Dzieje astronautyki i lotnictwa

170

p ro je k to w a ł też połączenie P e te rsb u rg a z W a rs z a w ą i granicą pruską. R ząd p rojekt G e rstn e ra b u d o w y tej lin ii p rz y ją ł dopiero w 1851 r. R oboty rozpoczęto w 1853 r., p rz e rw a ła je w o jn a krym ska, w zn ow iono p race w 1857 ¡r. D o użytku oddano linię w 1862 r.

Z. Br.

T E C H N I K A B U D O W N I C T W A S T A R O N O R W E S K IE G O

W nrze 12/1968 „T yg od n ik a Pow szechnego” A n to n i To k arczy k pisze o kościołach N o rw e g ii, p odając m.in., że w średniow ieczu ro z w ija ły się tam d w a ro d zaje kon­ strukcji b u d o w lan y ch : stav i lavt. T ech nik a ciesielska stała b a rd z o wysoko w tym k r a ju surow y ch zim, gdzie d rew no zn ajd o w ało jak najszersze zastosowanie w b u d o w ­ nictw ie ze w zg lęd u na w a lo ry izolacyjne. Ś w iad czą o tym do dziś zachowane okazy średniow iecznych m ałych kościołów, zw an ych stavkyrkje. W przeciw ieństw ie do zrębo w ej konstrukcji lavt, w y sm ukłe b u d o w le w konstrukcji stav m iały szkielet, w zm ocniony siecią zastrzałów i o szalow any d e s k a m i U ży w a n o tu prostych pni sos­ now ych, im pregnow anych ta k znakomicie, że większość ich p rze trw a ła w zabytko­ w y c h kościołach przez 700 i w ięcej lat (b u d o w li takich zachow ało się do dziś 30). „Ich układan e w ry b ią łuskę gonty, filigran o w e wieżyczki' i pow ycin an e w kształcie smo­ czych łb ó w sterczyny dachow e od p ierw szego w e jrz e n ia p rzyw o d zą na m yśl w ysm u ­ kłe okręty W ik in g ó w , i nic dziwnego — pochodzą z tej sam ej epoki”, dodaje autor. Stąd tytuł jego artyku łu Pod obn e do łodzi W ikingów .

Z. Br. '

Z C Z A S O P I S M Z A G R A N I C Z N Y C H

D Z IE J E A S T R O N A U T Y K I I L O T N I C T W A

K ie ro w n ik placów k i historycznej am erykańskiej O rgan izacji B a d a ń Lotniczych i Kosm icznych (N A S A ) E ugene M . Em m ę ogłosił w nrze 3/1968 k w a rta ln ik a „Techno­ log y and C u ltu re” artyku ł Aeronautics, Rocketry, and Astronautics, in form u jący o kilku konferen cjach n au k o w y ch n a -temat ro z w o ju lotnictwa, rakietnictw a i astro­ nautyki, które odbyły się w latach 1966— 1967.

W grud niu 1966 r. A m e ry k a ń sk i In sty tut L otn ictw a i A stron a u ty k i ( A I A A ) doroczne posiedzenie p ośw ięcił Procesow i postępu w technice lotniczej i kosm icz­ nej. W p ierw szym referacie ogólną problem atyką w y n a la zk ó w i in n o w acji tecznicz- n ych zajął się E. E. M orison, k tóry m.in. pow iedział: „Społeczeństwo zn ajd uje się pod takim gradem no w y ch koncepcji, n ow ych p rodu któw i n ow ych procesów p rze­ m ysłow ych, że nie jest w stanie p rz y s w a ja ć sobie tych zm ian” '(s. 437). P o d s ta w o w y zatem problem polega na tym, aby pogodzić zm iany w y n ik ające z n o w e j techniki

z potrzebą stabilizacji nieodzow nej d la zorganizow anej, w y d a jn e j pracy.

In n e referaty dotyczyły poszczególnych w y n alazk ó w , np. w ielokrotnie p o w ta rz a ­ n ego w y n alazk u samolotu o zmiennym kącie odchylenia, oraz organizacyjn ych czyn­ n ik ó w wynalazczości.

W k w ietn iu 1967 r. doroczne posiedzenie O rganizacji A m ery k ań sk ich H istoryk ów poświęcono dziejom kosmicznego p rogram u „ M e rk u ry ”, ujętym już w oficjalnym w y d a w n ic tw ie This N e w O c e a n 1, które autor niniejszej notatki u w a ża za klasyczny

‘ L . S . S w a n s o n , J. M. G r i m w o o d, C. C, A l e x a n d e r , This N e w Ocean: A H istory o j P roject M ercu ry. W ashington 1966.

R e c e n z je

₁₇₁

p rzyk ład dobrej re la c ji historycznej o współczesnej działalności technicznej, prze­ m y słow ej i organizacyjn ej.

N a jb a rd z ie j m oże in teresujący przebieg m iało posiedzenie K o m isji H istorycznej M ięd zyn aro do w ej A k a d e m ii A stronautycznej w B e lg ra d z ie w e w rz e śn iu 1967 r. D o ­ tyczyło ono historii ro z w o ju techniki ra k ie to w ej n a świecie w latach 1920— 1939. M.in. re fe ra t na tym posiedzeniu w y gło sił H. O berth (N R F ), jeden z tw ó rc ó w w spółczesn e­ go ra k ie tn ic tw a 2. K ilk a interesujących re fera tó w p rzedstaw ili też historycy radzieccy. W reszcie k o lejn e doroczne posiedzenie A I A A w październiku 19'67 r. poświęcono d w u zagadnieniom : punktom zw rotnym w am erykańskiej technice ra k ie to w ej oraz ro z w o jo w i am erykańskiej produ kcji rakiet.

N a wszystkich tych konferen cjach d ysk usja dotyczyła p rzew ażnie 'trudności his­ torycznego ujęcia w y d a rze ń i w y n a la z k ó w techniki współczesnej. P od k reślan o p rzy tym, że historycy techniki w spółczesnej p ow in n i w tym zakresie p rzejąć od tw o ­ rzących historię — fu nkcję jej opisyw ania.

Janusz Thor

K A N A D Y J S K I E M U Z E U M L O T N I C T W A

W nrze 4/1968 „Canadian G eograp h ica l J ou rn al” ukazał się arty k u ł H a r r y ’ego M c D o u g a lla opisujący N ation al A ero n a u tical Collection — zbiory aeronautyczne N a ­ rod ow ego M uzeum N a u k i i Tech niki w O ttaw ie. A r t y k u ł ilu stru je 17 fotografii. O p i­ sy w an a kolekcja stanowi oddział tego m uzeum ; poprzednio tw o rz y ła osobne m uzeum (N a tio n a l A viatio n M useum ).

Z . Br.

2 Por. recenzję z książki H. H a rtla i H. O berth a V ork ä m p fer der W eltraum fahrt w nrzie 1/1963 (s. 114) „ K w a rta ln ik a ” .