Uroczystości 220 rocznicy urodzin J. G. Herdera w Morągu i Olsztynie w dniach 26-27 IX 1964

Lietz, Zygmunt

Uroczystości 220 rocznicy urodzin J.

G. Herdera w Morągu i Olsztynie w

dniach 26-27 IX 1964

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 405-406

Z Y G M U N T L IE T Z

U R O C Z Y S T O Ś C I 220 R O C Z N IC Y U R O D Z IN J. G. H E R D E R A W M O R Ą G U I O L S Z T Y N IE W D N IA C H 26 — 27 IX 1964

W 1962 r. p o w o ła n o d o ż y cia K o m ite t U c z c z e n ia P a m ię c i J o h a n n a G o ttfr ie d a H e r d e r a w M o rą g u . N a czele te g o k o m ite tu s ta n ą ł p rz e w o d n ic z ą c y P r e z y ­ d iu m M ie js k ie j R a d y N a ro d o w e j w M o rą g u E d m u n d K a c i e r z e w s k i . W ic e ­ p rz e w o d n ic z ą c y m K o m ité tů z o s ta ł z n a n y b a d a c z tw ó rc z o ś c i J . G. H e r d e r a doc. d r E m il A d l e r z W a rsz a w y . K o m ite t p o d z ie lo n y z o sta ł n a s e k c je ro b o c z e d la p rz y g o to w a n ia u ro c z y sto śc i. W m a ju b a w iła w N ie m ie c k ie j R e p u b lic e D e m o k ra ty c z n e j d e le g a c ja M in is t e r s tw a K u ltu r y i S z tu k i, w s k ła d k tó r e j w c h o d z ili p rz e d s ta w ic ie le K o m ite tu — s e k c ji m u z e a ln e j. W y ja z d m ia ł n a c elu z w ie d z e n ie m u z e ó w z w ła sz c z a m u z e ó w b io g ra fic z n y c h i s ta n u e k s p o n a tó w p o ­ ś w ię c o n y c h lu b z w ią z a n y c h z H e rd e re m . M u z e u m M a z u rs k ie w O ls z ty n ie p rz y s tą p iło do k o n s e r w a c ji z a b y tk o w y c h m e b li z ep o k i. S k u p y w a n o w a n t y ­ k w a r ia ta c h p ie r w o d r u k i d z ie ł H e r d e ra . S c e n a r iu s z s ta ł e j e k sp o z y c ji m u z e a ln e j o p ra c o w a n y z o sta ł p rz e z m g r a Z y g m u p ta L i e t z a . P r e z y d iu m M R N w M o rą g u p r z e p ro w a d z iło re m o n t p o m ie sz c z e ń m u z e a ln y c h w y d z ie lo n y c h w z a b y tk o w y m ra tu s z u . N a z a p ro s z e n ie M in is t e r s tw a K u ltu r y i S z tu k i w W a rs z a w ie p rz y b y ła n a u ro c z y sto ś c i h e r d e ro w s k ie d e le g a c ja M in is te r s tw a K u ltu r y N ie m ie c k ie j R e p u b lik i D e m o k ra ty c z n e j w s k ła d z ie : G. T h e w s , R. H o c k s t ä d t , p ro f. H . H o l t z h a u e r , d r H. W e i l g u n y o ra z d r G . H e n d e l . D n ia 26 w rz e ś n ia o g o d z in ie 12.00 g o s p o d a r z e m ia s ta i p o w ia tu m o rą s k ie g o p o w ita li n a g ra n ic y p o w ia tu a m b a s a d o ra N R D w P o ls c e K a r la M e w i s a , k o n s u la g e n e r a ln e g o w G d a ń s k u — W e r n e r a S t а а к a, g o ści z W e im a ru i B e r lin a , w ic e m in is tr a K u ltu r y i S z tu k i T a d e u s z a Z a o r s k i e g o , r e k t o r a U n iw e r s y t e tu W a rsz a w sk ie g o , p ro f , d r a S t. T u r s k i e g o , I s e k r e ta r z a K o m i­ t e t u W o je w ó d z k ie g o P Z P R w O ls z ty n ie S ta n is ła w a T o m a s z e w s k i e g o , s e k r e ta r z a K W P Z P R m g r a K a z im ie r z a R o k o s z e w s k i e g o . p rz e w o d n i­ cząceg o P r e z y d iu m W R N M a r ia n a G o t o w c a o ra z w ic e p rz e w o d n ic z ą c e g o W R N T a d e u sz a G ą c z o w s k i e g o . I s e k r e t a r z K o m ite tu P o w ia to w e g o P Z P R w M o rą g u Stanisław · Z a b ł o c k i w s k a z a ł w' p rz e m ó w ie n iu p o w ita ln y m n a p o s tę p o w e i r a c jo n a lis ty c z n e p o g lą d y H e rd e ra . O tw ie r a ją c M u z e u m J . G. H e r d e r a p rz e w o d n ic z ą c y P r e z y d iu m W o je w ó d z ­ k ie j R a d y N a ro d o w e j inż. M a r ia n G o t o w i e c u k a z a ł r o lę w ie lk ie g o h u m a ­ n is ty n ie m ie c k ie g o ja k o rz e c z n ik a p o k o jo w e j k o e g z y s te n c ji ró ż n y c h narodów r, p r z y ja ź n i i ich n ie z a w is łe g o b y tu . W p ie n v s z e j i d r u g ie j s a li z g ro m a d z o n o z a b y tk i rz e m io s ła (s k rz y n ie , n a c z y n ia , fr a g m e n ty u z b ro je n ia , b ro n i, m o n e ty słu ż ą c e do z ilu s tro w a n ia d ziejó w ' m ia s ta M o rą g a od p o w s ta n ia do czasów ' w sp ó łc z e sn y c h . N a u w a g ę z a s łu g u je e p ita f iu m u ro d z o n e g o w' M o rą g u w 1612 r. A b r a h a m a C a lo v iu sa . W o s ta t n ie j s a li n a 10 e k ra n a c h i wtg a b lo ta c h p r z e d s t a ­ w io n o ż y cie i tw ó rc z o ść H e rd e ra , ze s zc z eg ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m o k re s u

405

m ło d o ści sp ęd z o n e g o w M o rą g u , K ró le w c u i R y d ze. W te j części n a u w a g ę z a s łu g u ją m o d e l d o m u H e rd e r a , lito g r a f ia p o e ty J . G. I-Iam an n a, p rz y ja c ie la H e rd e ra , o b ra z o le jn y p o e ty i tłu m a c z a k ró le w ie c k ie g o L a u s o n a ze z b io ró w M u ze u m M a z u rs k ie g o , p ie r w o d r u k i d z ie ł H e rd e ra w y d a n e p rz e z H a rtk n o c h a w R y d ze, o b ra z u ją c e je g o p o g lą d y e ste ty c z n e , e ty c z n e i h is to rio z o fic z n e . N a w y s ta w ie w y ró ż n ia ją się o trz y m a n e w d a rz e z N R D p o p ie rs ie i m e d a lio n g ip so w y H e rd e ra , b ę d ą c e d z ie ła m i M. K la u e r a . M u ze u m p o s ia d a 28 to m ó w p ism H e r d e r a w y d a n y c h w W ie d n iu w 1801 r., k tó r e w rę c z y ł p rz e w o d n ic z ą ­ c em u W o je w ó d z k ie j R a d y N a ro d o w e j m g r F r a n c is z e k J e z i o ł o w i c z — k ie ro w n ik s tu d iu m ję z y k ó w o b c y ch w W y ższej S z k o le R o ln ic ze j w O lszty n ie. D y re k to r H . S k u r p s k i w rę c z y ł g o ścio m p a m ią tk o w e k a r n e ty z w iz e r u n k ie m H e rd e ra . O p ra w ę p la s ty c z n ą w y s ta w y p rz y g o to w a ła a r t. g ra f. B o że n a J a n ­ k o w s k a , k t ó r a w y k o n a ła ró w n ie ż p r o je k t p la k a tu p o ś w ię c o n e g o H e rd e ro w i. P la k a t w y d a n y z o sta ł s ta r a n i e m W y d z ia łu K u ltu r y P W R N w O lsz ty n ie .

N a s tę p n ie I s e k r e t a r z K o m ite tu W o je w ó d z k ie g o P Z P R S ta n is ła w T o m a ­ s z e w s k i d o k o n a ł o d s ło n ię c ia b rą z o w e g o p o p ie rs ia H e r d e r a — d a r u N ie ­ m ie c k ie j R e p u b lik i D e m o k ra ty c z n e j — b ę d ą c e g o o d le w e m z n a n e j rz e ź b y T r ip p la z k o ń c a X V III w . A m b a s a d o r N R D K a r l M e w i s w d łu ż sz y m p r z e ­ m ó w ie n iu p o d z ię k o w a ł za z o rg a n iz o w a n ie u ro c z y sto śc i h e r d e ro w s k ic h w P o lsc e i w sk a z a ł n a N ie m ie c k ą R e p u b lik ę D e m o k ra ty c z n ą ja k o n a p a ń s tw o n ie m ie c k ie w c ie la ją c e w ży cie id e e h u m a n is ty c z n e H e rd e ra . M ó w c a z w ró c ił u w a g ę n a p ię tn a ś c ie l a t d o b ro s ą sie d z k ic h s to s u n k ó w łą c z ą c y c h P o ls k ą R z e c z y p o sp o litą L u d o w ą i N ie m ie c k ą R e p u b lik ę D e m o k ra ty c z n ą .

M g r Z d z is ła w G a w ę c k i p rz e w o d n ic z ą c y P r e z y d iu m P o w ia to w e j R ady N a ro d o w e j w M o rą g u d o k o n a ł o d s ło n ię c ia ta b lic y n a d o m u , w m ie js c u k tó re g o s ta ł d o m H e rd e ra . 1

W c za sie u ro c z y ste g o o b ia d u p rz e w o d n ic z ą c y WTR N M a r ia n G o t o w i e c u d e k o ro w a ł doc. d r a E m ila A d l e r a z ło tą o d z n a k ą Z a s łu ż o n y c h d la W a rm ii i M a z u r za w k ła d w b a d a n i a i p rz y g o to w a n ie u r o c z y sto ś c i h e rd e ro w s k ic h . G r u p ie osób; k tó r e z a s łu ż y ły się w o rg a n iz a c ji u ro c z y sto ś c i h e rd e ro w s k ic h , p rz e w o d n ic z ą c y P r e z y d iu m M R N w M o rą g u E d m u n d K a c i e r z e w s k i w r ę ­ czył p a m ią tk o w e m e d a le z p o d o b iz n ą H e r d e r a i w id o k ie m r a tu s z a , k tó re g o a u to r k ą je s t a r t. p la s t. B a r b a r a L i s - R o m a ń c z u k . M e d a l w y b ity z o sta ł s ta r a n i e m Z a rz ą d u O k rę g u T R Z Z w O ls z ty n ie i W y d z ia łu K u l t u r y P W R N . S e s ję n a u k o w ą w s a li k o p e rn ik o w s k ie j z a m k u o ls z ty ń sk ie g o o tw o rz y ł w d n iu 27 w rz e ś n ia d y r e k to r M u ze u m H ie ro n im S k u r p s k i , w s k a z u ją c n a w ie lo stro n n o ść z a in te r e s o w a ń tw ó rc z y c h H e rd e ra . W p ie rw s z y m r e f e r a c ie p ro f. H e lm u t H o l t z h a u e r z W e im a ru z w ró c ił u w a g ę n a h u m a n iz m H e rd e ra , je g o s to s u n e k do w o je n , n a p o g lą d y e ty c zn e , e s te ty c z n e i ic h z n a c z e n ie d la w sp ó łcz e sn o śc i.

Doc. d r E m il A d l e r w s w y m re fe ra c ie o id e a c h s ło w ia ń s k ic h z w ró c ił u w a g ę n a fa k t, iż p o g lą d a m i H e r d e r a n a ' S ło w ia n z a in te r e s o w a n o s ię ju ż w p o c z ą tk a c h X IX w . D o w o d zą te g o w p ły w p o g lą d ó w H e r d e r a n a K a z im ie rz a B ro d z iń sk ie g o , w ile ń s k ie tłu m a c z e n ie P o m y s łó w do filo z o fii d z ie jó w — B y c h o w c a itd . W d y s k u s ji z a b r a ł g ło s d r C zesław P i l i c h o w s k i , z w r a ­ c a ją c u w a g ę n a f a k t w y k o r z y s ty w a n ia p o g lą d ó w H e r d e r a w N R F d la celów re w iz jo n is ty c z n y c h i u s to s u n k o w u ją c się do p ro p o z y c ji z w o ła n ia za k ilk a l a t w sp ó ln e j p o ls k o -n ie m ie c k ie j k o n fe re n c ji h e r d e ro w s k ie j.

W c za sie p o b y tu w O ls z ty ń s k ie m go ście z N R D z w ied z ili P a r k E tn o g ra fic z n y w O ls z ty n k u i M u z e u m G ru n w a ld z k ie w S tę b a rk u , in te r e s u ją c się s ta n e m z a c h o w a n ia b u d o w n ic tw a d re w n ia n e g o , s p o so b a m i k o n s e r w a c ji i m o ż liw o ścia m i p rz e n ie s ie n ia o b ie k tó w do P a r k u E tn o g ra fic z n e g o .