konsumentów.... 125. Jak wynika z badañ, najbardziej popularn¹ wod¹ jest Muszynianka, która jest kupowana przez 27,6% konsumentów, na drugim miejscu znajduje siê Multi Vita (17,24%), a na trzecim Kryniczanka i Na³êczowianka (12,07%). Nastêpnie respondenci mieli za zadanie wybraæ preferowan¹ markê wody. Wyniki tego badania zosta³y przedstawione na rys. 3.. 35 30. 30,0. Liczba osób. 25. 21,7. 20 15,0. 15 10. 11,7. 6,7 3,3. 5. 3,3 1,7. 1,7. 1,7. 1,7. 1,7. Liczność. Dobrawa. Piwniczanka. Wielka Pieniawa. Żywiec. Ustronianka. Galicjanka. Babia Góra. Buskowianka. Kryniczanka. Multi Vita. Nałęczowianka. Muszynianka. 0. Procent. Rys. 3. Preferowane marki wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne.. Porównuj¹c tabelê 1 z rys. 3, mo¿na stwierdziæ, ¿e rozk³ad marek najbardziej popularnych jest zbli¿ony do rozk³adu marek preferowanych. Na pierwszym miejscu najczêœciej wymieniana by³a Muszynianka (30%), nastêpnie Multi Vita (21,7%), Kryniczanka (15%) i Na³êczowianka (11,7%). Na podstawie odpowiedzi na kolejne pytanie uzyskano dane dotycz¹ce tego, czym kieruj¹ siê respondenci przy wyborze wody mineralnej (mogli oni wybraæ maksymalnie 3 odpowiedzi). Zosta³o to przedstawione na rys. 4. Jak widaæ najwiêksze znaczenie maj¹ cztery czynniki: smak (który stanowi³ 40,2% wszystkich odpowiedzi i a¿ 78,3% respondentów wymieni³o ten czynnik w swoich odpowiedziach), dostêpnoœæ w punktach sprzeda¿y i przyzwyczajenie (po 18,8%) oraz cena (12,2%). Znana marka stanowi³a jedynie 8,5% wszystkich odpowiedzi, a wymieni³o j¹ 16,7% wszystkich respondentów. Tylko 1 osoba wymieni³a zalecenie lekarza jako czynnik wyboru wody mineralnej. Nikt nie uwzglêdni³ w swoich odpowiedziach takich czynników, jak opinia znajomych i reklama, pomimo ¿e preferowane s¹ marki czêsto reklamowane..

(6) Jolanta Mirek. 126. 9%. 1%. 13%. 19%. 19% 39% cena dostępność w punktach sprzedaży znana marka. smak przyzwyczajenie zalecenie lekarza. Rys. 4. Czynniki decyduj¹ce o wyborze konkretnej marki wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne.. Kolejne pytanie dotyczy³o tego, czy konsumenci przy zakupie wody mineralnej zwracaj¹ uwagê na zawartoœæ sk³adników mineralnych. 60% osób odpowiedzia³o twierdz¹co, a 40% negatywnie. Podobny rozk³ad odpowiedzi dotyczy³ odpowiedzi na pytanie o znaczenie pochodzenia wody z miejscowoœci uzdrowiskowej.. 50 45. Liczba osób. 40 35. 30,0. 30 25 20. 23,3 20,0 16,7. 15 10,0. liczność. 10. 14 wyłącznie niegazowane. w równej mierze gazowane i niegazowane. przeważnie gazowane. 0. 18. 6 wyłącznie gazowane. 5. 12. przeważnie niegazowane. 10. procent. Rys. 5. Preferencje konsumentów dotycz¹ce rodzaju wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne..

(7) Analiza preferencji konsumentów.... 127. Liczba litrów. Nastêpnie badaniu poddano preferencje respondentów odnoœnie do rodzaju wody mineralnej (rys. 5). Z rys. 5 wynika, ¿e w sumie 50% konsumentów pije wy³¹cznie wody gazowane oraz przewa¿nie wody gazowane, 10% respondentów pije w równej mierze wody gazowane i niegazowane, natomiast 40% stanowi¹ w sumie lojalni i mniej lojalni konsumenci wód mineralnych. O tym, ¿e wody mineralne ciesz¹ siê coraz wiêksz¹ popularnoœci¹ œwiadczy fakt, i¿ posiadaj¹ one nieco wiêcej (23%) lojalnych konsumentów ni¿ wody gazowane (20%). Na rynku konsumenci mog¹ zakupiæ wodê w opakowaniach o ró¿nej pojemnoœci. Ich preferencje zosta³y uwzglêdnione na rys. 6. Jak widaæ najwiêkszym powodzeniem ciesz¹ siê wody w butelkach o pojemnoœci 1,5 litra (60% odpowiedzi) oraz 0,33 litra (15,7%). Najrzadziej natomiast kupowane s¹ wody w butelkach o pojemnoœci 2 i 5 litrów (po 5%).. 5. 4,3. 2. 4,3. 1,5. 60,0. 1. 10,0. 0,5. 5,7. 0,33 0,0. 15,7 10,0. 20,0. 30,0. 40,0. 50,0. 60,0. 70,0 %. Rys. 6. Preferencje konsumentów odnoœnie do pojemnoœci butelek wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne.. Ró¿ne s¹ te¿ preferencje dotycz¹ce materia³u, z jakiego s¹ wykonane butelki (rys. 7). Z rys. 7 wynika, ¿e preferowane s¹ butelki plastykowe typu PET (41,7%), 30% konsumentów preferuje butelki szklane, natomiast dla 28,3% materia³, z jakiego wykonane jest opakowanie, nie odgrywa ¿adnej roli. Kolejnym etapem badania sta³o siê ustalenie miejsca, w którym najczêœciej kupuje siê wodê mineraln¹ (rys. 8). Okazuje siê, ¿e najwiêcej osób (70%) zaopatruje siê w wodê w pobliskim sklepie, 20% respondentów kupuje j¹ w hurtowni, natomiast tylko 10% w supermarketach. Logiczne zale¿noœci pomiêdzy zmiennymi przedstawiono w formie dwudzielczych tabel kontyngencji. W opracowaniu uwzglêdniono jedynie te zale¿noœci, które okaza³y siê istotne. Sprawdzono to za pomoc¹ testu χ2 na poziomie istotnoœci 0,05..

(8) Jolanta Mirek. 128. 45. 41,7. 40 35 Liczba osób. 30,0. 28,3. 30 25 20 15 25 10. 18. 17. 5 0. szklane. plastykowe liczność. obojętne procent. Rys. 7. Preferencje konsumentów dotycz¹ce materia³u, z jakiego wykonane jest opakowanie wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne.. 70. 70. Liczba osób. 60 50 42 40 30 20. 20 12. 10. 10. 6. 0 w pobliskim sklepie. w supermarkecie. liczność. w hurtowni. procent. Rys. 8. Preferencje konsumentów odnoœnie miejsca zakupu wody mineralnej Źród³o: opracowanie w³asne.. W pobliskim sklepie zakupów wody mineralnej dokonuj¹ w podobnych proporcjach zarówno osoby, które zwracaj¹ uwagê na zawartoœæ sk³adników mineralnych, jak równie¿ osoby, dla których nie ma to znaczenia (w sumie 70%). Równie¿ w podobnych proporcjach dokonuj¹ oni zakupów w supermarketach (w sumie 10%)..

(9) Analiza preferencji konsumentów.... 129. Osoby zwracaj¹ce uwagê na zawartoœæ sk³adników mineralnych znacznie czêœciej ni¿ osoby, dla których nie ma to znaczenia, dokonuj¹ zakupów w hurtowni (tabela 2). Tabela 2. Zale¿noœæ pomiêdzy zwracaniem uwagi na zawartoœæ sk³adników mineralnych a miejscem zakupu wody mineralnej Zwracanie uwagi na zawartość składników mineralnych. Miejsce zakupu wody mineralnej pobliski sklep. supermarket. hurtownia. razem. Tak %. 22 36,67%. 3 5,00%. 11 18,33%. 36 60,00%. Nie %. 20 33,33%. 3 5,00%. 1 1,67%. 24 40,00%. Razem %. 42 70,00%. 6 10,00%. 12 20,00%. 60 100,00%. Źród³o: opracowanie w³asne.. Prawie po³owa respondentów zwraca przy zakupie uwagê zarówno na zawartoœæ pierwiastków mineralnych, jak i uzdrowiskowe pochodzenie wody mineralnej. Oko³o 1/4 badanej populacji to osoby, dla których oba te czynniki nie maj¹ znaczenia. Pozosta³a czêœæ respondentów dzieli siê natomiast w zbli¿onych proporcjach na osoby, które nie zwracaj¹ uwagi na zawartoœæ sk³adników mineralnych, lecz przywi¹zuj¹ wagê do pochodzenia wody z miejscowoœci uzdrowiskowej oraz osoby charakteryzuj¹ce siê odwrotnymi cechami, tzn. jest dla nich wa¿na zawartoœæ pierwiastków mineralnych, lecz jest im obojêtne, z jakiej miejscowoœci dana woda pochodzi (tabela 3). Tabela 3. Zale¿noœæ pomiêdzy zwracaniem uwagi na zawartoœæ sk³adników mineralnych a zwracaniem uwagi na uzdrowiskowe pochodzenie wody mineralnej Zwracanie uwagi na zawartość składników mineralnych. Zwracanie uwagi na uzdrowiskowe pochodzenie wody mineralnej tak. nie. razem. Tak %. 27 45,00%. 9 15,00%. 36 60,00%. Nie %. 10 16,67%. 14 23,33%. 24 40,00%. Razem %. 37 61,67%. 23 38,33%. 60 100,00%. Źród³o: opracowanie w³asne..

(10) Jolanta Mirek. 130. Kobiety czêœciej pij¹ wody niegazowane, natomiast mê¿czyŸni zdecydowanie czêœciej wody gazowane (tabela 4). Tabela 4. Zale¿noœæ pomiêdzy p³ci¹ a preferowanym rodzajem wody mineralnej Preferowany rodzaj wody mineralnej Płeć. przeważnie przeważnie gazowane niegazowane gazowane i niegazowane niegazowane. gazowane. razem. Kobieta %. 1 1,67%. 8 13,33%. 2 3,33%. 6 10,00%. 10 16,67%. 27 45,00%. Mężczyzna %. 11 18,33%. 10 16,67%. 4 6,67%. 4 6,67%. 4 6,67%. 33 55,00%. Razem %. 12 20,00%. 18 30,00%. 6 10,00%. 10 16,67%. 14 23,33%. 60 100,00%. Źród³o: opracowanie w³asne.. Konsumenci do piêædziesi¹tego roku ¿ycia preferuj¹ opakowania plastykowe. Dla ok. 1/3 respondentów w tym wieku fakt, z jakiego materia³u wykonane jest opakowanie, jest obojêtny. W grupie wiekowej powy¿ej 50 lat preferowane jest natomiast opakowanie szklane, a tylko niewiele osób opowiedzia³o siê za opakowaniem plastykowym oraz odpowiedzia³o, ¿e jest im obojêtny rodzaj opakowania (tabela 5). Tabela 5. Zale¿noœæ pomiêdzy wiekiem a preferowanym rodzajem opakowania wody mineralnej Rodzaj opakowania Wiek szklane. plastykowe. obojętne. razem. Do 30 lat %. 7 11,67%. 14 23,33%. 9 15,00%. 30 50,00%. 31–50 %. 4 6,67%. 10 16,67%. 7 11,67%. 21 35,00%. Powyżej 50 %. 7 11,67%. 1 1,67%. 1 1,66%. 9 15,00%. Razem %. 18 30,00%. 25 41,67%. 16 28,33%. 60 100,00%. Źród³o: opracowanie w³asne.. W grupie konsumentów do trzydziestego roku ¿ycia najbardziej popularnymi markami s¹ Multi Vita i Muszynianka, od 31 do 50 lat – Muszynianka i Na³êczowianka, natomiast w najstarszej grupie wiekowej (powy¿ej 50 lat) – Kryniczanka, a na drugim miejscu Piwniczanka (tabela 6)..

(11) Analiza preferencji konsumentów.... 131. Tabela 6. Zale¿noœæ pomiêdzy wiekiem a preferowan¹ mark¹ wody mineralnej Preferowana marka. Wiek do 30 lat. 31–50. powyżej 50. razem. Muszynianka %. 8 13,33%. 9 15,00%. 1 1,67%. 18 30,00%. Nałęczowianka %. 3 5,00%. 4 6,67%. 0 0,00%. 7 11,67%. Multi Vita %. 10 16,67%. 2 3,33%. 1 1,67%. 13 21,67%. Kryniczanka %. 2 3,33%. 3 5,00%. 4 6,67%. 9 15,00%. Buskowianka %. 1 1,67%. 1 1,67%. 0 0,00%. 2 3,33%. Babia Góra %. 0 0,00%. 1 1,67%. 0 0,00%. 1 1,67%. Galicjanka %. 4 6,67%. 0 0,00%. 0 0,00%. 4 6,67%. Ustronianka %. 1 1,67%. 0 0,00%. 0 0,00%. 1 1,67%. Żywiec %. 1 1,67%. 0 0,00%. 0 0,00%. 1 1,67%. Wielka Pieniawa %. 0 0,00%. 0 0,00%. 1 1,67%. 1 1,67%. Piwniczanka %. 0 0,00%. 0 0,00%. 2 3,33%. 2 3,33%. Dobrawa %. 0 0,00%. 1 1,67%. 0 0,00%. 1 1,67%. Razem %. 30 50,00%. 21 35,00%. 9 15,00%. 60 100,00%. Źród³o: opracowanie w³asne.. Respondenci w wieku do 30 lat w zbli¿onych proporcjach odpowiadaj¹ pozytywnie i negatywnie na pytanie, czy zwracaj¹ przy wyborze wody mineralnej uwagê na jej uzdrowiskowe pochodzenie. Konsumenci z przedzia³u wiekowego 31–50 lat czêœciej przywi¹zuj¹ wagê do uzdrowiskowego pochodzenia wody mineralnej, natomiast jest to bardzo wa¿ny czynnik dla prawie ca³ej grupy powy¿ej 50. roku ¿ycia (tabela 7). Osoby z wykszta³ceniem podstawowym i zawodowym najczêœciej pij¹ wodê codziennie lub kilka razy w tygodniu, osoby z wykszta³ceniem œrednim kilka razy w miesi¹cu. Konsumenci o wy¿szym wykszta³ceniu najczêœciej pij¹ wodê kilka razy.

(12) Jolanta Mirek. 132. w tygodniu. W tej grupie znajduj¹ siê równie¿ osoby, które pij¹ wodê mineraln¹ rzadziej ni¿ raz w miesi¹cu (tabela 8). Tabela 7. Zale¿noœæ pomiêdzy wiekiem a faktem zwracania uwagi na uzdrowiskowe pochodzenie wody mineralnej Znaczenie uzdrowiskowego pochodzenia wody mineralnej Wiek tak. nie. razem. Do 30 lat %. 14 23,33%. 16 26,67%. 30 50,00%. 31–50 %. 15 25,00%. 6 10,00%. 21 35,00%. Powyżej 50 %. 8 13,33%. 1 1,67%. 9 15,00%. Razem %. 37 61,67%. 23 38,33%. 60 100,00%. Źród³o: opracowanie w³asne.. Tabela 8. Zale¿noœæ pomiêdzy wykszta³ceniem a czêstotliwoœci¹ picia wody mineralnej Częstotliwość picia wody mineralnej Wykształcenie codziennie. kilka razy w tygodniu. kilka razy w miesiącu. rzadziej niż raz w miesiącu. Podstawowe %. 2 3,33%. 0 0,00%. 0 0,00%. 0 0,00%. 2 3,33%. Zawodowe %. 3 5,00%. 5 8,33%. 4 6,67%. 0 0,00%. 12 20,00%. Średnie %. 7 11,67%. 9 15,00%. 10 16,67%. 0 0,00%. 26 43,33%. Wyższe licencjackie %. 4 6,67%. 4 6,67%. 3 5,00%. 0 0,00%. 11 18,33%. Wyższe magisterskie %. 1 1,67%. 4 6,67%. 1 1,67%. 3 5,00%. 9 15,00%. Razem %. 17 28,33%. 22 36,67%. 18 30,00%. 3 5,00%. 60 100,00%. razem. Źród³o: opracowanie w³asne.. Najwiêcej mieszkañców wsi pije wodê mineraln¹ kilka razy na miesi¹c, natomiast mieszkañcy miast najczêœciej pij¹ wodê kilka razy w tygodniu (tabela 9)..

(13) Analiza preferencji konsumentów.... 133. Tabela 9. Zale¿noœæ pomiêdzy miejscem zamieszkania a czêstotliwoœci¹ picia wody mineralnej Częstotliwość picia wody mineralnej Miejsce zamieszkania. codziennie. kilka razy w tygodniu. kilka razy w miesiącu. rzadziej niż raz w miesiącu. Wieś %. 7 11,67%. 10 16,67%. 14 23,33%. 0 0,00%. 31 51,67%. Miasto %. 10 16,67%. 12 20,00%. 4 6,67%. 3 5,00%. 29 48,33%. Razem %. 17 28,33%. 22 36,67%. 18 30,00%. 3 5,00%. 60 100,00%. razem. Źród³o: opracowanie w³asne.. Mniej liczn¹ grupê respondentów (14,3% ogó³u) stanowi¹ osoby, które nie pij¹ wód mineralnych. S¹ to g³ównie mê¿czyŸni (80%), nale¿¹cy do ró¿nych przedzia³ów wiekowych i posiadaj¹cy ró¿ne wykszta³cenie. Wiêkszoœæ z nich (80%) mieszka w mieœcie. U 70% respondentów nie pij¹cych wody mineralnej œredni miesiêczny dochód przypadaj¹cy na cz³onka rodziny nie przekracza 1000 z³. Liczba osób w ich gospodarstwach domowych wynosi od 1 do 7. Charakterystyczne jest to, ¿e a¿ w 70% tych gospodarstw domowych nie ma w ogóle dzieci poni¿ej piêtnastego roku ¿ycia, a w pozosta³ych 30% znajduje siê tylko po 1 dziecku. Spoœród motywów niepicia wody mineralnej, jakie przedstawiali respondenci, wyró¿niono 3 grupy: – „nie lubiê” – 80%, – „ze wzglêdu na problemy ¿o³¹dkowe” – 10%, – „ze wzglêdów finansowych” – 10%. Osoby, które nie pij¹ wody mineralnej, zapytano, co pij¹ najczêœciej. Na tej podstawie ustalono, ¿e g³ównymi substytutami wody mineralnej s¹: herbata (38,1%), kawa (19%), soki (14,3%), kompot (9,5%), napoje owocowe (9,5%), piwo (4,8%).. 5. Zakoñczenie Jak wynika z przeprowadzonych badañ, ponad po³owa badanej populacji w wiêkszym lub mniejszym stopniu pije wody mineralne. Konsumenci wód mineralnych nale¿¹ do ró¿nych grup wiekowych, s¹ przedstawicielami obu p³ci, maj¹ ró¿ne wykszta³cenie, dochody, s¹ mieszkañcami zarówno wsi, jak i miast. Cech¹, która najsilniej ró¿nicuje preferencje konsumentów wód mineralnych jest wiek. Osoby nale¿¹ce do ni¿szych przedzia³ów wiekowych s¹ bardziej podatne na wp³yw reklamy. Kupuj¹ one wody mineralne produkowane stosunkowo od niedawna, natomiast intensywnie reklamowane. Najbardziej popularnym opakowaniem s¹ butelki typu PET. W starszych grupach wiekowych bardziej popularne s¹.

(14) 134. Jolanta Mirek. natomiast wody od dawna istniej¹ce na polskim rynku, pochodz¹ce z miejscowoœci uzdrowiskowych, o du¿ej zawartoœci sk³adników mineralnych. Osoby powy¿ej 50. roku ¿ycia preferuj¹ opakowania szklane. Pytaniem, które równie¿ w du¿ym stopniu wp³ywa na zró¿nicowanie grupy, jest pytanie o fakt zwracania uwagi na zawartoœæ sk³adników mineralnych. Osoby, które odpowiedzia³y na to pytanie pozytywnie, najczêœciej dokonuj¹ zakupu wody w pobliskim sklepie oraz w hurtowni, natomiast rzadko w supermarkecie. W wiêkszoœci przy zakupie zwracaj¹ one równie¿ uwagê na uzdrowiskowe pochodzenie wód mineralnych. Procentowo najwiêcej osób zwracaj¹cych uwagê na zawartoœæ pierwiastków mineralnych nale¿y do grup wiekowych powy¿ej 30 lat. Spoœród innych wa¿nych wniosków dwa s¹ najistotniejsze: – mieszkañcy miast pij¹ wodê mineraln¹ z wiêksz¹ czêstotliwoœci¹ ni¿ mieszkañcy wsi, – kobiety czêœciej pij¹ wody niegazowane, natomiast mê¿czyŸni wody z zawartoœci¹ dwutlenku wêgla. Literatura Borowski R., Wodny œwiat, „Handel” 2000, nr 3. Kucharski M., Produkcja i konsumpcja wód w opakowaniach w Polsce i Europie w latach 1991–2000, „•ród³o” 2001, nr 2, Krajowa Izba Gospodarcza „Przemys³ Rozlewniczy”. Kurek z wod¹, „Handel” 2000, nr 5. Mokre lata, „Handel” 1999, nr 5.. An Analysis of Consumer Preferences on the Bottled Mineral Water Market This article consists of two parts. The first describes the general characteristics of the Polish mineral water market, while the second is based on empirical material and presents the results of research into preference formation on the mineral water market carried out by the author. The research analysed preferences for brand choice, type of water and packaging volume and aimed to identify the factors in play when a decision is made to buy a particular mineral water. Finally, it looked at people who do not drink mineral water and established why this was the case and what these people drank instead..

(15)