Turystyka polskich seniorów – efekty programu Calypso

Pełen tekst

(1)TURYSTYKAPOLSKICHSENIORÓW–EFEKTYPROJEKTUCALYPSO. WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU ISBN 978-83-7525-586-7 s. 193–204. JoannaȱKOWALCZYKȬANIORȱ UniwersytetȱRódzkiȱ InstytutȱGeografiiȱMiastȱiȱTuryzmuȱ. ȱ ȱ ȱ ȱ TURYSTYKAȱPOLSKICHȱSENIORÓWȱ–ȱȱ EFEKTYȱPROJEKTUȱCALYPSOȱ. ȱ ȱ. ProjektȱCalypsoȱ. ȱ Jednȱ zȱ inicjatywȱ podj¿tychȱ przezȱ Komisj¿ȱ Europejskȱ wȱ ostatnichȱ latachȱȱȱȱȱȱ wȱdziedzinieȱturystykiȱjestȱprojektȱCalypso.ȱJestȱtoȱdziaÙanieȱprzygotowawȬ czeȱ odnoszceȱ si¿ȱ doȱ turystykiȱ spoÙecznejȱ wȱ Europieȱ przyj¿teȱ przezȱ ParlaȬ mentȱEuropejskiȱwȱ2008ȱr.ȱnaȱokresȱtrzechȱlat.ȱCalypsoȱ„skupiaȱsi¿ȱnaȱpozaseȬ zonowychȱ przepÙywachȱ turystówȱ naleČcychȱ doȱ czterechȱ grupȱ docelowychȱ turystykiȱ spoÙecznej1,ȱ przyȱ czymȱ przepÙywyȱ teȱ obejmowa°ȱ muszȱ przynajȬ mniejȱ dwaȱ paÚstwaȱ czÙonkowskieȱ lubȱ krajeȱ kandydujce”ȱ (Europa...ȱ 2010,ȱȱȱȱȱȱ s.ȱ10).ȱJegoȱzaÙoČeniemȱjestȱwspieranieȱpartnerstwȱmi¿dzyȱsektoremȱpubliczȬ nym,ȱprywatnymȱorazȱgospodarkȱspoÙeczn,ȱinspirowanychȱprzezȱKomisj¿ȱ Europejskȱ(KE)2.ȱCelemȱCalypsoȱjestȱwspieranieȱzatrudnienia,ȱprzeciwdziaȬ Ùanieȱsezonowoïciȱwȱturystyce,ȱrozwójȱobywatelstwaȱeuropejskiegoȱorazȱpoȬ 1ȱGrupyȱdoceloweȱturystykiȱspoÙecznejȱ(Calypso)ȱto:ȱseniorzy,ȱmÙodzieČȱ(wȱwiekuȱ18–30ȱlat),ȱniepeÙȬ nosprawneȱosobyȱdorosÙe,ȱrodzinyȱ(dzieci,ȱrodziceȱi/lubȱdziadkowie)ȱposiadajcyȱdokumentȱorganuȱkrajoȬ wegoȱkoordynujcegoȱpotwierdzajcyȱichȱtrudnȱsytuacj¿ȱ(finansow,ȱosobistȱlubȱniepeÙnosprawnoï°)ȱ–ȱ DziaÙaniaȱ...ȱ2010).ȱȱ 2ȱBudČet,ȱjakiȱprzewidzianoȱnaȱtenȱcelȱwȱ2009ȱrokuȱwyniósÙȱ1ȱmlnȱeuroȱ(http://ec.europa.eu).ȱ. WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU. 193.

(2) JoannaKOWALCZYKͲANIOB. prawaȱ stanuȱ gospodarekȱ regionalnych/lokalnychȱ poprzezȱ rozwójȱ turystykiȱ spoÙecznejȱ (http://ec.europa.eu).ȱ Pozaȱ tymȱ programȱ maȱ przyczyni°ȱ si¿ȱ doȱ akȬ tywnegoȱ starzeniaȱ si¿ȱ spoÙeczeÚstwaȱ europejskiego,ȱ aȱ caÙoï°ȱ podejmowaȬ nychȱ dziaÙaÚȱ maȱ by°ȱ zgodnaȱ zȱ zachowaniemȱ kryteriówȱ zrównowaČonegoȱ rozwojuȱ(DziaÙania...ȱ2010).ȱȱ ZatwierdzonyȱprzezȱParlamentȱEuropejskiȱpilotaČowyȱprojektȱpodȱnazȬ wȱ Calypsoȱ zostaÙȱ uruchomionyȱ wȱ drugiejȱ poÙowieȱ 2009ȱ r.ȱ Polskaȱ przystȬ piÙaȱdoȱprojektuȱiȱzȱwidocznymȱzaangaČowaniemȱuczestniczyȱwȱpracachȱnadȱ jegoȱksztaÙtem.ȱWȱramachȱpracȱprzygotowawczychȱorganizowanoȱseminariaȱ informacyjneȱ(np.ȱwȱlistopadzieȱ2009ȱrokuȱwȱWarszawieȱprzezȱMinisterstwoȱ SportuȱiȱTurystyki,ȱnast¿pnieȱweȱFrancji,ȱWÙoszech,ȱBelgii,ȱRumunii,ȱHiszpaȬ nii)ȱskierowaneȱdoȱpartnerówȱlokalnych,ȱbranČyȱturystycznej,ȱstowarzyszeÚ,ȱ wÙadzȱregionalnychȱiȱorganizacjiȱspoÙecznych.ȱIchȱcelemȱjestȱwspólneȱwypraȬ cowanieȱsystemuȱ rozwojuȱ iȱwymianyȱwȱramachȱeuropejskiejȱturystykiȱspoȬ Ùecznej.ȱ Dzi¿kiȱ Calypsoȱ powstaÙȱ m.in.ȱ spisȱ dobrychȱ praktykȱ stosowanychȱȱȱȱȱ wȱ paÚstwachȱ czÙonkowskich.ȱ Jakȱ podkreïlonoȱ wȱ komunikacieȱ KEȱ zȱ 30.06.ȱ 2010ȱr.,ȱ„istniejceȱdobreȱpraktyki,ȱzwÙaszczaȱzȱPóÙwyspuȱIberyjskiego,ȱudoȬ wadniaj,ȱ Čeȱ sektorȱ publicznyȱ moČeȱ finansowa°ȱ takiegoȱ rodzajuȱ mechanizȬ myȱ iȱ uzyska°ȱ pozytywnyȱ zwrotȱ zȱ inwestycjiȱ (ponadȱ 1,5ȱ euroȱ zaȱ kaČdeȱ wyȬ daneȱ euro),ȱ jeïliȱ uwzgl¿dni°ȱ zyskiȱ wynikajceȱ zȱ tworzeniaȱ nowychȱ miejscȱ pracy,ȱ dodatkoweȱ moČliwoïciȱ dlaȱ sektoraȱ prywatnegoȱ orazȱ przychodyȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱ zȱpodatkówȱuzyskaneȱdzi¿kiȱnasileniuȱdziaÙalnoïciȱgospodarczej.ȱKorzyïciȱteȱ majȱrównieČȱpozytywnyȱwpÙywȱnaȱkrajȱpochodzenia”ȱ(Europa...ȱ2010,ȱs.ȱ10).ȱȱ KomisjaȱEuropejskaȱzleciÙaȱprzeprowadzenieȱbadaÚȱweȱwszystkichȱpaÚȬ stwachȱ unijnychȱ uczestniczcychȱ wȱ projekcie.ȱ WyÙonieniȱ drogȱ przetarguȱ konsultanciȱ –ȱ Rambollȱ Managementȱ Consultingȱ (Belgia)ȱ wȱ konsurcjumȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱ zȱDétenteȱConsultantsȱ(Francja),ȱUniversytetemȱSapienzaȱ(WÙochy)ȱiȱLabourȱ Associadosȱ(Hiszpania)ȱprzygotowaliȱm.in.ȱanalizyȱprofilówȱposzczególnychȱ krajówȱ (Calypsoȱ studyȱ onȱ socialȱ tourismȱ –ȱ Poland,ȱ 2010)ȱ orazȱ finalnyȱ raportȱ ogÙoszonyȱpodczasȱczerwcowejȱkonferencjiȱwȱȱPalmaȱdeȱMallorca.ȱCelemȱraȬ portuȱbyÙoȱm.in.ȱwskazanieȱrealnychȱmechanizmówȱrozwojuȱstrukturȱwȱpaÚȬ stwachȱczÙonkowskich,ȱktóreȱb¿dȱkoordynowa°ȱwymian¿ȱgrupȱ(wȱramachȱ turystykiȱspoÙecznej),ȱjakȱiȱrozwizaÚȱumoČliwiajcychȱtymȱgrupomȱ(wȱtymȱ osobomȱstarszym)ȱwyjazdyȱturystyczneȱdoȱpaÚstwȱczÙonkowskichȱwȱramachȱ programu.ȱ Wartoȱ zauwaČy°,ȱ Čeȱ wspomnianaȱ konferencjaȱ zorganizowanaȱ podȱkoniecȱprezydencjiȱhiszpaÚskiejȱwȱUEȱwȱ2010ȱr.ȱbardzoȱwyraĊnieȱkoresȬ pondowaÙaȱzȱjednymȱzȱpriorytetówȱhiszpaÚskiegoȱMinisterstwaȱPrzemysÙu,ȱ TurystykiȱiȱHandlu,ȱjakimȱbyÙoȱ„wÙczenieȱdoȱpolitykiȱunijnejȱdotyczcejȱtuȬ rystykiȱ punktuȱ widzeniaȱ prezentowanegoȱ przezȱ sektor,ȱ aȱ zwÙaszczaȱ proȬ mowanieȱ europejskiejȱ turystykiȱ dlaȱ seniorów”.ȱ Wȱ efekcieȱ –ȱ opublikowanyȱ. 194. WARSZTATY Z GEOGRAFII TURYZMU.

(3) TURYSTYKAPOLSKICHSENIORÓW–EFEKTYPROJEKTUCALYPSO. nowyȱkomunikatȱKEȱdotyczcyȱturystykiȱzȱdniaȱ30.06.2010ȱr.ȱ(Europa...ȱ2010)ȱ wïródȱ 21ȱ propozycjiȱ dziaÙaÚȱ naȱ rzeczȱ utrzymaniaȱ pozycjiȱ Europyȱ jakoȱ najȬ popularniejszegoȱ kierunkuȱ turystycznegoȱ naȱ ïwiecieȱ uwzgl¿dniÙȱ jednoȱ rozȬ wizanieȱnawizujceȱbezpoïrednioȱdoȱprojektuȱCalypso.ȱJestȱnimȱ„przedÙuȬ Čenieȱsezonuȱturystycznego”ȱzaÙoČoneȱpoprzezȱusprawnienieȱprogramuȱwyȬ mianyȱturystycznejȱumoČliwiajcejȱmÙodymȱludziom,ȱ osobomȱstarszym,ȱroȬ dzinomȱoȱniskichȱdochodachȱorazȱosobomȱoȱograniczonejȱmobilnoïciȱpodróȬ Čowanieȱpozaȱsezonemȱturystycznym.ȱȱ. ȱ ȱ ȱ. Profilȱpolskiegoȱsenioraȱȱ (wedÙugȱCalypsoȱStudyȱonȱSocialȱTourism,ȱ2010)ȱ. ȱ WedÙugȱ analizyȱ przygotowanejȱ dlaȱ Polskiȱ przezȱ wspomnianychȱ wczeïniejȱ konsultantówȱ polscyȱ seniorzyȱ toȱ grupaȱ niejednolita.ȱ Jestȱ toȱ m.in.ȱ konsekȬ wencjȱȱprzyj¿tegoȱwȱPolsceȱzaÙoČenia,ȱwȱmyïlȱktóregoȱsenioremȱjestȱosobaȱ powyČejȱ 50ȱ rokuȱ Čycia,ȱ podczasȱ gdyȱ wȱ wi¿kszoïciȱ krajówȱ UEȱ wyznaczniȬ kiemȱ wiekuȱ senioraȱ jestȱ osigni¿cieȱ 65ȱ lat3.ȱ Wȱ populacjiȱ polskichȱ seniorówȱ wyraĊnieȱwyodr¿bniajȱsi¿ȱdwieȱsubpopulacjeȱ–ȱpierwszȱtworzyȱpokolenieȱ przedwojenneȱ(osobyȱurodzoneȱwȱlatachȱ20.–40.ȱXXȱwieku),ȱdrugȱpokolenieȱ powojennegoȱ wyČuȱ (urodzeniȱ wȱ latachȱ 1946–19604).ȱ Pierwszaȱ grupaȱ jestȱ ukierunkowanaȱtradycyjnieȱiȱnieȱwykazuje,ȱzdaniemȱautorówȱraportu,ȱgotoȬ woïciȱponoszeniaȱwydatkówȱnaȱturystyk¿,ȱdrugaȱ–ȱoȱodmiennejȱsytuacjiȱspoȬ Ùecznejȱ iȱ niecoȱ innychȱ wartoïciachȱ –ȱ przejawiaȱ wzrastajceȱ zainteresowanieȱ turystykȱwȱmiar¿ȱswoichȱmoČliwoïciȱ(autorzyȱraportuȱupatrujȱwȱtymȱzaȬ chowaniuȱ m.in.ȱ efektuȱ zamkni¿ciaȱ granicȱ przedȱ 1989ȱ r.).ȱ Oszacowanyȱ mieȬ si¿cznyȱdochódȱpolskiegoȱsenioraȱwynosiȱ306ȱeuro.ȱWedÙugȱraportu,ȱPolacyȱ powyČejȱ50.ȱrokuȱČyciaȱnajch¿tniejȱsamodzielnieȱplanujȱwyjazdyȱwypoczynȬ kowe.ȱ Zeȱ zorganizowanychȱ formȱ preferujȱ sanatoriaȱ (dofinansowaneȱ przezȱ NFZ).ȱJakoȱnielicznychȱokazjonalnychȱorganizatorówȱwypoczynkuȱtejȱgrupyȱ 3ȱSeniorȱ–ȱsÙowoȱpochodzceȱzȱj¿zykaȱÙaciÚskiegoȱoznaczaȱ„starszy”ȱ(senexȱ–ȱstary).ȱWȱliteraturzeȱmarȬ ketingowejȱsenioramiȱnazywaȱsi¿ȱosobyȱwȱwiekuȱ60ȱlatȱiȱwi¿cej.ȱJednoczeïnieȱmoČnaȱwȱobr¿bieȱtejȱgrupyȱ wyróČni°ȱwieleȱróČnychȱsegmentów.ȱWïródȱlicznychȱdeterminantȱzachowaÚȱrynkowychȱseniorówȱistotnyȱ jestȱwedÙugȱgNIADEKȱ(2007)ȱsystemȱwartoïci,ȱktóryȱopieraȱsi¿ȱzarównoȱnaȱwartoïciachȱuniwersalnych,ȱjakȱȱȱȱ iȱpokoleniowych.ȱTeȱdrugieȱsȱpunktemȱwyjïciaȱdlaȱdemografów,ȱktórzyȱwyróČniajȱgrupyȱzeȱwzgl¿duȱnaȱ tzw.ȱkohorty.ȱObecneȱpokolenieȱseniorówȱtoȱgÙównieȱpokolenieȱkohortyȱpowojennejȱiȱwchodzceȱwȱwiekȱ senioralnyȱpokolenieȱbabyȬboomersȱ(gNIADEKȱ2007).ȱȱ 4ȱOgóÙemȱwȱokresieȱ1946–1960ȱwȱfazieȱpowojennejȱkompensacjiȱurodziÙoȱsi¿ȱ11,12ȱmlnȱosób,ȱspoïródȱ którychȱȱpoȱdziïȱdzieÚȱČyjeȱokoÙoȱ8ȱmlnȱ(gNIADEKȱ2007).ȱ. WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU. 195.

(4) JoannaKOWALCZYKͲANIOB. autorzyȱ raportuȱ wskazaliȱ lokalneȱ organizacje,ȱ m.in.ȱ uniwersytetyȱ trzeciegoȱ wieku.ȱPomini¿toȱnatomiastȱdoï°ȱpopularneȱwȱtymȱpokoleniuȱPolakówȱwyȬ jazdyȱ organizowaneȱ przezȱ KoïcióÙȱ (KOWALCZYKȬANIORȱ 2007).ȱ Wȱ oparciuȱȱȱȱȱȱȱ oȱdaneȱInstytutuȱTurystykiȱwskazanoȱjakoȱdominujceȱwyjazdyȱkrótkieȱ(doȱ pi¿ciuȱ dni),ȱ wïródȱ krajowychȱ najcz¿ïciejȱ naȱ wybrzeČeȱ Morzaȱ BaÙtyckiego,ȱ Mazuryȱ iȱ Podlasie,ȱ wïródȱ zagranicznychȱ doȱ Czechȱ iȱ SÙowacji,ȱ orazȱ równieȱ istotneȱwȱostatnichȱlatachȱwzgl¿dnieȱtanieȱwyjazdyȱdoȱciepÙychȱkrajówȱ–ȱTuȬ nezji,ȱ Egiptu,ȱ Grecji.ȱ Jedneȱ iȱ drugieȱ przewaČnieȱ odbywaneȱ sȱ wȱ towarzyȬ stwieȱrodzinyȱlubȱznajomych.ȱȱ grednieȱwydatkiȱponoszoneȱpodczasȱpodróČyȱkrajowychȱprzezȱpolskichȱ seniorówȱoszacowanoȱnaȱpoziomieȱ15ȱeuroȱnaȱdzieÚ,ȱnatomiastȱpodczasȱwyȬ jazdówȱzagranicznychȱ35ȱeuroȱnaȱdzieÚ.ȱWïródȱinnychȱcechȱwyróČniajcychȱ analizowanȱ grup¿ȱ podkreïlonoȱ zwyczajȱ Ùczeniaȱ podróČyȱ wypoczynkoȬ wychȱzȱodwiedzinamiȱkrewnychȱiȱznajomych,ȱjakȱiȱpostrzeganieȱsamychȱsieȬ bieȱ jakoȱ „zbytȱ starych”ȱ iȱ „zbytȱ chorych”ȱ abyȱ podejmowa°ȱ wyjazdy.ȱ Wïródȱ problemówȱiȱpowodówȱbrakuȱwyjazdówȱtejȱgrupyȱwskazanoȱm.in.ȱtrudnoïciȱ zȱdost¿pemȱdoȱtransportu,ȱproblemyȱfinansoweȱorazȱniskȱwiedz¿ȱoȱpotrzeȬ bachȱ seniorówȱ wïródȱ pracownikówȱ obsÙugiȱ turystycznej.ȱ Polscyȱ seniorzy,ȱȱȱȱ wȱmyïlȱprezentowanegoȱraportu,ȱwyraĊnieȱwskazuj,ȱzainteresowanieȱtaniȬ miȱpodróČamiȱdoȱciepÙychȱkrajówȱwȱokresieȱodȱjesieniȱdoȱwiosny.ȱȱ ȱ ȱ ȱ. EuropeȱSeniorȱTourismȱ. ȱ EuropeȱSeniorȱTourismȱjestȱprzedsi¿wzi¿ciemȱwpisujcymȱsi¿ȱwȱramyȱdziaÙaÚȱ przygotowawczychȱ Parlamentuȱ iȱ Komisjiȱ Europejskiejȱ Calypso,ȱ któreȱ m.in.ȱ propagujȱ wprowadzanieȱ projektówȱ turystykiȱ spoÙecznejȱ wïródȱ paÚstwȱ czÙonkowskich,ȱzeȱwzgl¿duȱnaȱwag¿ȱspoÙecznȱiȱgospodarcz,ȱjakȱposiadajȱ projektyȱ juČȱ istniejceȱ (wȱ przypadkuȱ Hiszpaniiȱ programȱ IMSERSO5).ȱ ProȬ gramȱ pilotaČowyȱ Europeȱ Seniorȱ Tourismȱ (EST)ȱ rozpoczÙȱ si¿ȱ 1ȱ paĊdziernikaȱ 2009ȱ r.ȱ Komercjalizacjȱ projektuȱ zajmowaÙoȱ si¿ȱ biuroȱ Viajesȱ Zoetrope,ȱ podȱ znakiemȱhandlowymȱTravelȱSenior.ȱFirmaȱtaȱpodpisaÙaȱumowyȱzȱróČnymiȱloȬ kalnymiȱagencjamiȱiȱbiuramiȱpodróČyȱwȱ14ȱkrajachȱUniiȱEuropejskiej,ȱaȱtakČeȱ zȱsiedmiomaȱliniamiȱlotniczymi.ȱProgramȱskierowanoȱdoȱosóbȱwȱwiekuȱpoȬ wyČejȱ 55ȱ latȱ zamieszkaÙychȱ wȱ krajachȱ czÙonkowskichȱ UEȱ (zȱ wyÙczeniemȱ 5ȱ Funkcjonujcyȱ wȱ latachȱ odȱ 1982ȱ programȱ IMSERSOȱ jestȱ programemȱ wakacjiȱ dlaȱ osóbȱ starszychȱȱȱȱȱȱȱ wȱramachȱInstytutuȱOsóbȱStarszychȱiȱOpiekiȱSpoÙecznejȱwȱHiszpanii.ȱRocznieȱbierzeȱwȱnimȱudziaÙȱokoÙoȱȱȱȱȱ 1ȱmlnȱosóbȱ(KOSMACZEWSKAȱ2010,ȱszerzejȱoȱprogramieȱIMSERSOȱtakČeȱGÓRSKAȱ2010).ȱ. 196. WARSZTATY Z GEOGRAFII TURYZMU.

(5) TURYSTYKAPOLSKICHSENIORÓW–EFEKTYPROJEKTUCALYPSO. Hiszpanii,ȱNiemiec,ȱWielkiejȱBrytanii,ȱSzwecji,ȱFinlandii,ȱEstonii,ȱLitwyȱiȱRotȬ wy)ȱ–ȱrys.ȱ1.ȱȱ. ȱ. DOFINANSOWANIE: 0. 250. 500 KM. 100 EURO 150 EURO. ȱ. ȱ. Rys.ȱ1.ȱKrajeȱUniiȱEuropejskiejȱobj¿teȱprogramemȱEuropeȱSeniorȱTourismȱ odȱpaĊdziernikaȱ2009ȱdoȱkwietniaȱ2010ȱr.ȱ ródÙo:ȱopracowanieȱwÙasneȱnaȱpodstawieȱwww.europeseniortourism.euȱ ȱ ȱ. Rcznieȱprzygotowanoȱ80ȱtys.ȱmiejscȱnaȱsezonȱodȱpaĊdziernikaȱ2009ȱdoȱ kwietniaȱ2010ȱr.ȱWyjazdyȱmogÙyȱmie°ȱ róČnȱ dÙugoï°ȱ–ȱodȱ 8Ȭdniowychȱ (sieȬ demȱnoclegów),ȱpoprzezȱ15Ȭdnioweȱ(14ȱnoclegów),ȱ22Ȭdnioweȱ(21ȱnoclegów)ȱ doȱ29Ȭdniowychȱ(28ȱnoclegów).ȱOfertaȱobejmowaÙa:ȱkosztyȱpodróČyȱwȱobieȱ strony,ȱzakwaterowanieȱzeȱïniadaniamiȱorazȱobiadokolacjami,ȱtransferyȱpoȬ mi¿dzyȱlotniskiemȱiȱhotelemȱwȱmiejscuȱpobytuȱwȱdniuȱprzyjazduȱiȱwyjazdu,ȱ programȱrozrywkowyȱorazȱubezpieczenie.ȱProgramemȱobj¿toȱponadȱ50ȱnadȬ morskichȱhoteliȱczterogwiazdkowych.ȱWȱprojekcieȱwzi¿ÙyȱudziaÙȱdwaȱregioȬ nyȱ Hiszpanii:ȱ Wyspyȱ Balearyȱ (Majorka,ȱ Minorkaȱ iȱ Ibiza)ȱ orazȱ Andaluzjaȱ (CostaȱdelȱSolȱiȱCostaȱdeȱLaȱLuz).ȱMaksymalnyȱkosztȱwyjazduȱustalonyȱprzezȱ stron¿ȱ hiszpaÚskȱ wyniósÙȱ odȱ 365ȱ euroȱ zaȱ pobytȱ najkrótszyȱ (8Ȭdniowy)ȱ doȱ WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU. 197.

(6) JoannaKOWALCZYKͲANIOB. 855ȱeuroȱzaȱpobytȱnajdÙuČszyȱ(29Ȭdniowy)6.ȱCoȱistotne,ȱrzdȱhiszpaÚskiȱorazȱ rzdyȱregionówȱAndaluzjiȱiȱwyspȱBalearówȱpokrywaÙyȱcz¿ï°ȱkosztówȱkwotȱ 100ȱlubȱ150ȱeuroȱ(wȱzaleČnoïciȱodȱkrajuȱzamieszkania7).ȱWartoȱprzypomnie°,ȱ ČeȱzȱperspektywyȱHiszpaniiȱistotnymȱcelemȱprojektuȱbyÙaȱreaktywacjaȱdziaȬ ÙalnoïciȱgospodarczejȱwȱhiszpaÚskichȱcentrachȱturystycznychȱpozaȱsezonem,ȱ dzi¿kiȱaktywnejȱpolityceȱzatrudnienia,ȱktóraȱutrzymywaÙabyȱstareȱiȱtworzyÙaȱ noweȱmiejscaȱpracy.ȱȱ WedÙugȱdost¿pnychȱdanychȱzȱedycjiȱprogramuȱESTȱwȱsezonieȱ2009/2010ȱ skorzystaÙoȱ45ȱtys.ȱEuropejczyków8.ȱOgóÙemȱudzielonoȱponadȱ370ȱtys.ȱnocleȬ gów.ȱWȱanalizowanymȱokresieȱHiszpanieȱzainwestowaliȱwȱopisanyȱprogramȱ Ùcznieȱ 5,3ȱ mlnȱ euro,ȱ wȱ tymȱ 22%ȱ pochodziÙoȱ odȱ administracjiȱ hiszpaÚskiej,ȱȱȱȱȱȱȱȱ aȱ78%ȱzȱinnychȱĊródeÙȱ(gÙównieȱregionalnych).ȱKaČdeȱzainwestowaneȱ1ȱeuroȱ daÙoȱ1,55ȱeuro.ȱWedÙugȱtychȱszacunkówȱprogramȱESTȱprzyniósÙȱ29ȱmlnȱeuro,ȱ zȱtegoȱ22,5mlnȱeuroȱzostaÙoȱwȱHiszpanii.ȱSymptomatyczne,ȱČeȱwedÙugȱproȬ wadzonychȱ badaÚȱ ankietowychȱ dziewi¿ciuȱ naȱ 10ȱ badanychȱ uczestnikówȱ ESTȱnigdyȱwczeïniejȱnieȱbyÙoȱwȱHiszpaniiȱ(www.ec.europa.eu;www.europeȬ seniortourism.eu).ȱ ȱ ȱ ȱ. PolscyȱseniorzyȱwȱramachȱEuropeȱSeniorȱTourismȱ. ȱȱ. ȱ. WïródȱpolskichȱpartnerówȱpierwszejȱedycjiȱprogramuȱESTȱznalazÙyȱsi¿ȱm.in.ȱ wspóÙpracujceȱ zȱ hiszpaÚskimȱ touroperatoremȱ Rainbowȱ Tours,ȱ Eccoȱ HoliȬ day,ȱEximȱTours,ȱWatraȱTravel,ȱJaguarȱTravel,ȱLufthansaȱCityȱCenterȱ–ȱKatoȬ wice,ȱInvitatio,ȱFlugoȱiȱBiuroȱPodróČyȱMaÙgorzatyȱKruppe.ȱPartneremȱwspieȬ rajcymȱ wdraČanieȱ naȱ terenieȱ Polskiȱ projektuȱ rzduȱ Hiszpaniiȱ byÙȱ ponadtoȱ UniwersytetȱTrzeciegoȱWiekuȱSGH.ȱȱ Wȱsezonieȱ2009/2010ȱPolacyȱmieliȱdoȱdyspozycjiȱ10ȱtys.ȱzȱ80ȱtys.ȱmiejscȱȱȱ wȱczterogwiazdkowychȱhotelachȱwȱkurortachȱnaȱPóÙwyspieȱIberyjskimȱiȱpoȬ pularnychȱwyspachȱ–ȱȱMajorceȱiȱIbizie.ȱPodȱwzgl¿demȱliczebnoïciȱbyliȱtrzeciȱ –ȱ poȱ mieszkaÚcachȱ Grecjiȱ iȱ WÙochȱ –ȱ wȱ gronieȱ 15ȱ nacj,ȱ któraȱ skorzystaÙaȱȱȱȱȱȱȱȱȱ zȱsubwencjonowanychȱwycieczek.ȱWȱsumie,ȱnaȱwypoczynekȱpozaȱszczytemȱ 6ȱ Ostateczneȱ cenyȱ sprzedaČyȱ ofertȱ ESTȱ wȱ sezonieȱ 2009/2010ȱ wynosiÙy:ȱ 8ȱ dniȱ –ȱ 365ȱ euro,ȱ 15ȱ dniȱ –ȱȱȱȱȱȱ 524ȱeuro,ȱ22ȱdniȱ–ȱ700ȱeuro,ȱ29ȱdniȱ–ȱ855ȱeuro.ȱȱ 7ȱ Beneficjenciȱ zȱ Czech,ȱ Polski,ȱ SÙowacjiȱ iȱ W¿gierȱ otrzymaliȱ najwyČszȱ kwot¿ȱ dofinansowania,ȱ tj.ȱ 150ȱeuro.ȱ 8ȱLiczbaȱtaȱbyÙabyȱwi¿kszaȱgdybyȱnieȱm.in.ȱskasowaneȱ6100ȱrezerwacjiȱwȱkwietniuȱ2010ȱr.ȱzwizaneȱȱ zȱzakÙóceniamiȱwȱruchuȱlotniczym,ȱjakieȱspowodowaÙȱwybuchȱislandzkiegoȱwulkanuȱEyjafjoell.ȱȱ. 198. WARSZTATY Z GEOGRAFII TURYZMU.

(7) TURYSTYKAPOLSKICHSENIORÓW–EFEKTYPROJEKTUCALYPSO. sezonuȱ wyjechaÙoȱ zȱ Polskiȱ 7102ȱ osobyȱ (dlaȱ porównaniaȱ –ȱ zȱ Czech,ȱ SÙowacjiȱȱȱȱȱȱ iȱW¿gierȱÙcznieȱjedynieȱ627ȱosób)9.ȱWi¿kszoï°,ȱprawieȱ82%ȱ(5811),ȱwybraÙoȱ Andaluzj¿,ȱ1291ȱosóbȱpoleciaÙoȱnaȱBalearyȱ–ȱrys.ȱ2.ȱȱ. ȱ. 0. 100. 200KM. P ORT UGAL. IA. FR A N C JA. 18% (1291). 82% (5811). 18% (1291). ODSETEK POLAKÓW UCZESTNICZĄCYCH W 1. EDYCJI EST LICZBA POLAKÓW UCZESTNICZĄCYCH W 1. EDYCJI EST REGIONY BIORĄCE UDZIAà W 2. EDYCJI EST ȱ. ȱ. Rys.ȱ2.ȱUczestnictwoȱpolskichȱseniorówȱwȱEuropeȱSeniorȱTourismȱȱ wȱsezonieȱ2009/2010ȱorazȱregionyȱbiorceȱudziaÙȱwȱdrugiejȱedycjiȱESTȱ ródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasneȱnaȱpodstawieȱdanychȱwww.ec.europa.euȱ. ȱ. Oficjalneȱ daneȱ UNWTOȱ pokazuj,ȱ Čeȱ wȱ 2009ȱ r.ȱ Hiszpani¿ȱ odwiedziÙoȱ 52,2ȱmlnȱturystówȱzagranicznych,ȱtj.ȱprawieȱ9%ȱmniejȱniČȱwȱrokuȱpoprzedȬ nim.ȱ Nadalȱ jednakȱ pozostaÙaȱ 3.ȱ wȱ skaliȱ ïwiataȱ najliczniejȱ odwiedzanymȱ krajemȱprzezȱcudzoziemców.ȱPolacyȱstanowiliȱwïródȱnichȱjedynieȱniecaÙyȱ1%ȱ turystówȱ zagranicznychȱ (www.worldȬtourism.org).ȱ Wartoȱ zauwaČy°,ȱ Čeȱ odȱ 2003ȱ r.,ȱ wȱ którymȱ otwartoȱ Biuroȱ Radcyȱ ds.ȱ Turystykiȱ Ambasadyȱ Hiszpaniiȱȱȱ wȱ Polsce,ȱ liczbaȱ turystówȱ polskichȱ wȱ Hiszpaniiȱ wzrosÙaȱ ponadtrzykrotnie.ȱȱȱ Wȱrokuȱ2008ȱwȱhotelachȱwȱHiszpaniiȱzameldowaÙoȱsi¿ȱprawieȱ359ȱtys.ȱturyȬ stówȱ zȱ Polski.ȱ Wȱ 2009ȱ rokuȱ byÙoȱ toȱ prawieȱ 366ȱ tys.ȱ turystów.ȱ Wȱ 2010ȱ r.ȱ doȱ 9ȱ Dlaȱ porównania,ȱ wȱ 2009ȱ r.ȱ wedÙugȱ danychȱ ITȱ wȱ wyjazdachȱ zagranicznychȱ uczestniczyÙoȱ okoÙoȱȱȱȱȱȱ 100ȱtys.ȱpolskichȱseniorów.ȱ. WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU. 199.

(8) JoannaKOWALCZYKͲANIOB. koÚcaȱ lipcaȱ zameldowaÙoȱ si¿ȱ ponadȱ 207ȱ tys.ȱ obywateliȱ Polski.ȱ SymptomaȬ tyczne,ȱČeȱwȱokresieȱodȱstyczniaȱdoȱpaĊdziernikaȱ2009ȱr.ȱbyÙȱtoȱjedynyȱrynek,ȱ opróczȱ Stanówȱ Zjednoczonych,ȱ któryȱ odnotowaÙȱ wzrostȱ turystówȱ (2,1%)ȱ (www.europeseniortourism.eu).ȱ WedÙugȱ raportuȱ finalnegoȱ Calypsoȱ programȱ ESTȱ zostaÙȱ bardzoȱ dobrzeȱ przyj¿ty.ȱJesieniȱ2010ȱr.ȱruszyÙaȱdrugaȱedycjaȱtegoȱprojektu,ȱwȱramachȱktórejȱ przygotowanoȱ niecoȱ wi¿cejȱ miejsc.ȱ Doȱ programuȱ doÙczyÙȱ kolejnyȱ regionȱ –ȱ Walencja.ȱWȱsumieȱdopÙatamiȱobj¿tychȱzostanieȱ80ȱtys.ȱmiejscȱwȱAndaluzji,ȱ 20ȱtys.ȱnaȱBalearachȱiȱ16ȱtys.ȱwȱrejonieȱWalencji10.ȱWȱstosunkuȱdoȱpierwszejȱ edycjiȱzmodyfikowanoȱstruktur¿ȱprocedurȱrezerwacyjnychȱ(kaČdeȱbiuroȱdysȬ ponujeȱ kontyngentemȱ miejscȱ wȱ samolocieȱ iȱ dokonujeȱ sprzedaČyȱ doȱ okreïȬ lonegoȱlimitu),ȱwprowadzonaȱzostaÙaȱmoČliwoï°ȱwyjazduȱ(takČeȱdofinansoȬ wanego)ȱ zȱ osobȱ towarzyszcȱ wȱ dowolnymȱ wieku,ȱ aȱ cenaȱ maksymalnaȱ ustalonaȱnaȱt¿ȱedycj¿ȱprzezȱrzdȱHiszpaniiȱjestȱniecoȱwyČszaȱ(393ȱeuroȱzaȱoïȬ miodniowyȱpobyt).ȱZeȱstronyȱpolskiejȱumowyȱpodpisaÙoȱosiemȱbiurȱpodróȬ Čy11ȱ (Neckermannȱ Polska,ȱ Rainbowȱ Tours,ȱ Watraȱ Travel,ȱ Euroȱ 90ȱ Travel,ȱ EximȱTours,ȱKruppe,ȱInvitatioȱiȱBeeȱFree).ȱBiorceȱudziaÙȱwȱprojekcieȱpolskieȱ biuraȱspodziewajȱsi¿ȱznacznegoȱwzrostuȱliczbyȱuczestnikówȱwȱodniesieniuȱ doȱpierwszejȱedycjiȱprogramu.ȱWedÙugȱhiszpaÚskichȱszacunków,ȱwȱsezonieȱ 2010/2011ȱzȱprogramuȱskorzystaȱokoÙoȱ10–12ȱtys.ȱPolaków.ȱȱ ȱ ȱ ȱ. KorzyïciȱprojektuȱCalypsoȱzȱperspektywyȱpolskiegoȱsenioraȱ EfektȱCalypsoȱ. ȱ PozostajcȱpozaȱrozwaČaniamiȱoȱskutkachȱprogramuȱESTȱdlaȱstronyȱorganiȬ zatorówȱ –ȱ zarównoȱ hiszpaÚskiejȱ jakȱ iȱ polskiej12,ȱ wartoȱ zastanowi°ȱ si¿ȱ nadȱ efektamiȱ tegoȱ programuȱ dlaȱ polskichȱ seniorów.ȱ Powodemȱ jestȱ przedeȱ wszystkimȱprecedensowyȱcharakterȱpodj¿tegoȱprzedsi¿wzi¿cia,ȱm.in.ȱczynneȱ zaangaČowanieȱ wȱ nieȱ najwyČszychȱ strukturȱ unijnychȱ iȱ ichȱ polskichȱ odpoȬ 10ȱ Odȱ paĊdziernikaȱ 2010ȱ r.ȱ programȱ obejmujeȱ hoteleȱ naȱ Costaȱ delȱ Sol,ȱ Costaȱ deȱ laȱ Luz,ȱ wȱ Almeriiȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱ iȱGrenadzieȱ(Andaluzja),ȱnaȱMajorce,ȱMinorceȱiȱIbizie,ȱBenidorm,ȱGandiaȱiȱPeñiscolaȱ(RegionȱWalencji).ȱȱ 11ȱBiorceȱudziaÙȱwȱprogramieȱpolskieȱbiuraȱsprzedajȱtygodnioweȱwyjazdyȱnaȱCostaȱdelȱSolȱiȱCostaȱ deȱlaȱLuzȱwȱcenieȱokoÙoȱ1700ȱzÙȱzaȱosob¿ȱzȱdarmowymȱdodatkowymȱubezpieczeniemȱodȱnast¿pstwȱnieȬ szcz¿ïliwychȱwypadkówȱiȱchoróbȱprzewlekÙych.ȱ 12ȱ Wïródȱ wymiernychȱ korzyïciȱ dlaȱ polskichȱ kontrahentówȱ jestȱ widocznyȱ wzrostȱ liczbyȱ seniorówȱ wïródȱ klientówȱ biurȱ uczestniczcychȱ wȱ programie,ȱ np.ȱ Rainbowȱ Toursȱ (793ȱ osobyȱ wȱ ramachȱ programuȱȱȱȱȱ wȱ2009ȱ–ȱtj.ȱ20%ȱwzrostȱofertyȱdoȱHiszpanii),ȱNeckermannȱPolskaȱ(doȱ10%),ȱWatraȱTravelȱ(ok.ȱ1ȱtys.ȱosób),ȱ EximȱToursȱ(planowaÙȱwysÙa°ȱwȱ2010ȱr.ȱȱpi¿°ȱrazyȱwi¿cejȱseniorówȱniČȱwȱsezonieȱubiegÙym).ȱ. 200. WARSZTATY Z GEOGRAFII TURYZMU.

(9) TURYSTYKAPOLSKICHSENIORÓW–EFEKTYPROJEKTUCALYPSO. wiedników,ȱktóreȱwȱszerokoȱzakrojonejȱakcjiȱinformacyjnejȱpeÙniÙyȱspoÙecznȱ rol¿ȱ niejakoȱ gwarantaȱ wiarygodnoïciȱ iȱ bezpieczeÚstwaȱ dlaȱ takȱ nieufnegoȱ klienta,ȱjakimȱjestȱ seniorȱwȱtrudnymȱdlaȱ rynkuȱturystycznegoȱ kryzysowymȱ rokuȱ2009.ȱȱȱ. ȱ. EKONOMICZNE. BEZPOĝREDNIE „MODA” NA Europe Senior Tourism. DOĝWIADCZENIE TURYSTYCZNE. POĝREDNIE. BEZPOĝREDNIE. AKTYWIZACJA ĝRODOWISKA (m.in. powstanie portali spoáecznoĞciowych, blogów itp. (relacje, dyskusje). OFERTA EST. (4* za cenĊ 3*). + UBEZPIECZENIA GRATIS. +. WZROST ĝWIADOMOĝCI EUROPEJSKIEJ. ZNIĩKA DLA OSOBY TOWARZYSZĄCEJ W DOWOLNYM WIEKU (2010). AKTYWNOĝû POZNAWCZA POMYĝLNE STARZENIE SIĉ (aktywnoĞü poznawcza i turystyczna). DEKLAROWANY WZROST JAKOĝCI USàUG. DYSKUSJA SPOàECZNA. INNE. POĝREDNIE WIĉKSZE ZNIĩKI W POZOSTAàYCH OFERTACH KATALOGOWYCH. NOWE OFERTY DLA SENIORÓW, PROGRAMY WàASNE B.P. np. Itaka-Hiszpania, Exim Tours – Hiszpania, Tunezja Neckermann Polska – Wyspy Kanaryjskie, Tunezja. DOSTRZEĩENIE NOWEGO SEGMENTU RYNKU TURYSTYCZNEGO (JEGO SPECYFIKI). INNE. ȱ. ȱ. Rys.ȱ3.ȱKorzyïciȱekonomiczneȱorazȱspoÙeczneȱprogramuȱESTȱdlaȱpolskiegoȱsenioraȱ ródÙo:ȱopracowanieȱwÙasneȱ. ȱ. WȱperspektywieȱpolskiegoȱsenioraȱpierwszaȱedycjaȱprogramuȱESTȱprzyȬ niosÙaȱwieleȱkorzyïci.ȱMoČnaȱjeȱumownieȱuporzdkowa°ȱwȱdwieȱgrupy.ȱPierȬ wszȱ stanowiȱ korzyïciȱ oȱ wymiarzeȱ ekonomicznymȱ –ȱ odnoszceȱ si¿ȱ gÙówȬ nieȱdoȱoferty,ȱdrugȱgrup¿ȱmoČnaȱokreïli°ȱjakoȱkorzyïciȱspoÙeczneȱ–ȱrys.ȱ3.ȱ Wȱodniesieniuȱdoȱpierwszejȱgrupyȱwychodzcȱodȱpodstawy,ȱjakȱstanoȬ wiȱ samaȱ ofertaȱ EST,ȱ którȱ –ȱ upraszczajcȱ –ȱ moČnaȱ okreïli°ȱ jakoȱ czteroȬ gwiazdkoweȱ ïwiadczeniaȱ wȱ cenieȱ trzygwiazdkowych,ȱ polscyȱ kontrahenciȱ najcz¿ïciejȱ doÙczajȱ darmowoȱ (wȱ 2010ȱ r.)ȱ doȱ ofertyȱ podstawowejȱ pakietȱ WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU. 201.

(10) JoannaKOWALCZYKͲANIOB. ubezpieczeÚȱ(m.in.ȱodȱchoróbȱprzewlekÙych,ȱnast¿pstwȱnieszcz¿ïliwychȱwyȬ padków),ȱ zaïȱ wȱ caÙejȱ europejskiejȱ drugiejȱ edycjiȱ programuȱ dodanoȱ zniČk¿ȱ dlaȱosobyȱtowarzyszcejȱwȱdowolnymȱwieku.ȱJednoczeïnieȱodȱ2009ȱr.,ȱniezaȬ leČnieȱ odȱ ESTȱ naȱ sezonȱ paĊdziernik–kwiecieÚ,ȱ polskieȱ biuraȱ podróČyȱ przyȬ gotowaÙyȱzdecydowanieȱwi¿cejȱofertȱdlaȱseniorów.ȱCz¿ï°ȱzȱnichȱponadtoȱnaȱ wzórȱESTȱopracowaÙoȱwÙasneȱprogramyȱ(nierzadkoȱoȱzbliČonejȱnazwie)ȱpoȬ zyskujcȱ samodzielneȱ dofinansowaniaȱ wȱ wybranychȱ regionachȱ basenuȱ Morzaȱgródziemnegoȱ(np.ȱItakaȱ–ȱHiszpania,ȱEximȱToursȱ–ȱHiszpania,ȱTuneȬ zja,ȱNeckermannȱPolskaȱ–ȱWyspyȱKanaryjskie,ȱȱ Tunezja).ȱSeniorzyȱ uzyskaliȱ takČeȱ zdecydowanieȱ wi¿kszeȱ zniČkiȱ wȱ pozostaÙejȱ ofercieȱ katalogowej.ȱ KonȬ sekwencjȱjednoczeïnieȱpodj¿tejȱprzezȱseniorówȱkrytycznejȱdyskusjiȱnadȱnieȱ zawszeȱzadowalajcȱjakoïciȱïwiadczonychȱusÙug13ȱpodczasȱpierwszejȱedyȬ cjiȱprogramu,ȱcoȱby°ȱmoČeȱwynikaÙoȱm.in.ȱzȱinnychȱprzyzwyczajeÚȱiȱoczekiȬ waÚȱ (np.ȱ tÙumaczeniaȱ naȱ j¿zykȱ polskiȱ przewodnikówȱ wȱ obiektachȱ turyȬ stycznych)ȱ jestȱ rotacjaȱ wȱ obr¿bieȱ polskichȱ kontrahentówȱ iȱ deklarowanyȱ wzrostȱ jakoïciȱ usÙugȱ wȱ drugiejȱ edycji.ȱ DziaÙaniaȱ teȱ wskazujȱ naȱ stopnioweȱ dostrzeganieȱ iȱ docenianieȱ polskichȱ seniorówȱ jakoȱ nowegoȱ segmentuȱ rynkuȱ turystycznego.ȱȱ Wȱ zakresieȱ korzyïciȱ spoÙecznychȱ moČnaȱ wskaza°ȱ swoistȱ „mod¿”ȱ naȱ EST,ȱktóraȱjestȱwidocznaȱchociaČbyȱwȱlicznychȱrelacjachȱ(tzw.ȱefektȱdemonȬ stracji)ȱ iȱ dyskusjachȱ prowadzonychȱ naȱ wieluȱ nowoȱ powstaÙychȱ portalachȱ spoÙecznoïciowych,ȱblogachȱitp.ȱDowodzȱoneȱponadtoȱwzrostuȱzainteresoȬ waniaȱinnymiȱkulturamiȱ(aktywnoï°ȱpoznawcza)ȱiȱnarastaniaȱdoïwiadczeniaȱ turystycznego.ȱWszystkoȱtoȱsprzyjaȱzarównoȱaktywizacjiȱiȱintegracjiȱprzynajȬ mniejȱcz¿ïciȱanalizowanegoȱïrodowiskaȱ(zwi¿kszaniuȱwi¿ziȱwewntrzpokoȬ leniowej),ȱjakȱiȱtworzeniuȱinterakcjiȱspoÙecznych,ȱktóreȱstopniowoȱotwierajȱ poČdanyȱ kierunekȱ wȱ debacieȱ (dyskusji)ȱ spoÙecznejȱ nadȱ potrzebamiȱ orazȱ problemamiȱwspóÙczesnychȱseniorów,ȱwȱtymȱwȱzakresieȱturystykiȱiȱrekreacji.ȱ Wartoȱwspomnie°,ȱČeȱwzrostȱïwiadomoïciȱwïródȱseniorówȱwÙasnychȱpraw,ȱ jakȱiȱodwagiȱmówieniaȱoȱnowychȱoczekiwaniachȱjestȱzwizanyȱm.in.ȱzȱpojaȬ wieniemȱsi¿ȱiȱpropagowaniemȱkoncepcjiȱpomyïlnegoȱstarzeniaȱsi¿ȱ(succesfullȱ. 13ȱAnalizaȱkomentarzyȱnaȱforachȱinternetowychȱorazȱwskazaniaȱMOKRASȬGRABOWSKIEJȱ(2010)ȱpokaȬ zaÙy,ȱ Čeȱ najwi¿cejȱ zastrzeČeÚȱ iȱ reklamacjiȱ dotyczyÙoȱ pracyȱ rezydentówȱ orazȱ przebiegówȱ transferów.ȱ Naȱ podstawieȱprzeprowadzonychȱwȱramachȱprogramuȱESTȱbadaÚȱankietowychȱzadowolenieȱpolskichȱuczestȬ nikówȱIȱedycjiȱprojektuȱoszacowanoȱnaȱpoziomieȱ8,2ȱ(wȱdziesi¿ciostopniowejȱskali,ȱgdzieȱ1ȱ–ȱbardzoȱniezaȬ dowolony,ȱ10ȱ–ȱbardzoȱzadowolony).ȱPodobnieȱkrytycznieȱ(jakkolwiekȱiȱtakȱnaȱzadawalajcymȱpoziomieȱ ocenyȱdobrej)ȱoceniliȱprogramȱjedynieȱHolendrzy,ȱzaïȱïrednieȱocenȱankietowanychȱturystówȱzȱpozostaÙychȱ krajówȱwahaÙyȱsi¿ȱodȱ8,8ȱdoȱ9,8ȱ(Evaluationȱofȱtheȱprofiltability...ȱ2010,ȱza:ȱMOKRASȬGRABOWSKAȱ2010).ȱ. 202. WARSZTATY Z GEOGRAFII TURYZMU.

(11) TURYSTYKAPOLSKICHSENIORÓW–EFEKTYPROJEKTUCALYPSO. ageing)14,ȱktóraȱwȱostatnichȱlatachȱpodȱwpÙywemȱWHOȱcorazȱcz¿ïciejȱutoČsaȬ mianaȱjestȱzȱaktywnymȱstarzeniemȱsi¿ȱ(activeȱageing)ȱ–ȱ(SZUKALSKIȱ2006).ȱȱ Turystykaȱiȱrekreacjaȱsȱtymiȱformamiȱaktywnoïciȱ(fizycznej,ȱspoÙecznejȱȱ iȱpoznawczej),ȱktóreȱdoskonaleȱwpisujȱsi¿ȱwȱt¿ȱ koncepcj¿.ȱ ZȱkoleiȱanalizoȬ wanyȱwȱniniejszymȱopracowaniuȱprogramȱEuropeȱSeniorȱTourism,ȱjakoȱofertaȱ stymulujcaȱ –ȱ podtrzymujca,ȱ aȱ przedeȱ wszystkimȱ zach¿cajca15ȱ doȱ aktywȬ noïciȱ turystycznejȱ polskichȱ seniorów,ȱ jestȱ zdaniemȱ autorkiȱ ciekawym,ȱ choȬ ciaČȱ wcaleȱ nieȱ nowymȱ pomysÙemȱ wspóÙczesnejȱ turystykiȱ spoÙecznej.ȱ Bezȱ stosownychȱbadaÚȱtrudnoȱwywaČy°,ȱktóreȱaspektyȱ–ȱkorzyïciȱekonomiczneȱ czyȱspoÙeczne,ȱmajȱdlaȱpolskichȱseniorówȱwi¿kszeȱznaczenieȱ(orazȱczyȱcz¿ï°ȱ wȱogóleȱjakȱdostrzegana).ȱȱ STAN AKTUALNY. + WIĉKSZA ILOĝû CZASU WOLNEGO + MODA - NIĩSZE DOCHODY. STAN OCZEKIWANY. POPULARYZACJA KONCEPCJI AKTYWNEGO I POMYĝLNEGO STARZENIA SIĉ PROMOCJA ZDROWIA AKTYWIZACJA ĝRODOWISKA PROGRAMY TURYSTYKI SPOàECZNEJ (tj. EST, IMSERSO). TZW. EFEKT CALYPSO WYJAZDY TURYSTYCZNE W SEZONIE NISKIM UTRZYMANIE LUB WZROST DOTYCHCZASOWEJ AKTYWNOĝCI TURYSTYCZNEJ WYPOCZYNEK W EUROPIE. - PROBLEMY ZDROWOTNE. POMYĝLNE STARZENIE Siĉ. + DOĝWIADCZENIE TURYSTYCZNE (NAWYKI I PRZYZWYCZAJENIA). ȱ. ȱ. ȱ. Rys.ȱ4.ȱZmianaȱmodeluȱturystykiȱeuropejskichȱseniorówȱ–ȱtzw.ȱefektȱCalypsoȱ ródÙo:ȱopracowanieȱwÙasneȱ. ȱ. TrudnoȱtakČeȱoceni°,ȱczyȱprogramȱtenȱprzyniesieȱtrwaÙeȱ–ȱpoČdaneȱ(wȱ ïwietleȱkoncepcjiȱpomyïlnegoȱstarzeniaȱsi¿)ȱzmianyȱwȱaktywnoïciȱpoznawȬ czejȱiȱturystycznejȱtejȱgrupyȱ(rys.ȱ4).ȱCzyȱb¿dzieȱtoȱtylkoȱpromocjaȱsprzedaČyȱ ksztaÙtujcaȱczasowoȱpopytȱturystycznyȱwïródȱbeneficjentów,ȱczyȱmoČnaȱb¿Ȭ dzieȱ mówi°ȱ oȱ spoÙecznymȱ tzw.ȱ „efekcieȱ Calypso”16,ȱ któryȱ autorkaȱ rozumieȱ. 14ȱ Jednaȱ zȱ waČniejszychȱ weȱ wspóÙczesnejȱ psychologiiȱ gerontologicznejȱ koncepcjiȱ –ȱ pomyïlnego/akȬ tywnegoȱstarzeniaȱsi¿ȱ(ang.ȱsuccesfulȱageing)ȱ(STRAgȬROMANOWSKAȱ 2002).ȱ Wȱȱrozumieniuȱtejȱkoncepcjiȱ naȱ gruncieȱ politykiȱ spoÙecznejȱ iȱ naukȱ spoÙecznychȱ szczególnyȱ naciskȱ poÙoČonyȱ jestȱ naȱ zachowanieȱ zdrowia,ȱ uczestnictwoȱwȱČyciuȱspoÙecznym,ȱmoČliwoï°ȱsamorealizacjiȱiȱzdolnoï°ȱpoznawcz.ȱȱ 15ȱ Jakȱ wskazanoȱ wczeïniej,ȱ zdecydowanaȱ wi¿kszoï°ȱ uczestnikówȱ programuȱ byÙaȱ pierwszyȱ razȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱ wȱHiszpanii.ȱZatemȱwi¿kszoï°ȱzȱuczestnikówȱtoȱ„nowi”ȱklienci.ȱZȱwywiaduȱautorkiȱzeȱsÙuchaczamiȱUniȬ wersytetuȱTrzeciegoȱWiekuȱprzyȱWSTHȱwȱRodziȱ(wȱdniuȱ27.10.2010ȱr.)ȱwynika,ȱČeȱgÙównȱzach¿tȱdoȱtaȬ kiegoȱwyjazduȱjestȱbardziejȱprzyst¿pnaȱcenaȱiȱwiarygodnoï°ȱoferty.ȱȱ 16ȱNimfaȱKalipsoȱdlaȱjednychȱgoïciÙa,ȱdlaȱinnychȱwi¿ziÙaȱuȱsiebieȱOdyseuszaȱprzezȱsiedemȱlat.ȱKalipsoȱ ratujcȱmuȱČycie,ȱkarmicȱnektaremȱiȱambrozjȱchciaÙaȱjegoȱwiecznejȱmÙodoïciȱiȱnieïmiertelnoïci,ȱbyȱzatrzyȬ. WARSZTATYZGEOGRAFIITURYZMU. 203.

(12) JoannaKOWALCZYKͲANIOB. jakoȱ trwaÙȱ zmian¿ȱ (ewolucj¿)ȱ modeluȱ wypoczynkuȱ naȱ ukierunkowanyȱȱȱȱȱȱȱ wȱstron¿ȱpomyïlnegoȱstarzeniaȱsi¿ȱ(wi¿kszejȱaktywnoïciȱturystycznej,ȱrekreȬ acyjnejȱiȱpoznawczej),ȱdokonanȱm.in.ȱprzyȱwykorzystaniuȱturystykiȱspoÙeczȬ nejȱiȱzwizanegoȱzȱniȱmarketingowegoȱprzyciganiaȱturystówȱseniorówȱdoȱ obszarówȱrecepcjiȱpozaȱsezonemȱturystycznym.ȱ. ȱ ȱ. BIBLIOGRAFIAȱ ȱ Calypsoȱstudy.ȱFinalȱReport,2010,ȱRambollȱManagementȱConsulting,ȱDétenteȱconsultants,ȱLabourȱ Asociados,ȱEuropeanȱCommission,ȱDGȱEnterpriseȱandȱIndustry.ȱ Calypsoȱstudyȱonȱsocialȱtourismȱ–ȱPoland,ȱ2010,ȱRambollȱManagementȱConsulting,ȱDétenteȱconsulȬ tants,ȱLabourȱAsociados,ȱEuropeanȱCommission,ȱDGȱEnterpriseȱandȱIndustry.ȱ DziaÙaniaȱnaȱrzeczȱrozwojuȱturystykiȱspoÙecznejȱwȱPolsce,ȱ2010,ȱraportȱMSiT,ȱWarszawa.ȱ Europaȱ–ȱnajpopularniejszyȱkierunekȱturystycznyȱnaȱïwiecieȱ–ȱnoweȱramyȱpolityczneȱdlaȱeuropejskiegoȱ sektoraȱturystycznego,ȱKOM(2010)ȱ352,ȱBruksela.ȱ GÓRSKAȱ E.,ȱ 2010,ȱ Turystykaȱ spoÙecznaȱ jakoȱ formaȱ aktywizacjiȱ rynkówȱ turystycznychȱ naȱ przykÙadzieȱ programówȱ turystykiȱ spoÙecznejȱ wȱ Hiszpanii,ȱ „Actaȱ Scientiarumȱ Polonorum.ȱ Oeconomia”,ȱ No.ȱ9ȱ(4),ȱs.ȱ133–142.ȱ KOSMACZEWSKAȱ J.,ȱ 2010,ȱ Turystykaȱ socjalnaȱ jakoȱ narz¿dzieȱ minimalizowaniaȱ negatywnychȱ skutkówȱ sezonowoïciȱ wȱ regionachȱ turystycznych,ȱ Zeszytyȱ Naukoweȱ Uniwersytetuȱ SzczeciÚskiego,ȱȱȱȱ nrȱ591,ȱs.ȱ149–158.ȱ MOKRASȬGRABOWSKAȱ J.,ȱ2010,ȱProgramȱ„EuropeȱSeniorȱTourism”ȱ–ȱzaÙoČenia,ȱrealizacja,ȱefektyȱekoȬ nomiczne,ȱ[w:]ȱA.ȱStasiakȱ(red.),ȱTurystykaȱspoÙecznaȱwȱregionieȱÙódzkim,ȱWyd.ȱWSTHȱwȱRoȬ dzi,ȱRódĊ,ȱs.ȱ71–88.ȱ STRAgȬROMANOWSKAȱ M.,ȱ 2002,ȱ Starzenieȱ si¿ȱ jakoȱ kontekstȱ rozwojuȱ duchowegoȱ czÙowieka,ȱ [w:]ȱȱȱȱȱȱȱȱȱ W.ȱWnukȱ(red.),ȱLudzieȱstarsiȱwȱtrzecimȱtysicleciu.ȱSzanseȱ–ȱnadziejeȱ–ȱpotrzeby,ȱUTW,ȱWrocȬ Ùaw,ȱs.ȱ27–34.ȱ SZUKALSKIȱ P.,ȱ2006,ȱZagroČenieȱczyȱwyzwanieȱ–ȱprocesȱstarzeniaȱsi¿ȱludnoïci,ȱ„PolitykaȱSpoÙeczna”,ȱ nrȱ9,ȱs.ȱ6–10.ȱ gNIADEKȱ J.,ȱ2007,ȱKonsumpcjaȱturystycznaȱpolskichȱseniorówȱnaȱtleȱglobalnychȱtendencjiȱwȱturystyce,ȱ „GerontologiaȱPolska”,ȱt.ȱ15,ȱnrȱ1–2,ȱs.ȱ21–30.ȱ http://www.ec.europa.eu.ȱ http://www.europeseniortourism.euȱ(14.09.2010).ȱ http://www.worldȬtourism.orgȱ(15.09.2010).ȱ. ȱ ȱ. ma°ȱgoȱdlaȱsiebie.ȱTenȱepizodȱzȱeposuȱHomeraȱ„Odyseja”ȱzawieraȱm.in.ȱwtkiȱpodróČy,ȱgoïcinnoïci,ȱbezȬ troski,ȱrozrywkiȱaleȱteČȱzniewolenia,ȱt¿sknotyȱzaȱdomem,ȱczyȱl¿kuȱprzedȱsamotnoïci.ȱ. 204. WARSZTATY Z GEOGRAFII TURYZMU.

(13)