W S P O M N I E N I A
O
Z M A R Y C H
P R O F E S O R A C H
Z RADY NAUKOWEJ „ROCZNIKÓW NAUK SPO ECZNYCH”
____________________________________________________________
ROCZNIKI NAUK SPO ECZNYCH Tom XXXVI, zeszyt 1 ! 2008
PROF. DR HAB. JAN TUROWSKI
(29 PAZ´ DZIERNIKA 1917–9 LUTEGO 2006)
Wybitny socjolog, twórca lubelskiego os´rodka socjologii. Pierwszy Dziekan Wydzia"u Nauk Spo"ecznych KUL. Za"ozúyciel i wieloletni przewodnicz þacy Lubelskiego Oddzia"u Pol-skiego Towarzystwa Socjologicznego. Ceniony autor publikacji z zakresu socjologii wsi, socjologii miasta i socjologii rodziny.
Jan Turowski urodzi" sieþ 29 paz´dziernika 1917 r. we wsi Nasutów (województwo lubel-skie) w rodzinie rolniczej. W latach 1936-1945 studiowa" na Wydziale Prawa i Nauk Spo"eczno-Ekonomicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Studia te musia" przerwac´ z powodu wybuchu II wojny s´wia-towej i okresu okupacji. Dwa lata po magi-sterium (w roku 1947) przygotowa" i obroni" rozpraweþ doktorsk þa pt. „Zmiany spo"eczne wsi a miasto”. Od 1945 r. pracowa" w KUL, pocz þawszy od etatu asystenta, póz´niej adiunkta, a nasteþpnie zasteþpcy profesora. W 1957 r. obj þa" stanowisko docenta, w 1965 r. uzyska" tytu" i stanowisko profesora nadzwyczajnego, zas´ w 1974 r. – profesora zwyczajnego. Jednoczes´nie by" praktykuj þacym adwokatem (do 1968 r.).
W latach 1968-1993 kierowa" Katedr þa Socjologii Ogólnej KUL. W latach 1974-1977 by" prodziekanem Wydzia"u Filozofii Chrzes´cijan´skiej KUL (WNS zosta" zlikwidowany w 1950 r. przez w"adze komunistyczne; ewenementem w skali kraju by"o wyk"adanie socjologii na KUL na Wydziale Filozofii
8 WSPOMNIENIA O ZMAR YCH PROFESORACH Z RADY NAUKOWEJ
Chrzes´cijan´skiej przez ca"y okres stalinowski, co zawdzieþczamy Profesorowi). W 1981 r. zosta" wybrany na dziekana reaktywowanego Wydzia"u Nauk Spo-"ecznych KUL. Pe"ni" to stanowisko do 1984 r. W 1988 r. przeszed" na emerytureþ. Do kon´ca wrzes´nia 1993 r. pracowa" w KUL na pó" etatu. W 1995 r. Profesor obchodzi" jubileusz 50-lecia pracy naukowej. Do kon´ca interesowa" sieþ dziedzinami nauki, którym pos´wieþci" swoj þa uniwersyteck þa kariereþ. By" wychowawc þa wielu pokolen´ lubelskich socjologów (w tym rów-niezú znanych dzis´ profesorów). Zmar" w wieku 89 lat. Uroczystos´ci pogrze-bowe odby"y sieþ 14 lutego 2006 r. w Kos´ciele Akademickim KUL oraz na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.
Osi þagnieþciem naukowo-organizacyjnym prof. Turowskiego by"o zorganizo-wanie wielu form wspó"pracy w zakresie nauk spo"ecznych Wydzia"u Filo-zofii Chrzes´cijan´skiej, a nasteþpnie Wydzia"u Nauk Spo"ecznych, z insty-tucjami naukowymi zagranic þa. Profesor uczestniczy" w mieþdzynarodowym zúyciu naukowym. W czasie pobytów naukowych w licznych krajach europej-skich (Anglia, Francja, Austria, RFN, Belgia i Holandia), takzúe w USA, wyg"asza" wyk"ady, przygotowywa" wspólne prace badawcze oraz konferencje naukowe. Taka wspó"praca objeþ"a: Department of Sociology Uniwersytetu w Leuven i Uniwersytetu w Nijmegen, Instytuty Socjologii w Wiedniu oraz w Linzu.
Spos´ród licznych dokonan´ Profesora nalezúy wspomniec´ Jego udzia" w two-rzeniu nowych jednostek dzia"alnos´ci naukowej w KUL.
Wspólnie z prof. Czes"awem Strzeszewskim zorganizowa" w KUL Studium Zagadnien´ Spo"ecznych i Gospodarczych Wsi (zosta"o ono zamknieþte przez w"adze pan´stwowe). By" dyrektorem i wyk"adowc þa Szko"y Letniej Kultury i Jeþzyka Polskiego, twórc þa i kierownikiem Zak"adu Duszpasterstwa i Migracji Polonijnej KUL, pierwszym kuratorem Ko"a Nauk Spo"ecznych Studentów KUL. Zapocz þatkowa" wydawanie „Studiów Polonijnych”.
Pomóg" ukszta"towac´ os´rodek socjologiczny w UMCS. W latach 1965--1969 prof. Jan Turowski zosta" zaproszony do zorganizowania i prowadzenia zajeþc´ z zakresu socjologii i badan´ socjologicznych na dwóch wydzia"ach Uniwersytetu Marii Curie-Sk"odowskiej w Lublinie: ekonomii i prawa. Przy wspó"udziale dra Piotra Kryczki i mgra Józefa Styka prowadzi" przez pieþc´ lat wyk"ady z zakresu socjologii. Zorganizowa" Zak"ad Socjologii.
Na krótkie omówienie zas"uguje spo"eczna dzia"alnos´c´ naukowa Profesora. Aktywnie dzia"a" w nasteþpuj þacych komitetach naukowych Polskiej Akademii Nauk: Komitecie Badan´ Rejonów Uprzemys"awianych, Komitecie
Przestrzen-9 PROF. DR HAB. JAN TUROWSKI
nego Zagospodarowania Kraju, Komitecie Socjologii, Komitecie Ekonomiki Rolnictwa, Radzie Naukowej Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Komitecie Pamieþtnikarstwa. Dzia"a" w kilku towarzystwach naukowych: Polskim Towa-rzystwie Ekonomicznym, TowaTowa-rzystwie Urbanistów Polskich, TowaTowa-rzystwie Naukowym KUL, Lubelskim Towarzystwie Naukowym, Polskim Towarzy-stwie Socjologicznym. W roku 1961 zorganizowa" Oddzia" Polskiego Towa-rzystwa Socjologicznego w Lublinie i jako przewodnicz þacy kierowa" jego dzia"alnos´ci þa przez 15 lat. Bra" równiezú czynny udzia" w dzia"alnos´ci mieþdzynarodowych towarzystw naukowych (The European Society for Rural Sociology, International Sociological Assotiation).
Profesor Turowski zosta" uhonorowany wieloma (16 razy) prestizúowymi nagrodami naukowymi, m.in. Honorowym Krzyzúem Zas"ugi dla Nauki i Sztu-ki I klasy, przyznanym przez Prezydenta RepubliSztu-ki Austrii, Nagrod þa Instytutu Studiów Politycznych PAN, Nagrod þa Fundacji im. Macieja Rataja, Nagrod þa im. ksieþdza Idziego Radziszewskiego, Medalem za Zas"ugi dla KUL, Medalem Wojewody Lubelskiego (w uznaniu zas"ug wniesionych w rozwój woj. lu-belskiego). Dwukrotnie odznaczony Krzyzúem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Dwukrotnie otrzyma" tezú Nagrodeþ Ministra Edukacji Narodowej.
Zas"uzúy" sieþ jako badacz spo"ecznej problematyki wsi i miasta, autor cennych podreþczników socjologii. Przygotowa" dwutomowy podreþcznik
Socjo-logia. Ma e struktury spo eczneoraz Socjologia. Wielkie struktury spo eczne. Inne publikacje: Drogi modernizacji wsi; Socjologia wsi i rolnictwa; Studia
socjologiczne i urbanistyczne miast Lubelszczyzny; Moja wies´ i ja; Utopia
spo eczna Ludwika Królikowskiego (1796-1871); S´rodowisko mieszkalne
w s´wiadomos´ci ludnos´ci miejskiej. W kazúdej swojej ksi þazúce zjawiska spo-"eczne rozpatrywa" wieloaspektowo.
Profesor Turowski czeþsto publikowa" artyku"y na "amach „Roczników. W naszej pamieþci zapisa" sieþ jako cz"owiek zúyczliwy, uczynny i m þadry.
Biogram opracowano na podstawie tekstu E. Ha"as i P. Kryczki, dotycz þacego prof. Jana Turowskiego („Studia Socjologiczne” 2006 nr 2) oraz materia"ów zamieszczonych w zeszycie specjalnym „Roczników Nauk Spo"ecznych” (21:1993 z. 1), pos´wieþconym prof. Janowi Turowskiemu.
Ewa Albin´ska Katedra Samorz þadu Terytorialnego i Polityki Lokalnej Instytut Socjologii KUL
