Imamienna jest dla serli plagidldazawej.· Krysztal sldada. si~ z wsp6I'Srodkowych wamtw 0 r6znym s:kia-dzie chemicznym. Budowa pasowa moze by~: nor-malna - gdy proces krYBtalizac]i Iplagioklaz6w !jest s'topniomy i zachodu wraz zespadkiem temperatury, tzn. Ikrystali"Luj~ czlony corn ulbozsze w, anortyt, (zgodnie z regulll Bowena), a pOaWStale krys7Jtaly lIlie wcbodzl:\ w reakcj~ ze stopem Jab oscylacyjna - gdy proces krystaUzacji ,sto-pu zachoc:bJ[ w zlozonych i :zmiennych warunBtach [fizyczno-chemicznyc1l.
Budowa oscylacyjna albo wykazuje inwer..syjn~ (odwrobn~) pasowo~c.. tzn.j!idro ikrysztalu jest, kwa~
ne a pow,loka zasadowa, !dibo rekurencyjn~ - gdy zesp61 pas6w O'brazuj~cych !kaZelorazoW'O wzrost i spadek zawartQSci anortytu pt\wtara si~ c~liczntle.
Do'tychczs's n~e ma jednalitego pogllldu lIla gene~
Ibudowy oscylacyjnej i r6Zni ,badacze r6inie j~
t'lu-maCUl. Do' najbardziej zadOlWalajltCyeh nalezy
hlipo-teza dyluzy<.jno-przesyceniowa . lE.
s..
Hi~sa (vide -lIi), wedrug kt6rej pasow~~ OBcy~acyjna jest wyni-kiem 'braku r6wnowagi w (pI!OceSie krYBtalizacji,po-legaj~j na 7JIilianach pamit:dzy procesem iltrystalizs-cji i dyfu:tji, co prowadzi do rekurencyjnego przesy-cenia w skladnik anortytowy stopu bezpoArednio przylegajllcego d9 ik:rysztlflu.
Sklad chemiczny magmy, spadek temperatury
zwi~zany z o&tyganiem Ar0d9wtska magmatycznego, sPllldek cisnienia wywolany podnoszeniem lub prze-mies:zx:zaniem si~ magmy, nasycenia stopu w par~
i Iw,tarne jej pr.z.egrzanie wsku,tek: po.s:t(Wujacej kry-stalizacji ilub spadku cisnienia 6~ GQ6wnymi czynni-kami magmatycznymi, odzwierC'iedlajllcymi 'Sit:, m .bu-dowie ,pl:/.sowej plagioldaz6w. tPewne jest wi~c, ze pasoW'Os~ jest jedynym &tratygra!fiC:7lllym wskaZnikiem rejestrujllcym zmiany ~rodoWliBka magmatycznego.
Normahta :budowa pa,sowa wystl3luje na ogOl w skalach gl~binowych i metanim"ficznych, rekurencyj-na rekurencyj-natomiast przede woSzys1!kim w plagioklazaeh 9kal mylewnych. IPrzy1ldadem mogll !bye 'flu skaly wullka-niczrie dkolic. .Pierm. .. ·. Fenokry.'Bztaly plai!itOktlazaw tych skal' odznaczajll .gf~ lIladzWyczaj pi~knie wy-ksztalconll i 'bogatll pasowo§cill rekurencyjnll (ryc. 7).
Budow~ pasowll mozna przedstawic w postact rwy-kresu odildada'jllc na 081' ,r~dnych ~okoS~ i [ic7Jb~ pas6w poczynaj~e od· j~raku perytferiom ziarna, na ·osi odc:it:tych za~ - odpowiednil:l zawartO'sc anor-tyt.u (irYc. 7a, ryc. '1 znajduje $1~ .na 1 str. Gkl.>.
POSlugujElC 1Si~
,teio
rochaju wy.kresami· z jednej stro-ny ma7m.a obUczy~ przeeit:tny' 'Sklad chemdczny ziarna,·"L drugiej ~ wyfkry~ ik:orelacje paso'we m~dZyziarnami. Jest to mozUwe wtedy, gdy ziarna lIlie Sll 2Ibyt du1.e, a budowa pasowa elalbo :roz.wini~ta. We iW'szystkich innych przypadkach wykrycie korelacji patlowej ·natr8!fia na duZe trudnosci 11ib wrt:cz jest niemoZl1ii,we. MoZna w6wczas (4) badac cechy Ibudo-wy pasQwej i(liczbt: pas6w, eykli rekurencyjnych, wa-han1a An
%
.itp.), kt6re umotliwiajll wyoodr~bnieniepewnych jej typ6w" dajl:lcych si~ p:rzedstawi~ w po-stad -mykres6w. ~ one chankterystyczne dla r6z-nych skal :l :por6wD1YW801ne, a 'tymsamym stajll oSit: eennym d()jW'odem magmatycznych ZW'U\z!k6w pewnej grupy sk~. iIm wnikliwiej jest
przeprowadzonyoo-SUMMARY
The paper deals IWith the inclination oi; plagio-clases ,to form twi·ns. The most important twinn:ing laws are discussed. and the frequency od: their occu-r,rence and distributiOlll in rocks of various origdn are given. Simi[arly, there are dLseussed 'also temperatu-re properties of plagioclases, and the hiatory of dls-'Covering and studying these phenomena. Moreover, the author presents zoolng in plagioclases, origin of both O'sciUatory and normal zonLngs, and gd.'Ves the methods of ill'veS'tigating the phenomena
consi-dered. All the properties are discussed from the viewpoin't their. usefulness iIn s:tudying petrogene.;. tics.
b(lr badanyeh ziarn plagtloklaz6w pod wzgl~dem wdel-kosci, zachowania i cech morfO'logicznych, tym wy-kresy te lepiej nadaj~ si~ do eel6w porownawczych, a oparte na nich wnioSkl Sll pewndejsze. ;
Wid~my wi~, ie poslugujllc sit: wykresami wahaii skledjl chemicznego plagioklaz6w mOZna obliczy~ ich przeC'it:tnll zawart~e anortytu ibeZ uciekania sit: do cza.sochlonnej 8I!la'liZY t!hemicznej z jednej strony,
z
drugiej - przeprowadzie analizt: zwi~zk6w petro-genetyc2lllych skal. Gdyiby powil:lza~ te wynilki zeznajom.osci~ czynmik6w magma'tycznyc.h powodujll-cych pow,sta.wanie budowy paltOwej stalaby si~ ona lduczem do inteIipretacji rOZlwoju zjawisk magma-tycznych.
LITERATURA
it Emmons R. S. - The unl'Ve:roSal stage. Geol. Soc. Am. Mem. 8 19413.
a.
F i 0 od 0 r 0 m E. - Methodein der Mineralogieund Petrographie. Teil 0:. Umversal geometrlsche Untersuchungen. Zscht. Kryst.
ru.
11'893.a.
Go rat M. - Petrological studies on plagio-daae twins . .A:m. Miner. 11951, nr 36.4. Gum.oW'ska oZ. - Nowe dane 0 plagiokla,zach
wyllOkotemperaturowych andezy't6w ok:olic Plie-mn. iPr. Muzeum Ziemi, 11964, nr 7.
6. Eo I a c z k 0 W' 9 !It a M. - Badanla i1Dikroskopo .. !We ska!l.eni wys,t~ujllcycb w andezytach z W:i;a-ru pod Czorsztynem, z uwzglednieniem nowych meted badati. Arch. Miner, '!"NW, 1936,
m
2. 6, K 0 hIe r A. - Abhli.ngigkeii.t der plagtoklaso,ptikvon v.oramgegang,e.ne.n W.Armererhatten. M:i.n. petr. Mi't't. a.94i1~ v. 53.
7. K! IS 'h le r A. - Recent ·results of investigations ,of the feldsparB. Jour. Geol 11'949, v. 57.
8. M a r f U! n i n 'M. S. - 0 pi.etrograficzeskOlm zna':' 'czenii strukturnych priewra:szczenij w p'Olewyeh $ipa'tach. Sow. gieol. ·19516, Sb. &l.
9. Martuni'n M. S. - iNowaja diagramma opti-eze'skoj -orientiroW'ki Ilds:l:ych i· srleldnich pilagio-klazow. Dond • .AiN
LS9&R.,
;19518, t. 11.'118.10. N ~ kit i, n W. W. ...:.... Nowyje diagrammy dla opriedielenija 'Polewych sz.patow uniwiersalnym mietodom Fiooorowa. iLeningrad, !1~.
lU. iR e f n h a r d M. - Universal Drehtischmetho_ den. Basel. '1'931'.
1.2. Sob 0 1- e w W. IS. - FtiodoroWSkij mietod. iMos-'imva,l954.
[,so S" rum H. - Studies on the struc1ures of ola-lItioclase feldspar:s. Det. kgl NoroSke. Vid. 'Sel.
Skdf
..
/11951, nr 3.14. Va n c e J . .A. - Zoning in igneous plagioclase. normal and OoScmatory zoning. Am. Journ. of Scl.
11'962, VIOL 260. .
15. Wieser T. - tPoc1lodzenie budowy pasowej i w't6rnych zblizniaczefl na przylldadzie plaf!'io-klaze.w skal magmowych Mrzyglodu. Roczn. PT Geol. 111957, t. 27, z. ".'-'4.
!l6. Z S w a ri c k
ii
A. iN. ~ iNowyje dlagrammy' d1'i u:oriedielenija sostawa: wYsoko'tiempiera.turnych plagioklazow. Zap. W'Sies. Min. Obszcz. 1958,t.
87,wyp.5.
PE310ME
B CTSTbe omreaao CBOBCTBo nJliamOKJIB301B 06p830-BaTh ,ltB'C):ihmKH pa3Horo Tmm. ,l1;8'HS XapaK'l'epHC'l'HKa 3aKOHOB ABQ:Ibm1roBatfHH H 'f8'C'l'O'l'bI nOHBJIemrH ~oB HPIKOB B !nopo;u;ax Pa3HOro :npoHICXO:m:;a;eHHH. PaccMa-TJ)HBaIOTCH 'l'e'MIIepa'l'YPHble COOBCTBa 'IIJIarJfIOKJIB3OB, HeropHH HX OTK!phl'l'HH H 'H'CCJIe;u;oBaHiKB HBJIeHIotH
~OBemm:. OWtchlBBeTCH 3OHaJIbBOe C'l1pOelme
,IIJIal'HOKJIa3OB, ero B03!m!KIR0BE!IBHe H oooc06hl HCCJIe;u;o-BaH'HH. Bee 3TH eBotreTBa paCCMaTPHBalOTCR e TO'UDil 3pemm me npHro,lPfOC'llH WIH neTp01'eHeTH'IeCKoro H3y<1eHW1 HOpo;U;.
