K
R
O
N
I
K
A
Jubileusz Profesor Marii Èechovej
Profesor PhDr. Marie Èechová, DrSc. nale¿y do czo³owych lingwistów, badaczy wspó³czesnego jêzyka czeskiego, wywodz¹cych siê z krêgu uczniów wybitnego czeskiego bohemisty – profesora Aloisa Jedlièki. Z uczonym tym Marie Èechová zet-knê³a siê podczas studiów, jakie podjê³a w Wy¿szej Szkole Pedagogicznej w Pradze. Jubilatka studiowa³a tam w latach (1957–1961) bohemistykê oraz historiê, a studia zaowocowa³y g³êbszym rozwiniêciem zainteresowañ czesk¹ stylistyk¹ oraz dydak-tyk¹ jêzyka. Po ukoñczeniu studiów Marie Èechová mia³a przez kila lat mo¿liwoœæ weryfikacji w praktyce zdobytej wiedzy oraz w³asnych umiejêtnoœci podczas pracy jako nauczycielka w szkole podstawowej i œredniej1.
Zami³owanie do pracy badawczej i po³¹czenia jej z praktyk¹ nauczania jêzyka czeskiego przejawi³o siê w dalszych etapach ¿ycia Jubilatki, kiedy uzyskiwa³a kolejne stopnie naukowo-dydaktyczne i naukowe na Uniwersytetcie Karola w Pradze a¿ do stopnia profesora w zakresie teorii nauczania jêzyka czeskiego, pracuj¹c równoczeœnie w Katedrze Jêzyka Czeskiego i S³owackiego Wydzia³u Filozoficznego w latach 1981–1990, zaœ od roku 1994 w Katedrze Bohemistyki Wydzia³u Pedago-gicznego Uniwersytetu Jana Evangelisty Purkyniego w Ústí nad Labem.
Dorobek Profesor Marii Èechovej jest znacz¹cy i stanowi odzwierciedlenie Jej niezwyk³ej aktywnoœci naukowo-dydaktycznej. Badaczka jest autork¹ i wspó³autork¹ wielu ksi¹¿ek naukowych, podrêczników akademickich i podrêczników do nauki jêzyka czeskiego w szkole podstawowej i œredniej oraz autork¹ szeregu artyku³ów naukowych i naukowo-dydaktycznych opublikowanych w czeskich i zagranicznych czasopismach (np. „Bohemistyka”, „Èeský jazyk i literatura”, „Naše øeè”, „Stylis-tyka”) oraz w wielu tomach pokonferencyjnych i monografiach zbiorowych. Zainte-resowania badawcze Uczonej koncentruj¹ siê wokó³ kilku dziedzin. Do g³ównych nale¿¹: stylistyka, dydaktyka jêzyka czeskiego, metodyka nauczania czeszczyzny jako jêzyka obcego.
398 397
promìnné, a tak jej lze pouít nejenom pøi sledování samotného komunikaèního pro-cesu, ale také pøi konstruování obrazu pøedpokládaných úèastníkù komunikaèního aktu.
Strukturovaný výbor z prací Aleny Macurové je tak podle našeho názoru vhod-ným východiskem nejenom pro specifický zpùsob interpretace literárního textu, ale také pro hledání a nalézání jeho smyslu.
Jindøiška Svobodová, Olomouc
1Na temat drogi ¿yciowej, naukowej i dydaktycznej Jubilatki por. np. M. Balowski, Jubi-leusz Profesor Marii Èechovej, „Bohemistyka” 2002, nr 3, s. 225–227; Zimová L., ivotní jubileum prof. PhDr. Marie Èechové, DrSc., „Naše øeè” 2007, nr 3, s. 161–164; J. Kosteèka, Paní profesorce s úctou, [w:] Sborník k ivotnímu jubileu profesorky Marie Èechové, Èervený kostelec 2017, s. 7–9.
Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ wieloletnie badania nad stylityk¹ czesk¹, w których bra³a udzia³ Jubilatka, a które by³y prowadzone od lat dziewiêædziesi¹tych XX w. pocz¹tkowo przez zespó³ kierowany przez prof. dr. Jana Chloupka, DrSc. (Marie Èechová, Marie Krèmová, Eva Mináøová), a nastêpnie po jego œmierci w 2003 roku przez Mariê Èechov¹ (Marie Krèmová, Eva Mináøová). Pok³osiem tej pracy by³y publikacje naukowe: Stylistika èeštiny, która ukaza³a siê w 1991 r., nastêpnie przez ten sam zespó³ uzupe³niona i wydana w 1997 roku Stylistika souèasné èeštiny oraz Souèasná èeská stylistika (2003), potem zaœ Souèasná stylistika (2008).
Profesor Marie Èechová opublikowa³a tak¿e szereg prac z zakresu dydaktyki jêzyka czeskiego. Jest autork¹ monografii Vyuèování slohu (Úvod do teorie) (1985) oraz Komunikaèní a slohová výchova (1998). Natomiast we wspó³pracy z Vlastími-lem Styblíkiem wyda³a publikacje Didaktika èeštiny (1989) czy Èeština a její
vyuèo-vání (1998). Oprócz wspó³autorstwa wielu podrêczników do nauki jêzyka czeskiego
w szkole podstawowej i œredniej Jubilatka posiada w swoim dorobku tak¿e wiele niezbêdnych w pracy nauczyciela jêzyka czeskiego pomocy dydaktycznych, których jest jednym z autorów, mi.in. wielokrotnie wznawianej publikacji Komplexní
jazyko-vé rozbory. Bardzo wa¿ne miejsce zajmuje tu tak¿e wspó³autorstwo podrêcznika
akademickiego Èeština – øeè a jazyk, który ukaza³ siê w 1996 roku i od tego czasu zosta³ dwukrotnie wydany w wersji rozszerzonej i poprawionej.
W roku swojego zacnego jubileuszu Badaczka przygotowa³a i opublikowa³a kolejn¹ monografiê pod jak¿e symptomatycznym tytu³em ivot s èeštinou. Nomen
omen. Èeška – èeštináøka – Èechová, która jest niew¹tpliwie wyrazem Jej ¿yciowej
pasji i mi³oœci do czeszczyzny2.
Nale¿y zwróciæ uwagê tak¿e na obecn¹ niezwyk³¹ aktywnoœæ Profesor Marii Èechovej na polu organizacyjnym, jest bowiem m.in. redaktorem naczelnym cza-sopisma „Èeský jazyk i literatura” oraz cz³onkiem redakcji polskiego czacza-sopisma naukowego „Bohemistyka”.
Dostojnej Jubilatce sk³adamy serdeczne gratulacje i ¿yczymy wielu si³ i zdrowia do realizacji dalszych planów zawodowych oraz kolejnych sukcesów w pracy nau-kowej.
Ad multos annos!
Gra¿yna Balowska, Opole
Jubileusz Profesora Jana Koøenskiego
Profesor PhDr. Jan Koøenský, DrSc. to ceniony czeski jêzykoznawca, zajmuj¹cy siê wspó³czesn¹ gramatyk¹ czesk¹, metodologi¹ lingwistyki, jêzykoznawstwem ogólnym oraz teori¹ tekstu i teori¹ komunikacji jêzykowej. Urodzi³ siê 24.05.1937 r. w Hradcu Králo vé. Swoj¹ przygodê z jêzykoznawstwem rozpocz¹³ na Uniwersytecie F. Palackiego w O³omuñcu, gdzie studiowa³ filologiê czesk¹ i filologiê rosyjsk¹. W roku 1963 zosta³ zatrudniony w Instytucie Jêzyka Czeskiego Czechos³owackiej Akademii Nauk w Pradze. Tutaj pod kierunkiem prof. Miloša Dokulila napisa³ pracê doktorsk¹ Komplexní popis výrazové struktury pádu substantiva v èeštinì, któr¹ obroni³ w roku 1969. Natomiast w roku 1985 na podstawie pracy Konstrukce grama -tiky ze sémantické báze uzyska³ stopieñ naukowy Doctor scientiarum, a 9 lat póŸniej
habilitowa³ siê na Uniwersytecie F. Palackiego w O³omuñcu na podstawie pracy
Ko-munikace a èeština. W 1997 roku odebra³ z r¹k prezydenta Republiki Czeskiej
nomi-nacjê profesorsk¹. Te trzy prace ukazuj¹ g³ówne kierunki jego badañ jêzykoznaw-czych. S¹ nimi: analiza wspó³czesnej gramatyki czeskiej ze strukturalnego i seman-tycznego punktu widzenia oraz wzajemna zale¿noœæ jêzyka czeskiego i szeroko rozu-mianej teorii komunikacji jêzykowej.
Pierwsze jego prace1wychodz¹ z funkcjonalno-strukturalnej koncepcji Praskiego Ko³a Lingwistycznego i dotycz¹ zagadnienia ca³oœciowego synchronicznego opisu jêzyka czeskiego, przede wszystkim strukturalnego (por. Struktura funkènosti vztahù
kategorií substantiva, zejména se zøetelem k pádu, „Slovo a slovesnost” 1970, s. 97–
–104; K problému vìtnìsémantických funkcí nedìjových významù èeského slovesa, „Slovo a slovesnost” 1971, s. 208–216; Funkce èeských sloves »být« a »mít« ve
vìt-nìsémantické struktuøe »situace« (state of affairs), „Jazykovedný èasopis” 1972,
s. 159–168; Výskyt variantních tvarù podstatných jmen v èeštinì. (Na základì
ex-perimentálního prùzkumu.), „Naše øeè” 1972, s. 10–22 oraz Oddíl II w ksi¹¿ce Promìny myšlení o øeèi na rozhraní tisíciletí, Olomouc 2014), ale w póŸniejszym
czasie równie¿ semantycznego, co korespondowa³o z jego badaniami prowadzonymi
399 400
2Por. recenzjê powy¿szej publikacji w niniejszym numerze „Bohemistyki” autorstwa Lud-mily Zimovej pt. Marie Èechová a její »ivot s èeštinou«, s. 391–393.
