Biuletyn liturgiczny

Jerzy Józef Kopeć, Stanisław

Madeja, Bogusław Nadolski,

Edward Strycharz

Biuletyn liturgiczny

Collectanea Theologica 54/2, 77-90

B I U L E T Y N Y

I

R E C E N Z J E

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 54(1984) fasc. II

B IU LETY N LITU R G IC ZN Y

Z a w a r to ś ć : I. K ie r u n k i b a d a ń k s. W a c ła w a S c h e n k a (1913— 1982) n a d litu r g ią . II. N ow e p ra w o d a w s tw o p ro c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h . III. L itu r g ia w n o w y m K o d e k sie P r a w a K a n o n ic z n e g o . IV . I n m e m o ria m C. V ogel *.

I. K IE R U N K I B A D A Ń K S . W A C Ł A W A S C H E N K A (1913— 1982) N A D L IT U R G IĄ

Ż y cie k s. p ro f . d r. W a c ła w a S c h e n k a , w y b itn e g o p r z e d s ta w ic ie la n a u k te o lo g ic z n y c h , z w ła sz c z a s p e c ja lis ty w z a k r e s ie litu r g ik i, p rz y p a d ło n a c z a sy z a s a d n ic z y c h p r z e m ia n d o ty c z ą c y c h li tu r g ii i u s t a le n i a je j n o w e j ro li w m is ji z b a w c z e j K o śc io ła . D la te g o z a ró w n o p o g lą d y n a u k o w e p ro f e s o ra , ja k i je g o 2 5 -le tn ią p o s łu g ę p ro b o s z c z o w s k ą p r z y m ie js c o w e j p a r a f ii W n ie ­ b o w z ię c ia N M P , tr z e b a o c e n ia ć w ś w ie tle k s z ta łto w a n ia się d u c h o w e j f o r ­ m a c ji z m a r łe g o i ro z w o ju jeg o z a in te r e s o w a ń ż y cio w y ch . D u c h o w ą s y lw e tk ę ks. S c h e n k a ja k o c z y n n e g o d u s z p a s te rz a i p ra c o w n ik a n a u k i u k s z ta łto w a ł jeg o z w ią z e k z lo s a m i K o śc io ła n a Ś lą s k u o ra z d łu g o le tn ia w ię ź z K a to lic k im U n iw e r s y te te m L u b e ls k im . T e w ła ś n ie ś ro d o w is k a k o ś c ie ln e p rz y c z y n iły się do s k r y s ta liz o w a n ia się p ro f e s y jn e g o n u r t u z a in te r e s o w a ń k s. S c h e n k a , k tó ­ r y u ja w n ił się u n ie g o w p o d ję c iu b a d a ń n a d litu r g ią o ra z d o m in a c ji te j d y s c y p lin y w e w ła s n e j k o n c e p c ji d u s z p a s te r s tw a . D z ie d z in ę tę u k a z y w a ł i d o ­ k u m e n to w a ł s z e r o k im k o n te k s te m r y t m u ż y c ia k o śc ie ln e g o . D o ty k a m y tu p o d s ta w o w e g o p o g lą d u p ro f e s o ra w jeg o s p o jr z e n iu n a is to tę S łu ż b y B o żej, w y p r a c o w a n ą ju ż p rz e z m ię d z y w o je n n y R u c h L itu rg ic z n y , k tó r y w o f ic ja l­ n y m k u lc ie w s p ó ln o t s ta r o c h r z e ś c ija ń s k ic h w id z ia ł n ie d o ś c ig ły id e a ł f o r m a ­ c ji u c z n ia P a n a i sp o só b u rz e c z y w is tn ie n ia się sa m e g o K o ścio ła.

1. C z y n n ik i f o r m a c ji litu r g ic z n e j k s. S c h e n k a

W a c ła w S c h e n k u ro d z ił się 27 IX 1913 r. w G liw ic a c h . R o d z ic a m i jeg o b y li P a w e ł S c h e n k , s p e c ja lis ta w z a k re s ie b u d o w y p ie c ó w m a r te n o w s k ic h i c z ło n e k Z w ią z k u P o la k ó w w N ie m c z e c h , o ra z jeg o m a łż o n k a P a u lin a z d o ­ m u R a th e r . W G liw ic a c h u c z ę sz c z a ł do s z k o ły p o d s ta w o w e j i do 9 -k la so w e - go g im n a z ju m h u m a n is ty c z n e g o ty p u k la s y c z n e g o . T u te ż w r. 1933 u z y s k a ł ś w ia d e c tw o d o jrz a ło ś c i. N a s tę p n ie ja k o a lu m n S e m in a r iu m D u c h o w n e g o w e W ro c ła w iu o d b y w a ł w la t a c h 1933— 1937 s t u d ia filo z o fic z n o -te o lo g ic z n e n a W y ­ d z ia le T e o lo g ic z n y m m ie js c o w e g o u n iw e r s y te tu , z a lic z a ją c o b o w ią z k o w y se ­ m e s tr g o ś c in n y w u n iw e r s y te c ie w e F r y b u r g u B a d e ń s k im .

W e W ro c ła w iu , g d zie k s z ta łc ili się a lu m n i ze Ś lą s k a , z n a n a b y ła ju ż w d r u g ie j p o ło w ie X IX w . li tu r g ik a h is to r y c z n a od ks. F e r d y n a n d a P r o b - s t a (tl8 9 9 ), a u t o r a lic z n y c h p r a c z d z ie jó w li tu r g i s ta r o ż y tn e j. Do g ro n a b e z p o ś r e d n ic h n a u c z y c ie li a lu m n a S c h e n k a n a le ż e li zaś a u t o r p o d rę c z n ik a o li tu r g ii K o śc io ła k s. F r a n z S c h u b e r t (fl93'7) o ra z ż y ją c y jeszcze z n a w ­ ca d u c h o w o śc i w s p ó ln o t w c z e s n o c h rz e ś c ija ń s k ic h W a lth e r D ü r i g. Z a słu g ą ś ro d o w is k a w ro c ła w s k ie g o , o d z n a c z a ją c e g o się z n a c z n y m o tw a rc ie m n a ó w ­ * R e d a k to re m n in ie js z e g o b iu l e ty n u je s t ks. B o g u sła w N a d o 1 s к i T C h r., W a rs z a w a -P o z n a ń .

c z e sn ą m y ś l te o lo g ic z n ą i h a s ła R u c h u L itu rg ic z n e g o , b y ło to , że a lu m n S c h e n k p r z y s w o ił so b ie ju ż w o k re s ie s tu d ió w p o g lą d y d w u w ie lk ic h p ro - ta g o n is tó w ru c h u : P iu s a P a r s с h a (fl954) i R o m a n o G u a r d i n i e g o (fl968). Z a ró w n o k ie r u n e k o d n o w y b ib lijn o - litu r g ic z n e j P a r s c h a , ja k p r a k ­ ty k o w a n a p rz e z G u a rd in ie g o z a s a d a w y k o r z y s ta n ia li tu r g ii w p r a c y w y c h o ­ w a w c z e j w ś ró d m ło d z ie ż y , b y ły o g ó ln ie z n a n e w e w ro c ła w s k im k r ę g u u n i- w e r s y te c k o - s e m in a r y jn y m .

N ie w o ln o p o m in ą ć jesz c z e je d n e g o ś r o d o w is k a , k tó r e p rz y c z y n iło się do w y r o b ie n ia d u c h o w e g o s m a k u i o rg a n ic z n e g o z w ią z k u ż y cio w eg o z litu r g ią K o śc io ła u p ó ź n ie jsz e g o p r o f e s o r a te j d y s c y p lin y n a u k o w e j. M a m y t u n a m y ś li b e n e d y k ty ń s k ą w s p ó ln o tę w K rz e sz o w ie , a k ty w n e c e n tr u m R u c h u L i­ tu r g ic z n e g o i d u s z p a s te r s tw a m ło d z ie ż o w e g o n a Ś lą s k u . K la s z to r w K r z e ­ szo w ie, p o d o b n ie ja k s ła w n e o p a c tw a z a k o n u w S o le s m e s, M a r ia L a a c h , B eu - r o n , M o n t C é s a r czy p r a s k ie E m a u s , p ro p a g o w a ł k la s y c z n ą litu r g ię b e n e d y k ­ ty ń s k ą , w y c h o w u ją c w ie r n y c h do je j z ro z u m ie n ia p rz e z s to s o w n ą m is ta g o - g ię , p r z y s w a ja n ie p e w n y c h e le m e n tó w ła c in y k o ś c ie ln e j, ś p ie w u g r e g o r ia ń ­ s k ie g o , czy r e c y to w a n ie p rz e z u c z e s tn ik ó w S łu ż b y B o żej ła c iń s k ic h te k s tó w m s z a ln y c h i b re w ia r z o w y c h . T o w ła ś n ie w ty m ś ro d o w is k u , k tó r e o d w ie d z ił a lu m n S c h e n k k i lk a k r o t n ie w c zasie s w o ic h s tu d ió w , z w ła sz c z a z o k a z ji o b c h o d ó w w ie lk a n o c n y c h i w a k a c y jn y c h d n i s k u p ie n ia , o d k ry ł o n litu r g ię ja k o ż y w e ź ró d łp d u c h o w e j siły K o śc io ła . T u te ż p r z y s w o ił so b ie — ja k w s p o m in a ł w c zasie s w o ic h w y k ła d ó w — z a s a d ę p o le c a n ą p rz e z K a to lic k i R u c h M ło d z ie ż o w y , że n a s z la k i w a k a c y jn y c h w ę d ró w e k n a le ż y z a b ra ć w p le c a k u : P is m o Ś w ię te , m s z a lik litu r g ic z n y , ś p ie w n ik k o ś c ie ln y i to m ik p o e z ji re lig ijn e j.

N a le ż y p o n a d to d o d ać, że jesz c z e w cza sie s w o ic h s tu d ió w o d w ie d z ił a lu m n S c h e n k c e n tr u m d u s z p a s te r s tw a litu rg ic z n e g o w L ip s k u , k la s z to r m i e j­ s c o w y c h o r a to r ia n ó w , k tó r z y p o d e jm u ją c p ra c ę e w a n g e liz a c y jn ą w z la ic y z o ­ w a n y m ś r o d o w is k u , o d w o ła li się do litu r g ii ja k o f u n d a m e n tu d u s z p a s te r ­ s tw a , k o r z y s ta ją c ju ż w ó w c z a s z lic z n y c h u p r a w n ie ń od S to lic y A p o s to ls k ie j n a s p r a w o w a n ie li tu r g ii p a r a f ia l n e j w ję z y k u n a ro d o w y m , p r z y z a s to s o w a ­ n iu s z e r o k ie j g a m y s t a r o c h r z e ś c ija ń s k ic h tr a d y c ji i z w y c z a jó w .

T e d o ś w ia d c z e n ia litu r g ic z n e p o w ią z a n e z o d p o w ie d n ią fo r m a c ją d u c h o ­ w ą s p r a w iły , że p rz y s z ły z n a w c a li tu r g ii o d k r y ł dość w c z e ś n ie d u c h o w y s e n s p u b lic z n e g o k u lt u K o śc io ła , jeg o c h a r a k t e r o b ie k ty w n y i sp o łe c z n y . W a ż ­ n y m s tw ie r d z e n ie m p rz y s z łe g o k a p ła n a b y ło d o s trz e ż e n ie c z y n n e j r o li w ie r ­ n y c h w li tu r g ii , k tó r z y n a m o c y sw eg o u d z ia łu w k a p ła ń s tw ie C h r y s tu s a r a z e m z n im s p r a w u j ą d zieło sw eg o u ś w ię c e n ia i z b a w ia n ia . T ego o k re s u w ła s n e g o p rz e ż y c ia , c z y m je s t li tu r g ia K o śc io ła , d o ty c z y ta k ż e in n y r y s p o ­ g lą d ó w p ó ź n ie jsz e g o w y k ła d o w c y li tu r g ik i , t a k często a k c e n to w a n y p rz e z n ie g o w to k u w y k ła d ó w i p r e le k c ji o litu r g ii d la te o lo g ó w św ie c k ic h , że li tu r g ia ze s w e j n a t u r y p o s ia d a c h a r a k t e r s p o łe c z n y i je s t d z ia ła n ie m całeg o L u d u B ożego. D la te g o n ie m o że b y ć o n a s p r o w a d z o n a do z e sp o łu p r y w a t ­ n y c h c z y n n o śc i sa m e g o k a p ła n a s p r a w u ją c e g o litu r g ię , b o w ó w c z a s p rz y ­ s łu g iw a ło b y je j n ie c h lu b n e m ia n o „ k le r u r g i i”.

P o o tr z y m a n iu 7 s ie r p n ia 1938 r. ś w ię c e ń k a p ła ń s k ic h z r ą k k a r d . A d o l­ f a B e r t r a m a , p r a c o w a ł k s . S c h e n k w d u s z p a s te r s tw ie p a r a f ia l n y m . P ie r w ­ s z e d w a la ta ja k o w ik a r i u s z p a r a f ii B rz e z in k a k . G liw ic , a n a s tę p n ie w c h a ­ r a k t e r z e k a p e la n a je ń c ó w w o je n n y c h i k a te c h e ty w K o n w ik c ie B is k u p im w G ło g o w ie n a d O d rą . T a t r u d n a p r a c a „n io są c e g o p o m o c i 'o tu c h ę u w ię ­ z io n y m ” , s ta ła się d la k s. S c h e n k a o k a z ją d la p o g łę b ie n ia z n a jo m o ś c i ję z y k a p o ls k ie g o o ra z ję z y k ó w w ię ź n ió w z Z a c h o d n ie j E u ro p y . J u ż w e w rz e ś n iu 1941 r . p r z e n ie s io n y z o s ta je do G liw ic , p e łn ią c do lis to p a d a 1946 r. o b o w ią z ­ k i k a p e la n a s i ó s tr N o tre D a m e i k a te c h e ty w p o b lis k im g im n a z ju m . Z a p r a ­ cę w ś r ó d m ło d z ie ż y i sw o je p o g lą d y k a to lic k ie g ro z iło k s. S c h e n k o w i w r . 1944 a r e s z to w a n ie p rz e z G e s ta p o , d la te g o p rz e z ja k iś czas u k r y w a ł się w o k o lic a c h M a g d e b u rg a .

BIULETY N LITURGICZNY

s t r a t o r a p a r a f ii P io tr ó w k a k . S tr z e le c O p., zaś od lu te g o 1948 r. do w rz e ś n ia 1949 r. p r a c u j e w K ra p k o w ic a c h . S tą d p o w o ła n o go n a s ta n o w is k o w ic e r e k ­ to r a i w y k ła d o w c y li tu r g ik i do S e m in a r iu m Ś lą s k a O p. w N y sie , a le ju ż w r. 1952 z o s ta je s k ie r o w a n y n a s t u d ia s p e c ja lis ty c z n e n a K a to lic k im U n i­ w e r s y te c ie L u b e ls k im . T u w n o w y m ś r o d o w is k u m y ś li te o lo g ic z n e j d o jr z e w a ­ ją o s ta te c z n ie p o g lą d y n a u k o w e k s. S c h e n k a . N a jeg o k ie r u n e k b a d a ń z n a c z ­ n y w p ły w w y w ie r a s e m in a r i u m z h is to r ii K o śc io ła p ro w a d z o n e p rz e z k s. p ro f, d r. M a r ia n a R e c h o w i c z a , k t ó r y z le c a k s. S c h e n k o w i z a g a d n ie n ie k u lt u św . S ta n is ła w a B is k u p a n a Ś lą s k u . T e m a t te n s t a je się p o d s ta w ą r o z p r a w y d o k to r s k ie j, o b ro n io n e j w 1955 r., a o p u b lik o w a n e j d r u k ie m w r . 1959 w T N K U L . 2. Z a in te r e s o w a n ia n a u k o w e , d o ro b e k p is a r s k i i d z ia ła ln o ś ć d y d a k ty c z n a k s. S c h e n k a O d r. 1956 p o d ją ł k s. S c h e n k w y k ła d y li tu r g ik i w K U L , p o c z ą tk o w o w fo r m ie z a ję ć z le c o n y c h , n a s t ę p n ie w 1. 1959— 1960 w c h a r a k t e r z e z a s tę p c y p ro f e s o r a , z a ś od 1964 r. n a s ta n o w is k u a d iu n k t a p rz y K a te d r z e L itu r g ik i. J u ż p ie r w s z e l a t a z w ią z k u k s. S c h e n k a z K U L -e m s ta ły się o k a z ją do u j a w ­ n ie n ia , w w y d a w a n y c h w T N K U L p u b lik a c ja c h , z a sa d n ic z e g o k i e r u n k u jeg o m y ś le n ia n a u k o w e g o . W ty m d o ro b k u , k tó r y w c h w ili ś m ie rc i p ro f e s o ra p rz e k r o c z y ł 100 p u b lik a c ji (ich w y k a z do r o k u 1973 p o d a liś m y w S tu d i a

z d z ie jó w litu r g ii w P o lsce, t. 2, L u b lin 1976, s. 9— 13, z a ś p o z o s ta łe p r a c e

z a l a t a 1973— 1982 p rz y g o to w u je J . A b r a m o w i c z d la t. 5 te jż e e d y c ji), p r a g n ie m y p o d k r e ś lić s tu d ia , o d n o sz ą c e się w p r o s t do litu r g ii.

P ie r w s z ą p u b lik a c ją w te j m ie rz e je s t r o z p r a w a : U d zia ł lu d u w o fie r z e

M s z y ś w ię te j. Z a r y s h is to r y c z n y , L u b li n 1960, s. 40. T o s y n te ty c z n e o p r a c o w a ­

n ie p rz e n o s i n a g r u n t p o ls k i w y n ik i n a jn o w s z y c h s tu d ió w n a d s p r a w o w a n ie m E u c h a r y s tii. A u to r u k a z u je to c e n tr a ln e w y d a r z e n ie z b a w c z e , p o c z y n a ją c od w c z e s n o c h rz e ś c ija ń s k ic h g m in z c z a só w J u s t y n a ( f i 67), T e r tu lia n a (f ok. 220) i H ip o lita R z y m sk ie g o (t235) a ż po e p o k ę w s p ó łc z e s n ą . K s. S c h e n k u p a t r u j e w a k ty w iz a c ji lu d u w o fie rz e m s z y c e n tr a ln y p ro b le m o d n o w io n e j litu r g ii, d la te g o o p ra c o w a n ie w łą c z y ł do p o z y c ji W p r o w a d z e n ie do litu r g ii, p o d

re d . F . B l a c h n i c k i e g o , W. S c h e n k a i R. Z i e l a s k o , P o z n a ń 1967 s. 207— 238, a n a s tę p n ie z a k tu a liz o w a ł r o z p r a w ę i n a d a ł je j p a s t o r a ln y a k c e n t w s k r y p c ie : E u c h a r y s tia , K r a k ó w 1980, s. 42. W y c h o d z ą c z a n a liz y r y t u a l n e j w ie c z e rz y ż y d o w s k ie j i s y n a g o g a ln e j s łu ż b y B o żej o ra z e le m e n tó w h e lle n is ty c z n e j k u lt u r y r e lig i jn e j w s k a z u je k s. S c h e n k , że litu r g ia s ta n o w iła w p ie r w s z y c h w ie k a c h c e n tr u m ż y c ia re lig ijn e g o c h rz e ś c ija n , b y ła sz k o łą w ia ry , m o d litw y i m o r a ln o ś c i, k s z ta łto w a ła p o c z u c ie w s p ó ln o ty i d u c h a o f i a r ­ n o ści.

U lu b io n y p rz e z p r o f e s o r a s p o s ó b n a ś w ie t la n i a p ro b le m ó w litu r g ic z n y c h p rz e z o d w o ła n ie się do ic h u w a r u n k o w a ń h is to r y c z n o - g e n e ty c z n y c h d o m in u ­ je ta k ż e w d w u c z ę śc io w e j p r a c y L itu r g ia s a k r a m e n tó w ś w ię ty c h , L u b lin 1962— 1964. O p ie r a ją c s w ą a n a liz ę te o lo g ic z n o - p a s to r a ln ą n a ź ró d ła c h p a t r y ­ s ty c z n y c h i te k s ta c h litu r g ic z n y c h z a p r e z e n to w a ł w ty m o p ra c o w a n iu a u to r w ła s n ą k o n c e p c ję s a k r a m e n to lo g ii, tz w . k rz y ż o w e s p o jrz e n ie n a te o lo g ię s a ­ k r a m e n tu . P o d o b n ie j a k w C h ry s tu s ie , k tó r y je s t p r a s a k r a m e n t e m z b a w ie n ia , t a k i w k a ż d y m ze z n a k ó w s a k r a m e n ta ln y c h , k r z y ż u je się to , co B óg d a je w n im c z ło w ie k o w i, z a ś c z ło w ie k o d d a je B ogu, a ta k ż e to , co K o śc ió ł p r z e k a ­ z u je ś w ia tu , a ś w ia t w n o s i do K o śc io ła . D la te g o te ż k a ż d y ze z n a k ó w s a ­ k r a m e n ta l n y c h je d n o c z y i u p o d o b n ia p rz y jm u ją c e g o go c z ło w ie k a do C h r y ­ s tu s a , d o m a g a ją c się od n ieg o w ia r y i m a n if e s tu ją c sw ó j c h a r a k t e r te o c e n - try c z n y , sp o łe c z n y i p e rs o n a lis ty c z n y .

Z a in te r e s o w a n ia litu r g ią w p e r s p e k ty w ie h is to ry c z n e j s ta n o w iły w io d ą c y n u r t k o m p a r a ty s ty c z n e j m e to d y w b a d a n ia c h k s. S c h e n k a , n a w e t ty c h , k tó r e d o ty c z y ły d o m in a n ty jeg o stu d ió w , ja k ą b y ły d z ie je li tu r g ii w P o lsc e . I w t e ­

go b o w ie m ty p u p r a c a c h u k a z y w a ł p ro f e s o r lic z n e a n a lo g ie , r e l ik t y czy z a ­ tr a c e n ie p rz e z K o śc ió ł c z a só w n o w o ż y tn y c h d u c h a li tu r g ii p ie r w s z y c h w ie ­ k ó w . T a k i s a m a k c e n t m e to d y c z n y r o z p o z n a je m y w p r a c a c h litu r g ic z n o - p a - s to ra ln y c h , ta k ic h ja k s e r ia a r t y k u łó w L itu r g ia d z is ia j, p u b lik o w a n y c h w , r o ­ k u 1965 i 1966 n a ła m a c h m ie s ię c z n ik a „ Z n a k ” : P o d s ta w a ż y c ia litu r g ic z n e ­

go, n r 136, s. 1368— 1370; L itu r g ia sło w a , n r 1391— 140, s. 186— 191; Z a n im z ł o ż y s z B o g u o fiarą, n r 141, s. 338— 341; M o ja i w a s z a o fia ra , n r 142, s. 482—

485. T o w ła ś n ie k s. S c h e n k p rz y s w o ił p o ls k ie j r e f le k s j i te o lo g ic z n e j s t a r o ­ c h r z e ś c ija ń s k ie p o ję c ie li tu r g ii m iło ś c i sp o łe c z n e j, łą c z ą c e j m o d litw ę z o fia rą , d a r o łta rz a z ło ż o n y B ogu, a p r z e z n a c z o n y d la w s p ó ln o ty k o ś c ie ln e j lu b k o n ­ k r e tn e g o je j c z ło n k a . J e s z c z e w y m o w n ie js z y m p r z y k ła d e m w s z u k a n iu w t r a ­ d y c ji s ta r o c h r z e ś c ija ń s k ie j w z o rc a d la z re f o rm o w a n e j li tu r g ii S o b o ru W a ty ­ k a ń s k ie g o I I są p ra c e : W ta je m n ic z e n ie w litu r g ią c h r z tu i jeg o s y m b o lik a , A te n e u m K a p ła ń s k ie 68(1965) 177— 183; R e fo r m a s a k r a m e n tu p o k u ty , Z e sz y ­ ty N a u k o w e K U L 9(1966) n r 4, s. 39— 47; L a ik a t w K o śc ie le , Z e sz y ty N a u k o ­ w e K U L 11(1968) n r 1, s. 9— 19; D u c h litu r g ii w n a b o ż e ń s tw a c h , A te n e u m K a p ła ń s k ie 75(1972) 284—293; Z h is to r ii litu r g ii c h r z tu , R u c h B ib l. i L itu rg . 25(1972) 89— 96; C h r z e s t d zie c i. H isto ria , teo lo g ia , w y m o g i d u s z p a s te r s k ie , R u c h B ib l. i L itu r g . 26(1973) 20— 38; Z d z ie jó w p r a k t y k i s a k r a m e n ta ln e j w K o ­

ściele, w : C h r z e ś c ija ń s k a p o k u ta . D n i s k u p ie n ia k a z n o d z ie jó w r e k o l e k c ji o ra z m is j i lu d o w y c h , K r a k ó w 1973, s. 1 2— 14 i Z n a c z e n ie z a d o ś ć u c z y n ie n ia (ta m ż e , s. 15—19); P o k u ta s a k r a m e n ta ln a osób d u c h o w n y c h . Z a r y s h is to r y c z n y , R u c h B ib l. i L itu r g . 29(1976) 82— 85 i R o z g r z e s z e n ie z b io r o w e w p r a k ty c e K o ścio ła

n a Z a c h o d z ie i w P o ls c e do 1975 r. (ta m ż e , s. 128— 134).

Z w ła s n e g o d o ś w ia d c z e n ia litu r g ii w c e n tr a c h R u c h u L itu rg ic z n e g o w y ­ w o d z iły się z a in te r e s o w a n ia k s. S c h e n k a litu r g ią e p o k i w c z e s n o c h rz e ś c ija ń ­ s k ie j. T e n id e a ł s p r a w o w a n ia litu r g ii i je j n a js ta r s z e m o d e le a k c e n to w a ł p r o f e s o r w s w o ic h w y k ła d a c h p o w o łu ją c się n a w y n ik i p r a c ta k i c h z n a w ­ có w li tu r g ii s ta r o c h r z e ś c ija ń s k ie j ja k F . J. D ö l g e r (fl940), O. C a s e i (fl948), J . A. J u n g m a n n (fl979) czy ż y ją c y B. N e u n h e u s e r . T e n p io n z a in te r e s o w a ń b a d a w c z y c h k s. S c h e n k a d o sz e d ł do g ło su w lic z n y c h r e f e r a ­ t a c h g ło s z o n y c h p rz e z n ieg o n a s y m p o z ja c h „ s ta r o ż y tn ik ó w ” K U L . Z p u b li k a ­ c ji w te j m ie rz e n a u w a g ę z a s łu g u ją o p ra c o w a n ia : K u l t ś w ię ty c h w s ta r o ­ ż y tn o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j do I V w ., w : W k i e r u n k u c h r z e ś c ija ń s k ie j k u lt u r y , re d . В. B e j z e, W a rs z a w a 1978, s. 311—318; W p ł y w r u c h u p ie lg r z y m k o w e g o

n a litu r g ię r z y m s k ą do V I I I w ., R ocz. T eol. K a n . 26(1979) z. 4, s. 129— 136

czy P r z e m ia n y m ło d e g o K o śc io ła , K ie r u n k i 29(1979) n r 47, s. 8— 9.

G łó w n y m p rz e d m io te m z a in te r e s o w a ń b a d a w c z y c h k s. S c h e n k a p o z o sta ły b a d a n ia n a d d z ie ja m i li tu r g ii w P o lsc e . Z n a jd u je to o d b ic ie w p u b lik a c ja c h , n p . Z d z ie jó w litu r g ii w P o lsce, w : K s ię g a T y s ią c le c ia k a to l ic y z m u w P o lsce p o d re d . M . R e c h o w i c z a, t. 1, L u b lin 1969, s. 139— 218 o ra z w a r ia n t o b c o ję z y c z n y L e m illé n a ir e d u c a th o lic is m e e n P o lo g n e , L u b lin 1969, 145— 221, czy o p ra c o w a n ie D e r A n te i l d e s V o lk e s a n d e r F e ie r d e r h l. M e sse in

P o len . E in g e s c h ic h tlic h e r Ü b e r b lic k , w : U n u m in v e r ita te e t la e titia . B i­ s c h o f O. S p ü lb e c k z u m G e d ä c h tn is , L e ip z ig 1970, s. 61— 74. S y n te ty c z n y m u j ę ­

cie m ty c h z a in te r e s o w a ń p r o f e s o r a s ta ła się p r a c a D z ie je n a u k litu r g ic z n y c h

w P o lsce, s ta n o w ią c a p o d s ta w ę d la jeg o h a b il it a c ji w 1973 r. i n o m in a c ji n a

d o c e n ta w 1975. S tu d iu m to u k a z a ło się d r u k ie m w D zie ja c h te o lo g ii k a to lic ­

k i e j w P o lsce, p o d re d . M . R e c h o w i c z a, t. 1— 3, L u b lin 1974—1977 o ra z

w z m ie n io n e j w e r s ji, p t. S łu ż b a B o ża , u w z g lę d n ia je H isto ria K o śc io ła w P o l­

sce p o d re d . B. K u m o r a i Z. O b e r t y ń s k i e g o , t. 1—2, P o z n a ń 1974—1979, a ta k ż e w n o w e j r e d a k c j i p t. Q u e lle n u n d F o r s c h u n g e n z u r

G e s c h ic h te d e r L itu r g ie in P o le n , A r c h iv f ü r L itu r g ie w is s e n s c h a f t 22(1980)

108— 117.

T r w a ły m w k ła d e m k s. S c h e n k a w d z ie ło p o ls k ie j m y ś li te o lo g ic z n e j b y ło s tw o r z e n ie p o d jego k ie r u n k ie m , a p r z y w y d a tn e j p o m o c y k s. p ro f. M . R β­ ο ή o w i c z a lu b e ls k ie j sz k o ły b a d a ń n a d litu r g ią w P o lsc e . T a te ż p r o b le ­ m a t y k a b a d a w c z a d o m in u je w p r a c a c h u c z n ió w k s. S c h e n k a , z g ro n a k tó r y c h

BIULETYN LITURGICZNY

15 o sią g n ę ło p r z y jeg o w s p ó łp r a c y lu b p o d b e z p o ś r e d n ią k u r a t e l ą n a u k o w ą d o k to r a ty , z aś 62 o so b y m a g is te r ia i lic e n c ja ty . O r a n d z e n a u k o w e j w ie lu z ty c h p r a c św ia d c z y , że z n a c z n a ic h lic z b a u k a z a ła się d r u k ie m lu b zo­ s ta ła w łą c z o n a do s e r y jn e j e d y c ji S tu d i a z d z ie jó w litu r g ii w P o lsce, t. 1— 4, L u b lin 1975— 1982. N a sz c zeg ó ln e o d n o to w a n ie z a s łu g u je p o n a d to f a k t, że 2 6 's łu c h a c z y p r o f e s o r a je s t dziś w y k ła d o w c a m i w p o ls k ic h u c z e ln ia c h te o lo ­ g ic z n y c h , s e m in a r ia c h d u c h o w n y c h lu b z a k o n n y c h . O d r. 1964 p o d e jm u je ta k ż e ks. S c h e n k z a ję c ia d y d a k ty c z n e z z a k r e s u li tu r g ik i n a P a p ie s k im W y ­ d z ia le T e o lo g ic z n y m w K ra k o w ie , g d z ie p o d jeg o k ie r u n k ie m p o w s ta je 4 d o ­ k to r a ty i ok. 10 p ra c lic e n c ja c k ic h . W re s z c ie w r. 1976 p r z e jm u je p o d o b n e o b o w ią z k i n a P a p ie s k im W y d z ia le T e o lo g ic z n y m w e W ro c ła w iu o ra z w S e ­ m in a r iu m D u c h o w n y m d ie c e z ji o p o ls k ie j w N ysie. W a c h la rz z a ję ć d y d a k ty c z n y c h , k tó r e k s. S c h e n k p o d e jm o w a ł z a w sz e c h ę tn ie , p o w ię k s z y ł się w y d a tn ie w k o ń c o w y c h la ta c h s z e ś ć d z ie sią ty c h , k ie ­ d y w r a m a c h o rg a n iz o w a n e g o w ó w c z a s p o so b o ro w e g o d o k s z ta łc e n ia li t u r g i ­ cznego d la d u c h o w ie ń s tw a o d w ie d z ił o n n ie m a l w s z y s tk ie d ie c e z je p o ls k ie . J u ż od r. 1958 d a tu j e się u d z ia ł p r o f e s o r a w o rg a n iz o w a n iu s e m in a rió w n a u ­ k o w y c h w y k ła d o w c ó w li tu r g ik i w P o lsc e , z aś od 1969 c o ro c z n y c h sy m p o z jó w litu r g ic z n y c h d la a k ty w is tó w d u s z p a s te r s tw a litu rg ic z n e g o w K ro ś c ie n k u n a d

D u n a jc e m . Z n a ło ta k ż e k s. S c h e n k a d u c h o w ie ń s tw o c a łe j P o ls k i z jego s ie r p ­ n io w y c h w y k ła d ó w n a K U L , ze z ja z d ó w r e k o le k c jo n is tó w p rz e d W ie lk im P o ­ s te m czy W ro c ła w s k ic h D n i D u s z p a s te rs k ic h . B y ł o n z a p r a s z a n y z w y k ła d a m i n a m ię d z y n a ro d o w e sy m p o z ja i k o n g re s y , n p . K o n g re s J ó z e fo lo g ic z n y w T o ­ led o (1976) i M o n tr e a lu (1980), S y m p o z ju m L itu r g is tó w Ś ro d k o w o e u ro p e js k ic h w P a d e r b o r n (1978), k o n g re s p o ś w ię c o n y w s p ó ln y m k o rz e n io m c h r z e ś c ija ń ­ sk im k u l t u r y e u r o p e js k ie j w R z y m ie (1981) czy s p o tk a n ia S o c ie ta s L itu rg ic a . Je g o w ie d z a te o lo g ic z n a , d o św ia d c z e n ie d u s z p a s te rs k ie , m ą d r o ś ć ży cio w a, a n a d e w s z y s tk o o d d a n ie K o śc io ło w i, b y ły ta k ż e w y k o rz y s ta n e p rz e z w ie le l a t w r a m a c h R a d y N a u k o w e j E p is k o p a tu P o ls k i, zw ła sz c z a ja k o c z ło n k a K r a jo w e j K o m is ji E p is k o p a tu P o ls k i do s p r a w L itu r g ii o ra z K r a jo w e j K o ­ m is ji E p is k o p a tu P o ls k i do s p r a w D u s z p a s te r s tw a O gólnego. W y ra z e m u z n a ­ n ia J e g o k o m p e te n c ji n a u k o w y c h i d o ś w ia d c z e n ia p a s to ra ln e g o by ło p o w o ­ ła n ie go w r o k u 1972 do g o d n o śc i ta jn e g o s z a m b e la n a O jc a św ., a ta k ż e jego f u n k c je w e w ła s n e j d ie c e z ji: P rz e w o d n ic z ą c e g o D iec. K o m is ji do s p r a w L itu r g ii (od r o k u 1977) czy d z ie k a n a re jo n o w e g o b y to m sk ie g o r e j o n u d u s z ­ p a s te rs k ie g o (1981 r.). 3. O ry g in a ln o ś ć litu r g ic z n e j m y ś li i m e to d y b a d a ń k s. S c h e n k a P o d ję t a a n a liz a d z ia ła ln o ś c i n a u k o w e j, d y d a k ty c z n e j i p r o p a g a to r s k ie j k s. S c h e n k a w z a k re s ie li tu r g ii u ja w n ia d o ść liczn e jego z a le ż n o śc i od r o z ­ w ija ją c e j się n a Z a c h o d z ie E u ro p y m y ś li te o lo g ic z n e j, w y p ra c o w a n e j p rz e z ś r o d o w is k a R u c h u L itu rg ic z n e g o , a z s y n te ty z o w a n e j p rz e z p o m n ik o w e d o k u ­ m e n ty k o ś c ie ln e en c. M e d ia to r D ei P i u s a X I I o ra z k o n s ty tu c ję o L itu r g ii S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II. K s. S c h e n k n ie a s y m ilo w a ł b ie r n ie d o b rz e z n a n e ­ go m u d o ro b k u li tu r g is t ó w z a c h o d n ic h . J e g o tr w a ł ą z a słu g ą p o z o s ta je , że w y k a z a ł z n a c z n ą w ra ż liw o ś ć n a r o d z ą c e się w in n y c h k rę g a c h k u ltu r o w y c h p ro b le m y litu r g ic z n e , d o k o n y w a ł ic h w a r to ś c iu ją c e j s e le k c ji o ra z s t a r a ł się w ś w ie tle d o ś w ia d c z e ń in n y c h ro z w ią z y w a ć w ła s n e tr u d n o ś c i. Z n a n e było jeg o o s tro ż n e d z ia ła n ie , d y k to w a n e d u s z p a s te r s k im p ra g m a ty z m e m , b y w d o ­ k o n u ją c y m się p ro c e s ie r e f o r m y litu r g ic z n e j, k ie r u ją c się z a s a d ą r o z tr o p n e j a k o m o d a c ji, z a c h o w a ć n a jw a rto ś c io w s z e tr a d y c je ro d z im e . S ta ł on n a s t a ­ n o w is k u , że d o b ro sp o łe c z n e w y m a g a , b y m u n ie szk o d z ić p rz e z d z ia ła n ie p o c h o p n e , n p . e lim in o w a n ie p r a k t y k i r e l ig i jn e j z p o w s ta n ie m p ró ż n i d u c h o ­ w e j po je j u s u n ię c iu . Z a s a d a p r im u m n o n n o c e re , w ią z a ła się u n ieg o z p rz e ś w ia d c z e n ie m , że sa m o ż y c ie d o k o n a s e le k c ji fo r m k u lto w y c h i w y ­ b o ru w a r ia n t u o d p o w ie d n ie g o , p o m ię d z y u t a r t y m s te re o ty p e m a n o w y m i p ro

p o z y c ja m i. P r z y ro z w ią z y w a n iu b ie ż ą c y c h z a g a d n ie ń z w y k ł k o r z y s ta ć z a n a ­ liz y fe n o m e n o lo g ic z n e j z ja w is k a , o d w o łu ją c się d o jeg o h is to ry c z n y c h p a r a ­ le l i a n a lo g ii.

W y c h o d z ą c z z a ło ż e n ia , że d z ie je li tu r g ii m a ją d o s ta rc z y ć p ie r w s z e j o d ­ p o w ie d z i d o ty c z ą c e j c z y n n ik ó w , k tó r e u k s z ta łto w a ły w s p ó łc z e s n ą s t r u k t u r ę litu r g ii K o śc io ła , ś w ia d o m b y ł k s. S c h e n k , iż s to s u ją c z a s a d ę m y ś le n ia h i­ sto ry c z n e g o i m e to d ę p o ró w n a w c z ą w d rą ż e n iu is to ty S łu ż b y B o żej, u n ik a s u b ie k ty w n y c h o cen i ry z y k o w n y c h d ró g a le g o r y z m u te o lo g ic z n e g o . A le n a ­ w e t p r z y p r e f e r o w a n i u w b a d a n ia c h n a d l i tu r g ią m e to d te o lo g ic z n o - h is to ry ­ c z n y c h , b y ł k s. S c h e n k d a le k i od tzw . a rc h e o ło g iz m u litu rg ic z n e g o , k ła d ą c e g o n a c is k n a te k s t p ie r w o tn y i tr a d y c y jn ą fo r m ę k u lto w ą . J a k o n a u k o w ie c , a je d n o c z e ś n ie d u s z p a s te rz , z d a w a ł so b ie p ro f e s o r s p r a w ę , że litu r g ia je s t p rz e d e w s z y s tk im p rz e ż y w a n ie m rz e c z y w is to ś c i n a d p rz y r o d z o n e j, a w s w e j s z a c ie z e w n ę tr z n e j p o d le g a c ią g łe m u p r a w u e w o lu c ji (litu r g ia s e m p e r r e ­

n o v a n d a ). S tą d u w a ż a ł, że w ie d z a litu r g ic z n a p o w in n a s k u p ia ć sw e z a in t e ­ r e s o w a n ie n a li tu r g ii ja k o w y d a r z e n iu s ta le u r z e c z y w is tn ia ją c e j się h is to r ii z b a w ie n ia ; p o s ia d a ją c e m u c e n tr a ln e z n a c z e n ie w ży ciu , d u s z p a s te r s tw ie i f o r ­ m a c ji k o ś c ie ln e j. O ry g in a ln y m ry s e m m e to d y b a d a ń k s. S c h e n k a b y ł n a c is k n a o p e ro w a ­ n ie ź ró d łe m litu r g ic z n y m i z a c h ę ta do s a m o d z ie ln y c h u ję ć , o p a r ty c h b e z p o ­ ś r e d n io n a b o g a c tw ie tr a d y c ji te o lo g ic z n e j i k u lto w e j K o śc io ła . S ta n o w i to w a ż n e w s k a z a n ie p o d a d r e s e m m e to d y p o ls k ic h b a d a ń te o lo g ic z n y c h , k tó r e rz a d k o a k c e n t u ją o ży w czą i in s p ir u ją c ą w a rto ś ć ź ró d e ł, z a d o w a la ją c się czę­ śc ie j ic h i n t e r p r e ta c ją , d o k o n a n ą p rz e z p r y z m a t z a c h o d n ie j r e f le k s ji te o lo ­ g ic z n e j.

G d y b y ś m y w je d n y m z d a n iu c h c ie li u ją ć is to tę m y ś li litu r g ic z n e j i cel je j b a d a ń w u ję c iu k s. S c h e n k a , n a le ż a ło b y s tw ie rd z ić , że w c e n tr u m jeg o r e f le k s j i s to i czło w ie k . O n b o w ie m u c z e s tn ic z ą c w li tu r g ii a k tu a l iz u j e s w o ją w ia r ę i p rz e ż y w a s w o ją id e n ty f ik a c ję p rz e z k o n ta k t z C h r y s tu s e m i b ra ć m i, a p a r t y c y p u ją c w szczy cie i ź ró d le ż y c ia K o śc io ła , d o c ie ra do s a m e j is to ty o s o b y lu d z k ie j. D la te g o n ie b ę d z ie m y w b łę d z ie , je ż e li s tw ie rd z im y , że w w y ­ m ia rz e o so b o w e j i sp o łe c z n e j id e n t y f i k a c ji ja k o c z ło w ie k , k a p ła n i n a u k o ­ w ie c c z u ł się k s , S c h e n k p rz e d e w s z y s tk im d u s z p a s te rz e m . P r a c a n a u k o w a n ie z a s ła n ia ła m u c z ło w ie k a . C ele d u s z p a s te r s k ie le ż a ły u p o d ło ż a jeg o p r z e d ­ się w z ię ć : n a u c z a n ia w s a li u n iw e r s y te c k ie j, w ła s n y c h b a d a ń , g ło s z e n ia S ło ­ w a B ożego czy n a w e t p r z y p a d k o w e j ro z m o w y w p o c ią g u . C ią g le u ja w n ia ł o n p a s te r s k ą tr o s k s ę o b u d o w ę K o śc io ła ja k o w s p ó ln o ty k u lt u , o f ia r n e j m i­ ło ś c i i tr o s k li w e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a b ra c i. Z a tr o s k a n y o d u c h o w e d o b ro s w o ic h p a r a f ia n , p r z y s tą p ił do r e a liz a c ji o s ta tn ie g o z tr w a ły c h d z ie ł sw eg o ż y c ia — b u d o w y n o w e j ś w ią ty n i n a te r e n ie s w e j p a r a f ii . T o w ła ś n ie w d r o ­ d ze n a b u d o w ę , d o z n a ł u r a z u w ta k s ó w c e , k tó r a z o s ta ła p o tr ą c o n a p rz e z j a ­ d ą c ą za n ią c ię ż a ró w k ę . A le n a w e t to o s ta tn ie d o ś w ia d c z e n ie n ie b y ło w s t a ­ n ie o sła b ić jeg o w ia r y i n a d z ie i, k tó r e u ja w n ia ł c zęsto w e M szy za z m a r ły c h : „ P a m ię ta jm y , n a s z z m a r ły ży je. D la B oga i u B oga. W szy scy ż y ją ”. T e n s a m o p ty m iz m c h rz e ś c ija ń s k i k a z a ł m u n a p is a ć w s w o im te s ta m e n c ie : „Ż yczę W a m w ia r y w C h ry s tu s a , m iło ś c i B o g a i b liź n ie g o o ra z n a d z ie i w ie c z n e g o z b a w ie n ia . W asz p ro b o s z c z i W asz p r o f e s o r ” . k s . J e r z y J ó z e f K o p e ć C P, L u b lin II. N O W E P R A W O D A W S T W O P R O C E S Ó W K A N O N IZ A C Y JN Y C H O d n o w a p r a w o d a w s tw a b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn e g o z o s ta ła u w ie ń c z o ­ n a o g ło s z e n ie m d n ia 25.01.1983 r. k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j D iv in i P e r fe c tio n is M a g is te r (w c y to w a n iu = K o n st.). O d n o w a t a d o k o n y w a ła s ię w p ra w d z ie w r a m a c h o g ó ln e j r e f o r m y p r a w a k a n o n ic z n e g o , je d n a k n a m o c y r o z p o r z ą ­ d z e n ia K o m is ji P rz y g o to w a w c z e j do s p r a w k o d e k s u z 1968 r. z o s ta ła p o w ie

-BIU LETY N LITURGICZNY

r z o n a s p e c ja ln e j k o m is ji b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn e j i. P o s ta n o w ie n ia k o n ­ s t y tu c j i z o s ta ły u z u p e łn io n e N o r m a m i o p o s tę p o w a n iu b is k u p ó w (cyt. =

I n s tr .) o ra z D e k r e te m o g ó ln y m w y d a n y m i p rz e z K o n g re g a c ją do s p r a w K u l­ t u Ś w ię ty c h 7.02.1983 r . 2 N o r m y s ta n o w ią u ś c iś le n ie r o li b is k u p ó w w p r o ­ w a d z e n iu p ro c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h , D e k r e t o g ó ln y z a w ie r a n o r m y p o s tę p o ­ w a n ia w s p r a w a c h , k tó r y c h p ro c e s je s t ju ż w to k u . C a ło k s z ta łt p r a w o d a w s tw a , j a k w y n ik a z k o n s ty tu c ji, z o s ta ł p o d y k to w a ­ n y w ię k s z y m d o w a rto ś c io w a n ie m r o li b is k u p ó w w p ro c e s ie , p o d n ie s ie n ie m w y m a g a ń k ry ty c z n e g o a p a r a t u p ro c e s u o ra z u s p r a w n ie n ie m p r o c e d u r y z u s t a ­ le n ie m k o m p e te n c ji w d y k a s te ria c h . D la p o d k r e ś le n ia d łu g o fa lo w e g o p ro c e s u o d n o w y p r a w o d a w s tw a k a n o n i­ z a c y jn e g o , ja k r ó w n ie ż d la lep szeg o z ro z u m ie n ia o b e c n y c h p o s ta n o w ie ń p r z e d ­ s ta w im y o g ó ln ą tr e ś ć n o w y c h d o k u m e n tó w , k r e ś lą c n a jp i e r w za k o n s ty tu c ją a p o s to ls k ą k r ó t k ą h is to r ię p ro c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h , a n a s tę p n ie p r z e d s ta ­ w ia ją c jeg o a k t u a l n ą s t r u k tu r ę . 1. R o z w ó j p r a w o d a w s tw a k a n o n iz a c y jn e g o

H is to r ia uczy , że K o śc ió ł n ie o g ła s z a ł ś w ię ty c h b ez u p rz e d n ie g o z d o b y c ia z u p e łn e j p e w n o ś c i, p o tw ie r d z o n e j c u d a m i, co do g o d n o śc i k a n d y d a ta n a o łta rz e .

W p ie r w s z y m ty s ią c le c iu c h r z e ś c ija ń s tw a c a ły p ro c e s k a n o n iz a c y jn y o g ra ­ n ic z a ł się do k o m p e te n c ji b is k u p a i m ia ł c h a r a k t e r lo k a ln y . D o p ie ro od X w ie k u z a ró w n o k u l t ś w ię ty c h , ja k i c a ły jeg o p ro c e s p rz y g o to w a w c z y p r z y b i e r a j ą c h a r a k t e r b a r d z ie j u rz ę d o w y p rz e z f o r m a ln e i u rz ę d o w e o rz e ­

c z e n ia S to lic y A p o s to ls k ie j, P a p ie ż S y k s t u s V n a m o cy k o n s t y tu c j i a p o ­ s to ls k ie j I m m e n s a a e te r n i z 22.01.1588 z le c ił s p r a w ę p ro w a d z e n ia w sz y s tk ic n p ro c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h n o w o u tw o r z o n e j K o n g re g a c ji O b rz ę d ó w . J e d n a k d o p ie ro p a p ie ż U r b a n V I I I lis te m a p o s to ls k im C a e le stis H ie r u s a le m z 5.07. 1634 r. w p ro w a d z ił w ży cie n o r m y p o s tę p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o o raz o k r e ­ ś lił d e f in ity w n ie in ic ja ty w ę S to lic y A p o s to ls k ie j w a p r o b o w a n iu n o w eg o k u l ­ tu . N a m o c y te g o d o k u m e n tu p a p ie ż z a k a z a ł o ta c z a ć S łu g ę B ożego k u lte m p u b lic z n y m i litu r g ic z n y m p rz e d o g ło s z e n ie m b e a ty f ik a c ji. D o k o n a ł on r ó w ­ n o c z e śn ie f o r m a ln e g o r o z r ó ż n ie n ia m ię d z y b e a ty f ik a c j ą (k u lt św ię te g o o g r a ­ n ic z o n y do p e w n e g o te r y to r iu m ) i k a n o n iz a c ją ( k u lt ś w ię te g o w c a ły m K o ­ śc ie le k a to lic k im ) . P r a w o d a w s tw o U r b a n a V I I I u z a s a d n ił i p o g łę b ił k a r ­ d y n a ł L a m b e r t i n i , p ó ź n ie js z y p a p ie ż B e n e d y k t X IV , k tó re g o p o ­ s ta n o w ie n ia , p r a w ie n ie z m ie n io n e , z n a la z ły się w k o d e k s ie p r a w a z i917 r W p ra w d z ie tu ż p rz e d w y d a n ie m k o d e k s u p a p ie ż P i u s X p o d ją ł re f o rm ę p r a w o d a w s tw a b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn e g o , n a s k u te k je d n a k ro s n ą c y c h w y m a g a ń h is to ry c z n o - h a g io g r a fic z n y c h , n ie z n a la z ła o n a w n im w ię k sz e g o o d d ź w ię k u . W e d łu g p o w y ższeg o p r a w a , z a w a rte g o w c z w a rte j k s ię d z e k o ­ d e k su , w ła ś c iw y m sę d z ią p ro c e s u b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn e g o b y ł p a p ie ż , k tó r y po z b a d a n iu s p r a w y p rz e z K o n g re g a c ję O b rz ę d ó w p rz y z n a w a ł k u lt

1 Z ob. C o d e x iu r is c a n o n ic i, P r a e f a ti o s. X X V , L ib r e r ia E d itr ic e V a ti­ c a n a 1983.

2 C a ło k s z ta łt p r a w o d a w s tw a , w : S a c ra C o n g re g a tio p ro c a u s is s a n c to ­ ru m , N o v a e le g e s p ro c a u sis s a n c to r u m , T y p is P o ly g lo ttis V a tic a n is 1983: K o n s ty tu c ja a p o s to ls k a D iv in u s p e r fe c tio n is M a g is te r s. 3'— 9; N o r m a e s e r v a n ­

d a e in in q u is itio n ib u s ab E p isc o p is fa c ie n d is in c a u sis s a n c to r u m s. 10—-17; D e c r e tu m G e n e r a le d e s e r v o r u m D ei c a u sis, q u a r u m iu d ic iu m in p ra e s e n s a p u d S a c r a m C o n g r e g a tio n e m p e n d e t s. 1®—4 9 . W y d a n iu p r a w to w a rz y s z y

o fic ja ln y k o m e n ta r z p o d s e k r e ta r z a K o n g re g a c ji do s p r a w K u ltu Ś w ię ty c h , n a k tó r y m r ó w n ie ż o p ie r a się n in ie js z e o p ra c o w a n ie : F a b ia n V e r a j a , C o m ­

m e n to a lla n u o v a le g isla zio n e p e r le c a u se d e i s a n ti, R o m a 1983, s. 54.

p u b lic z n y S łu d z e B o ż e m u w K o ś c ie l e 3. C a ły p ro c e s p o d le g a ł k o m p e te n c ji S to lic y A p o s to ls k ie j, p o d c z a s g d y b a d a n ia b is k u p a m ia ły c h a r a k t e r i n f o r m a ­ cy jn y - P ro c e s te n m ó g ł m ie ć fo r m ę z w y c z a jn ą (gdy d o ty c z y ł on z w y c z a j­ n e g o p rz e w o d u co do św ię to śc i ż y c ia i d z ia ła n ia S łu g i B ożego o ra z s t w i e r ­ d z e n ia , że n ie m a k u lt u p u b lic z n e g o w K o ściele) lu b n a d z w y c z a jn ą (gdy d o ­ ty c z y ł s p r a w h is to ry c z n y c h , g d z ie n a p o d s ta w ie p is m m o ż n a b y ło s tw ie rd z ić h e ro ic z n o ść c n ó t S łu g i B ożego o raz n ie p r z e r w a ln y k u lt). P ro c e s m ę c z e n ­ n ik ó w p r o w a d z o n y b y ł o d d z ie ln ie . P ro c e s o d b y w a ł się d w u s to p n io w o : n a sz c z e b lu d ie c e z ja ln y m , w s tę p n y p ro c e s in f o rm a c y jn y , p ro w a d z o n y p rz e z b is k u p a o ra z n a sz c z e b lu a p o s to l­ sk im , p ro c e s w ła ś c iw y , p o d k ie r o w n ic tw e m i n a m o c y d e le g a c ji S to lic y A p o ­ s to ls k ie j. P o w y ż sz a fo r m a p ro c e s ó w b y ła p o d d a w a n a k o le jn o r e f o r m o m P i u ­ sa X I i P a w ła VI. P i u s X I m o tu p r o p r io G ia d a ą u a lc h e te m p o z 6.02. 1930 u s ta n o w ił se k c ję h is to ry c z n ą w r a m a c h K o n g re g a c ji O b rz ę d ó w d la k r y ­ ty c z n e g o o p ra c o w a n ia p is e m n y c h d o k u m e n ta c ji S łu g B ożych. N a 'm o c y zaś

N o r m a e s e r v a n d a e in c o n s tr u e n d is p ro c e s sib u s o r d in a r iis s u p e r c a u sis h is to ­ r ic is z 1939 r. z n ió s ł p ro c e s a p o s to ls k i w p r a w a c h h is to ry c z n y c h p r z y z n a ją c

b is k u p o m w ła d z ę p ro w a d z e n ia z w y c z a jn e g o p ro c e s u a u c to r ita te p ro p ria . S o b ó r W a ty k a ń s k i II n ie w p ro w a d z ił ż a d n y c h p o s ta n o w ie ń co do p r o c e ­ só w b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn y c h . Z a ra z po so b o rz e je d n a k P a w e ł V I z a p o c z ą tk o w a ł n a s tę p n e re f o rm y . N a m o cy k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j R e g im in i E c c le sia e u n iv e r s a e z 15.08.1967 d o k o n u je re o r g a n iz a c ji K o n g re g a c ji O b rz ę ­ d ó w u s ta n a w ia ją c d w ie o d rę b n e s e k c je : K u ltu B ożego i S ą d o w ą . T a d ru g a , p o d p rz e w o d n ic tw e m g e n e ra ln e g o p r o m o to r a w ia ry , p o d z ie lo n a n a tr z y p o d ­ s e k c je : a u d y to r a g e n e ra ln e g o , k o n s u lto r ó w i p o s tę p o w a n ia w s p r a w ie c u d ó w , m ia ła się z a jm o w a ć s p r a w a m i b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn y m i. O p ró cz te g o u tw o rz o n o n o w y u r z ą d h is to ry c z n o - h a g io g r a fic z n y s łu ż ą c y p o m o c ą o b y d w u se k c jo m , a k ie r u ją c y się s t a tu t e m w y d a n y m p rz e z P i u s a X I. P o w y ż sz e p o s ta n o w ie n ia z a c h o w a ły m o c p r a w n ą do r o k u 1969, k ie d y to p a p ie ż n a m o cy k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j S a c ra R it u m C o n g reg a tio p o d z ie lił d o ty c h c z a ­ s o w ą K o n g re g a c ję O b rz ę d ó w n a K o n g re g a c ję do s p r a w K u ltu B ożego o raz K o n g re g a c ję do s p r a w K u ltu Ś w ię ty c h . S a m o d z ie ln a K o n g re g a c ja do s p r a w K u ltu Ś w ię ty c h z k a r d y n a łe m p r e f e k te m i s e k r e ta r z e m n a czele p o d z ie lo n a z o s ta ła n a tr z y u rz ę d y : są d o w y , g e n e ra ln e g o p r o m o to r a w ia r y o ra z h is to r y ­ c z n o -h a g io g ra fic z n y . W ty m sa m y m r o k u n a m o c y m o tu p r o p r io S a n c tita s

c la rio r w p ro w a d z ił p a p ie ż d a lsz e z m ia n y w p o s tę p o w a n iu n o w e j k o n g re g a c ji,

m ię d z y in n y m i p o łą c z y ł p ro c e s z w y c z a jn y i a p o s to ls k i w je d e n p ro c e s i n f o r ­ m a c y jn y w e w s z y s tk ic h s p r a w a c h , n ie ty lk o h is to ry c z n y c h . P rz e p r o w a d z a go b is k u p w g r a n ic a c h sw e j ju r y s d y k c ji, po u p r z e d n im p o w ia d o m ie n iu S to lic y A p o s to ls k ie j. P o n a d to b is k u p i o tr z y m a li p ra w o tw o r z e n ia s p e c ja ln y c h t r y b u ­ n a łó w te r y to r i a ln y c h lu b p r o w in c ja ln y c h d la p ro w a d z e n ia p ro c e s ó w n a o k r e ­ ślo n y m te r y to r iu m . W s z y s tk ie je d n a k d o ty c h c z a so w e d o k u m e n ty o d n o w y p r a ­ w o d a w s tw a b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn e g o p o so b o rz e n ie z o s ta ły n a le ż y ­ cie w c ie lo n e w życie, co w ię c e j w s k a z y w a ły r a c z e j n a k o n ie c z n o ść g r u n t o w ­ n e j r e f o r m y całeg o p r a w o d a w s tw a 4.

D zieło g r u n to w n e j r e f o r m y p ro c e s ó w p o w ie rz y ł p a p ie ż P a w e ł V I s p e ­ c ja ln e j k o m is ji, z k a r d y n a łe m F e l i c i n a czele, k tó r a do s ty c z n ia 1980 r. o p ra c o w a ła tr z y k o le jn e s c h e m a ty n o w eg o p r a w o d a w s tw a . O p ie ra ły się o n e n a d o ty c h c z a so w y c h n o r m a c h o ra z n a p o s ta n o w ie n ia c h s o b o ru z w ła sz c z a z d z ie d z in y k o le g ia ln o ś c i b is k u p ó w . T a k z ro d z iły się k o n k r e t n e d y sp o z y c je co do u n if ik a c j i p ro c e s u k a n o n iz a c y jn e g o , z p o d k re ś le n ie m o d p o w ie d z ia ln o śc i b is k u p a w p ro w a d z e n iu s p r a w y . N o w y p r o j e k t p r a w o d a w s tw a p rz e d s ta w io n y s D o ty c h c z a so w e p ra w o p rz e d s ta w ia J. Z u b k a , P ro ces b e a ty f ik a c y j n y i k a n o n iz a c y jn y , w : Z a r y s P r a w a K a n o n ic z n e g o , t. IV z e sz y t 2, W a rs z a ­ w a 1969.

BIULETYN LITURGICZNY z o s ta ł do d y s k u s ji w k o n g re g a c ji 22— 23.01.1981. P o o g ó ln e j a p ro b a c ie s c h e ­ m a t u k o n s t y tu c j i i in s tr u k c ji p r z y s tą p io n o do o p ra c o w a n ia d e k r e t u o ra z r e ­ g u la m in u w e w n ę trz n e g o k o n g re g a c ji, k tó r e 28.01.1982 p rz e d s ta w io n o p a p ie ­ żo w i do z a tw ie rd z e n ia . 2. S tr u k t u r a n o w eg o p r a w o d a w s tw a k a n o n iz a c y jn e g o N o w e p rz e p is y p r a w a k a n o n iz a c y jn e g o , k tó r e , ja k ju ż w s p o m n ia n o , o p ie ­ r a j ą się n a g łó w n y c h z a ło ż e n ia c h p o d n ie s ie n ia r o li b is k u p ó w w p ro c e s ie u s p r a w n ie n ia a p a r a t u k ry ty c z n e g o i c a łe j p ro c e d u r y , z a w a r te są p rz e d e w s z y s tk im w k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j D iv in i p e r fe c tio n is M a g ister. D o k u m e n t te n s k ła d a się ze w s tę p u i tr z e c h części: I. D e in q u is itio n ib u s ab E p isco p is

fa c ie n d is , II. D e S a c ra C o n g re g a tio n e p ro c a u sis s a n c to r u m , II I. D e m o d o p r o c e d e n d i in S a c ra C o n g re g a tio n e . W e w s tę p ie p a p ie ż n a w ią z u je do so b o ­

ro w e j d o k tr y n y o p o w s z e c h n y m p o w o ła n iu do św ię to śc i, p r z e d s ta w ia szczeg ó l­ n ą tr o s k ę K o śc io ła o k u lt ś w ię ty c h o ra z g łó w n e e ta p y ro z w o ju p r a w o d a w ­ s tw a b e a ty f ik a c y jn o - k a n o n iz a c y jn e g o . N a s tę p n ie w p o sz c z e g ó ln y c h c zęściach z a w a r te są z a s a d y o g ó ln e i n o rm y p o s tę p o w a n ia n a sz c z e b lu d ie c e z ja ln y m i a p o s to ls k im , k tó r e ra z e m w z ię te tw o rz ą je d e n p ro c e s k a n o n iz a c y jn y . P r o ­ ces te n m o że d o ty c z y ć s p r a w b ie ż ą c y c h (r e c e n tio r ) lu b d a w n y c h (a n tiq u a ), z a le ż n ie od m o ż liw o śc i ro z p o z n a n ia s p r a w y z z e z n a ń ś w ia d k ó w czy te ż p o ­ p rz e z p is m a 5.

W k a ż d y m p ro c e s ie w y ró ż n ia się tr z y g łó w n e e ta p y p o s tę p o w a n ia : 1. p r o ­ ces d ie c e z ja ln y ; 2. a n a liz a z e b ra n e g o m a t e r i a łu w k o n g re g a c ji i o p ra c o w a ­ n ie tz w . P ositiones', 3. d y s k u s ja te o lo g ic z n a n a n a jw y ż s z y m sz czeb lu . O m ó ­ w im y k o le jn o w s z y s tk ie e ta p y p o s tę p o w a n ia .

a. P r o c e s d i e c e z j a l n y

B is k u p o w i p rz y s łu g u je p ra w o a u c to r ita te p r o p r ia w szczęcia p ro c e s u ta k co do h e ro ic z n o ś c i c n ó t, fo r m św ię to śc i, ja k i m ę c z e ń s tw a o ra z c u d ó w (K onst. n. 1, I n s tr . n. 5a). P r z e d ro z p o c z ę c ie m s p r a w y b is k u p u s ta la a u to r a (actor), k tó r y m m oże b y ć o so b a fiz y c z n a lu b m o r a ln a b io r ą c a n a sie b ie o d p o w ie ­ d z ia ln o ść og ó ln eg o p a tr o n o w a n ia s p r a w ie z p o k ry c ie m k o s z tó w w łą c z n ie . A u to r s p r a w y d z ia ła p o p rz e z p o s tu la to r a p r a w n ie m ia n o w a n e g o i z a tw ie r ­ dzo n eg o p rz e z b is k u p a (I n s tr . 1 b; 2 a). P o s tu la to r e m m o że b y ć k a p ła n , c z ło n e k i n s ty t u tu ży cia z a k o n n e g o lu b o so b a ś w ie c k a m a ją c a je d n a k g r u n ­ to w n e p r z y g o to w a n ie te o lo g ic z n e , p r a w n e , h is to ry c z n e ja k ró w n ie ż p e w n ą z n a jo m o ś ć w p o s tę p o w a n iu K u r ii R z y m s k ie j (I n s tr . 3 a). W p ro c e s ie d ie c e ­ z ja ln y m m o ż n a w y ró ż n ić tr z y k o le jn e fa z y p o s tę p o w a n ia : a) g r o m a d z e n ie m a ­ te r ia ł u p rz e z p o s tu la to r a , b) b a d a n ie p is m p rz e z b ie g ły c h , o ra z c) p r z e s łu c h i­ w a n ie św ia d k ó w .

Z a s a d n ic z y m z a d a n ie m p o s tu la to r a je s t g r o m a d z e n ie m a t e r i a łu co do ż y ­ cia, h e ro ic z n o ś c i c n ó t i o p in ii św ię to śc i S łu g i B ożego, k tó r e p r z e d s ta w ia b i­ s k u p o w i w s p e c ja ln e j p ro ś b ie (lib e llu s s u p le x ). Do p ro ś b y d o łą c z a k r ó t k ą b io g ra fię , w y k a z p is m w y d a n y c h i n ie w y d a n y c h o raz lis tę osób b ę d ą c y c h w s t a n ie u d z ie lić b liż sz y c h in f o r m a c ji có do ż y c ia S łu g i B ożego (K o n st. 2,1°; I n s tr . 3 b, 10). Z e b r a n y m a t e r i a ł b is k u p p r z e d s ta w ia z g r o m a d z e n iu b is k u p ó w p r o w in c ji lu b k r a j u , a n a s t ę p n ie o g łasza w ie r n y m w sz c z ę c ie p ro c e s u , p ro s z ą c ic h ró w n o c z e ś n ie o z g ła s z a n ie sw o ic h u w a g (I n s tr . 11).

P o o tr z y m a n iu e w e n tu a ln y c h o p in ii w ie rn y c h , k tó r e b is k u p k o n s u ltu je z p o s tu la to r e m (In s tr. 12), n a s tę p u je fa z a b a d a n ia p is m w y d a n y c h S łu g i B o­ żego p rz e z d w ó c h te o lo g ó w c e n z o ró w q u o a d fi d e m ac b o n o s m o r e s (K o n st. 2,2; I n s tr . 13). G d y o c e n a te o lo g ó w n ie p r z e m a w ia za w s tr z y m a n ie m p ro c e s u ,

b is k u p z a rz ą d z a b a d a n ie w s z y s tk ic h in n y c h p is m n ie w y d a n y c h (K o n st., 2,3°; I n s tr . 14), a o s ta te c z n y w y n ik b a d a ń e k s p e r tó w p r z e k a z u je p ro m o to ro w i s p r a w ie d liw o ś c i, k tó r y d la u w ie r z y te ln ie n ia z e b ra n e g o m a t e r i a łu s p o rz ą d z a o d p o w ie d n i k w e s tio n a r iu s z in te r r o g a tio n e s (I n s tr . 15 a, b). D y s p o n u ją c z e ­ b r a n y m m a te r i a łe m i o p in ia m i e k s p e r tó w p rz e s y ła b is k u p in f o r m a c ję do k o n g r e g a c ji o w sz c z ę c iu p ro c e s u (I n s tr . 15 c). P u n k te m w y jś c ia o s ta tn ie j fa z y p o s tę p o w a n ia d ie c e z ja ln e g o je s t N ih il

o b s ta t k o n g re g a c ji. P r z e s łu c h a n ie ś w ia d k ó w o d b y w a się w e d łu g u s ta lo n y c h

n o rm , ch o c ia ż p rz e w id z ia n e je s t r ó w n ie ż w o ln e z e z n a n ie , w o b e c n o śc i p r o ­ m o to ra s p r a w ie d liw o ś c i (K o n st. 2,4°; I n s tr . 16—26). J e ż e li c a łe d o ty c h c z a so w e p o s tę p o w a n ie z d r a d z a p e w n e b r a k i , p r o m o to r s p r a w ie d liw o ś c i m o ż e z a rz ą d z ić d o d a tk o w e p o s tę p o w a n ie , a p o s tu la t o r p o w o ła ć in n y c h jesz c z e ś w ia d k ó w (I n s tr . 27). P r z e d z a m k n ię c ie m p ro c e s u n a sz c z e b lu d ie c e z ja ln y m b is k u p lu b jeg o d e le g a t z a tro s z c z y się o g ró b S łu g i B ożego, jeg o z a m ie s z k a n ie i s p o r z ą ­ d z a d o k u m e n t o b r a k u k u lt u (de n o n c u ltu ) w e d łu g n o r m p a p ie ż a U r b a ­ n a V III z 1625 r . (I n s tr . 28 a). D o k u m e n ta c ja p ro c e s u w o ry g in a le p o z o s ta je w k u r i a ln y m a r c h iw u m d ie c e z ji, n a to m ia s t do k o n g r e g a c ji p rz e s y ła się o d ­ p is w d w ó c h e g z e m p la rz a c h lu b jeg o tłu m a c z e n ie ( I n s tr . 29— 31). b . A n a l i z a z e b r a n e g o m a t e r i a ł u w K o n g r e g a c j i i o p r a c o w a n i e t z w . P o s i t i o n e s R e fo rm a p r a w o d a w s tw a k a n o n iz a c y jn e g o w z n a c z n e j m ie rz e o d n o si się do r e o r g a n iz a c ji s a m e j k o n g r e g a c ji do s p r a w ś w ię ty c h (K o n st. 3— 12). P r z e ­ de w s z y s tk im , m im o p r z e s u n ię c ia z a s a d n ic z y c h b a d a ń n a e ta p d ie c e z ja ln e g o p o s tę p o w a n ia , k o n g re g a c ja , w ra z ie p o tr z e b y , u tr z y m u j e c ią g ły k o n ta k t z b i­ s k u p e m p o p rz e z sw e g o s e k r e ta r z a (K o n st. 3; 4,1°).

B a d a n ia s p r a w y S łu g i B ożego w k o n g re g a c ji r o z p o c z y n a ją się od w e r y ­ f ik a c ji d o k u m e n tó w p r z e k a z a n y c h p rz e z b is k u p a o ra z p r z e d s ta w ie n ia ich z w y c z a jn e m u z e b r a n iu k o n g r e g a c ji (K o n st. 13,1°). W s k ła d z e b r a n ia w c h o d z ą : k a r d y n a ł p r e f e k t, s e k r e ta r z i jeg o z a s tę p c a , p r o m o to r w ia r y o ra z g łó w n y r e ­ la to r. Z e b r a n ie p r z y jm u ją c s p r a w ę p r z e k a z u je ją tzw . k o le g iu m r e la to r ó w , w y z n a c z a ją c w ra z ie p o tr z e b y r e l a to r a a d c a s u m (K o n st. 6; 13, 2°). Z a d a n ie m k o le g iu m r e la to r ó w je s t o p ra c o w a n ie tz w . P o sitio s u p e r v i r t u t i b u s lu b s u p e r m a r ty r io . R e la to r, k tó r e m u z o s ta ła p o w ie rz o n a s p r a w a , p e łn i sw ó j u rz ą d w r a z z in n y m i e k s p e r ta m i (c o o p e ra to re s e x te r n i) , k tó r z y s łu ż ą m u s w ą w ie ­ d z ą i z n a jo m o ś c ią s p r a w y (K o n st. 7— 8). W s p r a w a c h d a w n y c h , k tó r e w y ­ m a g a ją sz c z e g ó ln e j z n a jo m o ś c i h is to r ii p o d d a je s ię b a d a n ia s p e c ja ln e m u k o ­ le g iu m e k s p e r tó w (K o n st. 13,3°). c. D y s k u s j a t e o l o g i c z n a n a n a j w y ż s z y m s z c z e b l u O p ra c o w a n a P o sitio z o s ta je p r z e d s ta w io n a p ro m o to ro w i w ia ry , k tó r y w r a z z in n y m i te o lo g a m i tw o r z y s p e c ja ln e z e b r a n ia te o lo g ó w (K o n st. 10,1°; 13,4°). O c e n a p r o m o to r a w ia r y i p o z o s ta ły c h k o n s u lto r ó w te o lo g ó w z o s ta je p r z e d s ta w io n a k a r d y n a ło m i b is k u p o m k o n g re g a c ji (K o n st. 13,5°). P o z a ­ tw ie r d z e n iu p rz e z p a p ie ż a r e l a c j i s e k r e ta r z a z k o n g re g a c ji p r z y s tę p u je się do o p ra c o w a n ia d e k r e tu o h e ro ic z n o ś c i c n ó t lu b o m ę c z e ń s tw ie , k tó r y r ó w ­ n ie ż z o s ta je p r o m u lg o w a n y p rz e z p a p ie ż a (K o n st. 15). D o p ie ro po z a tw ie r d z e ­ n iu d e k r e t u o h e ro ic z n o śc i c n ó t lu b o m ę c z e ń s tw ie m o ż n a p r z y s tą p ić do b a d a ­ n ia c u d ó w , k tó r e , w e d łu g n o w e g o p r a w o d a w s tw a , m a b y ć p ro w a d z o n e o d ­ d z ie ln ie (K o n st. 2,5°; 14; I n s tr . 5 b ; 32— 35). B a d a n ia te , p o d o b n ie ja k o h e ­ ro ic z n o śc i c n ó t czy o m ę c z e ń s tw ie , p ro w a d z o n e s ą n a jp i e r w n a sz c z e b lu d ie ­ c e z ja ln y m p rz e z p o s tu la to r a i p r o m o to r a s p r a w ie d liw o ś c i, a n a s tę p n ie w k o n ­ g re g a c ji p rz e z o p ra c o w a n ie tz w . P o sitio i d y s k u s ji te o lo g ic z n e j n a n a jw y ż ­ sz y m sz czeb lu . N o w e p ra w o d a w s tw o k a n o n iz a c y jn e z a w a r te w k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j

BIULETY N LITURGICZNY

o ra z n o r m a c h k o n g re g a c ji u z u p e łn ia d e k r e t o g ó ln y k o n g re g a c ji, k tó r y z a ­ w ie r a n o r m y p o s tę p o w a n ia w s p r a w a c h , k tó r y c h p ro c e s je s t w to k u . N o rm y te w s k a z u ją n a k o n ie c z n o ś ć s to s o w a n ia w e w s z y s tk ic h s p r a w a c h b ę d ą c y c h w to k u (d e k r e t w y ró ż n ia c z te ry r o d z a je s p r a w ) z a sa d n o w e g o p r a w a , szczeg ó l­ n ie z aś w te d y , g d y w t r a k c ie p ro c e s u p o ja w ią się ja k ie ś b r a k i lu b w ą tp li­ w o ści. P o s tę p o w a n ie p ro c e s o w e w n o w e j fo r m ie p o d k re ś la b o w ie m k o n ie c z ­ n o ść z b a d a n ia w s z y s tk ic h ś w ia d e c tw p is e m n y c h i u s tn y c h o ra z k r y ty c z n e o p ra c o w a n ie P o s itio n e s p o d k ie r o w n ic tw e m r e l a to r a . N o rm y b a r d z ie j szczeg ó ­ ło w e t a k o d n o ś n ie p ro c e s ó w d ie c e z ja ln y c h , ja k i s p r a w b ę d ą c y c h w to k u z a w a r te są w d o k u m e n ta c h w y k o n a w c z y c h . S p r a w a ilo śc i c u d ó w , e w e n tu a l­ n e j od n ic h d y s p e n s y o ra z p o d z ia ł p ro c e s ó w n a b e a ty f ik a c y jn e i k a n o n iz a ­ c y jn e n ie z o s ta ła u w z g lę d n io n a . N a le ż y się tu sp o d z ie w a ć p e w n y c h m o d y f i­ k a c ji, ty m c z a s e m p o z o s ta je w m o cy d o ty c h c z a so w e p ra w o .

N a z a k o ń c z e n ie w y p a d a jesz c z e r a z p o d k r e ś lić p e łn e d o w a rto ś c io w a n ie r o li b is k u p ó w w p ro c e s ie k a n o n iz a c y jn y m , z g o d n ie z o g ó ln y m i p o s ta n o w ie ­ n ia m i s o b o r u co do e p is k o p a tu , z a w a r ty m i w tr z e c im ro z d z ia le L u m e n g e n ­

tiu m . P ro c e s d ie c e z ja ln y , w e d łu g n o w e g o p r a w o d a w s tw a , n ie je s t z w y k ły m

g ro f h a d z e n ie m i p rz y g o to w y w a n ie m m a t e r i a łu , a le p ie r w s z y m e ta p e m w ła ­ ściw eg o p ro c e s u , w k tó r y m b is k u p w ś c is łe j łą c z n o ś c i ze S to lic ą A p o s to ls k ą p e łn i s w ó j u rz ą d . k s. S ta n is ła w M a d e ja C S sR , T u c h ó w II I. L IT U R G IA W N O W Y M K O D E K S IE P R A W A K A N O N IC Z N E G O D o k ła d n ie 24 la t a po d e c y z ji J a n a X X I I I p o s ta n a w ia ją c e j r e f o r m ę p r a ­ w a k a n o n ic z n e g o , p o d p is a ł J a n P a w e ł I I n o w y K o d e k s P r a w a K a n o n ic z n e ­ go — w y n ik d łu g o le tn ic h p ra c . N o w y k o d e k s , ja k w ia d o m o , o b o w ią z u je od I n ie d z ie li A d w e n tu 1983 r. T łu m a c z e n ia je d n a k p o sz c z e g ó ln y c h k o n f e r e n c ji e p is k o p a tó w n a b i e r a j ą w a lo r u o b o w ią z u je g o d o p ie ro po z a tw ie r d z e n iu o d p o ­ w ie d n ie j w e r s j i ję z y k o w e j p rz e z S to lic ę A p o s to ls k ą . N ie k tó r e k o n f e r e n c je e p is k o p a tu u tw o r z y ły ju ż o d p o w ie d n ie z e sp o ły ro b o c z e d la tłu m a c z e n ia .

P o n iż s z e u w a g i są w y n ik ie m p ie rw s z e g o „ p rz e g lą d u ” k a n o n ó w o d n o s z ą ­ cy c h się do d y s c y p lin y litu r g ic z n e j. N o szą w ię c n a so b ie w s z y s tk ie k o n s e k ­ w e n c je ta k ie g o s p o jrz e n ia .

D y s c y p lin a d o ty c z ą c a s p r a w o w a n ia li tu r g ii z a w a r ta je s t w n o w y m k o ­ d e k s ie w k s ię d z e IV i o b e jm u je tr z y części: część p ie r w s z a — D e sa c ra ­

m en tis·, część d r u g a — D e c a e te r is a c tib u s c u ltu s d i v i n i ; część tr z e c ia —

D e lo cis e t te m p o tib u s sa c ris. P ie r w s z a część z a w ie ra 7 t i t u l i , d r u g a 5, a tr z e c ia ty lk o 2. D y s c y p lin a d o ty c z ą c a li tu r g ii o b e jm u je w c a ło śc i 420 k a ­ n o n ó w (od 834 do 1253) n ie u w z g lę d n ia ją c o d p o w ie d n ic h k a n o n ó w w in n y c h k s ię g a c h k o d e k s u . K o d e k s n ie o k re ś la r y tó w , k tó r e w c z y n n o śc ia c h l i tu r g i­ c z n y c h m a j ą b y ć z a c h o w y w a n e . W p e łn i p o tw ie r d z a p ra w o litu r g ic z n e z a ­ w a r te w k s ię g a c h litu r g ic z n y c h . P r a w o to n a le ż y z a c h o w y w a ć z w y ją tk ie m ty c h p rz e p is ó w , k tó r e w y r a ź n ie s p r z e c iw ia ją się (s i n t c o n tr a ria ) n o w e m u k o d e k so w i.

Z r a d o ś c ią tr z e b a p o d k re ś lić , że s p r a w y litu r g ii w y ję te z o s ta ły sp o d d o ­ ty c h c z a so w e g o o k r e ś le n ia d e r e b u s . M ie sz c z ą się w k s ię d z e IV , k tó r a n o si ty t u ł D e E c c le sia e m u n e r e s a n c tific a n d i. J u ż t u b u d z ą s ię p e w n e w ą tp liw o ­ ści. K a n o n 834 § 1 p o d k r e ś la , że m u n u s s a c ific a n d i w y p e łn ia K o śció ł w sz c z e g ó ln y sp o só b w litu r g ii, k tó r a je s t w y k o n y w a n ie m k a p ła ń s k ie g o u r z ę ­ d u J e z u s a C h ry s tu s a . U r z ą d n a to m ia s t k a p ła ń s k i, ja k o k re ś la K o n s ty tu c ja o L itu r g ii, z a m y k a w so b ie u ś w ię c e n ie c z ło w ie k a i w y k o n y w a n ie c a łk o w ite g o k u lt u , c z y li cześć o d d a w a n ą B ogu. W s p o m n ia n a w ą tp liw o ś ć z n ik n ę ła b y , g d y ­ b y ty t u ł k s ię g i IV b r z m ia ł: D e E c c le sia e m u n e r e sa c e r d o ta li. W ó w czas o b y ­ d w a n u r t y (u ś w ię c a ją c y i u w ie lb ia ją c y ) b y ły b y u w z g lę d n io n e .