Budowa geologiczna okolic Kleszczowej na Dolnym Śląsku

. KAZIMIERZ CHMURA

i

·

BUDOWA

'

GEOL

.

9GICZNA

OKO~C

KLESZCZQWE

,

.J

~A

,

D()L~ŚI.ĄSK~

.

'

o

'

, KÓlJCE

Ki.ESŻC!!ZOWEJ

.

I ·OSIECZNICY.

Wą

. . · na: .. północnym skrzydle' 1li~ bolesłaWieokieJ (zewnf:tI'zoosudeqldej)w odległośCi okOlo 1.5 km nil ~ ,~ . Bole!.ławca· przyLl.nłL k'Olejowej łączącej ,~.

t>rżY~owę zZaganiem. ,:N9jWyższe. wyniosłośCI

mOrfo-k)giazne .:terenu są zbudowane z· utworów kredo.:. ~ch - piaSk:owca ciosowego. Deniwelacja '. terenu· w .. grairl.cach. 50 m.' -Najwyższe punkty terenu. nie . ~kraczają 200 ttl n.p.m .. Głównym elementem.

geo-

.

·.morl'Ologi.cznyni ók()1ic' Klestczowej jest dolina Kw!-' "sy, .. W. której profilu' ''Odsłanlają sfer utwory: triaSu,

kredY

d trZed.'Orzędu.BadaDła

geologiczrio-rozpotmllw-ae

przeprowa~e Datytn tE!1'enie vi .posżukiwaniu żł6i kwarcytów trrzeclor.zędawych. ujaWniły' . istnienie J)łmJ.7;enia . tektomczni:!go . w' podłożu. trzeciorzędu Kle-:

szczi:lIwett,

które ściśle 4If.ę·!Wllął.e 2;. lłe1dcmiką ~'.

nego Skrzydła n:leckd. bolesła'Wieckiej. . . , : . . . Dla ztlustrowaDiabudoWy geologlczriefpod!oża

Przed--tr.Zeci~ lZIIląC2J8lD·~ ~.,wy~, . ny IW, roku 1955.' ~ 1ID8Iter:Iałem. do ax1ego .by~ dane

z

w.I.eroeiI. d' asdb1tIiyIc.h' ~ tf;ereno.o .

WyCq, ~utora . . W opracowaniu te'k~ Kleszczowej

.palD)g1i. ~ IZ AGH ~jący -się

w

r1a-: ··lriesieJZł6żfPf.C1Wci1fiN

ska1riYch;

"Na ~W:Ie·:lWierceil'

~>IW·K.leezaLQlWej l QSi.eazIIl:łicy

lIl8le'iy

W!ilIiD-'~',

skO!Wlac,

Źle ~

.

obnIhżeDLę"

aest·

~

'

. ~

.

'ndczną po CT.ęścl. erQZY1)ną :1. jiist ~ IZ .~ów:

triasu -pias)towca 1 w~a, , ' .' ' . .

eenom~u "':"pfaskoWoo

"

~r~lig.tego

'

z,

'

~~~

. glaukonitu .'. ~, (.st\Vierdzonego .... 'kil'1.r6rQa, . ' 'Otworami wiertn.l.~.· na głębokOścI.'

. . . 'do 30 ttl pod trzeciorzędem). . . .

emSzE!1'U,...:- piaskowca _ ciosowego. ' '.' . '" , -GranIcę;'· PółnoCtuł · .t;lorzą· wy~~: . trtasu,żSś: od W,.E

J

S zagłębIenie'j_

OgrarucioOO

'pia9kow-cem' ciOSOWYm: emsżeru (?). Pódloże "obn1żenia . KleSz~" C%o~j" - Osiecz.t1oiey stiIlioWią' plaSkow~ '.: ceDOOlańslde.' .~i~a:' ,Kleszczowej" zamacza się

w

'budoWie geo';;

10gl.ąnej na połudllie od Kleszczow'ej Po.' ToriWilaw;: OśpodłUŻtla hlecki' biegnJ.e w kierunku E-Wria H.tiJi' Osieczru.ća ,,:"-, kopalnia kwarCytu,,Edek".· ' . ' .. ' ' . . Całe zagłębienie jest wypełnione' utwor~ ,

'ttie":

'

.

ciorzęcJoWyJDt ·

(piaSki

,

'

kwarcYtY,

:

pi.!UkoW~.' 'węgle . bruhabie; żwiry)'.i' cz'WCU'tAXZędowYIni.'

Gruba

Powłq;-'. !ta e'zwarl(jr2ędow~ łagodzi Wszelkie nier6Wn'bŚoi'

12k"';

'

tonicme ~ erozyjne słarsżego podkiŻl;l;, :, " .. " ", . ,.: ·'·Najs1l8rsZym· ogniwem

stratygraticZnyIti

·

.

'

oma\via

':::

. OOgo . obszaiou 'są' piasirowee" giubóZianiJfSte'

"

Szare

"

'd ;

lizarobhuiatrie

oolnego

tri~. Odsłaniają-' Się

'ooeila'

359:

Polvi~~bni~W

-

ko&cl~

~

K~ ni~aieko

DitlstU -

w " _

~

-

W

.<

~~

.

ba(bńii

:<.

geoiogtci.n(j;.;rOzPOzDaWe:1..Ycll

' ltleszezowej. Upad tych .. 1;liasikaWców jest bardzo ła- '. ustalono schemat Sllratygraficzny utworów" z których·

·

'

SÓdnyj

·

~eoie pI'Eekracza 6o/SW. ~ jest zbudoWl8lle podłOtŻe oraz Obrzeżenie .,Jiiecld'."·

Wapień muszlowY twOrzący· !półnoCne ,obndżeiile. · . Kleszczowej. . . . " . .' '" '.' .. ../.::

z8głębienila Kle~zowej

jelff; oddZielony od utworów .

S1ntetyC2lDy"prom

"

obazaruKlesZCzowB"-ósi~ci

~odszYch podłuż.ną ' dyslokacjll . o .kierunku W_E.-Osieczów wygiąda następująco: . . "

>

IstnieJą,pozoa tym drobne dyslokacje w obrębie utwo- Czwartorzęd - płaski i twfry fluwioglacjahle. 'gUDy:,

' rów wapienia muszlowego, które powodują zrzuty " " . morenowe, , lokalnie' rumOsz '

kwm:--

.

poszczególnych bloków w granicooh 30 m. Uskołd .. ". ~ ", . ~ om bloki kwarcytowe~ .,

te' mają ' przewaZ!l1e kierunek NS •. Na odcinku od . 'rrz~rzęd ~ -pjasf,d. ilaste i kwarcowe oraz ik'W~

stacji źaładowczej' lkolejkI linowej do stareso nie:- ' cyty.-~ bńmatn~ iłY,' pj.ę.skowce

·-cżynnego kam1en:iołomu, w8pienia",musżlowegO leżą"'" . mniej' ,lub "więcej s1a'Zemionko'Włine:4i

cego na· KW od Osiecml.cy stwierdzono 7 Uilkok6w •. wreszcie ·dość · sporadycznie ,;;twifY'"

~~ch. W ogólnym s:rst,eml.edyslokacji 110- k w a r c o w e . , "

-9rz.ecznych

żarysowuje się

wyminie

zbieżn~,

ku

'

:Kreda

,.

"

,.

" :

,

"

.

'

,

.'

c:> ,

\tadkowi nłeckl. ,Upad . wapienia muszlowego jest senon - PiaSkÓWCe cb:ob~żianrlst.e, , śtecmJ.o

óżny,przeważnie

w

granicach 55°-99°/SW. ziarniste i gruboziarniste .barW'

B

szarej, dłołupki i mułowce ż,faun~

,C1ITena CTetacea D r e s c h, CI/TeN

sp., 'Występowanie ' senonu-s8n1xmt.

ogranicza:, mą do obszaru:,

południowo-, .. ,' Wschodnięgo. " . ' ' , ":"'.' '

el'J:iszer (?)~piaskowce drobnaziarms.te.

i

.

śrEidrii6;

. . ziarniste; ,niekiedy

erubO.ziarn.istE

, , ' . ' .barwy sz~ej,

z

fauną

Perenoceras

. .. . , ' Bub:fricriTinatum d 'O r b. .... '

cenoman":"" Piaskowce drobno~ .

gl8Ukd:rii..:

towe. margliste, · barWy

zielonkJawÓ'-szarej 2:. typoWA fauną (Złialeziono

w kilk\l otworach) małża Tril1on;a .•

aliformłs P o r k. VoIlII." altenuata. ,

Zoaleziono również Okaz. ~1cantocera8 "

Totomogeme S o

w.

Trias . .•.

wapień ~usiIowy

;.:....

.

~e

w

'

p6bi~

.'

śhZY~

]

:;

. . lę niecki. w postaci, denkoławoicowych:

~ barwy szarej. bardzo ~ :'

nych w różnych kierunkach. . .' .'

ret -piąs,kowce drobnoziarniste- , hedirl~,::

ziarniste. ' " .

W

pOdanym przegIąd1!ie stratygraficznym '

krEidY

'

zarysowuje się następująca problematyka:

czy1s1m4e-je ciągłość s~entacJi kredy w obszarze

Klesż-'. ... Prz~r6J· A- 8 :,.. ' . . caowj!J 1 Osiecznicy czy też nie? B~a przeproWIi;.; ,

'WZIIO ..•... . ~:. - '.. .. . ..' dzone .na tym .obszame Po części wyjaSnJ.aJą .ten':

=:r=?s.::#".'-,lril~1

.• ," ',"',1 ,;KLESZ

N

· ezOWA, .. , problem .. Jak

już Podałem

(K. Ghmura - Santon:'

;on; 111111'//1 _ _ w :niecce 'bolesławieckiej ... Przegl. GeoL" 1956,.nI' 2);:'

:-I • w obszarze .tym brak' Jest

OIIliWla

'

turańskiego,',

cZYli

:

.:

'

,

, istnieje przerwa .

w

cyklu sedymentacyjnym

lri-edy

'

górneJ.· " .... . .

'

S

,

'::';

;

:J.ilołup.td~

·

il1/mułOtDce,

piaskOwce -

santon,

ł. pias-

.

. ,kowce -

,

emszer?, S.

piaskowce -

cenoman,

2.

wa-.• pi~

musz"

trias. l. piaskowce -:-. trias. " . .

: .. Utw«y 'kredowe cechuje pod względem te~onicz-

-.. nym jedzwli1;y. system l!1nJ!, dyslokacyjnych

w

odrQż..;.

nienilu od ~aiconej tektoniki triasu. W

Osiecz-nicy w piaskowcu ciosowym stwderdzono dyslokacje

,przeważnie o ilr4erunku NW. Uskoki' tepi:zecinają

masy' skalne pJaąkowca ciosowego równoleglewzglę-.

dem 'siebie 4 2'Il,"Z1lCQją 'poszczególne

Partie

ku

po-łudniowi. Stwierdzono także. że piaskowiec ciosowy

.jest mocno zerodowany. Spotyka się tu jedynie jeso

.. fraemetlltaryczne powstałOści lOB peryferiach

oma-wianeio terenu .. , .Widocznie p6łnocnesk:r~dło nrecki

'. łx>leaławieClkiej w okresie 'senonu i trzeciorzędu było

. wyniesione w stosunku. do centralnej· części niecld,

wsku~ czego masy skalne uległy .iJltensywnemu

, :wietrzeniu. "

. Wakoresie trzeciorzędowym.

Wody

powierzchniowe

wyniosły ,olbrzymie ilości II18teriału ' ~ego,

J .. ilastego do obniżenia KlesZC2t>wej, wypełniając Je

noWYmi- osadami. W zbiornilqJ. 1;ym osadziły mę mię-·

dzyJnnym! piaskowce skrzemion:kowane, zwane· w

prżemyśle ~atedał6w ·ogn,lo1rwałych · ;kwaTC1tami,

które obecnie są· przedmiotem szczegółowych

ClPl'II:CO-360

·

.

Przemy,sł materiałów ognrotrWałych dy~\:ij~

obecnie faktami geologicznymi o1lrzyri1anymiz «ib61

. geologiczno-PQszuk!wawczych 1 rozpoznawczych, .. którE

mogą &tę stać pof.yteczne ~' opraCO'Wimiu w.l.eku

WIIlrstw ,trzeclorz.ędu. Stratygrafia trzeciorzędu z tYCh

Okolic nie jest jeszcze definitywnie wyJ Bśn1ona;, . VI

ZWiązku 11:' tym są pewne. trudnośCi przy-.

stratygra--ficznymuporządkowwu ogniw ~' Qkresu. Nie je-"

. ,SteŚInY pewni. czy kwa!t"cyty z KIesżczowej należą

. do oligocenu czy do roiocenu;., , .. :' ,

Dla

przykład~

warto

pOdać

kilka poZycji.

prac

';

n

'

ari~

kowych obejmujących

w

&wej -treści · 1l'ZecIorzęd

Kleszczowej iOsiecznlcy. Już w roku 1855 w pracy

H. Beyrlcha (2) mamy pierwsze wzmianki, o występo-':

wa-niu kwarcytów trzeciorzędowych na I;>olnymS~

ku. Autor łenzaliczył kwIarcyty tąecio~owedo

kredy górnej ....;.. senon. Podobne eflanow1Sko zajn1\ije

J. Roth (6). Wlllger kwarcyty KleszczoweJ : zaliczył'

do

oligocenu. P. Menzel (4) ~ brunatne tych

Oko-łk: zaliczył do miocenu górnego;

K

Pr.leme1 (5) kwar,.

cyty występujące w obniżeniu Kleszczowej: zaliczył

do oligocenU. R. Krausel (3)· na podstawie' badafl'

f1ory8f;yczoych kwarcyty naszego terenu zaliczył .do

najmloduego miocenu. R Berg(l) ~

zall-czył do górnego mioc!ID,u •. Jak wynika. z tego' krót-; ..

kiego przeglądu litemttiry, . trzeciorzęd omawianego

terenu był zaliczany Iraz do oligocenu. l.nnym,l'I8rł!eIn.

·Li

~E R A

TURA.

j

)

SergG;

";';:Geologie

der

~

Gelend

'

~on Bu~h.u

·

:: und~go.itz. .~,Jb. Preuss. GeoL L~-A." Ber~

· 1935,

Bd.

56. . ' . . .

:

2.

-B e

y

T d c!h .H. - tl1berr den ZUSIII.mme.n.hangde:r

. ' ,~ Ter.tli.ililrlldlmgen ~ Et1liiu1:eIung

:einer . geologlsche'Ii tr.bersichtskarte. ,,Albh. d ,kgl

.: ·:;Akad; d Wl!il9-" 1855. . . . . . ..

:~B>.ił{ r a u s e l R. - D1ePfla.nzen der schIes.isch~

TęrllUks; .,Jb •. Ereuss.. aeot iL.

A."

1917 .• ·

4.

:M:enż

el

·

p. ,...;.;;

tlbet

cHe Flora

"doo Senftenbe:-ger

. Braunkohlenablagerungen 'im 6stlichen

DeutsCh-land .. ,;Abh. Preuss. Geol L.-A, N. F." 46, 1906.

5.' P r i ero e l K. -- [)le Braunkohlenformation des

HQgellandes .des Preusslschen· Oberlausitz.

"Zeit--schr •. d Berg-Hfttten-8a1dnen-Verwaltung" .1907,

6 •. Rotlt . J. - ErUiuterungen

zur

geognostischen

Kar-.

:

te

\1OD Niederschleslschen Qebirge und der um-·