ŻYCIE NAUKOWE
Sprawozdania
Sprawozdanie z Konferencji Naukowej w Augustowie
(2 6 - 27.05.2003)
W dniach 2 6 -2 7 maja 2003 roku w Augustow ie odbyła się konferencja naukow a pt. „Funkcja społeczna pryw atnych szkół średnich w Drugiej R zeczypospolitej” . Konferencja zorganizow ana została przez Zakład Historii W ychow ania W ydziału Pedagogiki i Psychologii U niwersytetu w Białymstoku.
K onferencja otw arta została przez W ładze Uczelni, które we wstępie w yraziły nadzieję, iż sympozjum, poprzez analizę czasów m inionych, pozwoli odnieść się do czasów obecnych oraz funkcjonow ania w nich szkoły prywatnej.
Dziekan Uniwersytetu w B iałym stoku - prof. Jerzy N ikitorow icz, w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na konieczność sięgania przez badaczy do okresu m iędzywojennego, który, jeg o zdaniem, symbolizuje okres uw olnienia się Polaków z kom pleksu, jaki odczuwali w stosunku do innych narodów. Podkreślił, iż zamierzeniem organizatorów je s t próba prezentacji ośw iaty tam tego okresu oraz, na bazie owego historycznego ujęcia, ukazanie konieczności większego w zorow ania się na tradycjach szkol nictwa.
Referaty wygłoszone podczas konferencji koncentrow ały się wokół następujących zagadnień: 1. Polskie tradycje szkolnictw a prywatnego;
2. Polityka ośw iatowa w ładz szkolnych wobec szkolnictw a prywatnego w II RP; 3. Szkolnictwo prywatne w różnych regionach Polski;
4. Szkoły prywatne w II RP we w spomnieniach i pamiętnikach; 5. W ybrane średnie szkoły pryw atne i zakłady w ychow aw cze w II RP; 6. W spółczesne szkolnictw o niepubliczne.
Część referatów wygłoszona została podczas obrad plenarnych, część natom iast przedstawiono w dwóch sekcjach, w których om aw iano szczegółow o w/w zagadnienia.
W części pierw szej obrad plenarnych Krystyna W róbel-Lipow a prezentując zagadnienie dotyczące polskich tradycji szkolnictwa pryw atnego, w ygłosiła referat nt. prywatnej edukacji w kształceniu dzieci Stanisława Zam oyskiego - X II ordynata na Zamościu. W wystąpieniu swym podkreślała, iż w ielką wagę przykładano do edukacji potom stw a męskiego. Uw ażano wówczas, że typ szlachcica, to człowiek zdrowy i mądry. T ak też m iało odbywać się kształcenie, aby przygotow ać światłych, przyszłych obywateli, którzy godnie kierow ać będą krajem.
Drugie z w/w zagadnień podjął Lech W yszczelski, m ówiąc na tem at polityki ośw iato wo-wychowawczej władz II RP w odniesieniu do m łodzieży szkół średnich w latach 1919-1926. Ukazał on „pierw sze chw ile” tw orzenia się system u edukacyjnego w niepodległej Polsce. Nakreślił „tło” powstawania szkół średnich państw ow ych oraz w skazał na konieczność - w ówczesnej sytuacji - tworzenia szkół prywatnych.
Zagadnienie szkolnictwa pryw atnego w różnych regionach Polski zainicjowane zostało przez Stanisława M ajew skiego w referacie pt. „Rozm ieszczenie pryw atnych szkół średnich ogólnokształ cących w II R P” . Referent zaprezentował rozwój ilościowy tych szkół w poszczególnych regionach Polski wraz z ukazaniem ich typów oraz wskazaniem na warunki pow staw ania placówek edukacyj nych.
Drugi referat dotyczący szkolnictwa pryw atnego w różnych regionach Polski wygłosiła A n na G lim os-Nadgórska. Przedstaw iła specyfikę funkcjonow ania szkolnictwa średniego ogólnokształ cącego w m iędzyw ojennym województwie śląskim (1 9 2 2 -1 9 3 9 ). C echą charakterystyczną szkol nictw a w tym regionie było to, że przez długi okres po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, obow iązywało tam praw o pruskie. Pierw szą od początku pryw atną szkołą polską na Śląsku było, uruchom ione w roku szkolnym 1925/26, Pryw atne G im nazjum Żeńskie Zgromadzenia SS. U rszu lanek.
„Starania o polską pryw atną szkołę średnią na W armii i M azurach” były tematem referatu w ygłoszonego przez Andrzeja Gąsiorowskiego. A utor przedstaw ił ogrom ne zmagania i trudną drogę, ja k ą kroczyli założyciele pierw szego pryw atnego gimnazjum polskiego, które po wielu pertraktacjach z władzami niem ieckim i, zostało otwarte w 1937 roku w Kwidzynie.
Stefania W alasek zaprezentow ała pryw atne szkolnictwo na ziem iach N ow ogródzkiego i W ileńs kiego KOS w II RP, podkreślając kształt organizacyjny i program ow y tam tejszych gimnazjów, który wyłaniał się na tle ówczesnej sytuacji politycznej (tereny te zostały włączone do II RP dopiero w 1922 roku).
Zagadnienie dotyczące szkół pryw atnych we wspom nieniach i pamiętnikach, zaprezentował M arian W alczak, odtwarzając własne przeżycia, wspom nienia ucznia średniej szkoły prywatnej w latach 1936-1939.
W ramach piątego zagadnienia ciekaw e badania funkcji społecznej i pedagogicznej internatów szkolnych w II RP zaprezentował Zbigniew W ęgierski. W edług ustaleń referenta już w 1920 roku działało 12 burs Tow arzystw a Szkół Lud., a z czasem liczba ich znacznie wzrastała. Internaty prowadziły: państwo, tow arzystw a ośw iatowe, osoby prywatne. Internaty odgrywały dużą rolę w ychow aw czą — zwracano uw agę na wychowanie społeczne, estetyczne, fizyczne, wychowyw ano zgodnie z oczekiw aniam i państwa.
K rzysztof Jakubiak ukazał w iejskie osiedla szkolne pryw atnych gim nazjów w II RP, podkreślając znaczną rolę, ja k ą odegrały w uspołecznianiu młodzieży. W skazał na wybitnego pedagoga B. N awroczyńskiego, który rozpoczął propagowanie wiejskich osiedli szkolnych, dzięki czemu w 1933 roku przy M inisterstw ie W yznań Religijnych i Ośw iecenia Publicznego powstał Zespół Szkół z W iejskimi Osiedlami Szkolnymi.
Sw oistym akcentem kończącym sym pozjum były głosy dotyczące problem u współczesnego szkolnictw a niepublicznego. Tutaj Jerzy Niemiec prezentując w sw oim wystąpieniu pluralizm edukacyjny, ujął go w sw oisty dekalog tendencji edukacyjnych, poruszając między innymi takie zagadnienia, ja k dem okratyzacja szkół, pluralizm edukacji, w ielokulturowość, która spaja, a nie dzieli społeczeństwo, podm iotowość, europejskość kształcenia.
W szyscy uczestnicy konferencji w podsum ow aniu wyrazili nadzieję na lepszą przyszłość dla szkolnictwa pryw atnego m.in. poprzez sięganie do tradycji edukacyjnych okresu II Rzeczypos politej.
Prof. Andrzej Gąsiorowski podziękow ał organizatorom za miłe przyjęcie oraz w spaniałą ucztę duchową.
O rganizatorzy dziękując w szystkim za uczestnictwo, zapow iedzieli również druk referatów.
