Ziemniak Polski 2008 nr 3 1
Nasiennictwo i odmianoznawstwo
N
N
N
A
A
A
J
J
J
N
N
N
O
O
O
W
W
W
S
S
S
Z
Z
Z
E
E
E
Z
Z
Z
M
M
M
I
I
I
A
A
A
N
N
N
Y
Y
Y
W
W
W
P
P
P
R
R
R
Z
Z
Z
E
E
E
P
P
P
I
I
I
S
S
S
A
A
A
C
C
C
H
H
H
dr inż. Sławomir WróbelIHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie e-mail: wrobel@ziemniak-bonin.pl
owszechność upraw ziemniaka w Pol-sce jest nadal bardzo duża. Wiąże się to między innymi z dość dużym krajo-wym rynkiem zbytu ziemniaków, które z jed-nej strony stanowią w większości gospo-darstw domowych element codziennego pożywienia, a z drugiej surowiec dla prze-mysłu skrobiowego i prężnie rozwijającego się przemysłu przetwórczego (frytki, chipsy). W ostatnim czasie nastąpiło wiele zmian w sferze prawnej dotyczącej uprawy ziemnia-ków. Większość z nich została opisana w poprzednim artykule poświęconym temu zagadnieniu (Ziemniak Polski 2007 nr 4, s. 12-18). Celem tego typu publikacji jest bie-żące informowanie czytelników o wszelkich nowościach w przepisach dotyczących ziem-niaka i jego uprawy. Ta obejmuje wszystkie akty prawne wydane po 1 października 2007 roku.
Poziom agrotechniki w wielu gospodar-stwach jest nadal niższy niż na przykład u naszych zachodnich sąsiadów. Jednakże istnieje również bardzo duża grupa wyspe-cjalizowanych producentów ziemniaków, którzy dysponują najnowszym, bardzo wy-dajnym sprzętem, a poziom agrotechniki w ich gospodarstwach oraz plony znacznie przewyższają średnią krajową. Pomimo tego statystyki wyraźnie pokazują, że większość upraw ziemniaka towarowego w Polsce ob-sadzana jest corocznie materiałem tzw. „chorym”, pochodzącym z wieloletnich roz-mnożeń własnych lub sąsiedzkich, którego potencjał plonotwórczy ze względu na wyso-kie porażenie chorobami, szczególnie wiru-sowymi, jest bardzo mały.
W celu zmobilizowania i zachęcenia rolni-ków do stosowania sadzeniarolni-ków kwalifiko-wanych, tzw. „zdrowych”, o zdecydowanie
większych możliwościach plonotwórczych, podniesiono z końcem 2007 roku stawkę dopłaty do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsadzonych takim materiałem z 300 do 500 zł. Jedynym warunkiem, jaki należy spełnić, jest zakup sadzeniaków w jednej z kategorii (BI, BII, CA lub CB) i złożenie odpowiedniego
wniosku w terenowym oddziale Agencji Ryn-ku Rolnego. Wniosek należy złożyć w termi-nie od 15 kwietnia do 15 czerwca. Dotyczy to jedynie sadzeniaków zakupionych w okresie od 1 września 2007 do 31 maja 2008. Dopła-ta wypłacana jest w terminie 30 dni od zło-żenia wniosku.
Obecna kwota dotacji nadal nie jest tak atrakcyjna jak na przykład w wypadku zbóż. Dla porównania, za 1 ha gruntów obsianych zbożem rolnik może otrzymać 100 zł. W pierwszej chwili może się wydawać, że jest to znacznie mniej niż w wypadku ziemnia-ków. Jednak gdy weźmiemy pod uwagę koszt materiału siewnego potrzebnego do zasiania 1 ha (np. 200 kg pszenicy = ok. 300 zł) i porównamy z kosztami zakupu sadze-niaków (2500 kg = ok. 2000 zł), okaże się, że kwota refundacji w przypadku zbóż sta-nowi około 33%, a w przypadku sadzenia-ków jedynie 25%. Należy przy tym po raz kolejny zwrócić uwagę, że taka forma re-kompensaty nie jest do końca słuszna. Dużo lepszym rozwiązaniem byłaby dopłata do ilości zakupionego materiału. Wiąże się to z jednym z wcześniejszych zapisów prawnych, który określa minimalną ilość sadzeniaków (2500 kg), jaka powinna być zużyta do ob-sadzenia 1 ha. Sytuacja komplikuje się, gdy producent zakupił sadzeniaki o mniejszym kalibrażu, np. 40 mm. Wówczas nawet przy gęstym sadzeniu, np. 60 tys. roślin/ha, masa sadzeniaków wyniesie ok. 2100 kg. Przy
Ziemniak Polski 2008 nr 3
2
uprawie odmian z przeznaczeniem do prze-twórstwa (frytki, chipsy) obsada jest zdecy-dowanie mniejsza – 40 tys. roślin/ha, zatem przy małym kalibrażu potrzebna ilość sadze-niaków jest jeszcze mniejsza.
Kolejną formą dopłaty są wprowadzone już w latach poprzednich dopłaty do składki ubezpieczenia upraw rolnych. W roku 2007 państwo dopłacało 35% składki do każdego hektara uprawy. Obecnie, w roku 2008, do-płata do składki z tytułu ubezpieczenia upraw większości roślin, w tym również ziemniaków, wynosi 50% składki.
Z końcem roku rozporządzeniem Rady Ministrów określono również nowe stawki płatności za ilość skrobi w ziemniakach skrobiowych. Załącznik do dokumentu jest w formie tabeli, w której szczegółowo zostały rozpisane stawki płatności dla poszczegól-nych procentowych zawartości skrobi w bul-wach. Generalnie im wyższa zawartość skrobi, tym płatność dodatkowa za 1000 kg
ziemniaków jest wyższa. Przykładowo, przy zawartości skrobi na poziomie 13,5% stawka płatności za 1000 kg ziemniaków wynosi 37,92 zł, natomiast przy poziomie 20,5% jest to już 55,90 zł. Zatem wartość 1% skrobi wzrasta wraz ze wzrostem jej koncentracji w bulwach.
Na początku kwietnia ujrzało światło dzienne nowe rozporządzenie dotyczące produktów, dla których mogą być tworzone grupy producenckie. Wśród wielu roślin wy-stępuje tam również ziemniak. Najważniej-szą częścią tego dokumentu jest załącznik określający w zależności od województwa minimalną roczną wielkość produkcji towa-rowej oraz minimalną liczbę członków grupy (tab.1). W wypadku ziemniaka grupę musi tworzyć minimum 5 członków. Spełnienie tych warunków pozwala na utworzenie for-malnej grupy producenckiej, która może sta-rać się np. o dofinansowanie swojej działal-ności z budżetu państwa.
Tabela 1
Minimalna roczna produkcja towarowa grupy producentów rolnych
Minimalna produkcja (t) Województwo jadalne wszystkie jadalne wczesne jadalne pozostałe grupy wczesności przemy-słowe jadalne i prze-mysłowe Dolnośląskie 1800 750 1500 2250 3000 Kujawsko-pomorskie 1800 750 1500 2250 3000 Lubelskie 1200 500 1000 1500 2000 Lubuskie 1200 500 1000 1500 2000 Łódzkie 1200 500 1000 1500 2000 Małopolskie 600 250 500 750 1000 Mazowieckie 1200 500 1000 1500 2000 Opolskie 1200 500 1000 1500 2000 Podkarpackie 600 250 500 750 1000 Podlaskie 1800 750 1500 2250 3000 Pomorskie 1800 750 1500 2250 3000 Śląskie 600 250 500 750 1000 Świętokrzyskie 600 250 500 750 1000 Warmińsko-mazurskie 1800 750 1500 2250 3000 Wielkopolskie 1800 750 1500 2250 3000 Zachodniopomorskie 1800 750 1500 2250 3000
Ziemniak Polski 2008 nr 3 3
Tabela 2
Obowiązujące opłaty za badania urzędowe plantacji nasiennych ziemniaka
Lp. Opłaty Cena (zł)
1. Za pierwszą ocenę polową stanu plantacji ziemniaka o powierzchni
do 10 ha 95
2. Za drugą i następne oceny stanu plantacji o powierzchni do 10 ha 67 3. Za ocenę skuteczności defoliacji roślin wykonanej na plantacji ziemniaka
przed zbiorem, za każde rozpoczęte 5 ha 46
4. Za pobranie każdej średniej próby sadzeniaków ziemniaka, z której
wy-tworzono materiał kategorii elitarny do laboratoryjnej oceny zdrowotności 75 5.
Za pobranie każdej średniej próby sadzeniaków ziemniaka, z której wy-tworzono materiał kategorii kwalifikowany do laboratoryjnej oceny zdro-wotności
45
6. Za pobranie każdej średniej próby sadzeniaków ziemniaka z kopca lub
przechowalni, niezależnie od kategorii 40
7. Za ocenę laboratoryjną sadzeniaków ziemniaka metodą próby oczkowej,
jednej próby średniej o wielkości 100 bulw 65
8. Za każde następne 100 bulw w tej samej próbie średniej 33
9. Za wykonanie testu ELISA na próbie wielkości 100 bulw 166
10. Za wykonanie testu ELISA każdych następnych 100 bulw w tej samej
próbie średniej 89
11. Za ocenę cech zewnętrznych pierwszej partii sadzeniaków ziemniaka 68 12.
Za ocenę cech zewnętrznych każdej następnej partii sadzeniaków ziem-niaka w tym samym dniu, w tym samym obiekcie, przez tego samego kwalifikatora
28
13. Za każdą plombę do zabezpieczenia partii materiału, z którego pobrano
próbę do oceny laboratoryjnej 0,3
Źródło: Dz. U. nr 77 z dnia 5.05.2008, poz. 460
W maju rozporządzeniem ministra rolnic-twa i rozwoju wsi wprowadzono nowy taryfi-kator opłat za pobieranie prób i urzędową ocenę jakości materiału siewnego (tab. 2). W wypadku ziemniaka wysokość opłat nie ule-gła zmianie. Jednocześnie określono terminy i sposoby uiszczania tych opłat, które należy wnosić w terminie 14 dni od dnia otrzymania faktury lub rachunku przelewem lub przeka-zem pocztowym na rachunek wojewódzkie-go inspektoratu ochrony roślin i nasiennictwa właściwego ze względu na położenie planta-cji nasiennej, miejsca pobierania próby lub siedziby laboratorium dokonującego oceny. W razie ponownego badania na wniosek producenta (art. 52 ust. 2 ustawy o nasien-nictwie z dnia 26.06.2003) opłatę wnosi się przed rozpoczęciem działań urzędowych, nie
później niż w dniu złożenia wniosku o po-nowną ocenę materiału siewnego, tym ra-zem na konto wskazane przez Główny In-spektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Literatura
1. Rozp. Rady Ministrów z dnia 12.10.2007 r. w sprawie stawek dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siew-nym kategorii elitarny lub kwalifikowany. – Dz. U. nr 201, poz. 1447 z dnia 30.10.2007; 2. Rozp. Rady Ministrów z dnia 8.11.2007 r. w sprawie wysokości dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w 2008 r. – Dz. U. nr 214, poz. 1570 z dnia 16.11.2007; 3. Rozp. MRiRW z dnia 15.11.2007 r. w sprawie terminów składania wniosków o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub
Ziemniak Polski 2008 nr 3
4
kwalifikowany oraz terminu i sposobu wypłaty tej do-płaty. – Dz. U. nr 214, poz. 1581 z dnia 16.11.2007; 4. Rozp. Rady Ministrów z dnia 5.12.2007 r. w spra-wie stawek płatności za ilość skrobi zawartej w ziem-niakach skrobiowych. – Dz. U. nr 241, poz. 1759 z dnia 27.12.2007; 5. Rozp. MRiRW z dnia 9.04.2008 r. w sprawie wykazu produktów i grup produktów, dla któ-rych mogą być tworzone grupy producentów rolnych, minimalnej rocznej wielkości produkcji towarowej oraz
minimalnej liczby członków grupy producentów
rol-nych. – Dz. U. nr 72, poz. 424 z dnia 29.04.2008); 6. Rozp. MRiRW z dnia 10.04.2008 r. w sprawie
wy-sokości opłat za pobieranie urzędowych prób i doko-nanie oceny materiału siewnego oraz za dokodoko-nanie oceny tożsamości odmianowej, a także terminów i sposobów uiszczania tych opłat. – Dz. U. nr 77, poz. 460 z dnia 5.05.2008
