Tomasz Królikowski, Walery Susłow, Aleksy Patryn, Błażej Bałasz Ewolucja dydaktyczna na uczelni technicznej – przemyślenie własnych doświadczeńSesja: Kształcenie w dziedzinie elektroniki i telekomunikacji.Politechnika Koszalińska

Pełen tekst

(1)www.pwt.et.put.poznan.pl. Tomasz Królikowski, Walery Susłow Aleksy Patryn, Błażej Bałasz Politechnika Koszalińska Wydziały Mechaniczny oraz Elektroniki i Informatyki ul. Śniadeckich 2, 75-543 Koszalin krolikow@tu.koszalin.pl. 2005. Poznańskie Warsztaty Telekomunikacyjne Poznań 8 - 9 grudnia 2005. EWOLUCJA DYDAKTYCZNA NA UCZELNI TECHNICZNEJ – PRZEMYŚLENIE WŁASNYCH DOŚWIADCZEŃ Streszczenie: Postęp technologiczny w dziedzinach informatyki i telekomunikacji wymusza zauważalne zmiany ewolucyjne w edukacji, szczególnie na uczelniach technicznych. Autorzy, połączeni obecnie współpracą w ramach projektu StudiaNET.pl, prezentują swoje spojrzenie na istotę tych zmian.. uczących się poprzez media elektroniczne w sposób zindywidualizowany.. 1. WSTĘP. Podręcznik pozostaje być głównym źródłem wiedzy w nauczaniu, jego jakość i postać przyczyniają się w znacznym stopniu do czasu przyswajania materiału w nim zawartego. Pierwsze realizacje materiałów dydaktycznych dla „studentów” sięgają czasów starożytnych, a zmiana nośnika i szerokie rozpowszechnianie od 15 wieku w formie druku pozwoliły przyswajać wiedzę każdemu umiejącemu czytać. Jednak forma była niewiele różniąca się od pierwszych podręczników zapisywanych w zwojach, nadal dominowała liniowa ścieżka nauczania biernego. Dopiero w 1965 podręcznik ewoluował dzięki hipertekstowi do rangi narzędzia elektronicznego, które jest w stanie zrealizować pomysł kształcenia nieliniowego, z nawrotami [2, 3]. Bierność zastępowana jest nauczaniem poprzez interakcje.. Początek 21 wieku jest pełen nowych rozwiązań z zakresu technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Globalne zmiany, jakie rozpoczęły się na świecie, dotknęły także sfery edukacji [1] – obserwujemy obecnie rozwój systemu otwartej edukacji, przeniesienie akcentu na indywidualizację procesu uczenia się, zmiany struktury motywacji osoby uczącej się. Ewolucja dydaktyczna postępuje w sposób nie odwracalny, realizacja zadań dydaktycznych nie zależy już w dużym stopniu od miejsca i czasu, a tylko od jakości przekazywanych treści i od systemu zarządzania w jakim te treści są osadzone. Zmiany w podejściu do nauczania faktycznie coraz bardziej opierają się o możliwość dostarczania wiedzy do osób. 2. EWOLUCJA MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH. Rys. 1. Ewolucja materiałów dydaktycznych i ich przyswajalność Na wykresie PM – wartość współczynnika oceny przyswajania materiału (badania na grupie z 120 studentów Wydziału Mechanicznego Politechniki Koszalińskiej), T – szacowany minimalny czas dostępu do materiału dydaktycznego.. PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005. 1/3.

(2) www.pwt.et.put.poznan.pl. Warto zwrócić uwagę na to, że dynamiczny rozwój technologii cyfrowych spowodował, że dostęp do „super komputerów” od roku 1996 jest coraz bardziej szeroki, a możliwości inwestycyjne studenta w IT (na skutek rozwoju Państwa) stają się dużo wyższe. W wyniku tego wysokie wymagania multimedialne (sprzętowe) stawiane dla odbiorców podręczników multimedialnych są obecnie łatwe do spełnienia. 3. EWOLUCJA DYDAKTYKÓW Nauczyciel, wykładowca, dydaktyk pozostaje być przekaźnikiem wiedzy zgromadzonej w jego pamięci, wspomaganej podręcznikami, do studenta. W zależności od „potencjału” studenta wiedza ta będzie skopiowana, przyswojona, bądź nawet przekazana dalej. Możemy zauważyć tendencję do zmiany „technicznej” formy teraźniejszego dydaktyka w następnych ujęciach modelowych: 1. Dydaktyk-mówca. Klasyczna forma przekazywania wiedzy, najwyższe osiągnięcie techniczne to prowadzenie wykładów za pomocą slajdów i przeźroczy. 2. Dydaktyk multimedialny. Forma pierwsza rozszerzona o umiejętne stosowanie aplikacje multimedialnych do prezentacji informacji zawartej w konspekcie do wykładu. 3. Dydaktyk wirtualny. Wyróżnia go [4-8] przygotowanie i prowadzenie kursów e-learningowych, ćwiczeń rachunkowych i laboratoryjnych w postaci wirtualnej w wersji sieciowej. Udostępnia on swoje prezentacje i podręczniki elektroniczne w wersji on-line lub off-line, preferując rutynowe sprawdzanie wiedzy w trybie on-line. Realizacja powyższych form dydaktycznych jest tym bardziej skomplikowana im bardziej staramy się wspomóc wykład technologiami cyfrowymi. Przygotowanie materiału dydaktycznego w formie zautomatyzowanej dla studenta, a następnie zindywidualizowanej do każdej z osób nastręcza najwięcej problemów. Zwróćmy uwagę, że obecnie aktywnie prowadzone są prace nad usprawnianiem kontaktu on-line klienta z fimą za pomocą oprogramowania zwanego eBot czy ChatBot. Aplikacja tego rodzaju po zainstalowaniu generuje odpowiedzi na pytania zadane przez klienta na temat firmy, produktów i usług oferowanych przez nie. Powstają pierwsi dostawcy takich rozwiązań w Polsce, którzy komercyjnie rozprzestrzeniają wirtualnych doradców. Park naukowo-technologiczny Politechniki Koszalińskiej od roku 2005 prowadzi prace naukowobadawcze, których efektem końcowym ma być eBot „Wirtualny Konsultant”. Realizacja koncepcji przedstawionej na rysunku 2 wychodzi z teoretycznego założenia, że możliwe jest przy obecnym poziomie wiedzy wykonanie sprawnie działającej aplikacji, wykorzystującej technologie sztucznej inteligencji do wykładania określonego tematu (materiału dydaktycznego) w ramach konkretnego kursu.. PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005. Proponowany przez autorów system ma w swoich założeniach usprawnić proces konsultacji przez możliwie najpełniejsze wyeliminowanie problemów w komunikacji nauczyciel-student. Najbardziej istotne znaczenie w całym projekcie ma zaprogramowanie interfejsu „użytkownik-konsultant”, za pomocą którego student, oczekujący pomocy, składa zapytanie w formie ciągu znaków tekstowych. Zapytanie to ma być natychmiast „widoczne” dla konsultanta, jednak często konsultant z różnych przyczyn nie jest w stanie odgadnąć intencji użytkownika lub sam nie ma dostatecznej wiedzy.. Rys. 2. Komunikacja między studentem a wirtualnym konsultantem (Q-pytanie, A-odpowiedź) Zapytanie skierowane przez studenta do konsultanta, kierowane jest równocześnie do neuronowego analizatora składni, którego celem jest ustalenie treści pytania i powiązanie go z odpowiednim węzłem w bazie wiedzy. Jeżeli pytanie nie jest precyzyjne, analizator składni wskaże jeden z węzłów w bazie wiedzy umieszczonych odpowiednio daleko w hierarchii od warstwy odpowiedzi. Jeżeli pytanie jest dokładne, możliwa jest sytuacja w której analizator składni wskaże bezpośrednio prawidłową odpowiedź w drzewie bazy wiedzy. Na podstawie wskazanego węzła w drzewie wiedzy konstruowane jest pytanie pomocnicze, które przekazywane jest użytkownikowi systemu, w celu doprecyzowania przyszłej odpowiedzi. Konsultant przy braku reakcji z systemu precyzuje odpowiedź i wysyła je do systemu, wzbogacając podzbiór wiedzy, jednocześnie wysyłając ją do studenta. Dydaktyk może także całkowicie przejąć kontrolę nad udzielanymi odpowiedziami i prowadzić dialog ze studentem według własnego uznania. 4. PRZEWIDYWALNE ZMIANY EWOLUCYJNE NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI Wirtualny nauczyciel to przyszłość czy teraźniejszość? Należy zadać jeszcze pytanie: czy tak jak globalna automatyzacja procesów produkcyjnych, automatyzacja procesów kształcenia przyczyni się do postępu, czy tylko do zwiększenia bezrobocia nauczycieli? Teraźniejsze finanse publiczne skłaniają uczelnie wyższe do oszczędności, co może wiązać się z obawą, czy e-learning może przynieść te oszczędności. My spodziewamy się, że nic w edukacji nie zastąpi. 2/3.

(3) www.pwt.et.put.poznan.pl. kontaktu ucznia i mistrza, a każda z „technologicznych” form nauczania stosowana na uczelniach będzie tylko formą wspomagającą proces tradycyjnego kształcenia. Natomiast, nieunikniona jest ewolucja nauczycieli w kierunku większego zaawansowania w technologiach e-Learningu. Wymaga to większych nakładów pracy i innego przygotowania nauczycieli. SPIS LITERATURY [1] T. Królikowski, B. Bałasz, T. Szatkiewicz, W. Susłow, Portal wspomagania nauczania Politechniki Koszalińskiej StudiaNET.pl, I Konferencja Nowe Technologie w Kształceniu na Odległość, s. 144-147, Koszalin-Osieki 2005 [2] A. Patryn, W. Susłow, W. Ciepluch-Trojanek, „Multimedialny skrypt ‘Fizyka’ z interaktywnymi ćwiczeniami rachunkowymi i laboratoryjnymi”, Materiały I Krajowej Konferencji Naukowej "eUniwersytet - metody i narzędzia", s. 230-237, Rzeszów 2002 [3] A. Patryn, Multimedialny skrypt z interaktywnymi ćwiczeniami rachunkowymi, Komputer – współczesne narzędzie pracy nauczyciela, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej, s. 27-42, Słupsk 2003. PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005. [4] A. Patrin, W. Suslow, W. Ciepluch-Trojanek, Physics simulation for technical university, 25 międzynarodowa konferencja naukowo techniczna IMAPS, s. 295-298, RzeszówPolańczyk 2001 [5] A. Patrin, W. Suslow, Virtual practical work on physics for the students of computer sciences, Proceedings of the 5th International Conference on Electronic Packaging Education and Training, p. 219-227, Dresden 2002 [6] A. Patryn, W. Susłow Zestaw „home-made aplikations” do wspomagania procesu dydaktycznego na Wydziale Elektroniki, IV Konferencja i Warsztaty Politechniki Warszawskiej „Uniwersytet Wirtualny: model, narzędzia i praktyka”, Warszawa 2004 [7] T. Królikowski, W. Susłow, System internetowego wspomagania nauczania, IX Poznańskie Warsztaty Telekomunikacyjne, s. 3336, Poznań 2004 [8] A. Patryn, S. M. Pietruszko, Didactic software for solar cells and materials parameters analysis, Solar Energy Materials & Solar Cells 87 (2005) p. 271-285. 3/3.

(4)