Biuletyn misjologiczno-religioznawczy

(1)

Johannes Willebrands, Marian

Balwierz, Wacław Kuflewski,

Edmund Piszcz, Władysław

Kowalak

Biuletyn

misjologiczno-religioznawczy

Collectanea Theologica 56/3, 139-153

(2)

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 56(1986) fa s e . I I I

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAWCZY

Z aw artość: I. D O K U M E N T Y . Ż y d zi i ju d a iz m w g ło s z e n iu sło w a B ożego

i k a te c h e z ie K o śc io ła k a to lic k ie g o . II . IN F O R M A C JE . C e n tr u m F o r m a c ji M i s y jn e j *.

I. D O K U M E N T Y

D ok u m en t K o m isji do S p ra w S to su n k ó w R elig ijn y ch z Ju d aizm em Ż yd zi i ju d a izm w g ło szen iu sło w a B ożego

i k a tech ezie K o ścio ła k a to lick ieg o

W sk azów k i do w ła śc iw e g o p rzed staw ian ia ty c h zagad n ień

U w a g i w s t ę p n e

D n ia 6 m a r c a 1982 r . p a p ie ż J a n P a w e ł I I s k ie ro w a ł n a s tę p u ją c e s ło  w a d o d e le g a tó w k o n f e r e n c ji e p is k o p a tó w i do e k s p e r tó w z g ro m a d z o n y c h w R z y m ie w c e lu b a d a n ia s to s u n k ó w m ię d z y K o śc io łe m a ju d a iz m e m : „...za ję liś c ie się n a u c z a n ie m k a to lic k im i k a te c h e z ą w o d n ie s ie n iu do Ż y d ó w i j u d a iz m u (...). M u si d o jś ć do teg o , ż e b y n a u c z a n ie to n a r ó ż n y c h p o z io m a c h f o r m a c ji r e lig ijn e j, w k a te c h e z ie d z ie c i i m ło d zieży , u k a z y w a ło Ż y d ó w i j u d a iz m n ie ty lk o w sp o só b u c z c iw y i o b ie k ty w n y , b e z u p rz e d z e ń i b e z o b r a ż a n ia k o g o k o lw ie k , le c z b y z w ię k s z ą ś w ia d o m o śc ią u k a z y w a ło d z ie d z ic tw o w s p ó ln e Ż y d o m i c h rz e ś c ija n o m ” (por. L ’O s s e r v a to r e R o m a n o , w y d . p o ls k ie , n r 3 (1982).

W te k ś c ie ty m , t a k b o g a ty m w tr e ś ć , O jc ie c Ś w ię ty w w id o c z n y sp o só b in s p iro w a ł się d e k la r a c ją s o b o ro w ą N o s tr a a e ta te (η. 4), k t ó r a s tw ie rd z a : „ N iech że w ię c w sz y sc y d b a ją o to , a b y w k a te c h e z ie i g ło s z e n iu sło w a B o żego n ie n a u c z a li n icze g o , co n ie lic o w a ło b y z p r a w d ą e w a n g e lic z n ą i d u c h e m C h ry s tu s o w y m ” ; j a k ró w n ie ż : „ S k o ro w ię c t a k w ie lk ie j e s t d z ie d z ic tw o d u c h o w e w sp ó ln e c h rz e ś c ija n o m i Ż y d o m , ś w ię ty S o b ó r o b e c n y p ra g n ie oży w ić i z ale cić o b u s tr o n n e p o z n a n ie się i p o s z a n o w a n ie (...)” .

W t e n sp o só b O r ie n ta c je i s u g e s tie d o ty c z ą c e w p r o w a d z a n ia w ż y c ie d e  k la r a c ji s o b o r o w e j „ N o stra a e ta te ” (п. 4) z a m y k a ją n a s t ę p u ją c y m z a le c e n ie m ro z d z ia ł I I I , z a ty tu ło w a n y N a u c z a n ie i w y c h o w a n ie , z a w ie r a ją c y z b ió r k o n  k r e t n y c h z a d a ń , k tó r e n a le ż y z re a liz o w a ć : „ I n f o r m a c ja o ty c h z a g a d n ie n ia c h m u s i o b ją ć w s z y s tk ie sz c z e b le n a u c z a n ia i w y c h o w a n ia . S z c z e g ó ln e z n a c z e n ie m a j ą n a s tę p u ją c e ś r o d k i p r z e k a z u in f o r m a c ji: p o d rę c z n ik i do k a te c h e z y , k s ią ż k i do h is to rii, ś r o d k i sp o łe c z n e g o p rz e k a z u (p ra s a , r a d io , film , te le w i z ja). S k u te c z n e k o r z y s ta n ie z ty c h ś r o d k ó w w y m a g a s p e c ja ln e j f o r m a c ji n a u c z y c ie li i w y c h o w a w c ó w w s i o ł a c h ja k ró w n ie ż w s e m in a r ia c h i n a u n i w e r s y te ta c h ” (A A S 77, 1975, s. 73).

T e m u w ła ś n ie ce lo w i m a s łu ż y ć to, co z a w ie r a ją p o n iższe p a r a g r a f y . * R e d a k to re m n in ie js z e g o b iu l e ty n u je s t k s. W ła d y s ła w K o w a l a k SV D , W a rs z a w a .

(3)

B I U L E T Y N M I S J O L O G I C Z N O - R E L I G I O Z N A W C Z Y

1. N a u cza n ie relig ijn e a ju d aizm

1. W d e k la r a c ji K o s tr a a e ta te (n. 4) s o b ó r m ó w i o „w ięzi, k tó r ą są ze sp o le n i d u c h o w o ” c h rz e ś c ija n ie i Ż y d zi, o „ w ie lk im d z ie d z ic tw ie d u c h o w y m w s p ó ln y m ” d la je d n y c h i d r u g ic h o ra z s tw ie rd z a , że K o śc ió ł „ u z n a je , iż p o c z ą tk i jeg o w ia r y i w y b r a n ia z n a jd u j ą się w e d łu g B o żej ta je m n ic y z b a w ie n ia

ju ż u p a tr ia r c h ó w , M o jżesza i p r o r o k ó w ”.

2. Z w a ż y w sz y n a t e n ie p o w ta r z a ln e s to s u n k i is tn ie ją c e m ię d z y c h rz e ś c i ja ń s tw e m i ju d a iz m e m „ z w ią z a n y m i n a p ła s z c z y ź n ie s a m e j ic h w ła s n e j to ż s a m o śc i” ( J a n P a w e ł I I , 6 m a r c a 1982 r.), s to s u n k i, „ k tó r e o p ie r a ją się n a B ożym p la n ie P r z y m ie r z a ” (tam że), Ż y d z i i ju d a iz m n ie p o w in n i z a jm o w a ć m ie js c a p rz y p a d k o w e g o i m a r g in a ln e g o w k a te c h e z ie i g ło s z e n iu sło w a B o żego, le c z ic h n ie o d z o w n a o b e c n o ść m u s i b y ć o rg a n ic z n ie w n ie w łą c z o n a .

3. T o z a in te re s o w a n ie ju d a iz m e m w n a u c z a n iu k a to lic k im n ie je s t o p a r te je d y n ie n a p o d s ta w a c h h is to ry c z n y c h l u b a rc h e o lo g ic z n y c h . W c y to w a n y m w y ż e j p rz e m ó w ie n iu , r a z jesz c z e p r z y p o m in a ją c o „ w s p ó ln y m d z ie d z ic tw ie ” K o ścio ła i ju d a iz m u , d z ie d z ic tw ie „ z n a c z n y m ”, O jc ie c Ś w ię ty s tw ie rd z ił, że „m o żn a je ro z w a ż a ć sa m o w s o b ie ; w le p s z y m je d n a k z ro z u m ie n iu n ie k tó r y c h a s p e k tó w ż y c ia K o śc io ła m o ż e n a m p o m ó c w z ię c ie p o d u w a g ę w ia r y i ż y c ia re lig ijn e g o n a r o d u ż y d o w sk ie g o , t a k ja k s ą o n e w y z n a w a n e i p rz e ż y w a n e w s p ó łc z e ś n ie ” . C h o d z i z a te m o tr o s k ę d u s z p a s te r s k ą w o d n ie s ie n iu do rz e c z y w is to śc i w c ią ż ż y w e j, śc iśle z w ią z a n e j z K o śc io łe m . O jc ie c Ś w ię ty p rz e d s ta w ił t ę tr w a ł ą rz e c z y w is to ś ć n a r o d u ż y d o w sk ie g o w n ie z w y k le t r a f n e j fo r m u le te o lo g ic z n e j w s w y m p rz e m ó w ie n iu d o p r z e d s ta w ic ie li w s p ó ln o ty ż y d o w sk ie j R e p u b lik i F e d e r a ln e j N ie m ie c (M o g u n c ja , 17 lis to p a d a 1980 r.): „ n a ró d ż y d o w sk i S ta r e g o P rz y m ie rz a , k tó r e n ig d y n ie z o sta ło o d w o ła n e ...”

4. N a le ż y w c ią ż p rz y p o m in a ć f r a g m e n t O r ie n ta c ji i s u g e s tii (n. 1), w k tó  r y m s ta r a n o się o k re ś lić z a s a d n ic z y w a r u n e k d ia lo g u : „ sz a c u n e k d la d r u giego, ta k ie g o , ja k i j e s t ” ; z n a jo m o ść „ p o d s ta w o w y c h k o m p o n e n tó w re lig ijn e j tr a d y c ji ż y d o w s k ie j” o ra z u c h w y c e n ie „ g łó w n y c h cech, p r z y p o m o c y k tó r y c h s a m i Ż y d zi o k r e ś la ją s ie b ie w ś w ie tle p rz e ż y w a n e j p rz e z n ic h rz e c z y w isto śc i r e l ig i jn e j” (W stęp). 5. S zczeg ó ln y c h a r a k t e r i tr u d n o ś ć n a u c z a n ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o w o d n ie s ie n iu do Ż y d ó w i ju d a iz m u w y n ik a p rz e d e w s z y s tk im z f a k tu , że w ta k im n a u c z a n iu n a le ż y sto s o w a ć i z e s ta w ia ć ze so b ą ró ż n e te r m in y , k tó r e w y r a ż a ją s to s u n e k m ię d z y o b ie m a e k o n o m ia m i, S ta r e g o i N o w eg o T e s ta m e n tu : o b ie tn ic a i sp e łn ie n ie , c iąg ło ść i n o w o ść, szczeg ó ln o ść i p o w sz e c h n o ść , je d y - n ość i b y c ie p r z y k ła d e m . D la b a d a ją c e g o te z a g a d n ie n ia te o lo g a i k a te c h e ty o z n acza to tr o s k ę w y k a z a n ia w p ra k ty c z n y m n a u c z a n iu , że o b ie tn ic a i s p e ł n ie n ie w z a je m n ie się w y ja ś n ia ją , n o w o ść p o le g a n a p r z e k s z ta łc e n iu teg o , co b y ło w c z e ś n ie j; sz czeg ó ln y c h a r a k t e r lu d u S ta r e g o T e s ta m e n tu n ie p o le g a n a w y łą c z n o śc i, lecz n a o tw a rto ś c i, i z g o d n ie z p la n e m B o ży m m a s ta ć się p o w s z e c h n y ; je d y n o ś ć n a r o d u ż y d o w sk ie g o p o le g a n a ty m , ż e s ta n o w i o n p e w ie n p rz y k ła d .

6. W reszcie, „ b r a k p r e c y z ji i n ie s ta r a n n o ś ć b y ły b y n ie z w y k le s z k o d liw e ” d la d ia lo g u ż y d o w s k o -c h rz e ś c ija ń s k ie g o ( J a n P a w e ł II , p rz e m ó w ie n ie z 6 m a r  c a 1982 r.). Z w a ż y w sz y je d n a k , że c h o d z i o n a u c z a n ie i w y c h o w a n ie — sz k o d z iły b y on e p rz e d e w s z y s tk im „ to ż s a m o śc i c h r z e ś c ija ń s k ie j” (ta m że).

7. „N a m o c y s w e j b o s k ie j m is ji, K o śc ió ł”, k tó r y s ta n o w i „ p o w sz e c h n ą p o m o c do z b a w ie n ia ” i w k tó r y m je d y n ie z n a jd u j e s ię „ p e łn ia z b a w c z y c h ś r o d k ó w ” (U n ita tis r e d in te g r a tio , η . 3), „z s a m e j s w e j n a t u r y m u s i g łosić J e z u s a C h r y s tu s a ś w ia tu ” (O r ie n ta c je i s u g e s tie , η. 1). W ie rz y m y is to tn ie , że to za p o ś r e d n ic tw e m J e z u s a id z ie m y do O jc a (p o r. J 14, 6) i że „ to je s t w ie c z n e : a b y z n a li C ieb ie, je d y n e g o p ra w d z iw e g o B oga, o ra z T ego, k tó re g o p o sła łe ś, J e z u s a C h r y s t u s a ” (J 17, 3). J e z u s s tw ie r d z a (J 10, 16), że b ę d z ie

(4)

B I U L E T Y N M I S J O L O G I C Z X O - K E L I G I O Z N A W C Z Y

₁₄₁

„ je d n a o w c z a rn ia i je d e n p a s te r z ” . K o śció ł i ju d a iz m n ie m o g ą b y ć z a te m p r z e d s ta w ia n e ja k o d w ie ró w n o le g łe d ro g i z b a w ie n ia i K o śc ió ł m u s i ś w ia d czyć <. C h ry s tu s ie O d k u p ic ie lu w o b e c w s z y stk ic h , „ w n a jś c iś le js z y m p o s z a n o w a n iu w o ln o śc i re lig ijn e j, t a k ja k n a u c z a o n ie j S o b ó r W a ty k a ń s k i I I (d e k la r a c ja D ig n ita tis h u m a n a e )” (O r ie n ta c je i s u g e s tie , n . 1).

8 N a g lą c y c h a r a k t e r i z n a c z e n ie n a u c z a n ia , k tó r e m u s i b y ć p r z e k a z y  w a n i n a te m a t ju d a iz m u n a s z y m w ie rn y m , ja k ró w n ie ż f a k t, że m u s i b y ć ono p re c y z y jn e , o b ie k ty w n e i d o k ła d n e , w ią ż e się z n ie b e z p ie c z e ń s tw e m a n t y se m ity z m u , k tó r y zaw sz e g o tó w je s t p o ja w ić się w ró ż n y c h f o r m a c h n a n o w o C h o d zi n ie ty lk o o w y k o rz e n ie n ie z u m y s łó w n a s z y c h w ie r n y c h r e sztek a n ty s e m ity z m u , k tó r e jeszcze tu i ó w d zie m o ż n a n a p o tk a ć , lecz z w ła szcza o p o g łę b ie n ie , p o p rz e z te n w y s iłe k w y c h o w a w c z y , d o k ła d n e j z n a jo m o ś c i sz czeg ó ln ej „ w ię z i” (por. N o s tr a a e ta te , η. 4), k tó r a n a s ja k o K o śció ł wrią - ż e z Ż y d a m i i z ju d a iz m e m o ra z o u c z e n ie s z a c u n k u i m iło śc i do n ic h , p o n ie w a ż z o sta li w y b r a n i p rz e z B oga do p rz y g o to w a n ia p r z y jś c ia C h r y s tu s a i p o n ie w a ż , m im o tr u d n o ś c i w u z n a n iu Go za sw eg o M e s ja sz a , z a c h o w a li to w s z y stk o , có z o sta ło s to p n io w o o b ja w io n e i d a n e w tr a k c ie o w eg o p rz y g o

-2. S to su n k i m ięd zy S tarym i N o w y m T esta m en tem

1. C hodzi o p rze d sta w ie n ie jedności b iblijnego O b ja w ien ia (S tary i

i N ow y T e s ta m e n t) o ra z p la n u B ożego p rz e d p rz y s tą p ie n ie m do o m a w ia n ia k a ż d e g o z w y d a rz e ń h is to ry c z n y c h , a b y p o d k re ś lić , że k a ż d e w y d a rz e n ie m a s e n s ty lk o w te d y , k ie d y je s t u jm o w a n e z p u n k tu w id z e n ia c a łe j h is to rii, od s tw o iz e n ia do s p e łn ie n ia . D o ty c z y o n a całe g o r o d z a ju lu d z k ie g o , a w szcze g ó ln o ści w ie rz ą c y c h . W t e n sp o só b o s ta te c z n y s e n s w y b r a n ia Iz r a e la u ja w n ia się je d y n ie w ś w ie tle c a łk o w ite g o s p e łn ie n ia (Rz Ö— 11), a w y b r a n ie J e z u s a C h r y s tu s a je s t jeszcze b a r d z ie j z ro z u m ia łe w o d n ie s ie n iu d o z a p o w ie d z i i o b ie tn ic y (por. H b r 4,1—11). ż C h o d zi o w y d a r z e n ia szczeg ó ln e, k tó r e d o ty c z ą ty lk o je d n e g o n a ro d u , a le k tó r e , w w iz ji B oga o b ja w ia ją c e j J e g o z a m ia ry , m a ją n a b r a ć z n a c z e n ia p o w sz e c h n e g o i w y m o w y p r z y k ła d u . C h o d zi p o n a d to o p rz e d s ta w ie n ie w y d a rz e ń S ta r e g o T e s ta m e n tu n ie ja k o w y d a rz e ń d o ty c z ą c y c h je d y n ie Ż y d ó w , le c z ró w n ie ż n a s o so b iście. A b r a h a m je s t p ra w d z iw ie O jc e m n a s z e j w ia r y (p o r Rz 4,11— 12; k a n o n rz y m s k i: p a tr ia r c h a e n o s tr i A b ra h a e ). I p o w ie d z ia  n e je s t (1 K o r 10,1): „N asi o jc o w ie w sz y sc y co p r a w d a z o s ta w a li p o d o b ło k ie m , w sz y sc y p rz e s z li p rz e z m o rz e ” . P a tr ia r c h o w ie , p ro r o c y i in n e p o sta c i S ta r e g o T e s ta m e n tu b y ły i z aw sze b ę d ą czczen i ja k o św ię c i w tr a d y c ji l i t u r g ic z n e j z a ró w n o K o śc io ła w s c h o d n ie g o , ja k K o śc io ła rz y m sk ie g o . 3. Z je d n o ś c i p la n u B ożego w y n ik a p ro b le m s to s u n k ó w m ię d z y S ta r y m i N o w y m T e s ta m e n te m . K o śció ł od c z a só w a p o s to ls k ic h (por. 1 K o r 10,11), a p o te m n ie p r z e r w a n ie w s w e j tr a d y c ji, ro z w ią z y w a ł te n p r o b le m p rz e z t y pologię. k tó r a p o d k re ś la z a sa d n ic z ą w a rto ś ć S ta r e g o T e s ta m e n tu w w iz ji c h rz e ś c ija ń s k ie j. U w ie lu o só b je d n a k o w a ty p o lo g ia b u d z i p o c z u c ie p e w n e g o z a k ło p o ta n ia , by ć m o ż e w s k a z u ją c e g o n a n ie ro z w ią z a n y p ro b le m . 4. Z a te m w s to s o w a n iu ty p o lo g ii, k tó r e j n a u c z a n ie i p r a k t y k a p o c h o d z ą z L itu r g ii i od O jc ó w K o ścio ła, tr z e b a u n ik a ć w sz e lk ie g o p rz e jś c ia o d S t a r e go do N ow ego T e s ta m e n tu , k tó r e b y ło b y u jm o w a n e w y łą c z n ie ja k o z e r w a 1 N a d a l u ż y w a się w te k ś c ie w y r a ż e n ia „ S ta r y T e s ta m e n t”, g d y ż je s t ono tr a d y c y jn e (por. ju ż 2 K o r 3,14), lecz ta k ż e d la te g o , że „ S ta r y ” n ie zn a c z y a n i „ p r z e s ta r z a ły ”, a n i „ p r z e b r z m ia ły ”. T y m , co z a te m c h c e się p o d k re ś lić , je s t je g o n ie p r z e m ija ją c a w a r to ś ć ja k o ź ró d ła O b ja w ie n ia (p o r. D ei v e r b u m . n. 3).

(5)

n ie. K o śció ł, s p o n ta n ic z n ie o ż y w ia n y p rz e z D u c h a , z d e c y d o w a n ie p o tę p ił p o s ta w ę M a r c jo n a 2 i z a w sz e p r z e c iw s ta w ia ł s ię je g o d u a liz m o w i. 5. W a ż n e je s t te ż , b y p o d k re ś lić , że i n t e r p r e t a c ja ty p o lo g ic z n a p o le g a n a c z y ta n iu S ta r e g o T e s ta m e n tu ja k o p r z e d s ta w ie n ia i, p o d p e w n y m w z g lę d e m , ja k o p ie rw s z e g o z a r y s u i z a p o w ie d z i N o w eg o (p o r. n p . H b r 5,5— 10 itp.)· C h r y s tu s je s t te r a z k lu c z o w y m p u n k te m o d n ie s ie n ia P is m a : „ ta s k a ła to b y ł C h r y s tu s ” (1 K o r 10,4).

6. J e s t z a te m p r a w d ą i d o b rz e je s t to p o d k re ś la ć , że K o śc ió ł i c h rz e ś c i ja n i e o d c z y tu ją S ta r y T e s ta m e n t w ś w ie tle p r z y jś c ia C h r y s tu s a u m a rłe g o i z m a r tw y c h w s ta łe g o i że z te g o w z g lę d u is tn ie je c h r z e ś c ija ń s k a le k tu r a S ta r e g o T e s ta m e n tu , k tó r a n ie k o n ie c z n ie z b ie g a się z l e k t u r ą ż y d o w sk ą . T o ż sa m o ść c h rz e ś c ija ń s k a i to ż s a m o ść ż y d o w s k a m u s z ą b y ć z a te m d o k ła d n ie r o z r ó ż n ia n e w o d n o ś n e j le k t u r z e B ib lii. To w s z a k ż e w n ic z y m n ie u m n ie js z a w a r to ś c i S ta r e g o T e s ta m e n tu w K o śc ie le i n ie p rz e s z k a d z a , b y c h rz e ś c ija n ie ze sw e j s tr o n y m o g li r o z tr o p n ie w y k o rz y s ty w a ć t r a d y c ję le k t u r y ż y d o w sk ie j. 7. L e k t u r a ty p o lo g ic z n a n ie je s t n ic z y m in n y m ja k u k a z a n ie m n ie z g łę b io n y c h b o g a c tw S ta r e g o T e s ta m e n tu , jeg o n ie w y c z e rp a n e j tr e ś c i i ta je m n ic y , k tó r a go p rz e s y c a i n ie p o w in n a p ro w a d z ić do z a p o m in a n ia , że S ta r y T e s ta m e n t z a c h o w u je s w o ją w ła s n ą w a rto ś ć O b ja w ie n ia , k tó r ą c zęsto N o w y T e s ta m e n t je d y n ie p r z e j m u je (p o r. M k 12,29— 31). Z r e s z tą p o d o b n ie N o w y T e s t a m e n t w y m a g a o d c z y ty w a n ia go w ś w ie tle S ta re g o . P ie r w o t n a k a te c h e z a c h rz e ś c ija ń s k a n ie u s ta n n ie b ę d z ie do n ie g o się g a ć (por. n p . 1 K o r 5,6—8;

1 0,1— 11).

8. T y p o lo g ia o z n a c z a p o n a d to z w ró c e n ie się k u s p e łn ie n iu p la n u Bożego, k ie d y „B óg b ę d z ie w s z y s tk im w e w s z y s tk ic h ” (1 K o r 15,28). F a k t t e n o d n o si się ró w n ie ż do K o śc io ła , k tó r y ju ż z o s ta ł u rz e c z y w is tn io n y w C h ry s tu s ie , n ie m n ie j o c z e k u je s w e j o s ta te c z n e j d o sk o n a ło śc i ja k o C ia ło C h ry s tu s a . F a k t, że C iało C h r y s tu s a d ą ż y jesz c z e do sw e j m ia r y w ie lk o ś c i d o s k o n a łe j (por. E f 4,12— 13), w n ic z y m n ie u m n ie js z a w a r to ś c i b y c ia c h rz e ś c ija n in e m . T a k te ż p o w o ła n ie P a tr ia r c h ó w i w y jś c ie z E g ip tu n ie t r a c ą sw eg o z n a c z e n ia i w a r to śc i w ła ś n ie w p la n ie B o ży m z u w a g i n a to, że są je d n o c z e ś n ie p o ś re d n im i e ta p a m i (por. n p . N o s tr a a e ta te , η. 4).

9. W y jś c ie , n a p rz y k ła d , p r z e d s ta w ia d o św ia d c z e n ie o c a le n ia i u w o ln ie n ia , k tó r e n ie k o ń c z y się n a so b ie sa m y m . O p ró cz sw o je g o w ła s n e g o z n a c z e n ia m a ono zd o ln o ść d a lsz e g o ro z w o ju . O c a le n ie i w y z w o le n ie ju ż się s p e łn iły w C h r y s tu s ie i s to p n io w o d o k o n u ją się p o p rz e z s a k r a m e n t y w K o ściele. W te n sp o só b p rz y g o to w u je się s p e łn ie n ie p la n u B ożego, k tó r y c z e k a n a o sta te c z n e w y p e łn ie n ie w p o w ro c ie J e z u s a ja k o M e s ja sz a , w p o w ro c ie , o k tó r y co d z ie ń się m o d lim y . K ró le s tw o , o k tó r e g o n a d e jś c ie r ó w n ie ż s ię m o d lim y c o d z ie n n ie , w k o ń c u n a s ta n ie . A w te d y o c a le n ie i w y z w o le n ie p rz e k s z ta łc ą w C h ry s tu s ie w y b r a n y c h i c a łe s tw o r z e n ie (por. R z 8,19— 23).

10. P o n a d to p o d k r e ś la ją c e sc h a to lo g ic z n y w y m ia r c h rz e ś c ija ń s tw a , o sią g n ie się w ię k s z ą św ia d o m o ść f a k tu , że g d y lu d B oży S ta r e g o i N o w eg o P r z y m ie rz a ro z w a ż a p rzy szło ść, z m ie rz a o n — n a w e t je ś li w y c h o d z i z d w u ró ż n y c h p u n k tó w w id z e n ia — k u a n a lo g ic z n y m c elo m : p r z y b y c iu l u b p o w ro to w i M e sja sz a . I w y r a ź n ie j u ś w ia d o m i się so b ie, że o so b a M e s ja sz a , co do k tó r e j lu d B oży je s t p o d z ie lo n y , s ta n o w i d la te g o lu d u p u n k t z b ie ż n y (p o r. S u s s id i p er

I’e c u m e n is m o d e lla d io c e s i d i R o m a , n . 140). M o ż n a z a te m p o w ie d z ie ć , że

Ż y d z i i c h rz e ś c ija n ie s p o t y k a ją się w p o d o b n y m d o ś w ia d c z e n iu , z a s a d z a ją cy m się n a te j s a m e j o b ie tn ic y d a n e j A b ra h a m o w i (por. R d z 12,1—3; H b r 6,13—18).

11. Z w r ó c e n i k u s a m e m u B ogu, k tó r y p rz e m ó w ił, w s łu c h a n i w to sam o

2 4 2 B I U L E T Y N M I S J O L O G I C Z N O - R E L I G I O Z N A W C Z Y

2 P o s ta ć o sk ło n n o ś c ia c h g n o s ty c k ic h z I I w .; o d rz u c ił S ta r y T e s ta m e n t i część N o w eg o ja k o d zieło złego boga, d e m iu rg a . K o śció ł e n e rg ic z n ie z a r e a g o w a ł p rz e c iw k o te j h e r e z ji (por. Ir e n e u sz).

(6)

sło w o , m u s im y d a w a ć ś w ia d e c tw o te j s a m e j p a m ię c i i t e j s a m e j n a d z ie i w T y m , k tó r y je s t P a n e m h is to rii. B y ło b y ró w n ie ż rz e c z ą k o n ie c z n ą , a b y ś m y w z ię li n a sie b ie o d p o w ie d z ia ln o ś ć za p rz y g o to w a n ie ś w ia ta n a p rz y jś c ie M e s ja sz a , d z ia ła ją c w s p ó ln ie n a rz e c z s p r a w ie d liw o ś c i s p o łe c z n e j, p r a w o so b y lu d z k ie j i n a ro d ó w , p o je d n a n ia sp o łeczn eg o i m ię d z y n a ro d o w e g o . N as, Ż y d ó w i c h rz e ś c ija n , p o b u d z a do teg o p rz y k a z a n ie m iło ś c i b liź n ie g o , w s p ó ln a n a d z ie ja K ró le s tw a B ożego i w ie lk ie d z ie d z ic tw o p ro r o k ó w . P r z e k a z y w a n a ju ż w p ie r w s z y c h la ta c h f o r m a c j i p o p rz e z k a te c h e z ę , k o n c e p c ja t a k a k o n k r e t n ie w y c h o w y w a ła b y m ło d y c h c h rz e ś c ija n do u tr z y m y w a n ia sto s u n k ó w w z a je m n e j w s p ó łp r a c y z Ż y d a m i, id ą c e j d a le j a n iż e li z w y k ły d ia lo g (por.

O r ie n ta c je i s u g e s tie , n . 4).

3. Ż y d o w sk ie k orzen ie ch rześcija ń stw a

1. J e z u s je s t Ż y d e m , je s t n im n a z a w sz e ; J e g o p o s łu g a św ia d o m ie o g ra n ic z a ła s ię do „o w iec, k tó r e p o g in ę ły z d o m u I z r a e l a ” (M t 15,24). J e z u s je s t w p e łn i c z ło w ie k ie m s w o ic h c z a só w i sw eg o śro d o w is k a ż y d o w s k o -p a le s ty ń - s k ie g o z I w·, d z ie lił jeg o r a d o ś c i i n a d z ie je . P o d k r e ś la to , j a k z o s ta ło o b ja w io n e w B ib lii (por. R z 1,3—4; G al 4,4— 5), z a ró w n o re a ln o ś ć W c ie le n ia , ja k sa m o z n a c z e n ie h is to r ii Z b a w ie n ia .

2. S to s u n e k J e z u s a do p r a w a b ib lijn e g o i do jeg o in t e r p r e t a c j i b a r d z ie j lu b m n ie j tr a d y c y jn y c h je s t n ie w ą tp liw ie zło żo n y i w y k a z a ł O n w te j s p r a w ie w ie lk ą w o ln o ść (por. „ a n ty te z y ” K a z a n ia n a G ó rze, w M t 5,21— 48, z c a łą ś w ia d o m o ś c ią tr u d n o ś c i e g z e g e ty c z n y c h ; p o s ta w a J e z u s a w o b e c r y g o r y s ty c z n e g o p rz e s tr z e g a n ia s z a b a tu : M k 3,1— 16 itp .). N ie m a je d n a k ż a d n e j w ą tp li w o ści. że c h c ia ł O n p o d p o rz ą d k o w a ć się p r a w u (p o r. G a l 4,4), że b y ł o b rz e z a n y i o fia ro w a n y w Ś w ią ty n i j a k k a ż d y in n y Ż y d jeg o c z a só w (por. Ł k 2,21.22.24) i że z o s ta ł w y c h o w a n y do z a c h o w y w a n ia p rz e p is ó w p r a w a . P o le c a ł s z a n o w a ć p ra w o (por. 5,17—20) i b y ć m u p o s łu s z n y m (p o r. M t 8,4). R y tm J e g o ż y c iu n a d a ją od d z ie c iń s tw a p ie lg rz y m k i z o k a z ji w ie lk ic h ś w ią t (por. Ł k 2,41— 52; J 2,13; 7,10 itp .). C zęsto p o d k re ś la n o z n a c z e n ie w E w a n g e lii św . J a n a c y k lu ś w ią t ż y d o w s k ic h (por. 2,13; 5,1; 7,2,10.37; 12,1; 13,1; 18,28; 19,42 itp.).

3. T r z e b a r ó w n ie ż z a u w a ż y ć , że J e z u s często n a u c z a w s y n a g o g a c h (por. M t 4,23; 9,35; Ł k 4,15— 18; J 18,20 itp .) i w ś w ią ty n i (por. J 18,20 itp .), do k tó r y c h uczęszczał, t a k ja k c z y n ili to J e g o u c z n io w ie , ró w n ie ż po z m a r tw y c h w s ta n i u (por. n p . D z 2,46; 3,1; 21,26 itp .). C h c ia ł O n w łą c z y ć w k o n te k s t k u l t u s y n a g o g i o g ło szen ie sw e g o m e s ja ń s tw a (por. Ł k 4,16— 21). P r z e d e w s z y s t k im je d n a k c h c ia ł z re a liz o w a ć n a jw y ż s z y a k t z ło ż e n ia w d a rz e s a m e g o sie b ie w r a m a c h d o m o w e j li tu r g ii P a s c h y l u b p r z y n a jm n ie j w r a m a c h ś w ią t p a s c h a ln y c h (por. M k 14,1; 12 i ró w n o le g łe ; J 18,28). T o z aś p o z w a la le p ie j z ro z u m ie ć c h a r a k t e r „ p a m ią tk o w y ” E u c h a ry s tii.

4. T a k S y n B oży w c ie lił s ię w n a r ó d i w ro d z in ę lu d z k ą (p o r. G al 4,4; R z 9,5). W n ic z y m to n ie u m n ie js z a , a r a c z e j w rę c z p rz e c iw n ie , f a k t u , że n a ro d z ił się d la w s z y s tk ic h lu d z i (w okół J e g o k o ły s k i z b ie r a ją się ż y d o w scy p a s te r z e i p o g a ń sc y m ę d r c y : Ł k 2,8— 10; M t 2, 1— 12) i że u m a r ł za w s z y s t k ic h (u s tó p k r z y ż a z n o w u z n a jd u ją s ię Ż ydzi, w ś r ó d k tó r y c h s ą M a r ia i J a n : J 19,25— 27, o ra z p o g a n ie , ja k s e tn ik : M t 15,39 i ró w n o le g łe ). W te n w ię c sp o só b u c z y n ił, w sw y m c ie le , z d w ó c h n a ro d ó w ty lk o je d e n n a r ó d (por. E f 2,14— 17). T łu m a c z y to ta k ż e o b e c n o ść w P a le s ty n i e i g d z ie in d z ie j, o b o k E cclesia e x g e n tib u s — E c c le sia e x c ir c u m c is io n e , o k t ó r e j m ó w i n a p r z y k ła d E u z e b iu s z (H.E., 5).

5. J e g o s to s u n k i z f a r y z e u s z a m i n ie b y ły a n i c a łk o w ic ie , a n i zaw sz e p o le m ic z n e , ja k u k a z u ją to lic z n e p r z y k ła d y , a w ś ró d n ic h n a s tę p u ją c e :

— to f a r y z e u s z e o s trz e g a ją J e z u s a o n ie b e z p ie c z e ń s tw ie , k tó r e M u g ro zi (Ł k 13,31);

(7)

— n ie k tó rz y fa ry z e u s z e są c h w a le n i, ja k „ u c z o n y w P iś m ie " z M k 12,34; — J e z u s je ra z e m z f a r y z e u s z a m i (Ł k 7,36; 14,1).

6. J e z u s p o d z ie la w r a z z w ię k sz o śc ią Ż y d ó w p a le s ty ń s k ic h te g o o k re s u n ie k tó re p o g lą d y fa r y z e u s z y : z m a r tw y c h w s ta n ie c ia ł; fo r m y p o b o żn o ści: j a ł m u ż n ę , m o d litw ę i p o s t (p o r. M t 6,1— 18) i litu r g ic z n y o b y c z a j z w r a c a n ia się do B oga ja k o do O jc a ; p ie r w s z e ń s tw o p r z y k a z a n ia m iło ś c i B oga i b liź n ie g o (por. M k 12, 28— 34). T o s a m o p o w ie d z ie ć m o ż n a o P a w le (por. n p . D z 23,8), k tó ry z a w sz e u w a ż a ł za p o w ó d do c h lu b y sw ą p rz y n a le ż n o ś ć do g r u p y f a r y zeu szy (p o r. ta m ż e 23,6; 26,5; F lp 3,5). 7. Z a ró w n o P a w e ł, ja k z re s z tą sa m J e z u s , sto s o w a li m e to d y le k t u r y i i n t e r p r e t a c ji P is m a i m e to d y n a u c z a n ia u czn ió w , k tó r e b y ły p o w sz e c h n e w ś ró d fa ry z e u s z y ic h e p o k i. W id a ć to n a p r z y k ła d w s to s o w a n iu p rz y p o w ie ś c i w p o s łu d z e J e z u s a l u b w m e to d z ie s to s o w a n e j p rz e z J e z u s a i p rz e z P a w ła , p o le g a ją c e j n a p o s łu g iw a n iu s ię c y ta te m z B ib lii d la u z a s a d n ie n ia w ła s n e j k o n k lu z ji.

8. T rz e b a te ż z a u w a ż y ć , że f a r y z e u s z e n ie są w y m ie n ie n i w r e la c ja c h d o ty c z ą c y c h M ęk i. G a m a lie l (p o r. D z 5,34—39) b r o n i A p o s to łó w n a z e b ra n iu S a n h e d r y n u . P r z e d s ta w ia n ie fa ry z e u s z y w y łą c z n ie w s p o s ó b n e g a ty w n y z a w ie ra ry z y k o n ie d o k ła d n o ś c i i n ie s p ra w ie d liw o ś c i (p o r. O r ie n ta c je i s u g e 

s tie , n o ta 1: A A S ro zd z. 1, s. 76). C hoć w E w a n g e lia c h i in n y c h c zęściach

N ow ego T e s ta m e n tu w id a ć w sz e lk ie g o r o d z a ju w z m ia n k i im n ie p rz y c h y ln e , tr z e b a je o d c z y ty w a ć w k o n te k ś c ie r u c h u złożonego i z ró ż n ic o w a n e g o . K r y ty k w y s u w a n y c h p o d a d r e s e m ró ż n y c h ty p ó w f a r y z e u s z y n ie b r a k z re s z tą w ź ró d ła c h r a b in a c k ic h (p o r. T a lm u d B a b ilo ń s k i, T r a k t a t S o ta h , 22b, ip.). „ F a ry z e iz m " w p e jo r a ty w n y m z n a c z e n iu teg o sło w a , m o ż e sz e rz y ć się w k a ż d e j re lig ii. M o żn a ta k ż e p o d k re ś lić , że s u ro w o ś ć J e z u s a w o b e c f a r y zeu szy w7y n ik a z f a k tu , iż je s t O n b liż sz y im n iż in n y m g ru p o m ż y d o w sk im sobie w s p ó łc z e s n y m (p o r. ta m ż e , n. 7).

9. W sz y stk o to p o w in n o p o m ó c do le p s z e g o z ro z u m ie n ia tw ie r d z e n ia św , P a w ła (Rz 11,16 n n.). o „ k o rz e n iu ” i „ g a łę z ia c h ” . K o śció ł i c h rz e ś c ija ń s tw o , choć c a łk o w ic ie n o w e, m a ją sw e źró d ło w’ ś r o d o w is k u ż y d o w s k im z p ie r w szego w ie k u i jeszcze g łę b ie j, w „B ożym p la n ie ” (N o stra a e ta te , η. 4), re a liz o  w a n y m p o p rz e z P a tr ia r c h ó w , M o jżesza i P ro r o k ó w (ta m że ) a ż do s p e łn ie n ia w C h ry s tu s ie Je z u s ie .

4. Ż y d z i w N o w y m T e s ta m e n c ie

1. Ju ż O rientacje i su g estie stw ierd z iły (par. 1), że sfo rm u ło w an ie „Ż y 

d z i” w E w a n g e lii św . J a n a o z n acza czasem , w z a le ż n o śc i od k o n te k s tu , „ p rz y w ó d c ó w ż y d o w s k ic h ” i „ p rz e c iw n ik ó w J e z u s a ” , k tó r e to w y ra ż e n ia l e p ie j o d d a ją m y śl E w a n g e lis ty i n ie w y d a ją się k ie r o w a ć p rz e c iw k o n a ro d o w i ż y d o w s k ie m u ja k o ta k ie m u . O b ie k ty w n e p rz e d s ta w ie n ie r o li n a r o d u ż y d o w sk ieg o w N o w y m T e s ta m e n c ie m u s i u w z g lę d n ić n a s tę p u ją c e k o n k r e tn e d a n e : ei E w a n g e lie są o w o cem d łu g ie j i z.o żo n ej p r a c y r e d a k c y jn e j. K o n s ty t u c j a d o g m a ty c z n a D ei v e r b u m , id ą c za in s tr u k c j ą S a n c ta M a te r E c c le sia P a p ie s k ie j K o m is ji B ib lijn e j, w y ró ż n ia tu tr z y e ta p y : „ Ś w ię c i zaś a u to r o w ie n a p is a li c z te ry E w a n g e lie , w y b ie r a j ą n ie k tó r e z w ie lu w ia d o m o ś c i p r z e k a z a n y c h u s tn ie l u b p is e m n ie ; u jm u ją c p e w n e rz e c z y s y n te ty c z n ie lu b o b ja ś n ia ją c . p rz y u w z g lę d n ie n iu s y tu a c ji K o śc io łó w ; z a c h o w u ją c w re s z c ie fo rm ę p rz e p o w ia d a n ia , a le zaw sz e ta k , a b y n a m p rz e k a z a ć s z c z e rą p r a w d ę o J e z u s ie ” (n. 19). N ie je s t z a te m w y k lu c z o n e , że n ie k tó r e w z m ia n k i w ro g ie lu b m a ło p r z y c h y ln e Ż y d o m m a j ą ja k o k o n te k s t h is to ry c z n y k o n f lik ty m ię d z y r o d z ą c y m się K o śc io łe m i w s p ó ln o tą ż y d o w sk ą . N ie k tó r e p o le m ik i o d z w ie r c ie d la ją o k o lic z n o śc i s to s u n k ó w m ię d z y Ż y d a m i i c h rz e ś c ija n a m i, k tó r e c h ro - r.oł g ic z n ie są w ie le p ó ź n ie jsz e od J e z u s a . T o s tw ie r d z e n ie p o z o s ta je z a s a d nicze, je ś li chce się w y ja ś n ić d z is ie jsz y m c h rz e ś c ija n o m s e n s n ie k tó ry c h t c k 'i ô w E w a n g e lii. N a le ż y k o n ie c z n ie b r a ć to w s z y s tk o p o d u w a g ę w p r z y

(8)

g o to w a n iu k a te c h e z y i h o m ilii n a o s ta tn ie ty g o d n ie W ie lk ie g o P o s tu i n a W ielk i T y d z ie ń (p o r. O r ie n ta c je i s u g e s tie , n . 2, a o b e c n ie ta k ż e S u s s id i p e r

U e c u m c n ism o d e lla d io c e s i d i R o m a , 1982, 144b).

b) Z d ru g ie j s tr o n y je s t ja s n e , że o d s a m e g o p o c z ą tk u J e g o p o słu g i is t n ia ły k o n f lik ty m ię d z y J e z u s ę m i n ie k tó r y m i g r u p a m i Ż y d ó w J e g o czasów , w ś ró d n ic h ró w n ie ż f a r y z e u s z a m i (por. M k 2,1— 11; 3,6 itp.).

c) J e s t p o n a d to b o le s n y m fa k te m , że w ię k sz o ść n a r o d u ż y d o w sk ie g o i jeg o w ła d z n ie u w ie r z y ła w J e z u s a , f a k te m n ie ty lk o h is to ry c z n y m , lecz m a ją c y m ró w n ie ż sw o je z n a c z e n ie te o lo g ic z n e , k tó r e g o se n s s t a r a się ja s n o w y ło ż y ć św . P a w e ł {Rz 9— 11).

d) T e n fa k t, c o ra z b a r d z ie j p o d k r e ś la n y w m ia r ę ro z w o ju m is ji c h r z e ś c ija ń s k ie j, z w ła sz c z a w ś ró d p o g a n , d o p ro w a d z ił do n ie u n ik n io n e g o z e r w a n ia m ię d z y ju d a iz m e m i m ło d y m K o śc io łe m , ju ż n ie o d w o ła ln ie ro z d z ie lo n y m i i ro z b ie ż n y m i n a p o z io m ie s a m e j w ia r y ; t a s y tu a c ja o d b ija s ię w r e d a k c j i te k s tó w N ow ego T e s ta m e n tu , w sz czeg ó ln o ści E w a n g e lii. N ie c h o d z i o p o m n ie js z e n ie lu b tu s z o w a n ie te g o z e r w a n ia ; c z y n ią c t a k b o w ie m , sz k o d z iło b y się to ż s a m o śc i je d n y c h i d ru g ic h . W sz a k ż e o no w n a jm n ie js z y m s to p n iu n ie z a c ie ra o w e j „ w ię z i” d u c h o w e j, o k tó r e j m ó w i S o b ó r (N o str a a e ta te , η . 4) i k tó r e j p e w n e a s p e k ty m a o p ra c o w a ć n a s z d o k u m e n t. e) R o z w a ż a ją c t e n f a k t w ś w ie tle P is m a , a w sz c z e g ó ln o śc i c y to w a n y c h r o z d z ia łó w z L is tu do R z y m ia n , c h rz e ś c ija n ie n ie p o w in n i n ig d y z a p o m in a ć , że w ia r a je s t w o ln y m d a r e m B o g a (p o r. R z 9,12) i że n ie p o w in n o się są d z ić s u m ie n ia in n y c h . W e z w a n ie św . P a w ła , żeb y się n ie „ w y n o s ić ” (Rz 11,18) z p o w o d u „ k o rz e n ia ” (tam że), n a b ie r a w ty m k o n te k ś c ie p e łn e j w y m o w y .

f) N ie m o ż n a je d n a k o w o tr a k to w a ć Ż y d ó w , k tó r z y z n a li J e z u s a i w N ie go n ie u w ie rz y li, lu b k tó r z y p r z e c iw s ta w ia li się g ło s z e n iu s ło w a B ożego p rz e z A p o sto łó w i Ż y d ó w z p ó ź n ie js z y c h e p o k lu b Ż y d ó w w sp ó łc z e sn y c h . 0 ile o d p o w ie d z ia ln o ść p ie r w s z y c h za ic h p o s ta w ę w o b e c J e z u s a p o z o sta je Bożą ta je m n ic ą (por. R z 11,25), d ru d z y z n a jd u j ą się w s y t u a c ji z u p e łn ie o d m ie n n e j. S o b ó r W a ty k a ń s k i I I ( D e k la r a c ja D ig n ita tis h u m a n a e ) n a u c z a , że „w sz y sc y lu d z ie p o w in n i b y ć w o ln i od p rz y m u s u ... t a k a b y w s p r a w a c h r e lig ijn y c h n ik o g o n ie p rz y m u s z a n o do d z ia ła n ia w b r e w je g o s u m ie n iu a n i n ie p rz e s z k a d z a n o m u w d z ia ła n iu w e d łu g sw eg o su m ie n ia ...” (n . 2). T o je s t je d n a z p o d s ta w , n a k tó r y c h o p ie r a s ię d ia lo g ż y d o w s k o -c h rz e ś e ija ń s k i r o z p o c z ę ty p rz e z S o b ó r. 2. D e lik a tn e z a g a d n ie n ie o d p o w ie d z ia ln o śc i z a ś m ie rć C h r y s tu s a tr z e b a zo b aczy ć w p e r s p e k ty w ie D e k la r a c j i so b o ro w e j N o s tr a a e ta te η. 4 o ra z O r ie n  ta c ji i s u g e s tii n . 3. „T o co p o p e łn io n o p o d c z a s J e g o M ę k i, n ie m o że b y ć p rz y p is a n e a n i w s z y s tk im b e z ró ż n ic y Ż y d o m w ó w c z a s ż y ją c y m , a n i Ż y d o m d z is ie js z y m ”, choć „ w ła d z e ż y d o w s k ie w r a z ze s w y m i z w o le n n ik a m i d o m a g a ły się ś m ie rc i C h r y s tu s a ”. I d a le j: „ C h ry stu s... m ę k ę s w o ją i ś m ie rć p o d ją ł d o b ro w o ln ie p o d w p ły w e m b e z m ie r n e j m iło ś c i za g rz e c h y w s z y s tk ic h lu d z i, a b y w sz y sc y d o s tą p ili z b a w ie n ia ” (N o s tr a a e ta te , n . 4). K a te c h iz m S o b o ru T ry d e n c k ie g o u c z y p o n a d to , że c h rz e ś c ija n ie g rz e s z n ic y s ą b a r d z ie j w in n i ś m ie rc i C h r y s tu s a w p o r ó w n a n iu z n ie k tó r y m i Ż y d a m i, k tó r z y w n ie j m ie li u d z ia ł: c i o s ta tn i, is to tn ie „ n ie w ie d z ie li co c z y n ią ” (Ł k 23,34), p o d c z a s g d y m y w ie m y to a ż za d o b rz e (p a rs . I, c a p u t V , q u a e s t, IX ). W ty m sa m y m d u c h u 1 z te g o sam e g o p o w o d u „ n ie n a le ż y p rz e d s ta w ia ć Ż y d ó w ja k o o d rz u c o n y c h a n i ja k o p rz e k lę ty c h p rz e z B oga, rz e k o m o n a p o d s ta w ie P is m a Ś w ię te g o ”

(N o stra a e ta te , η. 4), ch o ć je s t p r a w d ą , że „ K o śció ł je s t n o w y m lu d e m B o

ż y m ” (ta m że).

5. L itu rgia

1. D la Ż y d ó w i c h r z e ś c ija n B ib lia s ta n o w i s a m ą tre ś ć litu r g ii: p o p rz e z g ło szen ie sło w a B ożego, o d p o w ie d ź n a to sło w o , m o d litw ę u w ie lb ie n ia i w s ta w ie n n ic tw o za ż y w y c h i z m a r ły c h , u c ie k a n ie się do m iło s ie rd z ia Bożego.

10 — C o l l e c t a n e a T h e o lo g ic a

(9)

L itu r g ia S ło w a w s w e j s p e c y fic z n e j s tr u k tu r z e m a ź ró d ło w ju d a iz m ie . T e k sty p a r a łe ln e do b r e w ia r z a o ra z in n y c h te k s tó w i z b io ró w m o d litw l i t u r g ic z n y c h z n a jd u je m y w ju d a iz m ie , t a k j a k i f o r m u ły n a s z y c h n a jś w ię ts z y c h m o d litw , j a k n a p r z y k ła d O jc z e n a sz. R ó w n ie ż m o d litw y e u c h a ry s ty c z n e są in s p iro w a n e w z o rc a m i t r a d y c j i ż y d o w sk ie j. Z a c y tu jm y w z w ią z k u z ty m sło w a P a p ie ż a J a n a P a w ła I I (p rz e m ó w ie n ie z 6 m a r c a 1982 r.): „ W ia ra i ż y  c ie r e lig ijn e n a r o d u ż y d o w sk ie g o , t a k ja k są o n e w y z n a w a n e i p rz e ż y w a n e w sp ó łc z e ś n ie , m o g ą p o m ó c w le p s z y m z ro z u m ie n iu n ie k tó r y c h a s p e k tó w ż y c ia K o ścio ła. O d n o si się to do litu r g ii...”

2. W sz y stk o to u w id a c z n ia się p rz e d e w s z y s tk im z o k a z ji w ie lk ic h ś w ią t r o k u litu rg ic z n e g o , ja k P a s c h a : P a s c h a h is to ry c z n a , s k ie r o w a n a w p rzy szło ść, d la Ż y d ó w ; P a s c h a u rz e c z y w is tn io n a w ś m ie rc i i z m a r tw y c h w s ta n iu C h r y s tu sa, d la c h rz e ś c ija n , n a w e t je ś li o c z e k u ją o n i jesz c z e o s ta te c z n e g o s p e łn ie n ia (por. w y ż e j, n . 9). J e s t s ta le „ p a m ią tk ą ”, p r z e k a z a n ą n a m p rz e z tr a d y c ję ży d o w sk ą , m a ją c ą s p e c ja ln ą tr e ś ć , ró ż n ą w k a ż d y m p r z y p a d k u . I s tn ie je z a te m , z je d n e j i z d ru g ie j s tro n y , ró w n o le g ły d y n a m iz m : w o d n ie s ie n iu do c h rz e ś c ija n , n a d a je o n se n s u ro c z y s to śc i e u c h a r y s ty c z n e j (por. A n ty fo n a O s a c r u m c o n v iv iu m ), u ro c z y s to ś c i p a s c h a ln e j i, ja k o ta k i, a k tu a liz u je p rz e  szłość, p rz e ż y w a n ą w o c z e k iw a n iu „aż p rz y jd z ie ” (1 K o r 11.26). 6. J u d a iz m i c h rz e ś c ija ń s tw o

1. H is to r ia Iz r a e la n ie k o ń c z y się w r o k u 70 (por. O r ie n ta c je i s u g e s tie , n. 2). B ęd zie o n a tr w a ć , z w ła sz c z a w w ie lk ie j d ia s p o rz e , k tó r a po zw o li Iz r a e lo w i n ie ś ć n a ca ły ś w ia t św ia d e c tw o , często h e ro ic z n e , jeg o w ie rn o ś c i je d y n e m u B o g u i „ w y n o sić G o p o c h w a ła m i p rz e d w s z y s tk im i, co ż y je ” (Tb 13,4), z a c h o w u ją c s ta le w c e n tr u m s w y c h n a d z ie i w s p o m n ie n ie o z ie m i p rz o d k ó w

(S e d e r p a sq u a le ). C h r z e ś c ija n z a c h ę c a się, b y z ro z u m ie li t ę w ię ź r e lig ijn ą ,

k tó r a k o rz e n ia m i s w y m i s ię g a tr a d y c ji b ib lijn e j, choć n ie p o w in n i p rz e jm o w a ć szczeg ó ln ej in t e r p r e ta c ji re liig jn e j ta k ie g o z w ią z k u (por. D e k la r a c ja K o n fe r e n c ji B is k u p ó w K a to lic k ic h S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h , 20 lis to p a d a 1975 r.). Co do is tn ie n ia p a ń s t w a I z r a e l i jeg o w y b o ró w p o lity c z n y c h , tr z e b a je w i dzieć w p e rs p e k ty w ie , k tó r a n ie je s t s a m a w so b ie r e lig ijn a , le c z o d w o łu je się do o g ó ln y c h z a s a d p r a w a m ię d z y n a ro d o w e g o . T r w a n ie I z r a e la (ta m , g d zie ty le s ta r o ż y tn y c h n a ro d ó w z n ik ło b ez ś la d u ) je s t f a k t e m h is to ry c z n y m i z n a k ie m , k t ó r y n a le ż y in te r p r e to w a ć w r a m a c h p la n u B ożego. T rz e b a w k a ż d y m ra z ie o d e jść o d t r a d y c y jn e j k o n c e p c ji n a r o d u u k a ra n e g o , z a c h o w a n e g o ja k o ż y ją c y a r g u m e n t d la a p o lo g e ty k i c h rz e ś c ija ń s k ie j. O n p o z o s ta je n a r o d e m w y b ra n y m , „ d o b rą o liw k ą , w k tó r ą w sz c z e p io n e z o s ta ły g a łą z k i d zicz k i o liw n e j n a ro d ó w ” (a lu z ja do R z 11,17—24 w p r z e m ó w ie n iu P a p ie ż a J a n a P a w ła I I z d n . 6 m a r c a 1982 г., w y ż e j c y to w a n y m ). P a m ię ta ć się b ę d z ie o ty m , ja k n e g a ty w n y b y ł b ila n s s to s u n k ó w m ię d z y Ż y d a m i i c h r z e ś c ija n a m i p rz e z d w a ty s ią c le c ia . U w y p u k li się f a k t, że ow o t r w a n i e Iz r a e la łą c z y się z n ie p r z e r w a n ą tw ó rc z o ś c ią d u c h o w ą w o k re s ie r a b in is ty c z n y m , w ś r e d n io w ie c z u i w c z a s a c h n o w o ż y tn y c h , b io r ą c sw ó j p o c z ą te k w d z ie d z ic tw ie , k tó r e d łu g o b y ło n a m w sp ó ln e , t a k że „ w ia r a i ży cie r e lig ijn e n a r o d u ż y d o w s k ie go, ta k ja k są o n e w y z n a w a n e i p rz e ż y w a n e w sp ó łc z e ś n ie , m o g ą p o m ó c w le p s z y m z r o z u m ie n iu n ie k tó r y c h a s p e k tó w ż y c ia K o ś c io ła ” ( J a n P a w e ł II,

ta m że ). K a te c h e z a , z d r u g ie j s tro n y , b ę d z ie m u s ia ła p o m a g a ć w z ro z u m ie n iu

z n a c z e n ia , ja k i e m a d la Ż y d ó w ic h e k s te r m in a c ja w la t a c h 1939— 1945 i je j n a s tę p s tw a . 2/ F o r m a c ja i k a te c h e z a m u s z ą z a ją ć się p ro b le m e m ra s iz m u , s t a le d z ia  ła ją c e g o w ró ż n y c h p o s ta c ia c h a n ty s e m ity z m u . S o b ó r p r z e d s ta w ia to w n a s tę p u ją c y sp o só b : „ P o z a ty m K o śció ł, k tó r y p o tę p ia w s z e lk ie p rz e ś la d o w a n ia , p rz e c iw ja k im k o lw ie k lu d z io m z w ró c o n e , p o m n ą c n a w s p ó ln e z Ż y d a m i d z ie d z ic tw o , o p ła k u je — n ie z p o b u d e k p o lity c z n y c h , a le p o d w p ły w e m r e l ig i j

(10)

n e j m iło ś c i e w a n g e lic z n e j — a k ty n ie n a w iś c i, p rz e ś la d o w a n ia , p r z e ja w y a n ty se m ity z m u , k tó r e k ie d y k o lw ie k i p rz e z k o g o k o lw ie k k ie r o w a n e b y ły p rz e c iw Ż y d o m ” (Nostra, a e ta te , η . 4). A O r ie n ta c je i s u g e s tie k o m e n t u ją : „D u c h o w e w ię z i i z w ią z k i h is to ry c z n e łą c z ą c e K o śc ió ł z ju d a iz m e m p o tę p ia ją , ja k o p r z e c iw n e s a m e m u d u c h o w i c h rz e ś c ija ń s tw a , w sz e lk ie fo r m y a n ty s e m ity z m u i d y s k r y m in a c ji, do k tó r y c h p o tę p ie n ia , z d ru g ie j s tro n y , w y s ta r c z a s a m a g o d n o ść o soby lu d z k i e j” (W stęp ).

Z a k o ń c z e n ie

N a u c z a n ie r e lig ijn e , k a te c h e z a i g ło s z e n ie sło w a B ożego m u s z ą w y c h o w y w a ć n ie ty lk o do o b ie k ty w n o ś c i, s p r a w ie d liw o ś c i i to le r a n c ji, le c z ta k ż e do z ro z u m ie n ia i d ia lo g u . N a sz e o b ie tr a d y c je z b y t s ą so b ie b lis k ie , a b y się w z a je m n ie n ie d o c e n ia ć . K o n ie c z n e je s t z a c h ę c a n ie do w z a je m n e g o p o z n a n ia się n a w s z y s tk ic h sz c z e b la c h . S tw ie r d z a się w sz c z e g ó ln o śc i ż e n u ją c ą ig n o r a n c ję w d z ie d z in ie h is to r ii i tr a d y c ji ju d a iz m u i c z a se m w y d a je się, że je d y n ie a s p e k ty n e g a ty w n e , a często k a r y k a t u r a l n e , s k ł a d a ją s ię n a o g ó l n ą w ie d z ę w ie lu c h rz e ś c ija n .

N in ie jsz e „ W s k a z ó w k i” p r a g n ą z a ra d z ić o w ej s y t u a c ji ta k , b y te k s t so b o ro w y o ra z O r ie n ta c je i s u g e s tie b y ły ła tw ie j i w ie r n ie j re a liz o w a n e .

K a r d . J o h a n n e s W ille b r a n d s P rz e w o d n ic z ą c y P i e r r e D u p re y W ic e p rz e w o d n ic z ą c y J o r g e M e ija S e k r e t a r z W e d łu g L ’O s s e rv a to re R o m a n o , w e r s j a p o ls k a (1985), n r 6—7, s. 1, 7, 8. II. IN F O R M A C JE C e n tr u m F o r m a c ji M is y jn e j

P o d ru g ie j w o jn ie ś w ia to w e j K o śc ió ł w P o ls c e n ie w y s y ła ł (z n ie lic z n y m i w y ją tk a m i) m is jo n a r z y za g r a n ic ę a ż m n ie j w ię c e j do 1960 r . W a ru n k i z e w n ę trz n e w z g lę d e m d z ie ła m is y jn e g o z m ie n iły s ię d o p ie ro w p o ło w ie l a t s z e ś ć d z ie sią ty c h , o d k ą d k a ż d e g o r o k u m a łe g r u p k i m is jo n a rz y ro z p o c z ę ły w y ja z d y z P o ls k i n a m is je . D o s w o je j p rz y s z łe j p r a c y m is y jn e j w z a s a d z ie p rz y g o to w y w a li s ię s a m i. N ie k ie d y w p ro c e s ie p rz y g o to w a w c z y m p ró b o w a ły d o p o m ó c im z g ro m a d z e n ia m is jo n a r s k ie d z ia ła ją c e w P o ls c e . O d te g o te ż m n ie j w ię c e j c z a su p ro b le m f o r m a c ji p rz y s z ły c h m is jo n a r z y p o ls k ic h b y ł s ta le d o sk o n a lo n y p rz e z K o m is ję do S p r a w M isji d z ia ła ją c ą p r z y K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu . D z ia ła ln o ść t a k o m is ji o p ie r a ła się n a ty m p u n k c ie je j s t a tu t u , w k tó r y m z o sta ło s tw ie rd z o n e , iż to w ła ś n ie o n a p o w in n a o rg a n iz o w a ć k u r s y p rz y g o to w a w c z e d la m is jo n a r z y p o r a z p ie r w s z y o p u s z c z a ją c y c h P o l s k ę 1. M a ją c p e łn ą św ia d o m o ść te g o o b o w ią z k u , K o m is ja do S p r a w M isji ro z p o c z ę ła d z ia ła ln o ś ć w io d ą c ą do o tw a r c ia w ła ś c iw e j in s ty t u c ji s z k o le n io w e j d la p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . T a k i w y s iłe k p rz y n ió s ł o s ta te c z n y e f e k t w e w r z e ś n iu 1984 r., k ie d y to n o w o p o w s ta łe C e n tr u m F o r m a c ji M is y jn e j (C FM ) w W a rs z a w ie ro z p o częło p e łn ie n ie sw o je j p o słu g i d la p ie r w s z e j g r u p y p r z y

B I U L E T Y N M I S J O L O G I C Z N O - R E L I G I O Z N A W C Z Y ^ 4 7

(11)

g o to w u ją c y c h się do w y ja z d u n a m i s j e 2. F a k t t e n ś w ia d c z y o s ta le w z r a s t a ją c e j d o jrz a ło ś c i m is y jn e g o w y m ia r u ż y c ia K o śc io ła w P o lsc e .

P o z o s ta je o c z y w is ty m f a k t, że ów p ra w d z iw y ro z w ó j m is y jn e g o u k ie r u n k o w a n ia K o śc io ła w P o ls c e w y n ik a w lin ii p r o s te j z r e a liz a c ji w s k a z a ń S o b o r u W a ty k a ń s k ie g o II , d o ty c z ą c y c h w ła ś c iw e j f o r m a c ji p rz y s z ły c h m is jo n a r z y 3. Z te j te ż r a c j i m o ż n a o g ó ln ie p o w ie d z ie ć , że K o śc ió ł w P o ls c e p r ó b o w a ł w p ro w a d z ić w ży cie z a s a d y m is y jn e S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I zg o d n ie ze sw o im i w ła s n y m i p o tr z e b a m i i m o ż liw o śc ia m i. M a te r ia łu szczegółow ego p o z n a n ia ty c h w ła s n y c h u w a r u n k o w a ń m is y jn e g o ż y c ia K o śc io ła w P o ls c e m oże d o s ta rc z y ć z w ię z ła in f o r m a c ja o p o w s ta n iu , o b e c n e j s y t u a c ji o ra z p la n o w a n y c h z a m ie rz e n ia c h z w ią z a n y c h z d z ia ła ln o ś c ią C F M w W a rs z a w ie . R ó w n o c z e ś n ie te w ła ś n ie in f o r m a c je d o s ta rc z ą ta k ż e p e w n y c h w ia d o m o ś c i o te j części so b o ro w e j o d n o w y ży cia k o śc ie ln e g o w P o ls c e , k t ó r a d o ty c z y jeg o u k ie r u n k o w a n ia m is y jn e g o .

P o w sta n ie

O tw a rc ie w d n iu 3 w r z e ś n ia 1984 r. n o w eg o C R M b y ło o s ta tn im e ta p e m d łu g ie g o p ro c e s u . R o zp o czął się o n w e w c z e sn y c h la t a c h sz e ś ć d z ie sią ty c h , k ie d y to m is jo n a rz e z P o ls k i p o n o w n ie zaczęli p e r s o n a ln ie z a s ila ć dzieło e w a n g e liz a c ji n a r o d ó w p ro w a d z o n e p rz e z K o śció ł C h ry s tu s o w y . W c a ły m ty m p ro c e s ie fo r m a p r z y g o to w a n ia p rz y s z ły c h m is jo n a r z y do ic h p ra c y e w a n g e liz a c y jn e j p o w o li, a le s y s te m a ty c z n ie r o z w ija ła s ię w k ie r u n k u je j o b e c n e g o k s z ta łtu .

N a p ie r w s z y m e ta p ie te j e w o lu c ji o r g a n w y k o n a w c z y K o m is ji do S p r a w M isji p rz y K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu P o ls k i, czyli B iu ro M is y jn e w W a rs z a w ie, p rz e ję ło n a d z ó r n a d d u c h o w y m p r z y g o to w a n ie m p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . W ty m c zasie p rz y g o to w a n ie b y ło p rz e d e w s z y s tk im r e a liz o w a n e p rz e z te z d z ia ła ją c y c h w P o ls c e z g ro m a d z e ń z a k o n n y c h , k tó r e b y ły z a in te re s o w a n e w p r a c y m is jo n a r s k ie j. J e d n a k ż e c e n tr a ln a in s ty t u c ja n a d r z ę d n a dość w c z e ś n ie ro z p o c z ę ła o rg a n iz o w a n ie w ła s n y c h r e k o le k c ji p rz y g o to w a w c z y c h d la m is jo n a rz y po r a z p ie r w s z y o p u s z c z a ją c y c h k r a j . O d 1975 r . teg o ro d z a ju re k o le k c je b y ły ju ż s y s te m a ty c z n ie o rg a n iz o w a n e k a ż d e g o r o k u 4. P o ls k ie B iu ro M is y jn e do c h w ili o b e c n e j (1985 r.) k o n ty n u u j e t e n ro d z a j sw o je j d z ia ła ln o ś c i. L ic z b a k a p ła n ó w d ie c e z ja ln y c h o p u s z c z a ją c y c h P o ls k ę w c e lu p o d ję c ia p r a c y m is jo n a r s k ie j r a d y k a l n ie w z ro sła w e w c z e s n y c h la t a c h s ie d e m d z ie s ią ty c h . C i e w a n g e liz a to rz y p rz y g o to w y w a li się n a w y ja z d p rz e d e w s z y s t k im p r z y p o m o c y B iu r a M isy jn e g o . W ty c h zaś o k o lic z n o śc ia c h ja s n o u k a z a ła się p r a k ty c z n a p o tr z e b a o rg a n iz o w a n ia s p o tk a ń p rz y g o to w a w c z y c h d la p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . R ó w n o c z e ś n ie o d p o w ie d n ie w ła d z e k o ś c ie ln e s u g e r o w a ły , a b y w cza sie ta k i c h s p o tk a ń z o sta ło z re a liz o w a n e ta k ż e p r z y n a jm n ie j k r ó tk ie p o u c z e n ie n o w y c h m is jo n a r z y o ic h p rz y s z łe j p ra c y . O sta te c z n ie d n ia 16 m a ja 1978 r. p o d ję to d e c y z ję u tw o rz e n ia sz k o le n io w e g o k u r s u p rz y g o to w aw czeg o d la n o w y c h m i s j o n a r z y 5. J e d n a k ż e p r z y g o to w a n ie p ie rw s z e g o k u r s u o ta k i m c h a r a k te r z e B iu ro M is y jn e ro zp o częło d u ż o w c z e ś n ie j n iż d z ie ń B I U L E T Y N M I S J O L O G I C Z N O - R E L I G I O Z N A W C Z Y 2 P o r. S p r a w o z d a n ie z o tw a r c ia , fu n k c jo n o w a n ia i r o z b u d o w y C e n tr u m F o r m a c ji M is y jn e j, w : A r c h iw u m C e n tr u m F o r m a c ji M is y jn e j w W a rs z a w ie , S k o ro s z y t n r 1, s. 1. 3 P o r. D M 25—27. 4 P o r. R e k o le k c je d la w y je ż d ż a ją c y c h m is jo n a r z y , A r c h iw u m B iu ra M i sy jn e g o , S k o ro s z y t n r 6. 5 P o r. Z a w ia d o m ie n ie L . dz. 290/70 — BM , S k o ro s z y t n r 6, A rc h iw u m B iu ra M isy jn e g o .

(12)

p o d ję c ia a u to r y ta ty w n e j d e c y z ji o jeg o u tw o rz e n iu . D la te g o te ż m o ż n a b y ło ro zp o cząć p ro w a d z e n ie ta k ie g o k u r s u ju ż p ięć ty g o d n i p ó ź n ie j.

P ie r w s z y k u r s p rz y g o to w a w c z y d la m is jo n a rz y o p u s z c z a ją c y c h P o ls k ę o d b y ł się w L a s k a c h k . W a rs z a w y , wr d n ia c h 19—23 c z e rw c a 1978 r. S k ła d a ł się o n z tr z e c h g łó w n y c h części. T w o rz y ły je e le m e n ty sz k o le n ia te o r e ty c z n eg o , p o r a d p r a k ty c z n y c h o ra z fo r m a c ji d u c h o w e j. C e le b ra c je litu r g ic z n e o ra z r o z w a ż a n ia o c h a r a k te r z e a s c e ty c z n y m p rz e d e w s z y s tk im p o s łu ż y ły ja k o ś r o d k i n a d a n ia o d p o w ie d n ie j fo r m a c ji d u c h o w e j p rz y s z ły m m is jo n a rz o m . R ó w n o c z e ś n ie d o s ta rc z a n o im w ie lu p o ż y te c z n y c h w s k a z a ń p r a k ty c z n y c h p o d c z a s s p o tk a ń z p r z e b y w a ją c y m i n a w y p o c z y n k u w k r a j u m is jo n a rz a m i o ra z z ty m i p ra c o w m ik a m i B iu r a M isy jn e g o , k tó r z y b y li b e z p o ś re d n io z a tr u d n ie n i w S e k c ji W y ja z d ó w M is y jn y c h . T ego ty p u s p o tk a n ia w r a z z p r a c ą w m a ły c h g r u p a c h g łó w n ie p o s łu ż y ły d la z re a liz o w a n ia p o u c z e n ia p r a k t y c z n e g o w c zasie tr w a n i a k u r s u . W k o ń c u p ro w a d z o n o ta k ż e b a r d z ie j te o r e ty c z n e sz k o le n ie p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . B yło o no re a liz o w a n e za p o ś r e d n ic tw e m w y k ła d ó w p ro w a d z o n y c h p rz e z p ra c o w n ik ó w n a u k o w y c h S p e c ja liz a c ji M isjo - logii is tn ie ją c e j w A k a d e m ii T eo lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie . Ic h w y s tą p ie n ia d o s ta rc z y ły p rz y s z ły m m is jo n a rz o m o g ó ln y c h w ia d o m o ś c i o k u lt u r a c h e w a n g e liz o w a n y c h n a ro d ó w , o ic h g łó w n y c h r e lig ia c h o ra z o n o w o c z e sn y c h m e to d a c h s to s o w a n y c h w m is y jn e j d z ia ła ln o ś c i K o ścio ła. Z te g o p ie rw s z e g o k u r s u p rz y g o to w a w c z e g o w 1978 r. s k o r z y s ta ło 20 k a p ła n ó w i 13 s ió s tr z a k o n n y c h ·. W a rto z a z n a c z y ć , iż o g ó ln a lic z b a 33 n o w y c h m is jo n a rz y u c z e s tn i c z ą c y c h w k u r s ie b y ła r a c z e j w y s o k a ja k n a o g ó ln e w a r u n k i ż y c ia k o ś c ie l n eg o w P o lsce. T a w y s o k a lic z b a u c z e s tn ik ó w n a jle p ie j ś w ia d c z y o w ie lk ie j u ż y te c z n o śc i z o rg a n iz o w a n e g o k u r s u p rz y g o to w a w c z e g o .

P o k u r s ie p rz y g o to w a w c z y m w 1978 r. u ż y te c z n o ść te g o r o d z a ju p o s łu gi w z g lę d e m p rz y s z ły c h m is jo n a r z y p o ls k ic h b y ła ta k o c z y w ista , że B iu ro M is y jn e c o ro czn ie o rg a n iz o w a ło p o d o b n e sz k o le n ie a ż do 1984 r. O g ó łem w ty c h k u r s a c h u c z e s tn ic z y ło 180 k a p ła n ó w i s ió s tr z a k o n n y c h , m a ją c y c h w n a jb liż s z y m cza sie ro z p o c z ą ć p r a c ę m is jo n a r s k ą n a c a ły m św iecie. G e n e r a ln ie p r o g r a m ty c h s z k o le ń p o z o s ta ł t a k i sa m , ja k ó w z re a liz o w a n y w c z a sie k u r s u w 1978 r. N ie m n ie j d o k o n a n o k ilk u z n a c z ą c y c h z m ia n , z m ie r z a ją cy ch do ro z w in ię c ia te g o r o d z a j u p o słu g i d la p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . Z m ia n y te z o sta ły p rz e p ro w a d z o n e p rz e d e w s z y s tk im w 1982 r.

W io sn ą 1982 r. n o w y d e le g a t K o m is ji do S p r a w M isji, k s. W a c ła w K u f l e w s к i, p r z e ją ł k ie ro w m ic tw o n a d k u r s a m i p rz y g o to w a w c z y m i, o rg a n iz o w a n y m i d la k a p ła n ó w i s ió s tr z a k o n n y c h m a ją c y c h ro z p o c z ą ć p r a c ę e w a n g e liz a c y jn ą p oza g r a n ic a m i o jczy z n y . D z ię k i jeg o s u g e s tio m i s t a r a n io m s z k o le n iu n a d a n o n o w ą s t r u k tu r ę . C a ły k u r s p rz y g o to w a w c z y tw o rz y ły tr z y k il k u d n io w a s p o tk a n ia p rz y s z ły c h m is jo n a rz y w c y k lu je d n o r o c z n y m . P ie rw s z e z n ic h o d b y w a ło się n a je s ie n i, a n a s tę p n e d w a p rz y k o ń c u z im y i w io sn y n a s tę p n e g o r o k u k a le n d a rz o w e g o . T a k ie w y d łu ż e n ie cza so w e k u r s u p rz y g o to w a w c z e g o u m o ż liw iło z m ia n ę jeg o z a sa d n ic z e g o c h a r a k t e r u . Z p ro s te g o in - io r m o w a n ia p rz y s z ły c h m is jo n a r z y o ic h n o w e j p r a c y p rz e k s z ta łc ił się o n b o w ie m b a rd z ie j w o ś ro d e k f o r m o w a n ia n o w y c h m is jo n a rz y . P r z e d łu ż e n ie k u r s u s tw o rz y ło ta k ż e s z a n s e d la ro z p o c z ę c ia u d z ie la n ia p o m o c y p rz y s z ły m m is jo n a rz o m w o p a n o w y w a n iu ję z y k a o b c e g o 7. W s z y s tk ie te z m ia n y b e z p o ś r e d n io z m ie rz a ły do u tw o r z e n ia p e łn e g o k u r s u p rz y g o to w a w c z e g o d la p r z y szły ch m is jo n a rz y : p e łn e s z k o le n ie p o w in n o o d b y w a ć się c o d z ie n n ie p rz e z o k re s je d n e g o ro k u . * P o r. o d p o w ie d n ie d o k u m e n ty z e b ra n e w S k o ro s z y c ie n r 6, A rc h iw u m B iu ra M isy jn e g o . 7 Ł a tw o m o ż n a z a u w a ż y ć te z m ia n y p rz y s tu d iu m p ro g r a m ó w k u rs ó w p rz y g o to w a w c z y c h w la ta c h 1982/83 i 1983/84; p o r. S k o ro s z y t n r 6, A r c h i w u m B iu ra M isy jn e g o . I

(13)

P r z y re a liz a c ji ta k ie g o p r o j e k tu n a le ż a ło u s u n ą ć d w ie g łó w n e p rz e s z k o dy. J e d n ą z n ic h b y ło p o z y s k a n ie o d p o w ie d n ie g o m ie js c a d la p ro w a d z e n ia zaję ć sz k o le n io w y c h . D ru g a z p rz e s z k ó d d o ty c z y ła z a tr u d n ie n ia o d p o w ie d n ic h osób, k tó r e w p e łn y m w y m ia r z e g o d z in z a jm o w a ły b y się ty lk o f o r m a c ją p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . P ie r w s z a p rz e s z k o d a z o s ta ła p o k o n a n a n a p o c z ą tk u 1984 r. K o m is ja do S p r a w M is ji n a b y ła o d p o w ie d n i d o m w W a rs z a w ie . D o d n ia 1 w rz e ś n ia te g o ż r o k u d o k o n a n o w s z y s tk ic h k o n ie c z n y c h a d a p ta c ji lo k a lo w y c h . W ty m te ż c z a sie k s . W a c ła w K u fle w s k i z o s ta ł u s ta n o w io n y d y r e k to r e m n o w eg o o b ie k tu . P o s ia d a ją c p e łn o m o c n ic tw o do d z ia ła n ia w im ie n iu K o m is ji do S p r a w M is ji p rz y K o n fe re n c ji E p is k o p a tu P o ls k i, z a tr u d n ił o d p o w ie d n i p e rs o n e l. O n ta k ż e do k o ń c a s ie r p n ia 1984 r. d o k o n a ł w s tę p n e j o rg a n iz a c ji C FM . J a k ju ż w y ż e j w s p o m n ia n o , in s ty t u c ja t a o fic ja ln ie ro z p o częła sw o ją d z ia ła ln o ś ć d n ia 3 w rz e ś n ia 1984 r. P ro c e s , k tó r y d o p ro w a d z ił do u tw o rz e n ia C F M w W a rs z a w ie je s t s y s te m a ty c z n ą r e a liz a c ją w ż y c iu K o śc io ła p o lsk ie g o je d n e j z g łó w n y c h m y ś li w y p ra c o w a n y c h p rz e z o jc ó w S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I . J e s t to m y ś l o m is y j n e j n a tu r z e całe g o K o ścio ła. C a ły K ościół, ta k ż e c a ły K o śc ió ł lo k a ln y , je s t o d p o w ie d z ia ln y za r e a liz a c ję m is ji. W o s ta tn im d w u d z ie s to le c iu p o ls k i K o ściół lo k a ln y b y ł w p e łn i ś w ia d o m y te j p r a w d y . Z te j r a c j i p r z e j ą ł c a łk o w ic ie n a sie b ie o b o w ią z e k d o b re g o p rz y g o to w a n ia lu d z i w y s y ła n y c h do p r a c y m is y jn e j. W ce lu z aś p o p ra w n e g o w y p e łn ie n ia te g o o b o w ią z k u K o śció ł w P o lsc e p o w o ła ł do is tn ie n ia C F M w W a rs z a w ie .

D z ia ła ln o ść

C F M zo sta ło p o w o ła n e d o is tn ie n ia w r o k u 1984. J e s t to in s ty t u c ja u d z ie la ją c a w y s ta r c z a ją c e g o p r z y g o to w a n ia k a p ła n o m i s io s tr o m z a k o n n y m m a ją c y m z a m ia r p o m a g a ć m ło d y m K o śc io ło m A f r y k i, P o łu d n io w e j i Ś r o d k o w e j A m e ry k i, A z ji o ra z O c e a n ii. K u r s z a o fe r o w a n y p rz e z tę in s ty tu c ję je s t r e g u l a r n ą i s t a łą f o r m ą p rz y g o to w a n ia d la p rz y s z ły c h m is jo n a rz y w y je ż d ż a ją c y c h z P o ls k i n a m is je . P rz y g o to w a n ie to je s t w y s ta r c z a ją c e d la b e z p o śre d n ie g o ro z p o c z ę c ia p r a c y m is jo n a r s k ie j po z a k o ń c z e n iu całe g o k u r s u p e łn e j f o r m a c j i 8. W c e lu z re a liz o w a n ia te g o z a sa d n ic z e g o z a d a n ia , p e rs o n e l C FM k ie r u je swro ją d z ia ła ln o ś ć n a re a liz a c ję kilkju z a d a ń p o ś r e d n ic h .

W d z ia ła ln o ś c i n o w e j in s ty tu c ji słu ż ą c e j p r z y g o to w a n iu p rz y s z ły c h m is jo n a rz y je s t z a a n g a ż o w a n y c h k i l k a g r u p w s p ó łp r a c o w n ik ó w . K a ż d a z ty c h g r u p w s p ie r a ow e d z ie ło w so b ie w ła ś c iw y sposób. P ie r w s z ą g r u p ę tw o rz ą b y li m is jo n a rz e . T o o n i k i e r u j ą c a ło śc ią d z ia ła ln o ś c i C e n tru m . O n i ta k ż e w y w ie r a ją z a s a d n ic z y w p ły w n a o g ó ln ą f o r m a c ję k u r s a n tó w , u k ie r u n k o w a n ą n a a u te n ty c z n ą r e a liz a c ję -w n ie d a le k ie j p rz y s z ło śc i ic h w ła s n e g o p o w o ła n ia m is jo n a rs k ie g o . R ó w n ie ż d r u g a g r u p a osób z a tr u d n io n y c h w C e n tr u m w y w ie ra z n a m ie n n y w p ły w z a ró w n o n a w ied zę, j a k i n a fo r m o w a n ie c a ło ś c io w e j p o s ta w y p rz y s z ły c h m is jo n a rz y . G ru p ę tę sta n o w d ą le k to r z y c z te re c h j ę z y k ó w o b cy ch . D o n a s tę p n e j g ru p y p e rs o n e lu C FM n a le ż ą w y k ła d o w c y . Ic h t r u d d o s ta rc z a p rz e d e w s z y s tk im z w ię z łe j s y n te z y w ie d z y p o tr z e b n e j d la p rz y s z łe j p ra c y n o w y c h m is jo n a rz y . P r a w ie w sz y sc y w y k ła d o w c y z a a n g a ż o w a n i p rz e z c e n tr u m są p r o f e s jo n a lis ta m i, a lb o w ie m są to z a z w y c z a j p r a co w n ic y n a u k o w i k a t e d r m isjo lo g ii is tn ie ją c y c h w K a to lic k im U n iw e rs y te c ie L u b e ls k im w L u b lin ie o ra z w A k a d e m ii T eo lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie . N ie k tó rz y z n ic h są ta k ż e b y ły m i m is jo n a rz a m i. W k o ń c u , a le n a o s ta tn im m ie js c u , w y m ie n ić n a le ż y jeszcze p e rs o n e l d o m o w y . P r a c a te j g ru p y lu d z i 8 P o r. K o m is ja E p is k o p a tu do S p r a w M isji, P r o M e m o r ia w s p r a w ie p r z y ję ć do C e n tr u m F o r m a c ji M is y jn e j w W a r s z a w ie n a r o k 1985/1986 z d n ia 10 lu te g o 1985, A rc h iw u m C e n tr u m F o r m a c ji M is y jn e j, S k o ro s z y t n r 2, s. 1.