Waldemar Chrostowski
"Intertestamental Essays in Honour
of Josef Tadeusz Milik", ed. Zdzisław
J. Kapera, Kraków 1992 : [recenzja]
Collectanea Theologica 63/1, 185-186
n ie ze w sz e c h m ia r u d a n e . R zecz ja s n a , n ie z a k o ń c z y ło p o le m ik i sp o ró w , a n a w e t — p a r a d o k s a ln ie — p o d tr z y m a ło z a in te r e s o w a n ie Z w o je m Ś w ią
ty n n y m . i z a o g n iło d y s k u s je w o k ó ł n ieg o . O p u b lik o w a n ie d o ro b k u s y m p o z ju m
w fo r m ie k s ią ż k o w e j jeszcze b a r d z ie j n a g ło ś n iło w y ło ż o n e p o d c z a s s p o tk a n ia z a p a tr y w a n ia , d o m y s ły i p rz y p u s z c z e n ia . I n te r e s u ją c e , że p o d c z a s k o n g r e s u M ię d z y n a ro d o w e j O rg a n iz a c ji S tu d ió w Q u m ra ń s k ic h , ja k i o d b y ł się w P a ry ż u w d n ia c h 18 i 19 lip c a 1992 r., p o p rz e d z a ją c X IV K o n g re s IO S O T (zob. C T h , s. 175— 177), w ró c o n o d o d y s k u s ji n a d Z w o je m Ś w ią t y n n y m . M o
żn a z a s a d n ie p o w ied zie ć, że s y m p o z ju m w M a n c h e s te r p rz e c ię ło d łu g ie sp o
ry o czas p o w s ta n ia Z w o ju . Z 11 g ro ty w Q u m ra n p o c h o d z ą d w ie n ie z a le ż n e k o p ie jeg o rę k o p isó w , zaś s iln e a r g u m e n ty p rz e m a w ia ją n a rzecz s ta n o w is k a o p tu ją c e g o za d a to w a n ie m ic h n a o k re s h e ro d ia ń s k l. J e d n a k w łą c z o n e do 11Q T tr a d y c je e g z e g e ty c z n e i p o g lą d y te o lo g ic z n e m ia ły d łu ż sz e , p rz e d lite - ra c k ie d zieje. K s ią ż k a T e m p le S c ro ll S tu d ie s z a m y k a p ie r w s z ą d e k a d ę in te n s y w n y c h b a d a ń 11Q T, j a k a n a s t ą p ił a po w y d a n iu e d itio p r in c e p s . W e w s tę p ie do n ie j G. B r o o k e w y ra z ił n a d z ie ję , że p o słu ż y o n a ja k o „ k o m p e n d iu m p o g lą d ó w n a te m a t Z w o ju , p o g lą d ó w , k tó r e w ró ż n o r o d n y sp o s ó b u s t a lą to n d e b a ty w o k ó ł Z w o ju p rz e z n a s t ę p n ą d e k a d ę ” . W ie le w s k a z u je n a to , że ta k się n a p r a w d ę sta n ie .
k s. W a ld e m a r C hrostov> ski, W a r s z a w a
Z d z isła w J. K A P E R A (ed.), In te r te s ta m e n ta l E ssa y s in\ H o n o u r o f J ó z e f
T a d e u s z M ü ik , Q u m ra n ic a M o g ila n e n s ia 6, T h e E n ig m a P re s s , K ra k ó w 1992,
s. 348 -K p i. 6.
R e d a k to r i w y d a w c a t e j k sią ż k i, Z d z isła w J. K a p e r a, p r a c o w n ik I n s t y tu tu O rie n ta lis ty c z n e g o P o ls k ie j A k a d e m ii N a u k w K ra k o w ie , w p e łn i z a s łu g u je n a m ia n o c z ło w ie k a -in s ty tu c ji. Z a fa s c y n o w a n y o d k ry c ia m i n a P u - s y tn i J u d z k ie j, w ic h 4 0 -le c ie c z y n n ie w łą c z y ł się w b a d a n ia , a p rz e d e w s z y s tk im w p o p u la r y z o w a n ie w ie d z y o n ic h , o r g a n iz u ją c w d n ia c h o d 31 m a ja do 2 c z e rw c a 1987 r. K o lo k w iu m Q u m ra rto lo g ic z n e w M o g ila n a c h koło K r a k o w a n a te m a t P o c h o d ze n ie z w o jó w z n a d M o rza M a r tw e g o . W ła ś n ie w te d y p ie rw s z y ra z p r z e d y s k u to w a n o w g ro n ie s p e c ja lis tó w h ip o te z ę je ro z o lim s k ie g o p o c h o d z e n ia rę k o p is ó w w y s u n ię tą k ilk a l a t w c z e ś n ie j p rz e z p ro f. N o rm a n a G o l b a z I n s ty tu t u O rie n ta lis ty c z n e g o w C h icag o . N ieco p o n a d d w a la t a p ó n ie j, w d n ia c h o d 10 d o 16 w r z e ś n ia 1989 r., d r K a p e r a z o rg a n iz o w a ł II M ię d z y n a ro d o w e K o lo k w iu m Q u m ra n o lo g ic z n e p o d h a s łe m M istr z
S p r a w ie d liw o ś c i w ś w ie tle te k s tó w z Q u m ra n , p o ś w ię c a ją c je p a m ię c i ks.
p ro f. J. C a r m i g n a c a . U c z e n i po ra z p ie rw s z y z a b ra li p u b lic z n ie głos n a te m a t o p ó ź n ia n ia się p u b lik a c ji p e łn e j z a w a rto ś c i z n a le z is k z g ro ty IV , w y d a ją c tzw . re z o lu c ję m o g ila ń s k ą ż ą d a ją c ą ja k n a js z y b s z e g o fo to g ra fic z n e g o o p u b lik o w a n ia te k s tó w . J e d n o c z e ś n ie d r К a p e г a zało ż y ł i k ie r u je s e r ią w y d a w n ic z ą Q u m r a n ic a M o g ila n e n s ia o ra z p e łn i f u n k c ję s e k r e ta r z a r e d a k c j i c z a so p ism a F olia O rie n ta lia , g d z ie o p u b lik o w a ł k o m p le tn ą d o k u m e n ta c ję d w ó c h m o g ila ń s k ic h k o lo k w ió w . W d n ia c h o d 20 do 25 lip c a 1991 r. o d b y ło się I I I M ię d z y n a ro d o w e K o lo k w iu m Q u m ra n o lo g ic z n e , z o rg a n iz o w a n e d la u c z c z e n ia 70. ro c z n ic y u ro d z in i 4 0 -lecia p ra c y n a u k o w e j J ó z e f a T . M ilik a . O w o c te g o p rz e d s ię w z ic ia s ta n o w ią d w a k o le jn e to m y q u m r a n o lo g ic z n e j s e rii. W p ie rw s z y m , o p a tr z o n y m c y f r ą 6, z n a la z ły się p rz y c z y n k i d e d y k o w a n e J. T. M ilik o w i, d ru g i m a z a w ie ra ć d o k u m e n ta c ję I I I K o lo k w iu m Q u m ra n o lo g ic z - n eg o .
D e d y k o w a n y J. T. M ilik o w i to m s k ła d a się z d w ó c h części. P ie rw s z a , o b s z e rn ie js z a (s. 7—254), n o s i ty t u ł S tu d ia m ię d z y te s ta m e n to w e . O b e jm u je 18 a r ty k u łó w n a p is a n y c h p rz e z w y b itn y c h s p e c ja lis tó w i u ło ż o n y c h w a lf a b e ty c z n y m p o rz ą d k u n a z w is k a u to ró w . T a k i u k ła d je s t n a jw y g o d n ie js z y d la w y d a w c y , a le z a c ie m n ia n ie c o rz e c z y w is tą z a w a rto ś ć i s t r u k t u r ę tre ś c i. P r z y c z y n k i m a ją n a w z g lę d z ie a p o k ry f ic z n e k się g i ST , p is m a N T , te k s ty q u m
-ra ń s k ie , p is m a w c z e s n o c h rz e ś c ija ń s k ie , w y b r a n e z a g a d n ie n ia ję z y k a n a b a te j- s k ie g o i p ó ź n e j h e b ra js z c z y z n y o ra z p ro b le m y h is to ry c z n e . O to t y t u ły a r t y k u łó w i ic h a u to r z y w p o r z ą d k u u s ta lo n y m p rz e z w y d a w c ę : T h e D ic h o to m y
o f lQ Isa a (J. C o o k ) , A p ro p o s d e l ’e m p la c e m e n t d e la p o rte d e s E ssé n ie n s se lo n J o s è p h e e t d e se s im,p lic a tio n s h is to r iq u e s , essé rd e n n e e t c h r é tie n n e
(M. D e l c o r), D is c ip lin e a n d B e tr a y a l in Q u m r a n (J. D. M . D e r r e 11), S y
n a g o g e in A c ts 6:9 (B. W. W. D o m b r o w s k i ) , T h e „G od” o f H u m a y m a
(D. F . G r a f), D e l’A p o c r y fe d e la G e n è se a u x T a r g o u m s : s u r G e n è se 14,18—
20 (P. G r e 1 о t), T h e E sch a io lo g ic a l A c t o f k ip p e r in th e D a m a sc u s D o cu m e n t (A. L a a to ) , L a c h ro n o lo g ie de la P é rio d e I d e V o c c u p a tio n e ss é n ie n n e d e Q o u m ra n e t la d a ta tio n d e s M a n o u s c rits d e la M e r M o r te ((E. -M . L a -
p e r r o u s a z ) , D y s o r th o g r a p h ie F o rm s h ä p ö n a n d c a k ô n in 3Q15 (P. M u - c h o w s k i), L a te B ib lic a l H e b r e w — F a c t o r F ic tio n ? (S. 0 1 a f s s о n), B e
n e v o le n t S o c ie tie s in J e r u s a le m a t th e E n d o f th e S e c o n d T e m p le P erio d ( A. O p p e n h e i m e r ) , T h e J e r u s a le m E sse n e s, B a r n a b a s a n d th e L e tt e r to th e H e b r e w s (B. P i x n e r), D as J e r u s a le m e r E s s e n e r v ie r te l — A n tw o r t a u f e in ig e E in w ä n d e (R. R i e , s n e r), P a ra lle listic S tr u c tu r e s in th e A r a m a ic E n o ch F r a g m e n ts (S. S e g e r t), 4QJosht> (E. T o v ) , T h e B ir th o f N o a h (J. C. V a n d e r K a m ) , F r a g m e n ts d e P s a u m e s d e Q u m r a n (J. P. M. V a n d e r P l o e g ) o ra z L ite r a r y A n a ly s is a n d th e C o p p e r S c r o ll (A. W o l t e r s ) . D ru g a , k ró ts z a (s. 253— 347) część k s ią ż k i, z o s ta ła o b ję ta w s p ó ln y m t y tu łe m S e m itic a V a ria . S k ła d a się n a n ią 8 a r ty k u łó w , p o d a n y c h ró w n ie ż w p o r z ą d k u a lf a b e ty c z n y m n a z w is k a u to r ó w : S o m e N o te s o n D a tin g F o rm u la e in
M id d le A r a m a ic In s c r ip tio n s a n d in E a rly S y r ia c M a n u s c r ip ts (S. P . B r o c k ) , N o te s o n T r a n s la tio n P h e n o m e n a in th e P a lm y r e n e B ilin g u a ls (M. T. D a v i s
i L T. S t u с k e n b r u с k), N o u v e a u p o id s n o r d - o u e s t s é m itiq u e s (J. E l a y i ) ,
L a s tè le a r a m é e n n e d ’A s s o u a n (R E S 438, 1806): n o u v e l e x a m e n (A. L e m a i
r e , M a q lü ta ’, q in ita ’ e t p lu q q d ù s à P a lm y r e (E. L i p i ń s k i ) , T h e O rig in a l
L a n g u a g e o f 4 E sd ra s (S. M ę d a l a ) , L a n g u a g e a s T a x o n o m y — T h e R u le s o f U sing H e b r e w a n d A r a m a ic in th e B a b y lo n ia n T a lm u d (J. N e u s n e r )
o r a z L e K a r a ïs m e p a r m i le s B e r b è r e s d u M a g h r e b (S. S z y s z m a n ) . R z u t o k a n a t y t u ły p ie r w s z e j i d ru g ie j części to m u o ra z n a z a w a r te w n ic h p r z y c z y n k i p o z w a la Z auw ażyć, że p rz e p r o w a d z o n e w t y t u ła c h ro z r ó ż n ie n ie n ie je s t d o k o ń c a p rz e jrz y s te .
D zieło d e d y k o w a n e J. T. M ilik o w i sto i n a w y s o k im p o z io m ie m e r y to ry c z n y m . N a sz c zeg ó ln ą u w a g ę z a s łu g u ją a r ty k u ły , k tó r e n a p is a li M . D e l e o r , В. W. W. D o m b r o w s k i , P. G r e l o t , E .-M . L a p e r r o u s a z , S. O l a f s s o n , E. T o v , A. W o l t e r s o ra z J . E l a y i , E. L i p i ń s k i i j . N e u s n e r . W k sią ż c e z n a la z ły się d w a te k s ty , k tó r e w y sz ły spod p ió r a p o ls k ic h q u m r a n is tô w , P . M u с h o w s k i e g o (K ra k ó w ) i S. M ę d a l i (W a r szaw a), o b y d w a b a rd z o in te re s u ją c e .
W o b e c s t a r a n n i e w y d a n e j k s ią ż k i n a le ż y p o d n ie ś ć is to tn e z a s trz e ż e n ie . W y ra ź n ie b r a k u j e w n ie j n a le ż y te j p r e z e n ta c ji s y lw e tk i i d o ro b k u n a u k o w e go J . T. M ilik a , k tó r e m u d zieło z o sta ło d e d y k o w a n e , a ta k ż e re d a k c y jn e g o w s tę p u p o d a ją c e g o k lu c z do p o ru s z a n e j p r o b le m a ty k i. K ilk a la k o n ic z n y c h i n f o r m a c ji o M ilik u u m ie sz c z o n y c h n a o k ła d c e to s ta n o w c z o z b y t m ało . N ie u le g a je d n a k w ą tp liw o ś c i, że p o ja w ie n ie się to m u s ta n o w i w a ż n e w y d a rz e n ie w d z ie ja c h b a d a ń ą u m r a ń s k ic h . D o b rz e się sta ło , że w ie lo ję z y c z n a (an g ielsk i, f r a n c u s k i, n ie m ie c k i) p u b lik a c ja u jr z a ła ś w ia tło d z ie n n e w P o lsc e . U c z e n i p o lsc y o tr z y m a li z n a c z n ą ła tw o ś ć s ię g n ię c ia p o s p e c ja lis ty c z n e ro z w a ż a n ia , k tó r e — o p u b lik o w a n e n a Z a c h o d z ie — b y ły b y d la n a s z n a c z n ie b a r d z ie j k o sz to w n e . N a le ż y ż y w ić n a d z ie ję , ż e tr u d o r g a n iz o w a n ia n a u k o w y c h s p o tk a ń i p u b lik o w a n ia c e n n e j s e r ii w y d a w n ic z e j b ę d z ie p r z e z d r. Z . J . K a p e r ę k o n ty n u o w a n y .
