Sta nisła w C h anko w ski (Warszawa)
N A BY TK I ARCHIW UM PA N W 1984 R.
P oniżej podaję kolejną in fo rm ację o now ych m ate ria ła c h z z ak resu h isto rii n au k i i tech n ik i polskiej, k tó re n a p ły n ę ły do A rchiw um PA N w W arszaw ie oraz do jego O ddziałów w K rakow ie, P o znan iu i W odzisła w iu Śląskim
ARCHIWUM PAN W WARSZAWIE
W zakresie m ateriałó w pochodzenia k an c ela ry jn e g o pozyskano: — p a p ie ry K o m itetu Obchodów 300 Rocznicy Z w ycięstw a pod W ied niem w 1683 r. Są to k ró tk ie in form acje o obchodach tej rocznicy zorga nizow anych we F ra n cji, M eksyku, T u rc ji i USA, m .in. przez- polskie placów ki k o n su larn e przy udziale różnych in sty tu c ji i stow arzy szeń za g ran iczn y ch (sygn. 1-18, ok. 0,20 mb.).
— ak ta 11 placów ek n aukow ych i jed n ostek o rg anizacy jny ch P ol skiej A kadem ii N auk (ok. 25,35 mb.).
W zakresie m ate ria łó w pochodzenia p ry w atn eg o pozyskano p ap iery : — profeso ra Szkoły G łów nej G ospodarstw a W iejskiego — A kadem ii Rolniczej w W arszaw ie i d y rek to ra In s ty tu tu W arzyw nictw a w S k ie r niew icach, członka rzecz. PA N Em ila C hroboczka (1902— 1978) z z a k resu w arzy w n ictw a i h isto rii tej dyscypliny. Tej o statn iej dziedziny dotyczą trz y nie publik ow an e opracow ania p t. H istoria S kiern iew ic, 50-lecie S k izrn ie w ic (m ateriały do p racy ) i O kupacja w S kiern iew ica ch —
po-1 Przy opracowywaniu powyższych informacji autor wykorzystał m. in. re cenzje specjalistów oraz tymczasowe spisy materiałów lub inwentarze sporządzo ne przez przekazujące je osoby bądź przez pracowników Archiwum PAN w War szawie — mgra J. A. Igielskiego oraz Oddziałów Archiwum PAN w Krakowie — dr R. Majkowską i mgr Z. Bonarowską, w Poznaniu — dr A. Marciniakową i w Wodzisławiu Sl. mgra P. Porwoła i mgr W. Różańską.
św ięcone głów nie dziejom sk iern iew ick ich naukow ych in sty tu c ji ro ln i czych. Spuścizna zaw iera też kilk a p rac, a rty k u łó w i recenzji dotyczą cych w arzy w nictw a, a także to rfu , w ody o raz futurolo gii, m .in.: K o n trola jakości nasion roślin w a rzy w n y c h w Polsce w latach 1936— 1938, W a rzy w n ic tw o do ro ku 2000. Z p racam i ty m i wiążą się m a te ria ły w a r sztatow e. N ad to recenzje p rac d o ktorskich i h ab ilita c y jn y c h , p a p ie ry E. C hroboczka jako re d a k to ra „P rzeg lądu W arzyw niczego” , oraz m a te ria ły zw iązane z jego u działem w zjazdach, sym pozjach i k o n feren cjach k rajo w y ch i m iędzynarodow ych (FAO), m .in. na tem a t: Osiągnięcia i dalsze zadania w a rzyw n ictw a ; 125-lecie n a u k ogrodniczych na W ęgrzech (1978). Nieco m ate ria łó w biograficznych, m .in. dotyczących jub ileu szu 70-lecia urodzin profesora oraz n ad an ia m u d o k to ratu h.c. A kadem ii R ol niczej w L ublinie (1974) i U niw. im. H u m boldta w B erlinie (1960), ze staw ien ia bibliograficzne p u b lik a c ji oraz ich odbitki, a także m a te ria ły 0 E. C hroboczku pió ra prof. E. M alinow skiego (ok. 0,80 m b., sygn. III-262). — pracow nik a naukow ego In s ty tu tu O chrony Środow iska d ra A lek sa n d ra Czyżewskiego (1920—1982) z z ak resu ochrony środow iska, gospo d ark i w odnej i ekonom iki ro ln ej. Są to opracow ania, a rty k u ły i re fe ra ty, m .in. Ochrona środow iska — ra ch un ek stra t i ko rzyści społecznych; K ie ru n k i ro zw o ju gospodarki w odnej P R L na tle in n y c h krajów eu ro pejskich ; O dpady a ochrona środowiska; Program O N Z w zakresie 'och rony naturalnego środow iska człow ieka; K o m p le k so w y program ochrony 1 kształto w a nia środow iska w Polsce oraz liczne m ate ria ły w arsztatow e z w ym ienionych dziedzin, a także recenzje p rac obcych. Sporo m a te ria łów zw iązanych z działalnością zaw odow ą A. Czyżew skiego w In sty tu cie O chrony Środow iska oraz w spółpracą ze S tow arzyszeniem Inży nierów i T echników W odnych i M elioracyjnych, K om itetem „Człow iek i Środo w isk o” PAN, Stow arzyszeniem In żyn ierów i T echników R olnictw a, K o m itete m N aukow o-T echnicznym NOT, P olskim K o m itetem N aukow o- -T echnicznym G ospodarki W odnej. N adto m a te ria ły zw iązane z udzia łem w k o n feren cjach i zjazdach k rajo w y c h i m iędzynarodow ych, m .in. w św iatow ej k o n feren cji ONZ w Sztokholm ie na tem a t: C złow iek i śro dow isko w 1972 r. (ok. 0,85 mb., sygn. III-263).
— d r hab. T eresy O strow skiej z z ak resu historii m edycyny. Są to p race i a rty k u ły , często w w e rsji pełn iejszej lub nieco odm iennej niż w d ru k u . D otyczy to ro zp raw y d o k to rskiej pt. Polskie czasopiśm iennict wo lekarskie w X I X w ie k u oraz h a b ilita c y jn e j pt. Przedstaw iciele na u k m e d y c zn y c h i ich działalność w T o w a rzy stw ie W arsza w skim P rzyjaciół N auk. P racom ty m tow arzyszą notatki, k a rto tek i, zestaw ien ia b ib liog ra ficzne, fotografie oraz m a te ria ły przew odów doktorskiego i h a b ilita c y j nego 2. Sporo życiorysów do Polskiego Sło w n ika Biograficznego w raz
2 Udostępnianie niektórych materiałów, dotyczących wymienionej rozprawy doktorskiej dr hab. T. Ostrowskiej, zostało przez autorką zastrzeżone na 10 lat.
Nabytki Archiwum PAN 779 z w yciągam i ze źródeł, odpisam i doku m entów i koresp o n d en cją z rod zi nam i, te k s ty re fe ra tó w i w ypow iedzi na zjazdach i sym pozjach, m .in. P rzygotow anie ko b iet do pracy w służbie zdrow ia przed w rze śn ie m 1939 r.; F arm aceuci i farm a cja w T o w a rzystw ie W a rsza w sk im P rzyja ciół N auk; C zasopism a fa rm a c eu ty czn e i higieniczne w X I X w ieku ; Dlaczlego zało żono T o w a rzystw o L eka rskie w W arszaw ie w 1920 r.; S zko ła ch iru rg icz na w W arszaw ie. N adto recenzje, h a sła do encyklopedii, m a te ria ły zw ią zane z p rac ą w O środku In fo rm a c ji N aukow ej PA N oraz udziałem w zjazdach i sym pozjach m .in. w M iędzynarodow ych K ongresach H isto rii N auki, H istorii M edycyny, H isto rii F a rm a c ji, zjazdach Polskiego To w a rz y stw a H istorii M edycyny. Nieco m ate ria łó w biograficznych: życio ry s, odpis dyplom u, spis publikacji, recen zje p rac T. O strow skiej. D ołą czono fotografie W acław a Lasockiego (1837— 1921) i W acław a Seydla (1874— 1954) (ok. 2 mb., sygn. III-264).
— p ro feso ra Uniw. W arszaw skiego W ładysław a O strow skiego (1897— 1949) z zak resu m edycyny. Są to p race, re fe ra ty , w ypow iedzi i recenzje dotyczące to rak o ch iru rg ii, ch iru rg ii k o stn ej, doraźnej pom ocy lek a rsk ie j i ch iru rg ii w o jennej. Sporo m ateriałó w o b razuje działalność pro feso ra w tow arzy stw ach naukow ych, Min. Z drow ia oraz O św iaty. N adto m a te ria ły biograficzne, p lan y i ilu stra c je , 2 fo tog rafie oraz 12 odbitek p u b li k a c ji W. O strow skiego (ok. 0,05 mb., sygn. III-264).
— p ro feso ra U niw . W arszaw skiego S tan isław a P oniatow skiego (1884— 1945) z z ak resu etnologii i etnografii. J e s t to d ro b n y fra g m e n t jego spu ścizny nauk o w ej, k tó ra p rzek azan a została w 1948 r. przez doc. d ra E. B ulandę do zbiorów Polskiego Tow. Ludoznaw czego. Do A rch iw u m PA N tra f ił obecnie w ykaz zaw artości te j spuścizny oraz kopia p o kw ito w an ia jego odbioru przez P T L podpisanego przez prof. L. H albanca, a także cztery o dbitki p u b lik a c ji S. P oniatow skiego w jęz. niem ieckim i jed n a w jęz. polskim (Zadania i p rzed m io t etnografii. W arszaw a — Lw ów 1922) (ok. 0,01 mb., zbiór teczek biograficznych).
Pozyskano n ad to m a te ria ły dodatkow e do p rzechow yw any ch w A r chiw um papierów :
— d ra S te fa n a L ie ch te n ste in -Ja n ic k ie g o (1879— 1963) — n iew ielk ą g ru p k ę jego m ate ria łó w biograficznych (ok. 0,01 mb., sygn. III-1 4 7 )3,
— profeso ra P olitechnik i W arszaw skiej, członka rzecz. PA N K azi m ierza K uratow skiego (1896— 1980) z z ak resu m ate m a ty k i. Są to p race naukow e w łasne, m .in. O pen M appings and In verse S y s te m s of Topolo gical Spaces (rkps i 4 egzem plarze m aszynopisu); S u r la notion de lim ite topologique d'ensam ble (masz.) oraz opracow anie nap isan e w espół z S. E ilenbergiem p t. T he P roblem of E x ten d in g H om eo m orph ism in
Con-3 Por. Przewodnik po zespołach i zbiorach Archiwum PAN (dalej cytuję: Przewodnik) pod red. Z. Kolankowskiego, Wrocław 1978 s. 104; „Kwartalnik Hi- torii Nauki i Techniki” (dalej „KHNiT)” 1984 s. 666.
tin u s A cyclic in D im ension; n o ta tk i do nowego w y d an ia Topologii, za w iadom ienia Polskiego Tow. M atem atycznego, listy, m .in. od W. S ierp iń skiego i H. S tein h au sa, kopie listów K. K uratow skiego. N ad to opracow a nia obce m .in. K. Z arankiew icza: O u n iform alizacji u kła d u fu n k c ji cią g łych, m a ją cych skończoną ilość e k stre m ó w i zastosow ań do tw ierd zen ia D y s o n a 4 a także streszczenia obcych refe ra tó w (ok. 0,08 m b. sygn. III- -252) s.
— m g ra inż. A dam a Pola — n otes zaw ierający słow nik term inó w o rg anizatorskich oraz rękopiśm ienną bibliografię i n o tatk i dotyczące sta nu tech n ik i i technologii górniczej w lata ch 1940— 1948 (ok. 0,01 mb., sygn. 145) fi.
— p rofesora U niw . W arszaw skiego i W rocław skiego, członka rzecz. PA N A naniasza Zajączkow skiego (1903— 1970) z zakresu o rien talisty k i. Są to fra g m e n ty p rac naukow ych, obszerna k orespondencja z uczonym i k rajo w y m i i zag ranicznym i (ok. 1000 listów), bibliografia w łasnych p u blikacji, w ycinki z p ra sy polskiej, radzieckiej i ara b sk iej oraz fra g m en ty prac obcych (ok. 0,30 mb., sygn. IIII-2 1 5 )7.
ARCHIWUM PAN — ODDZIAŁ W KRAKOWIE
W zak resie m ate ria łó w pcchodzenia k a n c ela ry jn e g o pozyskano: — a k ta P ań stw o w ej R ady O chrony P rz y ro d y i jej K o m itetu Lwow skiego z la t 1919^—-1949 (ok. 10,25 m b., in w e n ta rz 589j.).
— a k ta K o m itetu O chrony P rz y ro d y w K rakow ie z la t 1937— 1939 (ok. 0,15 mb., in w e n ta rz, 12 j.).
— a k ta B iu ra O chrony P rz y ro d y W ydziału G łów nego Lasów GG z lat 1939— 1944 (ok. 0,20 m b., in w en tarz, 9 j.).
— a k ta Tow. M iłośników Języ k a Polskiego z la t 1920— 1924 i 1945— 1976 (ok. 15,50 mb.).
— a k ta 7 placów ek n aukow ych i jednostek organizacyjn ych O ddziału PA N w K rakow ie (Ok. 76,45 mb.).
N ap ły n ęła też m ała gru p a dodatkow ych m ate ria łó w do już posiada nych a k t Polskiego Tow. Geologicznego (ok. 0,01 m b .) 8.
W zakresie m ateriałó w pochodzenia p ry w atn eg o pozyskano pap iery: — p raco w n ik a In s ty tu tu N auk Geologicznych PA N — Zespołu P r a cowni w K rakow ie, d ra Józefa D udziaka — jego m ate ria ły biograficzne zaw ierające m .in. k ró tk ą inform ację o działalności naukow ej, spis
publi-4 W Archiwum PAN znajduje się spuścizna Kazimierza Zarankiewicza, por. Przewodnik s. 179.
5 Por. „KHNiT” 1983 s. 632—633.
6 Por. „KHNiT” 1982 s. 675, 1983 s. 637, 1984 s. 666. 7 Por. Przewodnik s. 178.
Nabytki Archiwum PAN 781
k a c ji z la t 1950— 1981, dyplom y, zaśw iadczenia, o d b itk i a rty k u łó w (ok. 0,06 mb., sygn. K. 111-69).
— st. d o k u m en talisty w In sty tu cie Ję z y k a Polskiego PA N w K ra k o w ie W andy Ż u ro w sk iej-G óreck iej (1904— 1981). Spuścizna o bejm u je streszczenie jej re fe ra tu na te m a t te k stó w staropolsk ich i staroczesk ich w raz z k o resp on dencją w spraw ie ich p u b lik a c ji z naukow cam i czeskim i (m.in. z B. H avrankiem ), analizę u tw o ru W acław a Potockiego z ręk op isu B iblioteki Jag iello ń sk iej n r 132, k o respo n d en cję z ks. B. Eolzem w s p ra w ie p u b lik acji polskich glos w G eorgikach W ergłliusza, m a te ria ły do od czytów W. G óreckiej w W yższej Szkole P edagogicznej i Tow. M iłośni ków Języ k a Polskiego w Bydgoszczy oraz koresp o n d en cję n a św ie tla ją c ą k o n ta k ty Z ak ład u Język o zn aw stw a PA N z językoznaw cam i w e Lw ow ie i w P radze. G ros spuścizny stan o w i k o respo ndencja W. G óreckiej z uczo n y m i polskim i i zagranicznym i z la t 1956— 1981, m .in. listy M. B rożka, B. G ębarow icza, Ł H um eckiej, Z. K lem ensiew icza, W. K uraszkiew icza, H. Safarew iczow ej, M. W ąsowicza. N adto kopie listów W. G óreckiej z la t 1958— 1980 oraz nieco m ateriałó w biograficznych. Dołączono życio rys i nekrolog prof. K. N itscha (ok. 0,30 mb., sygn. K. 111-67).
— p ro feso ra U niw . Jagiellońskiego i I n s ty tu tu M atem atycznego PA N , członka rzecz. PA N T adeusza W ażew skiego (1896— 1972) z z a k re su m a te m aty k i. Spuścizna zaw iera prace naukow e, w ty m nie p ublikow ane, m .in. podręcznik ró w n ań różniczkow ych, recenzje, polem iki, a rty k u ł 0 prof. S tan isław ie Ziem bie, te k sty refe ra tó w , m a te ria ły do odczytu w College de F ran ce. D ziałalność d y d ak ty czn ą i n au k o w ą T. W ażew skiego na U niw. Jag iellońskim u k azu ją w y k ła d y i n o tatk i do w ykładów , m a te ria ły do ćw iczeń ze stu d en tam i, k o m en ta rz e do podręczników , p ro g ra m y studiów , prace studenckie, an k ie ty z k u rsu m a te m a ty k i z la t 1945— 1953, oceny prac i dorobku naukow ego pracow ników n a u k i z la t 1929— 1967, koresp o nden cja urzędow a z la t 1937— 1965. Sporo m a te ria łów dotyczy w sp ółp racy uczonego z PA U , In sty tu te m M atem aty czn y m PA N , C e n tra ln ą K om isją K w alifik acy jn ą, P olskim Tow. M atem aty cz nym , red ak cją „B iu le ty n u PA N ” . M a te ria ły do b io grafii uczonego z la t 1920— 1972 to życiorysy, pow ołania, nom inacje, um ow y, do k u m en ty n a gród państw ow ych, legitym acje, notesy, fo tog rafie, spisy publik acji. Spo r a korespon d encja naukow a z lat 1923— 1971, m .in. z prof. prof. A. B ie leckim , K. K u rato w sk im i S. Zarem bą, om ów ienie działalności n au k o w ej 1 d y d akty cznej T. W ażew skiego z 1949 r., odbitki jego p u b lik a c ji oraz odbitki jem u dedykow ane, n iektóre z k o m en ta rz a m i a d re sa ta (ok. 1,80 m b., sygn. K. 111-68).
— profesora U niw . Jagiello ń sk iego A ntoniego W rzoska (1908— 1983) j z z ak resu geografii gospodarczej. O bszerna spuścizna zaw iera p race i a r
ty k u ły m .in. Zachodnie granice Polski (1942); G łów ne ty p y gospodarki na ziem i; O stanie n a u k eko n om icznych w ośrod ku w ro cław skim ; te k s ty i h asła do A tla su Pow szechnego i W ie lk ie j E n cyklo p ed ii P ow szechnej
PW N ; E ncyklo p ed ii G eografii Ś w iata; liczne re fe ra ty i odczyty dotyczą ce Polski i jej regionów gospodarczych i tu ry sty c z n y c h oraz różnych dziedzin ekonom iki. Z tek stam i p rac w iążą się n o tatk i, w yp isy z lite ra tu ry , korespondencja, w ykresy, zestaw ienia b ibliograficzne, w ycin k i prasow e, m ap y rękopiśm ienne, n a d to odpisy protokołów posiedzeń K o m isji polsko-czechosłow ackiej dotyczące południow ej g ran ic y Polski w 1938 i 1943 r., zestaw ien ia polskich i niem ieckich n azw geograficznych, m a te ria ły odnoszące się do Ziem O dzyskanych, a zw łaszcza Dolnego Ślą ska (w ykresy, tab ele obrazu jące sto su nk i ludnościow e, przem ysł, sta n za tru d n ie n ia , m ożliw ości eksportow e z la t 1946— 1948, scenariusz film u o Ziem i K łodzkiej), a tak że m a te ria ły dotyczące E uropy, zw łaszcza Cze chosłow acji, politycznego podziału św iata. D ziałalność dydakty czną A. W rzoska ilu s tru ją n o tatk i do w y k ład ów geografii gospodarczej, w y k a zy studen tó w , w y nik i egzam inów (1946— 1977), oceny prog ram ów n a u czania (1953), oceny p rac n a stop n ie naukow e; oprócz tego koresponden cja, p la n y p rac i spraw o zdan ia zw iązane z jego p rac ą w W yższej Szkole Ekonom icznej w e W rocław iu (1951— 1955) i n a U J (1956— 1978). Spora część spuścizny w iąże się ze w spółpracą p rofesora z In s ty tu te m G eografii PA N (1951— 1981), K om itetem N au k G eograficznych i K om itetem P rz e strzen n eg o Z agospodarow ania K r a ju PA N (1959— 1983), P ań stw o w ą Ko m isją P lan o w an ia G ospodarczego — B iu rem R egionalnym w e W rocław iu (1946— 1953) i K om isją S ląsko-K rakow ską (1959— 1965), K om isją P lano w an ia p rzy R adzie M inistrów (1959— 1964), In sty tu te m B ałtyck im (1946— 1948), In sty tu te m Ś ląskim (1945— 1982), Tow. Rozw oju Ziem Zachodnich (1960— 1969), P olskim Tow. Ekonom icznym (1958— 1965), P olskim Tow. G eograficznym (1946— 1981), K om isją U stalan ia N azw M iejscowości (1945— 1955), R adą G łów ną S zkolnictw a W yższego (1951— 1962), B iurem S tudiów O sadniczo-Przes^edieńczych (1945—*4947), K o m itetem do S praw T u ry sty k i (1946— 1978). P a p ie ry zw iązane z udziałem w licznych konfe ren c jac h i zjazdach k rajo w y ch i m iędzynarodow ych (1946— 1982). Sporo m ateriałó w d o 'd ziałalności w ydaw niczej, zwłaszcza E ncyklopedii Geogra fii Św iata, w spółpracy z PW N, D ziałem W ydaw nictw U J, recenzje prac, a rty k u łó w i m ap, um ow y w ydaw nicze. N adto życiorysy, an k iety , św ia dectw a n au k i, studiów , stypendiów F u n d u szu K u ltu ry N arodow ej, doku m e n ty zw iązane z pracą, n o tatk i z g im nazjum i w ykład ów n a U J, legi ty m acje, zaśw iadczenia, dyplom y odznaczenia i nagrody, m .in. dyplom do k tora h.c. A kadem ii Ekonom icznej we W rocław iu, honorow ego człon ka PT G i to w a rz y stw zagranicznych, m a te ria ły z ju b ileuszu 70-lecia urodzin i 50-lecia p ra c y naukow ej, fotografie, spisy p u b lik acji. O bszerna korespo n dencja z la t 1945— 1983 — d o k um en ty osobiste i koresponden cja żony, ojca i babki, w ycinki prasow e z n o tatk a m i o A. W rzosku oraz oceny jego p rac i działalności naukow ej (1954— 1962), odbitki p u b lik a c ji profesora oraz jem u dedykow ane. Dołączono n o ta tk i z w y k ła d u bo taniki według prof. W iszniew skiego (1864— 1865) oraz 2 fotografie budow
ni-Nabytki Archiwum PAN 783 czych linii kolejow ej G rybów —M uszyna— L eluchów (ok. 5,20 m b., sygn. K. 111-69).
Pozyskano n a d to m a te ria ły dodatkow e do już posiadanych p ap ieró w : — p ro feso ra U niw . Jagiellońskiego, członka rzecz. PA N Z enona K le m ensiew icza (1891— 1969) z z a k resu językoznaw stw a. W śród p ra c n a u k o w ych na czoło w ysuw a się m aszynopis III części H istorii ję z y k a p o lskie go (od końca X V III w. do 1949 r.), k tó re j znaczna część pochodzi z o k re su 1940— 1941. P ra c y to w arzyszą liczne w y p isy i n o tatk i, a tak ż e oceny tego dzieła m .in. przez prof. T. L ehr-S p ław iń sk ieg o i S. U rb ań czy k a, m a te ria ły z d y sk u sji w In sty tu cie B adań L ite ra c k ic h i zw iązana z ty m dzie łem ko respondencja. N adto re fe ra ty , p o gadanki i w y k ład y z z a k re su h i- sto riii języka, m. in. Z a rys dziejó w ję z y k a polskiego dla k u rsó w w ak a cy jn y ch dla cudzoziem ców z r. 1939, recen zje podręczników szkolnych, m a te ria ły w arsztato w e do g ram a ty k i h isto ry czn ej. Liczne m a te ria ły do tyczące p racy profesora na U niw. Jag iello ń sk im (1930— 1966) oraz d zia łalności w PA U i PA N (1927— 1968), w R adzie G łów nej S zkolnictw a W yż szego, M inisterstw ie O św iaty, M inisterstw ie S zkolnictw a W yższego (1952— 1967) i w to w arzy stw ach n au ko w y ch (m. in. s ta tu t Tow. M iłośni ków Języ k a O jczystego z 1910 r.), udział w zjazdach i k o n fere n c ja c h k rajo w y ch i m iędzynarodow ych. W p a p ie rac h zw iązanych z działalnoś cią dy d ak ty czn ą z n a jd u ją się m a te ria ły dotyczące W ak acy jn y ch K u r sów M etodycznych dla N auczycieli (Łotw a, K atow ice, Lw ów 1920— 1939). N adto m a te ria ły z działalności w P o lskim Z w iązku E sp e ra n ty stó w (1959— 1961), Z w iązku N auczycielstw a P olskiego (1948— 1968). W p a p ie ra c h biograficznych, pochodzących z la t 1913— 1969, z n a jd u je się d o k u m entacja sty p en d ialn y ch w yjazdów zag ran iczn y ch Z. K lem en sie wicza z ram ien ia Min. W RiOP, św iadectw a p ra c y w gim nazjach, do k u m en ty odznaczeń, nagród, sp ra w m ieszkaniow ych, pow ołania, sp raw o zdania,; w ycin ki p raso w e oraz liczne fo to g rafie osobiste, zbiorow e i ro dzinne z la t 1913— 1969 (ok. 0,45 mb., sygn. K . 111-27).9
— p ro feso ra U niw . M arii C urie-S kłodow skiej w L ublinie F ra n cisz k a U horczaka (1902— 1981), z z a k resu geografii i k a rto g rafii. J e s t to pozo stała część spuścizny, k tó re j fra g m e n ty A rchiw u m PA N pozyskało w 1979 i 1983 r. O prócz p rac d ru k o w an y ch zaw iera on a k ilk a nie opu b likow anych opracow ań, ja k :’ Sta n kartog ra fii polskiej; K la sy fika c ja dziesiętna m ap tem a ty c zn yc h ; K artografia ekonom iczna (w raz z rec e n zjam i); m a te ria ły robocze do A tla su sia te k kartog raficznych; P ro je k t atla su geograficznego w jed n o litej podzialce (1940— 1941); m a te ria ły do A tla su U niw ersalnego; do m onografii p o w ia tu czortkow skiego; re c e n z je , spraw ozdania. Z p rac a m i w iążą się n o tatk i, w y p isy z lite ra tu ry , w y k re sy, w ykazy, schem aty, tablice (m. in. dotyczące w y sta w y 75-lecia PAU), k a rto tek i, obliczenia oraz d u ż y zbiór fo to g rafii i przeźroczy z ok resu
m iędzyw ojennego. D ziałalność zaw odow ą F. U horczaka re p re z e n tu ją p ap iery zw iązane z p ra c ą w w y d aw nictw ie „K siążnica A tlas”, d y d ak tyczną zaś — oceny p rac m ag istersk ich i doktorskich, m a te ria ły zw ią zane z p racą na U niw. M arii C urie-S kłodow skiej (1952— 1972) i k o n ta k tam i z Uniw. W arszaw skim i G dańskim . N ad to d o k u m en ta cja o b razu ją ca w spółpracę p ro feso ra z PA N , L ubelskim Tow. N aukow ym i innym i tow arzystw am i, G łów nym U rzędem G eodezji i K arto g rafii, Min. Szkol n ictw a W yższego (K om isją S ta n d a ry z a c ji N azw G eograficznych św iata), N aczeln ą O rganizacją Techniczną, R adam i N arodow ym i, PTTK . M ate
ria ły biograficzne — to: m etry k a, św iadectw a szkolne i studiów oraz dotyczące przeb ieg u p rac y zaw odow ej i dyd akty cznej, dyplom y odzna czeń i n ag ró d o ry g in aln e i w fotokopiach, życiorysy i n o tatk i życiory sowe, spisy pu b lik acji, te rm in a rz e , m a te ria ły dotyczące biblioteki p ro fesora (m. in. jej katalog), alb u m fotografii z S esji G eograficznej w Po znaniu w 1960 r. Spora korespondencja urzędow a i p ry w a tn a , a w niej m. in. listy J. B arbaga, S. B erezow skiego, A. C hałub ińsk iej, J. Dylika, Wł. H ubickiego, A. Ja h n a, M. Janiszew skiego, J. K łoczowskiego, J. Ko- strow ickiego, S. Leszczyckiego, S. N ow akow skiego, M. O dlanickiego- Poczobutta, L. R atajskiego, E. R om era, G. L. Seidlera, B. Suchodolskie go, Wł. Szafera, B. W inida, A ntoniego W rzoska, St. Z ajchow skiej, J. Zie- m ięckiej, A. Z ierho ffera. N adto nekrologi, w ycinki prasow e, w spom nie nia p o śm iertn e o F. U horczaku, a także genealogia i d o k u m en ty b iogra ficzne rodziny z la t 1859— 1939 (ok. 6,20 m b., sygn. K . 111-57).10
ARCHIWUM PAN — ODDZIAŁ W POZNANIU
W zakresie m ateriałó w pochodzenia p ry w atn eg o pozyskano dodatko we pap iery:
— em. p ro fesora Uniw. W arszaw skiego i W rocław skiego Stanisław a H elsztyńskiego — jego korespondencję z H eleną Szetelow ą i E richem K ru sk ą z 1983 r. (w raz z w ycinkam i). N adto m a te ria ły do genealogii ro dziny W ysłouchów oraz n ad b itk ę a rty k u łu pro feso ra z „M ean dra” pt. F ilem on i Baucis na a n ty c zn e j ziem i (ok. 0,07 mb., sygn. P. 111-52)11
ARCHIWUM PAN — ODDZIAŁ W KATOWICACH Z SIEDZIBĄ WE WODZISŁAWIU ŚLĄSKIM
W zakresie m ateriałó w pochodzenia p ry w atn eg o pozyskano papiery: — w iced y rek to ra In s ty tu tu Śląskiego w O polu prof. d ra Franciszka H aw ran k a (1919— 1981) z z ak resu historii, zwłaszcza najnow szej. Są to p race i a rty k u ły naukow e i p o pu larne, częściowo nie publikow ane, jak: Rola P rus w u p a d ku R zeczyp o sp o litej w X V I I I w.; L u d zie spod zna
19 Por. „KHNiT” 1980 s. 580—581. Omawianą część spuścizny pozyskano w 1983 roku.
Nabytki Archiwum PAN 785
k u Rodła; Tujierdze polskości. Z p racam i w iążą się w ypisy i odpisy ze źródeł, n o tatk i, zestaw ienia bibliograficzne, a tak że źródła o ry g inaln e, jak np. zapiski pow stańców śląskich, ręko piśm ienna k ro n ik a szkoły w Gorzowie Ś ląskim z lat 1891— 1937, różne p a m ią tk i historyczne, do k u m en ty . N ad to m a te ria ły zebrane do różnych zagadnień, jak : k ro n ik a G orzow a Śląskiego 1960— 1970, in te g ra c ja ludności na Z iem iach O dzy skanych, h isto ria Śląska, tzw . Panorama A nnogórska, K alen da rz O polski, reg io n aln y ru ch n aukow y, a także h a sła do E n cyklo p ed ii po w sta ń ślą skich , m a te ria ły do biblio grafii Ziem i O leskiej, w ycinki, b iografie dzia łaczy polskich na Ś ląsk u i działaczy ru c h u robotniczego. Sporo p a p ie rów ilu s tru je działalność F. H a w ra n k a w W yższej Szkole Pedagogicz nej i In sty tu cie Ś ląsk im w Opolu, P olsk im Tow. H istoryczn ym (ocena p rac k o n k u rso w y c h ), O polskim Tow. K u ltu raln o -O św iato w y m , udział w k o n feren cjach pośw ięconych różnym w ydarzeniom z dziejów Śląska, m. in. 50. i 60. rocznicy p o w stań śląskich, sto sunkom polsko-niem iec kim. M a te ria ły d y d ak tyczne — to konsp ek t w y k ła d u z h isto rii Polski (1864— 1939), h isto rii Śląska, teczki dotyczące do k to ran tó w F. H a w ran k a, recenzje p rac doktorskich. Dziewięć te k zaw iera korespondencję k ra jo w ą i zagran iczną z la t 1964— 1981, m. in. dotyczącą sp raw w y d aw n i czych. W śród m ateriałó w b iograficznych d o k u m en ty k a rie ry n au k o w ej, zestaw ienie w łasny ch w ypow iedzi, p u b lik o w an y ch i nie publikow anych, m aszynopis zaty tu ło w an y : M ój p o czątek pracy na u ko w ej. N ieco m a teriałó w obcych: M. B rola: Polska prasa plebiscytow a; Wł. L iszkow skie go: Historia szpitala św . K rzy ża w L ublińcu; A. Tom kiew icza: G uber nia płocka w okresie pow stania styczniow ego; T. L em pego: W iersze (ok. 2,70 m b., sygn. W. 111-13).
— p rofesora A kadem ii M edycznej we W rocław iu i kiero w n ik a w ro cław skiej filii In s ty tu tu H istorii N auki, O św iaty i T echniki PA N S ta nisław a Szpilczyńskiego (1910— 1981) z z ak resu m edycyny (neurologia) i h isto rii m edycyny. M edycyny w spółczesnej dotyczy jed y n ie k ilk a p rac z okresu 1932— 1935 i 1948—1954 m. in. O kres u ta jo n y porażenia p o stę pującego w św ietle leczn ictw a i s ta ty s ty k i. P raco m tow arzy szy k o re spondencja, obliczenia, w ykresy, w y p isy z lite ra tu ry , b ibliografia. Z za k resu h isto rii m ed y cy n y liczne prace, a rty k u ły , re fe ra ty , doniesienia, w ypow iedzi, k o m u n ik aty , odczyty, m. in. Szp ita le K rakow a w dobie Od rodzenia; Tysiąc lat n a u k i leka rskiej w Polsce — ro zw ó j i osiągnięcia; Profesor dr Stanisław Sokół (1911— 1968) — w spom nienia; Spraw a n a u czania historii m e d y c y n y w akadem iach m e d y c zn y c h (głos w dyskusji); Loim ologia — na uka m orow ego pow ietrza; R enesansow e tra d ycje n a u k i o chorobach za ka źn ych w Polsce; Polscy uczniow ie na studiach lekarskich we W rocław iu 1811— 1939; R ozw ój m y ś li lek a rsk ie j w dobie polskiego Odrodzenia. P onadto n o tatk i do w ykładów z h isto rii nauki, zwłaszcza m edycyny, recenzje, tłu m aczen ia dzieł lek a rzy X V I w ieku. T ekstom to w arzyszą obfite m a te ria ły w arsztato w e jak w ypisy, odpisy, n o tatk i, k on
spekty, zestaw ienia, b iogram y lek a rzy X V I i X V II w., p rzegląd y piś m iennictw a, fotokopie, w y cin k i prasow e. Liczne m a te ria ły dotyczące w spółpracy p ro feso ra z In sty tu te m H isto rii N auki, O św iaty i T echniki PAN, O ddziałem PA N w e W rocław iu, P olskim Tow. H istorii M edycyny, P olskim Tow. L ek arsk im , W rocław skim Tow. N aukow ym , Tow. P rz y jaciół N au k w Legnicy, L ub elsk im Tow. N aukow ym i w ielom a in n y m i to w arzy stw am i. Sporo m ate ria łó w zw iązanych z działalnością w y daw niczą w w ielu red a k c ja c h d w ydaw nictw ach. P a p ie ry zw iązane z działalnością dy d ak ty czn ą S. Szpilczyńskiego dotyczą A kadem ii M e dycznej w W arszaw ie i W rocław iu oraz in n y ch uczelniach; zaw ierają też opinie o p ra c a c h i dorobku n a u k o w y m pracow ników nauki. N iew ielka g ru p a p apieró w zw iązana jest z p ra k ty k ą lek a rsk ą profesora, spora p a r tia u k azuje jego udział w zjazdach, sym pozjach i k on gresach krajo w y ch i m iędzynarodow ych. Szczupłe n a to m ia st są m a te ria ły biograficzne; do tyczą m . in. ud ziału S. Szpilczyńskiego w k am p an ii w rześniow ej 1939 r. oraz jego p ra c y zaw odow ej. S pora k orespondencja od osób i in sty tu c ji z la t 1948— 1981, a także w iele m ateriałó w obcych, jak prace, recenzje p rac na stopnie naukow e, spraw ozdania w spółpracow ników S. Szpil czyńskiego, życiorysy i spisy p u b lik acji, odbitki (ok. 2,20 m b,, sygn. W. 111-12, in w e n ta rz 179 j . ) 12.
