R O C Z N I K I N A U K P R A W N Y C H T o m VI I I - 1 9 9 8
K S . E D W A R D Z A R O S A L u b lin
PRAWNY CHARAKTER FUNKCJI POSTULATORA
W POSTĘPOWANIU KANONIZACYJNYM
1. U W A G I W S T Ę P N E
W e d łu g n o w e g o K P K f u n k c ja p o s tu la to r a nosi z n a m i o n a u r z ę d u k o ś c i e l n e go w r o z u m ie n iu kan. 145. N ie u le g a w ą tp liw o ś c i, że m ó w i e n i e o u s t a n o w i e niu p o stu la to ra , a p ó ź n ie j j e g o fu n k c ja c h w in n o b y ć p o p r z e d z o n e r o z w a ż a n ie m b ard ziej o g ó ln y m na te m a t c h a r a k te ru s a m e g o p o s t ę p o w a n i a k a n o n i z a cy jn e g o . W ś r ó d k o m e n ta to r ó w n o w e g o p r a w a nie m a z g o d n o ś c i , c z y c h o d z i tu o p ro c e s s ą d o w y , o ja k i m je s t m o w a w K P K z 1983 r., d o ty c z ą c y p ro c e s u k a n o n ic z n e g o o g ó ln e g o , czy o p ro c e s s z c z e g ó ln y na p o d o b i e ń s t w o m a ł ż e ń skiego, czy m o ż e m a m y do c z y n ie n ia z p o s t ę p o w a n i e m a d m i n i s t r a c y j n y m albo z w y k ły m „ d o c h o d z e n i e m ” , p o z b a w i o n y m e l e m e n t ó w f o r m a l n e g o p ro c e s u k a n o n ic z n e g o . II. D Y S K U S J A N A T E M A T S Ą D O W E G O C H A R A K T E R U P O S T Ę P O W A N I A K A N O N I Z A C Y J N E G O U s t a w o d a w s t w o J a n a P a w ła II w p r o w a d z i ł o n o w ą p r o c e d u r ę k a n o n i z a c y j n ą . K o n s ty tu c ja a p o s to ls k a D h ń n u s p e r f e c t i o n i s M a g i s t e r z n o s i w s z y s t k i e p o p r z e d n ie akty p ra w n e d o ty c z ą c e p r o c e s ó w k a n o n i z a c y j n y c h 1.
1 Konstytucja apostolska D ivin u s p e rfec tio n is M a g iste r z 25 I 1983 r., nr 17: „To, co zarządziliśmy Naszą Konstytucją, zacznie o b o w ią z y w a ć od dnia d zisiejs zego. Te nasze posta nowienia teraz i na przyszłość chcemy, aby miały moc i były skuteczne, i by tak było w przyszłości, znosząc przeciwne, jeśli takie są. Konstytucje i Zarządzenia apostolskie, wydane
K o d e k s z 1983 r. z n a ró ż n e p ro c e s y s p e c ja ln e , w k tó ry c h o d s y ła do k a n o n ó w p o s t ę p o w a n i a s ą d o w e g o w o g ó ln o ś c i, np. k a n o n ó w p r o c e s u sp o rn e g o (kan, 1710), p r o c e s ó w o r z e c z e n i a n i e w a ż n o ś c i m a ł ż e ń s t w a (kan . 1691) i p r o c e s ó w k a r n y c h (kan. 1728 § 1). N a t o m i s t w o d n ie s ie n iu d o p o s tę p o w a n ia k a n o n i z a c y j n e g o k a n . 1403 p o s ta n a w ia , że s p ra w y k a n o n iz a c ji S ług B o ży ch p o d l e g a j ą s p e c ja ln e j u s ta w ie p a p ie s k ie j. P o n a d to m a ją w n im z a s to s o w a n ie p r z e p is y k o d e k s o w e , ale ty lk o w te d y , je ś li s z c z e g ó ln a u s ta w a p a p ie s k a o d sy ła do p r a w a p o w s z e c h n e g o a lb o c h o d z i o n o r m y , które z sa m e j natury rzeczy d o t y c z ą p o s t ę p o w a n i a k a n o n iz a c y jn e g o . Z te g o w y n ik a , że p r z e p is y k o d e k s o w e m u s i m y u w z g l ę d n i a ć przy in te rp re ta cji p ra w i o b o w i ą z k ó w p o s t u l a t o m 2. P r z e p is kan. 1403 w y r a ź n ie w ią ż e p o s t ę p o w a n i e k a n o n iz a c y jn e z p ro c e sa m i k a n o n i c z n y m i '. T a k n a s u w a się z a s a d n ic z e p y ta n ie o o k re ś le n ie n a tu ry p o s t ę p o w a n i a k a n o n i z a c y j n e g o 4: czy m a o n o n a tu rę p ro c e s u k a n o n i c z n e g o ( p o s t ę p o w a n i e s a d o w e ) 5, c z y nie m a ta k ie g o c h a ra k te ru (jest p o s t ę p o w a n i e m a d m i n is tr a c y jn y m ) ? I n n y m i sło w y : czy w in ie n b y ć p r z e p r o w a d z a n y z z a c h o w a n i e m w sz y stk ic h f o r m a l n o ś c i p r z e w i d z i a n y c h d la p r o c e s ó w s ą d o w y c h , czy j e d y n i e tylko przy z a c h o w a n i u f o r m a ln o ś c i p o s t ę p o w a n i a a d m i n i s tr a c y jn e g o , a m o ż e w prost z z a c h o w a n i e m re g u ł z w y k łe g o d o c h o d z e n i a b e z ż a d n y c h f o r m a ln o ś c i p r o c e s o w y c h c z y a d m i n i s t r a c y j n y c h ?
O d p o w i e d ź n a te p y ta n ia p o c i ą g a za s o b ą k o n s e k w e n c j e b a rd z o w ażne, k tó r e u k a z u j ą nie ty lk o w a r to ś ć d o w o d z e n i a , lecz ta k że c h a r a k te r funkcji, u r z ę d ó w ty ch w s z y s tk ic h , k tó rz y z a a n g a ż o w a n i są w p ro c e s a c h k a n o n iz a c y j n y c h . W ty m św ie tle n a le ż y też w id z ie ć u rz ą d i f u n k c je p o s tu la to m . Akty n o r m u j ą c e n o w e p o s t ę p o w a n i e k a n o n i z a c y j n e nie w y j a ś n ia ją d o s ta te c z n ie
przez N a s zy ch Poprzednik ów, i pozostałe przepisy, choćby były godne osobnej wzmianki czy uc hylenia”. Tekst polski za tł. H. Misztala w: J. R. B a r, H. M i s z t 3 !, P o stęp o w a n ie
k an o n iza cyjn e, Warszawa 1985, s. 186.
• Kan. 1403 § 1. „Sprawy kanonizacji Sług Bożych rządzą się sz czególn ą ustawą papieską”, § 2: „W sprawach tych mają ponadto zastosow anie przepisy tego Kodeksu, ilekroć w tejże ustawie odsyła się do prawa po w szech n eg o albo chodzi o normy, które z samej natury rzeczy dotyczą także tych spraw” .
R. R o d r i g o. La fig u r a de! p o stu la to re n elle ca u se d ei sa n i i secu n do la ntiova
leg isk tzio n e - D ir itti e d o v eri, „Monitor Ecclesiasticus", 111(198 6), s. 208: por. t e n ż e , M an uale p e r istru ire i p r o c e s s i d i c a n o n izza zio n e, Ro ma 1991, s. 37.
Por. L. P o r s i, C a u s e d i C an o n izza zio n e e P ro ced u ra n ella Cosi. A posi. D ivintts
p e rfe c tio n is M a g ister. C o n sid era zio n t e V alut,i.io tii. „Monitor Ecclesiasticus", 110(1985).
s, 3 9 8 - 4 0 0 .
" Por. C an on isation s. B éa tific a tio n s et C o n fin n a tio n is d e cu lte, „Nolitiae”, 22(198 6), s. 4 1 - 4 7 .
c h a ra k te ru p o s t ę p o w a n i a k a n o n iz a c y jn e g o , stą d k o n i e c z n e j e s t o d w o ł a n i e się do K o d e k s u aż e b y u z y s k a ć o d p o w ie d ź n a p o s t a w i o n e p y ta n ia . N o w y K o d e k s m ó w i o p ro c e s a c h k a n o n i z a c y j n y c h w k s i ę d z e V I I ( „ P r o c e s y ” ), a d o k ła d n ie j w jej cz ę śc i p ie rw s z e j ( „ P o s t ę p o w a n i e s ą d o w e w o g ó l n o ś c i ” ). K a n o n 1403 § 1 m ó w i, że s p ra w y k a n o n iz a c ji p o d l e g a j ą s p e c ja ln e j u s ta wie p a p ie sk ie j, ale m a ją z a s to s o w a n ie p r z e p is y k o d e k s o w e , j e ś l i s z c z e g ó l n a u s ta w a p a p ie s k a o d s y ła do p r a w a p o w s z e c h n e g o alb o c h o d z i o n o r m y , k tó re z sam ej n atu ry rzeczy d o t y c z ą p o s t ę p o w a n i a k a n o n i z a c y j n e g o 0. Z lek tu ry kan. 1403 w y n ik a ją d w ie k o n k lu z je : 1) p ro c e s y k a n o n i z a c y j n e m a j ą z n a m i o n a f o r m a ln e g o p ro c e s u s ą d o w e g o , p o n i e w a ż są u m ie s z c z o n e w k s i ę d z e „ P r o c e s y ” , d o k ła d n ie j p o d ty tu łe m „ P o s t ę p o w a n i e s ą d o w e w o g ó l n o ś c i ” ; 2) d o ty ch p ro c e s ó w n a le ż y z a s to s o w a ć w s z y s tk ie n o r m y , k tó r e o k r e ś l a K o d e k s d la p r o c e s ó w są d o w y c h o g ó ln y c h (kan. 1 5 0 1 -1 6 5 5 ), g d z ie w y j a ś n i a się d y n a m i k ę k a ż d e g o typu p ro c e s u i stosuje się k o n k r e tn e n o r m y u s ta lo n e w c z ę ś c i „ P o s t ę p o w a n ie s ą d o w e w o g ó l n o ś c i ”7. R. R o d rig o p o d k re ś la , że m im o n i e w ł ą c z e n i a n o r m s p e c j a l n y c h z p o w o d ó w p ra k ty c z n y c h do n o w e g o K o d e k s u n ie z m i e n i a to ich n a tu ry ani n i e z w a l n i a od p r z e p is ó w K o d e k su . P ro c e s y k a n o n i z a c y j n e z o s ta ły p r z e z k a n . 1403 w ł ą c z o n e do p ro c e s ó w s ą d o w y c h w K o ś c i e l e 8. O k r e ś l e n i e , że p r o c e s y k a n o n i z a cy jn e n a le ż ą do p ro c e s ó w s p e c ja ln y c h , j e s t z b y t o g ó ln e i n ie w y s t a r c z a j ą c e do w y łą c z e n ia ich s p o d p r o c e d u r y s ą d o w e j, p o n i e w a ż w K o d e k s i e m a m y ró żn e p ro c e sy s p e c ja ln e różnej natu ry . W s z y s t k i e p r o c e s y s p e c ja ln e , ze w z g l ę
6 Por. L. Porsi (dz. cyt., s. 375) potwierdza aplikację przepisów Kodeksu do postępowania kanonizacyjnego.
Por. M iin slerisch er K om m en tar zum C odex Iu ris C an on ici, hrsg. von K. Lüdicke, Bd. IV, Ludgcru Verlag, Can. 14Ü3. K. Lüdicke interpretuje tę kw es tię następująco: Kan. 1403 wyjmuje postępowanie beatyfikacyjne i kanonizacyjne z KPK. ponieważ, po stęp ow anie kanoni zacyjne nie jest sądowe, jak twierdzi za X. Ochoa. Ten ostatni punkt jest słu szny, ale powierzchowne jest spojrzenie na kan. 1403, który nic nie mów i o w yłączen iu procesów kanonozacyjnych z KPK. Natomiast O ch oa pomija treść drugiego paragrafu, który wyraźnie mówi o zastosowaniu przepisów Kodeksu, o ile nie są one przeciwne normom s z c z e g ó ło w y m . Zob. X. O c h o a, II p ro c e ssi canon ici in g e n e ra le , [w:J II n ou vo c ó d ic e d i d ir ilfi ca n ó n ico . (Utrumquc ius, 9), Roma 1983, s. 446. L. Porsi (dz. cyt.. s. 3 68) mów i, że po stępow ania kanonizacyjne mają naturę proccs ow o-sądownicżą, a w p o s zc z eg ó ln y c h stadiach zachowują porządek spraw specjalnych: „Triplex stadium causarum: inquisitio, disceplatio, de finido, constituit quid unur.i naturae processualis - iudiciariae. Iuxta ment em Legislatoris, causae canonizationis naturam causarum specialium servant in singulis stadiis, intermedio non excluso".
' R o d r i g o . La fig u ra d el p o stid a to r e , s. 211. L. Porsi (dz. cyt., s. 3 7 8 - 3 7 9 m ów i, że dochodzenie kanonizacyjne jest prawdziwym procesem.
du n a s w o j ą m a te rię , są r e g u l o w a n e p r z e z n o r m y s z c z e g ó ło w e . K a ż d y z tych p r o c e s ó w m a s o b ie w ł a ś c i w ą n a tu rę . Z n a n e są p ro c e s y s p e c ja ln e m ające c h a r a k t e r s ą d o w e g o p r z e w o d u , np. p ro c e s y o o r z e c z e n ie n ie w a ż n o ś c i m a ł ż e ń s t w a czy p r o c e s y karn e. N a t o m i a s t o c h a r a k te rz e k a r n o - a d m i n i s t r a c y j n y m z n a m y p o s t ę p o w a n i a np. w y d a l e n i a z in s ty tu tu ż y c ia k o n s e k r o w a n e g o (kan. 6 9 4 - 7 0 4 ) . W p r z y p a d k u p r o c e s ó w k a n o n i z a c y j n y c h t r z e b a p o w ie d z ie ć , że są o n e s k o m p l i k o w a n e d la w y j a ś n i e n i a ich n a tu ry . P ro c e s y k a n o n iz a c y jn e , m im o że a d o p t u j ą f o r m a ln o ś c i z p r o c e s ó w s ą d o w y c h , nie są w sw o jej n a tu rz e s ą d o w e, le c z a d m i n is tr a c y jn e . X. O c h o a j e s t z d a n ia , że p r o c e s y k a n o n iz a c y jn e u ż y w a j ą a p a ra tu s ę d z i o w s k i e g o j a k o w ła s n e g o in s tr u m e n tu , ż e b y u p e w n ić się 0 p r a w d z i w o ś c i fa k tó w '. W is to c ie p r o c e s o m k a n o n i z a c y j n y m b ra k u je p r z e d m io tu k a r n e g o , b e z k tó r e g o nie m o ż e on b y ć r z e c z y w i s t y m i p r o c e s a m i s ą d o w y m i. W p r o c e s a c h k a n o n i z a c y j n y c h nie istn ieje, j a k z a u w a ż a R. R o d rig o , p r a w o d o o b r o n y n a d r o d z e s ą d o w e j, p o n i e w a ż nik t nie m a p r a w a do b e a ty f i k acji c z y k a n o n iz a c ji. Z d a n i e m R. R o d r ig o nie m a ją ta k ie g o p r a w a ani S łudzy B o ż y , p o n i e w a ż n ie ż y ją c y nie p o d l e g a j ą p ra w u , ani r ó w n ie ż o so b y żyjące, aby ich w y n o s i ć na o łtarze. B e a t y f i k a c j a czy k a n o n i z a c j a z a le ż y od ak tó w a d m i n i s t r a c y j n y c h p a p ie ż a . W p r o c e s a c h k a n o n i z a c y j n y c h nie m ó w i się o p o z w a n y m , o s k a z a n iu czy r a to w a n iu . C e le m ty ch p r o c e s ó w j e s t z w e r y f i k o w a n ie, u s ta le n ie i p o tw ie r d z e n ie p r a w d y . Is to tn ie c h o d z i o p r z e k o n a n ie , czy k o n k r e tn y S łu g a B o ż y w y p e łn ił c n o ty c h r z e ś c ija ń s k ie w sto p n iu h e ro ic z n y m 1 c i e s z y ł się o p i n i ą św ię to ś c i. W p r o c e s a c h o p o t w i e r d z e n i e c u d u d ą ż y się do u s ta le n ia , czy is tn ie ją p o d s ta w y d la w y ja ś n ie n ia , że p rz e d ło ż o n e fakty i z d a r z e n i a o c h a r a k t e rz e c u d o w n y m p r z e k r a c z a j ą siły n a tu ry . T a k ż e s e n te n c ja tego p r o c e s u j e s t s w o is ta . N a le ż y o n a do n a j w y ż s z e g o sę d z ie g o , k tó ry n a p e łn io n y ś w i a t ł e m D u c h a Ś w ię te g o j e s t n ie o m y ln y . S tą d k a n o n iś c i nie są zgodni w u z n a n i u n a tu ry p ra w n e j p o s t ę p o w a n i a k a n o n i z a c y j n e g o j a k o s ą d o w e g o 10. J. N o v a l n a z y w a j e p o n a d s ą d o w n i c z y m i (u ltra in d ic ía le s ) lub s ą d o w n ic z y m i innej n a tu ry ( in d ic ía le s a lte r iu s n a tu r a e ). D. J. B l a h e r u w a ż a j e za s ą d o w o - a d m i n i s t r a c y j n y m i (iu d i c i a l e s - a d m i n i s t r a t i v i ). F. R o b e rti nie m oże
Por. X. O c h o a, II P ro c e s si C an on ici in g e n e ra li, [w:| O pu s In stitu te Pax.
M isc e lla n e a in on ore d el Prof. X a v ie r O ch oa, red. Mons. M. Bassa, Cittä del Valicano 1990,
s. 193 (kan. 1403): „Si tratta di cause che non sono veramente guidiziali, c ehe usano P apparatus iudicalis sollanto in quanto strumento idoneo per acccrtare la verita dei fatti": t e n ż e , P ro c e s si in g e n e ra li, „Apollinaris" 5 7 (1 9 8 4 ), s. 195-222.
R 0 d r i g o, L a fig u r a d e l p o stitla to r e , s. 212; por. A. S t a n k > e w i e /., N atura
p ro c e su b e a ty fik a c y jn e g o , „Prawo Kan on iczn e”, 8(1 9 6 5 ), nr 1-2, s. 8 5 - 8 7 ; zob. A. B 1 a t, C oiw n entarin in textu s C o d icis Iuris C an on on ici, IV: D e p ro c e ssib u s , Romae 1927.
z n aleźć n a z w y , ale tw ie rd z i, że się o d r ó ż n i a j ą o c a łe n i e b o {toto c o e lo ) od p o z o s ta ły c h p ro c e s ó w i p r z y jm u je f o rm ę p r o c e s ó w s p o r n y c h .
N a w e t g d y b y p ro c e s y k a n o n iz a c y jn e m ia ły n a tu r ę śc iś le a d m i n i s t r a c y j n ą , to K o śc ió ł, r o z u m ie ją c ich p o w a g ę i z a a n g a ż o w n i e n a j w y ż s z e g o a u to r y te tu k o śc ie ln e g o , p r z e p r o w a d z e n ie ty ch p r o c e s ó w t r a k t o w a ł w s to p n iu n a jb a r d z ie j r y g o r y s ty c z n y m . D o X III w ie k u K o ś c ió ł u w a ż a ł, że w ł a ś c i w y m s p o s o b e m p e w n e g o u n ik n ię c ia p o m y łe k , o s z u s tw w a k c e p ta c ji c n ó t j e s t z a s t o s o w a n a fo rm a b a d a n ia w ła ś c iw a p r o c e s o m s ą d o w y m . W ty ch p r o c e s a c h s t o s o w a n o w s z y s tk ie n o rm y p r a w d z i w e g o p ro c e s u s ą d o w e g o . S tą d H o s tie n s is tw ie rd z ił, że f o rm a p r o w a d z e n ia p ro c e s ó w k a n o n i z a c y j n y c h o d r ó ż n i a ł a się od fo r m y innych p ro c e s ó w k o ś c ie ln y c h w z n i o s ł o ś c i ą sw ej m a te rii i n a j w i ę k s z y m r y g o rem d o c h o d z e n ia p r o c e s o w e g o " . P o d o b n ie w s ta ry m K o d e k s ie w y m a g a n o n a d z w y c z a j n e g o p o r z ą d k u w p r o cesach k a n o n iz a c y jn y c h i w ię k s z e g o r y g o r u n iż w in n y c h p r o c e s a c h . W p r o cesie z w y c z a jn y m p r o w a d z iło s p r a w ę trz e c h s ę d z ió w p rz y o b e c n o ś c i p r o m o t o ra s p r a w ie d liw o ś c i (can. 2 040). D la p r o c e s ó w a p o s to ls k ic h w y m a g a n o p ię c iu sę d z ió w (can. 20 8 8 § 1), ale d la ich w a ż n o ś c i w y s t a r c z y ł o trz e c h (can. 2 0 9 4 ).
N o w y K o d e k s o d s y ła ją c w § 2 k a n . 1403 d o n o r m o g ó l n y c h p r o c e s u , ch c ia ł, aby p o s tę p o w n ie k a n o n iz a c y jn e , b ę d ą c n a tu ry a d m i n i s t r a c y j n e j , z o s ta ło o b w a r o w a n e fo r m a ln o ś c im i p ro c e s u s ą d o w e g o 12. S a m o u m i e s z c z e n i e ich p o d ty tu łe m „ P o s tę p o w a n ie s ą d o w e w o g ó l n o ś c i ” ś w ia d c z y t a k ż e o z a m i a r z e u s t a w o d a w c y . P r z e c ie ż m o ż n a by u m ie ś c ić j e w c z w a r t y m ty tu le: „ K u lt Ś w ię ty c h , o b ra z ó w i r e lik w ii” 13. Z a p r z e s t r z e g a n i e m f o r m a l n o ś c i p r o c e s u s ą d o w e g o w p o s tę p o w a n iu k a n o n iz a c y jn y m p r z e m a w i a r ó w n i e ż i to, że s a m a K o n g r e g a c ja S p ra w K a n o n iz a c y jn y c h w s p r a w a c h p r o w a d z o n y c h w e d ł u g n o w e g o u s ta w o d a w s tw a , p rz e d s t w ie r d z e n ie m w a ż n o ś c i d o c h o d z e n i a d i e c e z j a l n e g o bada, czy zo stały z a s to s o w a n e w s z y s tk ie f o r m a ln o ś c i w ł a ś c i w e p r o c e s o m s ą d o w y m . P rz e d e w s z y s tk im b a d a n iu p o d le g a ją : u r z ą d i f u n k c j a p o s t u la to r a ,
11 Zob. F. S c h m a l z g r u e b e r, h is ecc le sia sticu m Un iversum, VII, R om ae 1845, s. 145; Por. 1. D a I I a r i, D e natu ra causarum b e a tific a tio n is, „Ephemerides iuris can on ici”, 4 (1 948), s. 587-5 93 .
12 N euordnung d e r S elig- un d H eilig sp rech u n g sverfa h ren , „Österreichisches Archiv für
Kirchenrecht", 34 (1983), s. 2 6 9 - 2 6 9 . Precyzuje się lam: Konstytucja ap ostolska D ivin u s p e rfec tio n is M a g iste r i bulla promulgacyjna n o w eg o Kodeksu S a cra e d is c ip lin a e leg e s zostały
opublikowane pod tą samą dalą. Konstytucja apostolska uzupełnia Kodeks, który w przec i wieństw ie do KPK 1917 nic zawiera żadnych określeń o postęp owa niu kan onizacyjny m. Tu jest mow a o porządku pr oc es owym n o w eg o us tawoda w st wa ka nonizacyjnego.
13 Por. kan. 1 1 8 6 - 1 1 9 0 KPK 1983; por. F. M a r c h e s i, D e p r o c e s s ib u s , Albae Pompeiac 1953, s. 78.
a k c e p t a c j a tej in stan cji p rz e z b i s k u p a , p o w o ł a n i e tr y b u n a łu , p o tw ie rd z e n ie u r z ę d n i k ó w t y b u n a łu i p o s tu la to r a w p ie rw s z e j sesji. W y m a g a n e są p o d p isy s ę d z ie g o , p r o m o t o r a s p ra w ie d liw o ś c i i u c z e s tn ik ó w p o s z c z e g ó l n y c h sesji lub d e k r e t z a m y k a j ą c y p ro c e s . W z w ią z k u z ty m w p r o c e s ie k a n o n iz a c y jn y m w f a z ie d i e c e z ja ln e j m u s z ą b y ć z a a p lik o w a n e w s z y s tk ie fo r m a ln o ś c i pro cesu s ą d o w e g o , m i m o że N o r m y K o n g r e g a c ji z 7 II 1983 r. o ty m nie m ów ią.
III. W N I O S K I W A S P E K C I E F U N K C J I P O S T U L A T O R A 1. P ro c e s y k a n o n i z a c y j n e w in n y b y ć p r o w a d z o n e z z a c h o w a n i e m f o r m a l n o ści p r o c e s u s ą d o w e g o . N a le ż y w n ich z a s to s o w a ć w s z y s tk ie n o r m y g e n e ra ln e p r z e w i d z i a n e p r z e z K o d e k s d la t r y b u n a łu (kan. 1 4 0 0 -1 5 0 0 ) i n o rm y d o ty c z ą c e p o s t ę p o w a n i a (kan . 1 5 0 1 -1 6 0 6 ), c h y b a że te n o r m y p r a w a s z c z e g ó ln e g o p o s t a n a w i a j ą in a c z e j. P r a k t y c z n i e w p r o c e s a c h k a n o n i z a c y j n y c h tam , gdzie p r a w o s z c z e g ó ł o w e nie o k r e ś la s p e c ja ln e g o p o s t ę p o w a n i a , n a le ż y sto so w a ć n o r m y K o d e k s u 14, np. przy p o w o ła n iu try b u n a łu , p rz y n o m in a c ji sęd zió w , p r o m o t o r ó w , n o ta r iu s z y , p o s t u la to r ó w o ra z ich s p e c y f ic z n e j fu n k c ji w czasie t r w a n i a p r o c e s u (kan. 1 4 1 9 -1 4 2 7 ), p rz y p r z e s ł u c h i w a n i a ś w ia d k ó w (kan. 1 5 5 8 -1 5 7 1 ), p r z e d k ł a d a n i u i a k c e p ta c ji p ra w n e j d o k u m e n t ó w (kan. 1544- -1 5 4 6 ) , p rz y n o m in a c ji b ie g ły c h (kan. 1 5 7 4 -1 5 8 1 ), 2. A k c e p t a c j a p is m p r o c e s o w y c h , p ie c z ą te k , r o z p o c z ę c i e p ro c e s u n a stę p u je j a k w e w s z y s tk ic h p r o c e s a c h s ą d o w y c h . W k o n s e k w e n c j i p o w s ta je p r a w n a r e la c ja m ię d z y s ę d z ią a p o w o d a m i lub ich p e ł n o m o c n i k a m i - p o s tu la to ra - m i 15, m ię d z y n im i a p r o m o t o r a m i s p r a w ie d liw o ś c i. K a ż d y u r z ę d n ik m a w ła ś c iw e s o b ie p r a w a i o b o w ią z k i. W s z y s c y p o d le g a ją , c z y to p r a w o m s p e c j a l n y m r e g u l u j ą c y m taki p ro c e s , czy też n o r m o m p r z e w id z ia n y m w K o d e k s ie d la p r o c e s ó w s ą d o w y c h .
3. O s o b y z a a n g a ż o w a n e w p r o c e s w c z a s ie tr w a n i a d o c h o d z e n i a tw o rz ą p r a w d z i w y t r y b u n a ł i o t r z y m u j ą s t a n o w i s k a i u r z ę d y s p e c y f ic z n e d la c z ł o n k ó w t r y b u n a łu k o ś c ie ln e g o s to s o w n ie do fu n k c ji, k tó r e w n im pełnią. Cały z a te m k o m p l e k s a k tó w fazy d o c h o d z e n i o w e j j e s t p r o c e s e m , a w ła ś c iw ie p ro c e s e m i n f o r m a c y j n y m 16. N o r m y te o d n o s z ą się do n o ta riu s z a , k tó ry red ag u je
14 L. Porsi (dz. cyt., s. 3 7 9 -3 8 0 ) rozróżnia trzy stadia: docho dze nie, rozprawa, roztrzy- g n ię cie, c o św iadcz y o prawdziwych krokach pr ocesow ych - o prawd ziwym postępowaniu.
15 W. P a d a c z, K ło p o tliw y i u c ią żliw y o b o w ią ze k p o stu la to r a , „Homo D c i ”, 35(196 6), s. 123-125.
p ro to k ó ły . T a k ż e p o s tu la to r je s t p r a w n y m p e ł n o m o c n i k i e m , ale n ie ty lk o - ró w n ie ż o b r o ń c ą - a d w o k a t e m 17.
O c z y w iś c ie p o s tu la to r nie m a p r a w a do b e a ty f ik a c ji czy k a n o n i z a c j i Sługi B o żeg o , k tó re g o się b a d a w c z a s ie p ro c e s u i n f o r m a c y j n e g o . P o s t u l a t o r m a p ra w o p o p ie ra ć p r o w a d z e n ie p ro c e s u i w n im u c z e s t n i c z y ć . W k o n s e k w e n c j i m a p r a w o o trz y m a ć o d p o w ie d ź od w ł a ś c i w y c h in sta n c ji, z n a ć p o w o d y e w e n tualnej o d m o w y w s z c z ę c ia p ro c e su . P o n a d t o p o s t u l a t o r w in ie n d o s t a r c z y ć try b u n a ło w i d o k u m e n ty , d o w o d y , e k s p e r ty z y , p o d p o r z ą d k o w a ć s ię g o d z i n o m pracy u s ta lo n y m p rz e z s ę d z ió w d la p r z e s ł u c h a n i a ś w i a d k ó w lu b d l a in n y c h sesji. K ró tk o m ó w ią c m a o b o w i ą z e k być p o s ł u s z n y p o r z ą d k o w i p r a w n e m u . W tym z ł o ż o n y m i w y ją tk o w o d o k ł a d n y m p r o c e s ie k l u c z o w ą p o z y c j ę z a jm u je p o s tu la to r. Jest o so b ą, bez której nie m o ż e b y ć w o g ó le p r o w a d z o n y p ro c e s k a n o n iz a c y jn y . N ie m o ż e on być ta k ż e w a ż n y b e z u d z ia łu p o s t u l a t o r a . P o s t u lator je s t o b e c n y w p o s t ę p o w a n i u k a n o n i z a c y j n y m od p o c z ą t k u d o k o ń c a , w łą c z n ie z o rg a n iz a c ją u ro c z y s to ś c i b e a t y f i k a c y j n y c h i k a n o n i z a c y j n y c h 18. IV. P O Z Y C J A P O S T U L A T O R A W N O W Y M P R A W I E W y d a je się k o n ie c z n e , aby p rz e d s z c z e g ó ł o w y m o m a w i a n i e m p o w o ł a n i a , p ra w i o b o w ią z k ó w p o s tu la to r a n a jp ie r w p r z e d s t a w i ć w f o r m i e b a r d z o o g ó ln e j p rz e p isy n o w e g o p r a w a d o ty c z ą c e tej in sty tu c ji. P o z w o l i to n a b a rd z ie j d o j r z a ł ą an a liz ę o k r e ś le n ia j e g o p o z y c ji w n o w y m p r a w i e . D z is ia j n ie u le g a
w ą tp liw o śc i, że f u n k c ja p o s tu la to r a n o s i z n a m i o n a u r z ę d u k o ś c i e l n e g o w r o z u m ie n iu kan. 145 n o w e g o K P K 19. F u n k c j a p o s t u l a t o r a j e s t b o w i e m u s t a n o w io n y m na stałe z a d a n ie m z p o s t a n o w i e n i a c z y to B o ż e g o , c z y k o ś c i e l n e g o d la realizacji celu d u c h o w e g o , j a k i m j e s t p r o w a d z e n i e s p ra w k a n o n i z a c y j n y c h . J e g o o b o w ią z k i i p r a w a są o k r e ś la n e alb o s a m y m p r a w e m , k t ó r y m ten u rz ą d u s ta n o w io n o , a lb o d e k r e te m k o m p e te n tn e j w ła d z y , k t ó r y m j e s t on r ó w n o c z e ś nie u s ta n o w io n y i n a d a n y . S y l w e t k a p r a w n a te g o u r z ę d u w y n i k a z a te m
17 Por. F. X. von W e b e r , D e r R ech tsa n w a lt im k ath olisch en K irch en rech t, Freiburg 1989, s. 38.
ls Por. E. N o w a k. K o n g reg a c ja S p ra w K a n o n iza c yjn ych , [w:J E lem en ty p ra w n e
św ię to ś ci k an on izow an ej w edłu g u sta w o d a w stw a Jana P a w ia II, Lublin 1993, s. 27.
19 Kan. 145 § 1: „Urząd koście lny jest ja kim kolw iek ustanow ion ym na stałe zadaniem z postanowienia czy to Bożego, czy kościeln ego dla realizacji celu d u c h o w e g o ” . § 2: „O bo wiązki i prawa w łaściw e każdemu urzędowi ko ścielnem u są określane albo sa m ym prawem, którym urząd ustanowiono, albo dekretem kompetentnej w ładz y, którym jest on rów nocześn ie ustanowiony i nadany".
z n o r m p r a w n y c h z a w a r ty c h w u s ta w o d a w s t w i e k a n o n i z a c y j n y m o raz p r z e p i s a c h K P K . P o s t u l a t o r w e d ł u g N o r m o k r e ś lo n y j e s t n a s tę p u ją c o : 1. P o s t u l a t o r e m m o ż e b y ć k a ż d a o so b a , nie ty lk o k a p ła n , le c z ró w n ie ż p r z y n a l e ż n i in s ty tu tó w ż y c ia k o n s e k r o w a n e g o czy s t o w a r z y s z e ń ż y c ia a p o s to l sk ie g o , a t a k ż e ś w i e c c y “ '. W ten s p o s ó b N o r m y p o w r ó c iły do s ta ro ż y tn e g o p r a w a , k tó r e u m o ż l i w i a ł o d z ia ła ln o ś ć ś w ie c k ic h j a k o p o s tu la to r ó w . 2. P o s t u l a t o r j e s t w y z n a c z a n y p rz e z p o w o d a za z g o d ą b i s k u p a na okres p r o w a d z e n i a d o c h o d z e n i a d i e c e z j a l n e g o i p rz e z K o n g r e g a c j ę S p r a w K a n o n i z a c y j n y c h w f a z ie r z y m s k ie j p ro c e s u ( N o r m y , n r 2, a, b). Z tak o k re ś lo n e j f u n k c ji p o s tu la to r a w y p ł y w a j ą r ó w n ie ż j e g o p o w m n o ś -• 21
c r :
- p r z e p r o w a d z e n i e b a d a ń n a d ż y c ie m Sługi B o ż e g o i r e la c jo n o w a n ie b is k u p o w i o o p in ii ś w ię to ś c i, o c n o ta c h lub m ę c z e ń s t w i e , o o tr z y m a n y c h ła s k a c h , o e w e n t u a l n y c h e l e m e n t a c h n e g a t y w n y c h - p r z e s z k o d a c h (N o rm y , n r 10, 1) o ra z k o ś c i e l n y m z n a c z e n iu p r o c e s u ( N o r m y , n r 3, b, c); - a d m i n i s t r a c j a f u n d u s z a m i p r z e z n a c z o n y m i n a p o k r y c ie w y d a tk ó w , z a r z ą d z a n ie d o b r e m p ro c e s u ( N o rm y , n r 3, c); - r e p r e z e n t o w a n i e p o w o d a w c a ły m p o s t ę p o w a n i u ( N o r m y , n r 1, a); - w n i e s i e n i e do b i s k u p a o d p o w ie d n ie j p r o ś b y (s u p p l e x lib e l l u s ) i w raz z n ią p r z e d ł o ż e n i e ż y c io r y s u S łu g i B o ż e g o ( N o r m y , n r 8 i 10, 1) o raz w s z y s t k ic h w y d a n y c h d r u k i e m p is m S łu g i B o ż e g o , listę ś w i a d k ó w ( N o r m y , nr 10; 2, 3);- z a m i e s z k i w a n i e w R z y m i e p o d c z a s t r w a n ia p r o c e s u w K o n g re g a c ji ( N o r m y , n r 2, b)
N o r m y o p r ó c z o b o w i ą z k ó w o k r e ś la ją n a s tę p u ją c e u p r a w n i e n i a p o s tu la to ra :
20 No rmy Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych z 7 lutego 1983 r. w tl. poi. H. Misztala:
P ra w o ka n o n iza cyjn e w edłu g u sta w o d a w stw a Jana P a w ła //, L u b lin -S a n d o m ier z 1997,
s. 4 6 5 - 4 7 8 , nr 1, a-b: „Sprawę kanonizacyjną prowadzi powód: do pełnienia tego obowiązku m oże być d op uszczon y przez W ładz ę Kościelną ktok olw iek z Ludu B o ż e g o czy też jakaś grupa wiernych. Pow ód prowadzi sprawę przez prawnie us tan ow ion ego postulatora” ; nr 2, a: „Postu latora ustanawia p ow ód za p om oc ą udzielenia mu pełnom ocnictwa, zreda gow anego według przep isów prawa i za aprobatą Biskupa” ; nr 3, a; „Urząd postulatora mogą sprawować kapłani, c zło n k o w ie Instytutów Życia Konsekr owanego i św ie ccy, byleby w s zy s cy wym ienieni byli biegli w teologii, prawic ka nonicznym i historii, a także byleby znali praktykę Kongregacji". R. R o d r i g o (M an uale, s. 7) uważa, ż e św ie c cy z racji posiadania rodziny muszą być lepiej wynagradzani niż księża czy c zło n k o w ie zakonu. Kan 2 0 0 4 § 3 z KPK 1917 mówił wył ączn ie o oso b ie duchownej.
- d e s y g n o w a n ie za z g o d ą p o w o d a j e d n e g o lub w ię c e j w i c e p o s t u l a t o r ó w (N o rm y , n r 4);
- s p r a w d z a n ie akt p r o c e s o w y c h po ich o p u b l i k o w a n i u i p r z e d ł o ż e n i e n a stępne d o w o d ó w z a ró w n o w p o sta c i ś w i a d k ó w , j a k i d o k u m e n t ó w , je ż e l i u w a ż a łb y j e za k o r z y s tn e d la sp ra w y ( N o r m y , n r 27, c).
N o rm y dod ają, że p o s tu la to r nie m o ż e b y ć ś w ia d k ie m p o d c z a s s p r a w o w a nia u rzędu (N o rm y , nr 20, 3). Z a u w a ż a m y , że p o s t u l a t o r m a d w a ró ż n e z a k r e sy zadań: j e d e n p o d c z a s p o s t ę p o w a n i a n a p o z i o m i e d ie c e z ji i d ru g i p o d c z a s p o s tę p o w a n ia przy K o n g re g a c ji. Z p o w y ż s z e g o z e s t a w i e n i a p r z e p i s ó w N o r m w y n ik a, że nie m a tu k o m p le tn e g o w y k a z u p r a w i o b o w i ą z k ó w p o s tu la to r a . W ten s p o só b p o t w ie r d z a się z a s a d n o ś ć u c z y n i o n e j j u ż p r z e z n a s a n a liz y na tem at natury sa m e g o p o s t ę p o w a n i a k a n o n i z a c y j n e g o p r z e z p r y z m a t K o d e k s u . To p o z w o li u z u p e łn ić p rz e p is a m i K o d e k s u p r a w a i o b o w i ą z k i p o s t u l a t o r a o raz zro z u m ie ć cz ę sto s to s o w a n e p o ję c ia p r a w n e d o tej in s ty tu c ji p o d c z a s p r o w a d z e n ia p ro c e s u k a n o n i z a c y j n e g o 22.
S k o ro p ra k ty c z n ie w p ro c e s a c h k a n o n i z a c y j n y c h ta m , g d z ie p r a w o s z c z e g ó ło w e nie o k re ś la s p e c ja ln e g o p o s tę p o w a n ia , n a le ż y s t o s o w a ć n o r m y K o d e k s u , np. przy p o w o ła n iu try b u n a łu , przy n o m i n a c j i s ę d z ió w , p r o m o t o r ó w , n o t a r i u szy, p o s tu la to r ó w o raz ich s p e c y fic z n e j f u n k c ji w c z a s ie tr w a n i a p r o c e s u (kan. 1419-1427), przy p r z e s ł u c h i w a n i a ś w ia d k ó w (kan . 1 5 5 8 -1 5 7 1 ), p r z e d k ł a d a n i u i ak c e p ta cji p ra w n e j d o k u m e n t ó w (kan. 1 5 4 4 -1 5 4 6 ), p rz y n o m i n a c j i b ie g ły c h (kan. 1574-1 5 8 1 ), to je s t r z e c z ą o c z y w is tą , że n a u r z ą d p o s t u l a t o r a w p r o c e sach k a n o n iz a c y jn y c h n ależy p a trz e ć ja k n a in s ty tu c ję z a a n g a ż o w a n ą w p o s t ę p o w a n ie p ro c e s o w e . Je g o f u n k c ja je s t k o m p l e k s o w a , w s z e c h s t r o n n a i tru d n a do z d e fin io w a n ia . P o s tu la to r d z ia ła ją c y na m o c y m a n d a t u j a k i e j ś o s o b y f i zycznej czy p ra w n e j r e p r e z e n tu je z a w s z e in te re s y d u c h o w e j a k i e j ś w s p ó ln o ty w ie rz ą c y ch . R ó w n o c z e ś n ie od m o m e n t u z a a p r o b o w a n i a j e g o m a n d a t u p rz e z k o m p e te n tn y a u to ry te t k o ś c ie ln y re p r e z e n tu je r ó w n ie ż d o b r o p u b l i c z n e K o ś c io ła 23. W s w o im d z ia ła n iu nie broni p r a w a p r y w a t n e g o (iu s p r i v a t u m ), lecz w s p ó łp ra c u je z a u to ry te ta m i K o ś c io ła w p o t w i e r d z e n i u p r a w d y . J e d n a k ż e je s t za w s z e m a n d a t a r i u s z e m 24, k tó ry d z ia ła z g o d n ie z p r a w e m w im ie n iu p o w o da, m u s z ą być z a s to s o w a n e z a te m do n ie g o w s z y s tk ie n o r m y p r a w n e z a r ó w n o p rz e p is ó w s z c z e g ó ln y c h , j a k i K o d e k s u . P r z e d e w s z y s t k i m c h o d z i tu o n o rm y
“ R o d r i g o, La fig urn d el p o stu la to re , s. 210.
23 Per. A. M i I r i, D e F igura Ju rid ica P o slu la to r is in C a u sis B e a lifica lio n is el
C a n o n iza tio n is, R o m - P a r i g i - T o u r n a i - N e w Jork 1962, s. 128-130.
" Per. M i I r i. dz. cyt., s. 147: „Postulator est procurator sui generis ad sui generis litem".
o d n o s z ą c e się do p r o c e s u s p o r n e g o (p r o c u r a t o r e s a d lites), k tó re nie są s p r z e c z n e z p r a w e m s z c z e g ó l n y m d la p r o c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h .
W k o m p l e k s o w o ś c i f u n k c ji p o s tu la to r a d o s tr z e g a m y , że p o s tu la to r w nowej le g is la c ji f a k ty c z n ie p o d e j m u j e n ie k tó r e c z y n n o ś c i, k tó re n ie g d y ś n a le ż a ły do a d w o k a ta , np. p o s t u l a t o r w in ie n d o s ta r c z a ć środki d o w o d o w e , o d p o w ia d a ć na z a p y t a n i a p r o m o t o r a s p r a w ie d liw o ś c i. P o p u b lik a c ji akt p r o c e s o w y c h m a p r a w o w g lą d u d o n ich c e l e m u z u p e ł n i e n i a d o c h o d z e n i a p o p r z e z n o w y c h ś w ia d k ó w i d o d a t k o w ą d o k u m e n t a c j ę 2". W tr a k c ie p r o c e s u n a f o r u m K o n g r e g a c ji p o s t u l a t o r w in ie n p rz y g o to w a ć w e d łu g z a le c e ń re la to r a i n f o r m a c ję ( in f o r m a t i o ) do „ p o z y c ji" (p o s i t i o ) i o d p o w ia d a ć n a e w e n t u a l n e z a p y ta n ia p o c h o d z ą c e od k o n s u l t o r ó w h is to ry k ó w lub te o l o g ó w . K o m p e t e n c j a w ty ch z a d a n ia c h n a l e ż a ł a w s ta r y m K o d e k s ie w y łą c z n ie do a d w o k a t ó w i p r o k u r a t o r ó w K o n g r e g a c j i 26.
I d e n t y c z n ą o p in ię n a te m a t p o s t u l a t o r a w j e g o roli a d w o k a t a w y r a z ił F. X. v o n W e b e r . J e g o z d a n i e m n o w e u s t a w o d a w s t w o s z c z e g ó ln e ( d o ty c z ą c e p o s t ę p o w a n i a k a n o n i z a c y j n e g o ) c e l o w o w y k l u c z a d z ia ła ln o ś ć a d w o k a t a w p o s t ę p o w a n iu k a n o n i z a c y j n y m . N a j e g o m ie js c e w s z e d ł p o s t u l a t o r 27. In te rs e s u ją c a j e s t w y r a ź n a z b i e ż n o ś ć ty ch u rz ę d ó w w w ie lu z a d a n ia c h . K o ś c ie ln y a d w o k a t m o ż e d z ia ła ć po o t r z y m a n i u a p r o b a ty k o m p e t e n t n e g o p r z e w o d n i c z ą c e g o sądu. Z g o d n i e z kan. 1483 K P K 1983 tą w ł a d z ą j e s t b is k u p d ie c e z ja ln y . W in nych s ą d a c h a d w o k a t a d o p u s z c z a k a ż d o r a z o w y p r e z e s są d u a lb o o rg an , do tego o k r e ś lo n y , w s ą d o w n i c t w i e z a k o n n y m zaś k a ż d o r a z o w y p rz e ło ż o n y . A d w o k a c i ro ta ln i są d o p u s z c z e n i m o c ą p r a w a w s p r a w a c h m a ł ż e ń s k ic h . Ś w ie c c y , w tym k o b ie ty , m o g ą w y k o n y w a ć k o ś c ie ln y z a w ó d a d w o k a t a p o d o b n i e j a k osoby d u c h o w n e i z a k o n n e . K o ś c ie ln i a d w o k a c i m u s z ą p o s ia d a ć n a s tę p u ją c e k w a lif i k acje: p e łn o le tn o ś ć , d o b r ą o p in ia , r z e c z y w i s t a z n a jo m o ś ć p r a w a k a n o n i c z n e go. O d w y m o g u p r z y n a l e ż n o ś c i d o K o ś c io ła k a to lic k ie g o m o ż e być z a s to s o w a n a d y s p e n s a w p r z y p a d k a c h s z c z e g ó ln y c h . A d w o k a c i m o g ą w y s tę p o w a ć w w s z y s t k i c h p r o c e s a c h k o ś c i e l n y c h z w y ł ą c z e n i e m p o s t ę p o w a n i a m a łż e ń s tw a n i e s k o n s u m o w a n e g o 28. A d w o k a t w s p ó ł p r a c u j e z s ę d z ią i in n y m i oso b am i u c z e s t n i c z ą c y m i w p o s t ę p o w a n i u d la te g o s a m e g o c elu , tj. u s t a l e n i a p ra w d y
25 Por. N o n n y , nr 27, c.
2f’ Por. kan. 2 0 7 6 i 20 78 KPK 1917; Sacrae Rituum Congregationis D<\ ira n n „La
d ivisio n e " 12. m a ii 1887, [w :] C odex p r o p o s tu la to rih u s, s. 3 1 6 - 1 2 9 .
Von W e b e r, dz. cyt., s. 38; „Nach dieser neuen Sp ezialg ese tzgebu ng gibt es den im altem Heiligsprechungsverfahren tätigen Anwa lt nicht mehr. An seine Stelle ist der Postulator getreten” ; por. R o d r i g o, M an u ale, s, 298 -305.
{pro rei veritate). Ja k u w a ż a F. X. v o n W e b e r , a d w o k a t m o ż e p e łn ić r ó w n o c z e śn ie fu n k cje p e ł n o m o c n i k a 29. J a k o a d w o k a t w s p i e r a on s tr o n ę j u r y d y c z n y m d o r a d c tw e m i p o m a g a jej w z r e d a g o w a n i u p is m p r a w n y c h , j a k o p e ł n o m o c n ik zaś w y s tę p u je p rz e d s ą d e m i j e s t p r z e d s t a w i c i e l e m stro n y . Z p o w y ż s z e j a n a liz y w y n ik a w y r a ź n ie i j e d n o z n a c z n i e , że p r z e p i s y p r a w n e o d n o s z ą c e się do k o ś c ie ln e g o a d w o k a t a są ta k ie s a m e j a k d o p o s tu la to r a . M im o to R. R o d rig o w id zi p o s tu la to r a b a rd z ie j w roli p e ł n o m o c n i k a 30. J a k o p e łn o m o c n ik re p r e z e n tu je p o w o d a , u s p r a w n i a p r o c e s p r z y ję ty p r z e z try b u n a ł d ie c e z ja ln y i K o n g re g a c ję . P o s tu la to r w n o si p ro ś b y , ró ż n e p o d a n ia , które m a ją w a rto ś ć s ą d o w o - p r a w n ą . D o n ie g o są k i e r o w a n e o f ic ja ln e k o m u n m i k a t y od k o m p e te n tn y c h w ładz. W im ien iu p o w o d a p o d e j m u j e d e c y z j e o d p o w i e d n i e d o stanu i p o trz e b p ro c e su . On m ia n u je s w o ic h d e l e g a t ó w lu b w ic e p o s tu - latorów . Ja k o o b r o ń c a w p r o c e s ie przy K o n g r e g a c ji p r z y g o t o w u j e i n fo r m a -
tio i p o s itio w e d łu g z a le c eń r e la to ra i r o z s t r z y g a e w e n t u a l n e tru d n o ś c i,
które p o ja w ia ją się w to k u sp ra w y . Z d a n i e m R. R o d r i g o N o r m y są m a ł o p r e c y z y jn e i m ało s z c z e g ó ło w e i nie d o t y c z ą f u n k c ji p e ł n i o n y c h w K o n g r e g a c ji (zob. nr 3, a )31.
N o w e u s t a w o d a w s t w o w y e l i m i n o w a ł o r a d ę a d w o k a t ó w ’2. P o m i m o L. P orsi u w a ż a , że p r a w o p o w o d a d o o b r o n y nie z o s t a ł o p o m i n i ę t e w tym p o s t ę p o w a n i u 3’. T y m s a m y m nie j e s t w y k l u c z o n e z a a n g a ż o w a n i e a d w o k a ta . W o b e c tej rz e c z y w is to ś c i R. R o d r ig o w y s u w a p r o p o z y c j ę d o w a r t o ś c i o w a n i a oso b y a d w o k a ta , p rz e z co p o d n ió s łb y się n a u k o w y p o z i o m p r o c e s ó w k a n o n i z a c y j n y c h 34.
W św ietle p r z e d s ta w io n y c h z a s a d p r a w a m o ż n a z d e f i n i o w a ć o s o b ę p o s t u l a to ra j a k o o s o b ę f iz y c z n ą , k tó r a w y p o s a ż o n a w p r a w n y m a n d a t p o w o d a i z a tw ie r d z o n a p rz e z k o m p e te n tn y a u to r y te t k o ś c ie ln y - r e p r e z e n t u j e i p r o m u j e sp ra w ę Sługi B o ż e g o p rz e d tr y b u n a łe m d i e c e z j a l n y m , a p ó ź n ie j w K o n g r e g a cji S p ra w K a n o n iz a c y jn y c h . C z y n i to o s o b iś c ie lub za p o ś r e d n i c t w e m in n y ch ,
29 Von W e b e r , dz. cyt., s. 207.
30 Por. R o d r i g o , La fig u r a ciel p o stu la to re , s. 216. Por. J. L i p s k i, D e m a n d a to
p ro cu ra tu rio in Iure C anónico. E xcerpla, Ro mae 1957, s. 59-64.
31 La fig u ra d e l p o stu la to re s. 217.
32 Por. C odex Canonum E cclesiaruin O rien taliu m , Librería Editrice Vaticana 1990, s. 367-368.
33 P o r s i, dz. cyt., s. 367: „Ins actorum ad d efen sion em negari nequ it”.
34 Pon iew aż sprawy kanonizacyjne dotyczą dobra pu bliczne go (bonu m p u b licu m ), zaan ga żowanie adwokatów - moim zdaniem - jest wskazane w myśl kan. 1481 § 3.
broni i n te r e s ó w p o w o d a o ra z w s p ó łp r a c u je z k o ś c ie ln y m t r y b u n a łe m przy s z u k a n iu p r a w d y 3\
N a p o d s t a w i e p r z e d s t a w i o n y c h za sa d p r a w n y c h m o ż n a d o k ł a d n i e określić k o m p e t e n c j e p o s tu la to r a , w y r ó ż n ia ją c j e g o p r a w a i o b o w ią z k i. P o s tu la to r p r z y g o t o w u j e a rty k u ły , k tó re słu ż ą do s f o r m u ł o w a n i a p y ta ń d la p r z e s łu c h a n ia ś w i a d k ó w 36. J a k o a d w o k a t, p e ł n o m o c n i k m o ż e b y ć o b e c n y przy p r z e s ł u c h a niu ś w i a d k ó w , c h y b a że s ę d z ia u z n a i n a c z e j ’7. O b e c n o ś ć przy p rz e s łu c h a n iu ś w i a d k ó w u m o ż l i w i a p o s ta w ie n ie p y ta ń , k tó re p o w in n y być s fo r m u ło w a n e na p iś m ie i p r z e d s t a w i o n e s ę d z i e m u 38. M a on p r a w o w g lą d u do akt po ich p u b l i k a c j i 39 — c e le m u z u p e łn ie n ia ś r o d k ó w d o w o d o w y c h . T e c z y n n o ś c i w y k o n u je p o s tu la to r nie d la p r z e c i w s t a w i e n i a się p ra c y p r o m o t o r a s p r a w ie d li w o ś c i, lecz w d u c h u w s p ó ł p r a c y z n im i s ę d z ią d la p o t w i e r d z e n i a p ra w d y .
P r a w a i o b o w ią z k i p o s tu la to r a w y r a ż a ją się w s p e łn ia n iu fu n k c ji s p e c ja l n y c h . C h o d z i tu o w s p ó ł p r a c ę w a k ta c h b e a ty f ik a c y jn y c h i k a n o n iz a c y jn y c h . P o s t u l a t o r u c z e s tn ic z y w s tw ie r d z e n iu a u te n ty c z n o ś c i r e lik w ii, prosi o a p r o b a tę t e k s t ó w M s z y św ię te j i o b r z ą d k u litu rg ic z n e g o . W c z e ś n ie j p r o p o n u je s f o r m u ł o w a n e te k sty litu rg ic z n e o raz sam u ło ż o n e te k sty m o d litw r o z p r o w a d z a w ś r ó d w ie r n y c h c e le m k r z e w i e n i a k u ltu p r y w a tn e g o .
P r o c e s y k a n o n i z a c y j n e są p r o c e s a m i b a r d z o w a ż n y m i w życiu K o śc io ła , d la te g o p rz y ich p r o w a d z e n i u z a c h o w u j e się p o w ś c i ą g l i w o ś ć i r o z w a g ę . F u n k c ja p o s t u l a t o r a w p r o c e s ie k a n o n i z a c y j n y m j e s t z a w s z e z łą c z o n a z d o b re m p u b l i c z n y m w p o s z u k i w a n i u p r a w d y . C a ła d z ia ła ln o ś ć p o s tu la to r a j e s t u k ie r u n k o w a n a n a s łu ż b ę K o ś c io ło w i i d la j e g o d o b ra. Ja k a d w o k a c i i p r o k u r a t o rzy w p r o c e s a c h p o s ł u g u j ą się o d p o w i e d n i m i i n s tr u m e n ta m i p r a w n y m i na u ż y t e k s w o ic h k lie n tó w , ta k p o s t u l a t o r w p ro c e s a c h k a n o n i z a c y jn y c h musi u ż y w a ć in s t r u m e n t ó w w ł a ś c i w y c h c e l e m w y d o b y c i a n a ś w ia tło d z ie n n e f a k tó w d o t y c z ą c y c h ż y c ia i c n ó t k a n d y d a t a do b e a ty f ik a c ji czy k a n o n iz a c ji oraz n a tu ry c u d u w f a k c ie u c h o d z ą c y m za c u d o w n y . S tą d d o b r y p o s tu la to r służy z a w s z e K o ś c io ło w i, z o sta je r o z p o z n a n y j a k o g o d n y z a u fa n ia .
R e a s u m u ją c : ła tw o z a u w a ż y ć , że u r z ą d p o s tu la to r a łą czy p ra w a i o b o w i ą z k i p r o k u r a t o r a i a d w o k a ta . W g r u n c ie rz e c z y p o z o s t a j e on za w sz e w ś c is ły m k o n t a k c i e i w s p ó łp r a c y z b is k u p e m , c z y li s ęd zią. P r z y z n a n ie mu
^ R o d r i g o , L a fig u r a ciel p o stu la to re , s. 217. 36 Por. kan. 1552 § 2 KPK 1983.
37 Por. kan. 1559 KPK 1983. 38 Por. kan. 1661 KPK 1983. 39 Por. kan. 1598 KPK 1983.
z atem p raw p r o k u r a to r a i a d w o k a t a nie b ę d z ie w n i c z y m p r z e s z k a d z a ć , lecz p rz e c iw n ie - p rz y c z y n i się do o w o c n ie js z e j p ra c y c a łe g o sądu. B io rą c p o d u w a g ę intencję p r a w o d a w c y , w m y śl której z o s ta ły z n i e s i o n e w s z y s tk ie p rzep isy p o p r z e d n ie g o u s ta w o d a w s t w a o d n o ś n i e do s p r a w k a n o n i z a c y j n y c h , należy stw ie rd z ić , że w ty m k o n te k ś c ie u r z ą d p o s t u la to r a , z j e g o p r a w a m i i o b o w ią z k a m i, staje się w pełn i z r o z u m ia ły , b e z o d w o ł y w a n i a się do s ta ry c h p rz e p is ó w p r a w n y c h n o r m u ją c y c h o s o b ę i f u n k c j o n o w a n i e u r z ę d u p o s tu la to r a .
T H E L E G A L C H A R A C T E R O F T H E F U N C T I O N O F P O S T U L A T O R IN T H E C A N O N I Z A T I O N P R O C E E D I N G
S u m ni a r y
The c o m m e n t a t o r s o f the n e w ca n o n la w do not ag ree as to w h e t h e r the c a n o n i z a t io n p r o c ee d in g has the character o f a legal a ctio n o f w h ic h s a y s C I C o f 19 8 3 in the norm s d e a lin g with the general ca n o n ic a l p r o c e s s , or e ls e the particular p r o c e s s lik e that o f marriage. W e may also be d e a lin g here w ith an a d m in is tr a tiv e a c tio n or a c o m m o n "investigation" d e v o i d o f the formal e le m e n t s o f the c a n o n i c a l p r o c e s s . T h e auth or p r o v e s that the c a n o n ic a l ac tio n bears the cha racter o f a g e n u i n e c a n o n ic a l p r o c e s s and o n e sh ou ld retain the norm s o f the c a n o n ic a l law in it, the norm s from b o o k s e v e n CIC.
In this c o n te x t the author prese nts the o f f i c e o f po s tu la to r e x c l u s i v e l y in the lig h t o f the n e w CI C and particular leg is la tio n , d e a l in g with the c a n o n i z a t io n affairs. T h e auth or p roves in the paper that the po stu lator c o m b i n e s the righ ts and d u tie s o f the p r o se c u to r and the barrister, that is he h old s an e x t e n d e d fu n ction in relatio n to the a n c ien t la w .
