BOLESLA W KUBICA, TADEUSZ OSMóLSKI Instytut Geologiczny
NOTATKI Z WSTORll KOPALNICTWA SIARKOWEGO
W
POLSCE
W Po~ istJniały cztery historyczne ośrodki pro-dukcji siarki: . krakowski (Swoszowice, Posądza), kie-lecld (OLarkowy, Czajków), śląski (Pszów, Kokoszy-ce), opolski (Lubień, Dżwiniacz, Truskawiec). Naj-starszy był ośrodek krakowski, gdzie najwcześniej ~ pracę kopalnia siwki SWO&owice kolo Krakowa
We wsi klasztornej Swoszowice, będącej od 1402 r. prawie w całości własnością zakonu braci bożogrob
ców z kościola Bożego Ciala
na
Kazimierzu (12), od dawna znane były źródła wód siwkowudorowych. Napowierzcłmi tych wód wytrjłcała się sial'ka w posta-ci kiwiatu si8111lrowego zbieranego przez zakonników do celów leczniczych, którą
to
umiejętJność pmy;wieźćmog,li oni z okresu pobytu w Palestynie. Jak wiado-mo, w Palestynie i Grecji od czasów starożytnych
by-ło znane zastosowanie siarki dla celów leczniczych, wojennych i magicmych. PóźnieJ dopiero ~to
w Swoszowicach górniczą eks:Ploatację złóż siarki ro-dzimej, występujących nieraz dość głęboko. O
po-czątkach eksploątacji siarki w Swoszowicach sądzić można przez analogię do znanej historii wykorzy-stania kwiatu siarkowego ze źródeł w Lublenilu (4) lub ze źródeł w Siergiejewsku dl& celów wojennych Piotra I
w
Rosji (8).Rorzlwój alchemii, a przede wszystkim wynalazek prochu stcr.elniczego w XIV w., ~oclowały zwięk
szenie zapotrzebowania na siarkę (11). Nic więc dziw-nego, że właśnie w Swoswwicach naloty siarki na powierzchini (w pobliżu źródeł) WJilaj[}O za wskaźnik
występowania jej głębiej i ro:zpoczęto tu około 1415 r. prace poszukiwawcze. Wydarzeń tych dotyczy przy-wilej króla Władysława . JagieRy zanotowany w "Li-ber cancellariae Stailislai Ciołek", wydany przez J. Cwo w 1871 r. (2). Jako dokument XXVI drukuje Caro na stronach 62 i 63 tekst przywileju w języku łacińskim pt.: "Super querendis mineris suifureis et aliorurn metallorum". Dalrument ten był analizowany przez J. Pazdura i ~tal opisany jako pochodzący z kancelarii królewskiej z ok<>lo 1415 r. Jest to
pierw-sza
datta określająca w chwili obecnej początek tra-dycji kopalnictwa siarkowego w P<>lsce.Tekst przywileju wydany obywatelom krakowskim M. pellifici, N. sool.teto oraz ich
towarzyszom
na pro-wadzenie prac poszukiwawezych i eksploaJtacji siarki w Sw06zawicach, gdzie siarfkę odkryto, jest następu jący:,,Super querendis mineris suifureis et aliorum metal-lorU!Ill".
Wladislaus etc. Sirnificamus etc. quomodo inter occupacionis nostre alias curas ad hoc studium men-tis nostre extenditur, vit in regno n06tro thezauros quQS aut mon.tiU!Ill aut aliarum situs loc orum in visceribus s\lis deposuit, in profectwn nostrurn et re-gni nostri .producamus, ut inde virtus IPl"OUidencie nostre laudetur
ei
status regni nostri predicti sub re-gianine na;.tro f-elici condiltione meliori subleuetur, fldelibus n06tris M. peHifici et N. scollrt:eto de Cra-covia et a:liis qU06 in suam receperint societatem, quortml fldes et industria apud nos multipliciter com-mendantur, decimus potestatem et i·ntegram facul·ta-tem
in viUa ~ot<>uice, in qua sułfur est inuentum, et in aliis quisbuscunque .regni nQStri locis et mon-tibus, in quibus minerarum copia abscondita indica-tur, fodendi, querendi, indagan<iil, ducendi, portandi et in f<>rmas bancorum et porcionum et alias, ex qu-ibus labori ipsorum profectus eueniat, condiendi (sic!)260
UKD 622.366.1(438)"1402/1964" eo iure, more et consuetudine prout in aliis regnis nobis vicinis Hungarie et Bohemie m01ntium magistri et f0680res gaudent
et fruuntu·r, nostro
tamen etalio-rum iure semper saluo, cui in nullo volumus deroga-re. Quocirca vobis omnibus et singulis capitaneis bur-graviis, tenutariis etc. incolis ac aliis
quibusc~nque
status et condicionis hominibus et S\Jibditis nostris il)re-sentibus requirendis seriQSe mandamus nulla carere volentes raclone" quatenus predict06, M. et N. et ali06 quos secum ad labores ass~riilll: in dieta villa S. sulf.ur huiusmodi et minaras cuiuslibet metalli in montilbus seu allis quiibuscunq.ue locis, que ipsłs ad hoc aptiora videbuntur, indagari, querere, fodire, du-cere, portare et condere Ubere, secure, sine onmi impedimento, arestacione, detencione molestia uel of-fenca permittatis et pe11Initti faciatis, dum et quo-tiens ipsis OIPUS fuerit et IIlecesse,i1Ps<Js
de omnibus iniuriis, violenciis et oppressionibus, si que eis a quo-guam ternerarie illate fuerint atque facte, nostro no-mine defendere debeatis et tueri. Volumus insuper quod predicti M. et N. et alli ~rum socii et homi-nes, dum per queiQPiam citati :fuerint ad quorumvis officialium nostrorum presenciam pro factils et nego-ciis mineras montium et alia concernentibus, non debebuntcorwn
eis re$PO!rlderesed
coram nobis aut capitaneo nostro generali. Horum quibusoetc".
J. Pazdur podaje (11), że założycielami gwarectwa w Swoszowicach byłi mieszczanie krakowscy: Michal Fayger, Piotr Słodownik, Mikołaj Sołtys <>raz gwarek Krystian. Nazwisko Michał (Michael) Fayger - "pel-lifex" jest wymieniooe w spisie "Cracovia artificum 13oo-1500" pod datą 1415 (13). ·
Wydobywanie siarki musiało postępować pomyślnie, gdyż jak pisze J. Pazdur (11} "pierwsi Wa.t'kowie za-warli w 1419 roku układ z garncarzem Janem z .Zyr-kowic
o
regularną dostawę wielkich naczyń opojem-ności jednego
centnara
siarki".Dokumenty o dalszym r~woju wydobycia siarki w Swoszowicach opublikował A. Z. Helcel (5). Treść
ich podaje ,,słownik GeografiC?my Ziem Polskich" (t. 6, str. 69, 1885, t. 11, str. 730-731, 1890) oraz J. Paz-dur (11).
W 1422 r. wynikł spór między zakonem bożogrob
ców, właścicielem Swoszowic i terenów kqpalni a gwarkiem Krystianem zanotowany w ówczesnych do-lcwnentach. Jest t<> druga ·kcm~retna data, ustalająca działalność czynnej kopalni siarki
w
Sw<l6ZO'Wicach. W dokmnen.tach z 1436 r. pojawia się na.zwisko gwar-ka siarkowego Stanisława Patryarchy. W 1439 r.udziałowcem kqpalni jest Marciln Chmiel, rajca kra-kowski, u którego pracuje gwarek Bartosz. ~adko
bierca Marcilna - Tomasz Chmiel w 1483 r. odstę
puje swój udział Jerzemu Morsztynowi, również raj-cy krak<>wskiemu. Od 1415 r. coraz liczniejsze są do-kumenty, świadczące o istnieniu i działalności kopal-ni swas.zowiokiej.
Od XV do polowy XVIII w. brak jest danych
do-tyczących metod eksploatacji złoża, organizacji p~:ac, wielkości produkcji, choć są dane świadczące o tym,
że kopalnia (a właściwie kopalnie) oraz piece do
wy-~iania były wtedy czyru1e. Brzypuszczać należy, iż
metody eks,ploata<:ji złoża i wytapiania siarki nie
różniły się zbytnio od OIPisanych przez Francuza Ja-kuba ~charda z lat 1597-1598 (3).
W XVIII w. zarejestrowano w rejonie Swoszowic
około 600 zwałów kopalnianych (11), wyznaczających lokalizację szybów. Każda działka górnicza ~loato
którego zjeix:lżało się po linie. Od szybu, na głębo kości 20-30 m, biegły chodniki, nisckie re względu na
niewielką mią~zość złoża (1----5 stóp), poowałające na poruszanie się tylko na czworaka. Dopiero w XVI w.
nastąpiła komasacja działek górniczych w związku z
przejściem kOtPalni na własność "pana" dóbr ziem-skich Swos.zowice, o czym pisze H. Labędrzki (7).
Ilość szybów 2lll11Iliejsza się do trzech w drugiej
po-łowie XVIII w. (11). RoZlPQCZy;na się wtedy budowę
chodników łączących odlegle szyby. Brak jest
ma-teriałów dotyczących działalności kOil)a.lń swoszowic-kich w XVII i pierwszej jpOłoWi·e XVIII w., co p<YL-wala przYJPuszczat, że is!mialy w tym okresie przer-wy. Podejrzenie
to
zdade się potwierdzać W. Szajnocha (15) .pisząc: "W 1786 r. urzędnicy salimarni A. Seling, J. Leo i F. Hilbe11g podjęli napowrót dawne roboty górnicze w Swoszowicach".W 1796 r. istniały w Swoszowicach już tr:Zy przed-siębiorstwa górnicze. W 1802 r. zainstalowano ;parową maszynę !POruszającą pompy odwadniające, a za
Księstwa Warszawskiego ZJburdowano sz.tolnię
odwad-niającą (H. Labędz.ki, t. l, str. 125). Pozwolilo to na WJProwadz.enie nowoczesnych metod eksplloatacji. Wiek XIX jes·t okresem dobrze udokumentowanej, manej z wielu publikacji geologiemych (14, 9, 15)
działalności kopalń i zakładów wyl:B!Piania siarkd w Swoszowicach, zaniechanej ostatecznie w 1884 r.
Qprócz kopalni swoszowick:iej, czynnej przez nie-mal 500 lat, a w okresie swego roz.klWitu (1871-1876)
zaspokajającej od 80 do 90% zapotrzebowania na
siarkę Austrii, czynne były także i inne mniejsze ko-paklde lub ośrodki produkcji siarki.
O Lubieniu, gdzie eks;ploatowano siarkę w latach 1778 (?) i 1787, pisze B. Hacquet (4) i S. Staszic (15). We wsi Czarkowy kolo Wiślicy roz,poczęto
eks;ploa-tację w 1795 r., z przenwami kontynuowano ją do 1918 r. W latach 1899-1901 kopalnła Czarkowy da-wala 100% produkcji siarki w carskiej Rosji (1900 r. - 1550 t, w 1901 r. - 2407 t). Były to na owe czasy 7!Ilaczne ilości o dużym macz.ellliu gospodarczym. We wsi Czajków kolo Staszowa podejmowano próby ek-SIP'loatacji siarki w 1915 r. Na śląsku czy;nna była niewie1ka kOil)alnia siarki w latach 18811894 (Psz6w
-Kokoszyce). W Dźwiniaczu wydobywano siarkę w
1875 r., w Trusikawcu w 1858 i 1881 r., w Pomiar-okach w 1881 r. W Posądzy CZY'Illlla była kqpalnia i siarkownia w latach 19<15-1921. Została ona
zam-knięta jako ostatnia na ziemiach polskich w
pierw-szym okresie żywych tradycji kopalliliotwa siarkowe-go w Poisce.
Ocena szacunkowa wielkości produk!cji siarki w Polsce w okresie 1415-1921 wskazuje na 4 kopalnie, które ·miały główny udział w eksploatacji:
Kopalnia Swos:zowice
w
latach-1415~1884 wyeksi.ploatowano
(szacunkowo i maksymalnie) 150 ooo-200 000 t KOil)alnia Czarkowy - w latach
1795~1920 wyeksploatowano
szacunkowo 18 000-20 000 t
KO!Palnia Pszów - Kokoszyce -w latach 1880-1894 -
wyeksplo-atowano okolo 1000 t
Kqpalnia Pooądza - w latach
19<15-1921 wyeksploatowano
około 300 t
Dla reszty wymienionych w opisie stanowisk pro-dukcji siarki brak danych, była ona jednaik lila pew-:no wielokrotnie niższa od manej w Posądzy. Podane liC'llby, jakkol,wiek obarczone znaCZJnym .błędem, orientują o niewielkich r00mia:rach eks:ploatacji. Są dzić należy, iż całkowita produkcja siarki w Polsce w latach 1415-<1921 nie przekroczyła 200 000 t.
Drugi okres kqpalnictwa siarki w Pdlsce roopoczyna rok 1953, data odkrycia złóż siarki w rejonie
tarno-brzeskim, i rok 1956, data rozpoczęcia robót górni-czych na złożu siarki w Plasecmie.
W nowych waru:nkach gospodarczych, w okresi~ in-tensy.w;nY_ch prac nad odbudową miszezonego kraju, geologoWie Insty·tutu Geologicznego wskazali nowe potencjalne siły ukryte w roZJPOZ'Ilailych złożach siarki rejonu tarn01brz.eskiego. Obecnie mija: 550 lat od ro-ku 1415, odnotowanego w pierwszych historycz:nych dokumentach dotyczących górnictwa siarki w Polsce.
Jednocześnie mija 10 lat od pier<wszych geo'logicmo:.. poszukiwawczych prac w rejonie Piaseczna.
W Polsce Ludowej w lO-letnim okresie, jaki upły nął od odkrycia złoża w Piaseoznie, problemy siarki
były rozwijane dynamicZillie, czego efektem są geo-logicme dokuanen.tacje złoża, jaJko mOClila podstawa
rozwijającego się kopalniclwa siarki, oraz rozmiary eksploatacji złóż. Do 1964 r. wyjprodukowaliśmy po-nad 800 000 t siarki. Widoczne są ciągle przemiany gOSIP'Odarcze i .powstawanie nowego przemysłowego okręgu tarnobrzeskiego. W ~ią!Zku z tym .p<YLOStają r6winież osiągnięcia w międzynarodowej wspó'ł!Pracy
w oparciu o ujawnione i rozpoznane surowce. Są za-tem wyraźne dowody wy~bi.!mej akltywmości w zakresie organizacji nowej gałęzi przemysłu. Określone cele i zadania były w tym okresie planowo realizowane tak w odniesieniu do badań IIlau<kOIWych, jak i w konsekwencji w odllliesieniu do konkretnej równolegle
się roow:ijającej dzialalm.ości gospodarczej.
Etapy uruchomienia tak wielldej inwestycji ilu-struje kilka informacji, dziś duż w znacznej mierze historycmych, chOĆ odnoszących się zaledwie do
dzie-sięciu ubiegłych lat. ·
Uaktywnienie gospodarcze nowo odk.rytych pol-skich złóż siarki rodzimej mogło nastąJPić przez wy-dobycie skal siarkonośnych lub czystej siarki na
po-wierzchlllię. W pierwszym el:B!Pie UZIIlano za jedynie
reallllą i ekonomicmie uzasadniOillą budowę odkryw-kowej kopalni siarki. Projelkt pierwszej kO\l)alni (lata 1954-1955) odnosił się do prawobrzeżnej części złoża
w Machowie, już wówczas określonej dokumentacja-mi geologicznydokumentacja-mi Instytutu Geologicznego. Wobec postawiOlilej przez S. Pawłowskiego tezy o przedłuża
niu się złoża na lewy brreg Wisły i pozytywnych wy-nikach podjętych \POSZI.llkiwań na terenie Piaseczna -K.rzcina - Przewłoki udokumentowano w latach 1955--1956 dalszy lewobrzeżny płat złoża tarnobrzeskiego,
występujący w znacznie korzystniejszych warunkach od uprzednio poznanego złoża machowskiego.
Dokumentacja złoża siarki w Piasecznie zasadniczo
zmieniła program planowanej eksploatacji siarki. Jeszcze dokumentacja geologiczna formaolnie nie
zo-stała zamknięta, a już w Upcu 1956 r. pierwsze ko-parki Ministerstwa Prremyslu Chemicznego stanęły
:na ugorach Piaseczna z zadaniem dotarcia do złoża, występującego tu płytko pod powiel'IZChnią.
Przy-stęll>Owano do robót górniczych z rozmachem, ale
i z dużą ostrożnością, często ja~by z niedowierza-niem, czy porzytylw.ne elementy geologicznej ocelllY
złOOBi okażą się :be:zJbłędne, czy uda się wsunąć niekie-dy prz.esadnie określone przeszkody na drodze do stropu złoża, przede wszys.tkirp. zaś ze względu na znaczne ilości statycmych wód w dolinie Wisły. Ko-palnia, ;projektowana w pierwszym okresie jako
doświadczalna, miała za zadanie ustalić realne pa-rametry ekSIP'loatacji górniczej, dostarczyć dos· tatecz-ne ilości rudy dla badań technologicznych.
Jednym z głównych problemów było wówczas opra-cowanie od!poiwiedllliego systemu odwadniania w ce-lu udostęplllienia złoża. Związany z t)lm był zespól
zagadnień technicznych w odniesieniu do stosowanych metod i etaa>ów odwadniania, pomp głębinowych,
filtrów antykorozyjnych pracujących w warunikach
~eralizowanych i agresywnych wód, oczyszczania wód z siarkowodoru i wiele illlnych. Przed techlllika-mi stanął nowy problem, który nałeżalo sprawnie
rOZJWiązywać bez możliwości stoso<Wania uprzednio
znanych schematów. Ro71I)oczęla się walka o polską siarkę, a jednacześnie narastał kapitał !Pierwszych
doświadczeń i pierwszych sukcesów młodych górników ll()IWoczes.nego górnic!Jwa siarki.
Prace wiertnicze dla celów dokumentacji złoża
siarki ~ Piasecznie, :wedŁug iProjek.tu geologów z In-stytutu GeologiC'Z!lego, wykonało Kielecide
Przed-siębiorstwo Geotlogicm1e (dawniej KPWPG - Biało gon) oraz Przedsiębiorstwo Robót Geologicznych z WarszaiWy. D<likumentację geologiczną opracował ze-spól prof. S. Pawłowskiego w Instytucie Geologicz-nym na })Oidstawie 32 odwierconych o!Jworów roz-mi~~yc~ w ~iatce o ~u co 0,5 i l km. Należy podkreślic, ze mrmo og.ranlczonych środków badaw-czych ustalono wówczas dość ściśle kontur złoża, jego
zasoby, parametry złożowe, co w zupełności
potwier-d;z;iły dalsz-e prace szczególawe.
. Prace odwadniające i .geologiczno-inżynierskie w Pierwszym wstępnym okresie podjęŁo Warszawskie
Przedsiębiorstwo Geologiczno-Inżynierskie. W 1957 r. dalsze prace odwadniające i• zdejmowanie nadkładu p.rOIWadrt:ilo Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń z War-szawy. 4 grudnia 1957 r. mógł pierwszy dyrektor Ko-palń . i Zakładów Przetwórczych Siarki, mgr inż. Franciszek Machałski, zameldować o dotarciu do
złoQ:a siarki rodzimej i wydobyciu pierwszych ton Wajpieni s~konośnych w celu ustalenia technologii
wz.bog~ama. Od tego czasu rozpoczYIIla się okres ~~ frontu ;p~óbnej eksploatacji, poeząbkawo nie-'MelkleJ, skromneJ, dziś już produkcyjnej dużej ko-p.ahii . . N~eży również podnieść duży wkład pracy
PrzerunęblOil"S·flwa GeologiC7lllo-llllŻYIIlierskiego Energ~ tyki, które ostatecznie OIPanawalo trudności odwadnia-~ i. pr~g:oto~alo warUJI'll!ci dła eksa>loatacji złóż
Si;a.rlk.L
OficJailme tm:nano kopalnię siarki wPiasecz-me za prz.ekamną do ekspiloatacji w grudniu 1960 r.
W.
1964 r. produkcja siarki z Piasecm.a osiągnęłapra-Wie 300 000 t. W akcji uczestniczy dzisiaj ~~
in-ŻYIIlierów, techników, geolog&w, górników technolo-gów ,i chemików, tworzący zwarty, świad~y celu i
~ kolektyw wysokiej rangi. Nie porównać go
h~o. z zespołem pierwszych g·eologów
odkryw-cow
zlO'Za.SUMMARY
Formerly, four centres of sulphur production existed in Poland, i.e. Silesian centre (Pszów, Kokoszyce), Cracow centre (Swoszowice, Posądza), Kielce centre (Czarkowy, Czajków, Wola Wiśniewska) in the west,
and Lubień, Dźwiniacz, Truskawiec, Pomiarki in the
east. Sulphur mines were located in the northern marginal zone of the Carpathian fore-deep, except for the mines at Dźwiniacz, Troskawiec and Pomiarki, situated in southern marginal zone of this fore-deep.
It was also established that the beginning of sul-phur exploitation in the oldest centre (mine Swoszo-wice, near Cracow) goes back to the year 1415; thus 550 years are over from the time of the first sulphur production in Poland.
Rough estimates show that from the beginning o.f sulphur exploitation at Swoszowice, up to the liqui-dation of the last old sulphur mine in 1921 (mine Posądza), approximately 150 000 - 200 000 t sulphur. Doring the period from 1921 to 1957, the sulphur mining did not exist in Poland. In 1957, exploitation of sulphur-bearing limestones began at Piaseczno, on the sulphur deposit discavered in 1956 by Prof. Dr St.· Pawłowski, the worker of the Geological Institute in Warsaw. Another sulphur deposits was discovered by him at Machów, in 1953; the deposit is being stripped, at present. At the period mentioned above, the second stage of sulphur mining development began in Poland, and already in 1964 the produetlon of sulphur reached 300 000 t.
262
LITERATURA
l. B o l e w ski A. - O złożu siarki w Posądzy. Spraw. PIG, 1935, 8, nr 3.
2. Car o J. - Liber Cancellarie Stanislai Ciołek ein Formelbuch der Polnischen Koni,gskanclei aus der Zeit der Husitischen Beweglllllg. Wien 1874.
3. Geremek B. - Relacja Jakuba Esprincharda
z podróży przez Sląsk i Małopolskę. Kw. Hist.
Kult. Mater., r. VII, nr 3, s. 438-453. Warszawa 1959.
4. H a c q u e t B. - Hacquet's neueste physikalisch--politische Reisen in den Jahren 1794 und 95 durch di~ę Dacischen und SarmatiscQ.en oder nordlischen
Karpaten. Nilroberg 1700--1796.
5. H e l c e l Z. A. - Starodawne Prawa Folskiego Pomniki. Kraków 1870 .
6. K r a j e w s k i R. - Złoże siarki w Czarkowych. Spraw. PIG 7, nr 3, 1935.
7. Łabędzki H. - Górnictwo w Polsce. T. l i 2.
WSJrSzawa 1841.
8. M u r z aj e w P. M. - Mikroby - sozidateli "za-leżej" siery. "Priroda" 1962, 1111r 6.
9. N i e d ź w i e ck i J. - O siarce ze Swoszowic. "Kosmos" 1877, rocz. II.
10. Fa wlows ki S. - Problemy siarki rodzimej. Pr. IG, t. XXX, Czterdzieści lat Inst. Geol.. Cz. I, 1960.
11. Pazd U[" J. - Zarys dziejów górnic!Jwa na zie-miach polskich. T. I, II. P.raca zesp. Prac. Hist. Górn. i Hutn. I. H. K., rozdz. VII "Górnictwo siarki i in. surowców chero". s. 199-203, KatOlWice 1960.
12.Pietkosiński F . - Kodeks dYJPlomatyoony Ma-łopolski. T. IV, Kraków 1905.
13. p t a ś n i• k J. - Cracovia Artificum 1300-1500. Kraków 1917.
14. S t a s z i c S. - O ziemiorodztwie Kal'patow i in-nych gor i rownin Polski. Warszawa 1815.
15. S za j n o c h a W. - Plody kopalne Galicji, ich występowanie i zużytkowanie. Cz. I, s. 147-162. Lwów 1893.
PE3IOME
B I!oJibiiie cyrqecTBoBaJIH paHbiiie 'H!Tbxpe pa:iłoua ,D,06bl<rn: cepbr: CHJie3cKH:i1: (IIIIIyB, KoKOIIIHIJ;e), Kpa-KOBCKH:ił (CBOIIIOBHD;e, IIocoH.zpa), Kene~KH:ił rJapKOBbi, 'tfa:i1:KyB, BoJISI-BHCbHeBCKa) H Ha BOCTOKe pa:iłOH MeCT-HOCTe:ił Jlro6eHb, ,li;3BHHH'i, TpycKaBeą I!OMHPKH. Cep-Hbie KOnH pacnonaraJIHCb B ceBepuo:ił KpaeBot"r 30He npe~KapnaTcKoro nporn6a, 3a 'MCKJIIO'ieHHeM Kone:ił ,l1;3BH'HH'i, TpycKaBe~ H IIoMHPKH, pacnono:m:eHHbiX B IO:lKHOM KpaeBOM 30He 3TOro nporH6a.
'YcTaHOBJieHO, 'iTO Ha'iaJIO ~OObl'IH cepbi B CaMOM ~peBHe:ił KODH CBOIIIO~e 6JIH3 KpaKOBa OTHOCHTCH K 1415 ro~y, CJie~OBaTeJibHO B HbllieiiiHeM ro~y OTMe-'iaeTCH 550-JieTHe 3KCDJIOaT~H·H cepbl B I!OJibiiie.
KaK DOK83biBaiOT DO~C'ieTbi, C MOMeHTa nepBvM ~0-6bl'łH cepbl B CBOIIIOBHIJ;e ~O 3aKpb:rntH TIOCJie~He:ił KODH B 1921 ro~y (KODb I!OCOH~3a), 6biJIO ;D;OObiTO OKOJIO 150 000 - 200 000 T ćepbi. B nepHO,ll; 1921 -1957 rr. ,li;OObi'ia cepbr B I!OJibiiie He BeJiacb. B 1957 ro~y 6biJia Ha'iaTa 3KCDJIOaTa~H cepOHOCHbiX H3-BeCTHHKOB B MecTOpo:lK~eHMH I!HCe'iHO, OTKpbiTOM B 1956 ro~y COTPY,li;HHKOM reoJIOrH'ieCKOrO HHCTHTyTa B Bapiiiane npo<iJ. ,11;-p<>M C. IIaBJIOBCKHM. ,ll;o 3Toro, B 1953 ro~y HM 6biJIO OTKpbiTO MeCTOpo:m:~eHHe FI MeCT-HOC'l'H MaxyB, B iiaCTOHJIIee BpeMH BCKPbiBaeMoe KapbepoM. Ha'iHHaeTcH BTopo:ił 3Tan pa3BHTH.fl cep-Ho:ił npOMbliiiJieHHOCTH B I!OJibiiie. 'Y:m:e B 1964 ro~y
