Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej

Pełen tekst

(1)OCHRONA PRAW KONSUMENTA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W ODNIESIENIU DO PRAWODAWSTWA UNII EUROPEJSKIEJ PIOTR MAZURUK. Streszczenie Wprowadzenie gospodarki rynkowej w Polsce spowodowały istotne przemiany o charakterze społecznym i ekonomicznym. Konsumenci mając szeroki wybór ofert rynkowych, nadal pozostają słabszą stroną zawieranych transakcji. Agresywne praktyki marketingowe, a czasem nieetyczne zachowania przedsiĊbiorców uzasadniają koniecznoĞü otoczenia konsumenta opieką paĔstwa. Aby to umoĪliwiü tworzone są regulacje prawne gwarantujące finalnym beneficjentom ochronĊ dóbr i praw. Słowa kluczowe: pojcie konsumenta, ochrona praw konsumenta, prawo konsumenckie 1. Wprowadzenie Celem referatu jest przedstawienie teoretycznych podstaw polityki, przesłanek i instrumentów prawnych słucych ochronie praw konsumentów w Polsce i Unii Europejskiej. Wanym elementem bdzie przedstawienie podstawowych informacji z zakresu prawa konsumenckiego, praw konsumenta, jak i równie rola naszego pastwa i organów unijnych w kształtowaniu prawa konsumenckiego. Do teoretycznych podstaw polityki ochrony konsumenta naley odnie pojcie konsumenta w prawie polskim, w prawie Unii Europejskiej, przesłanki ochrony praw konsumenta, prawo konsumenckie, instrumenty prawne słuce ochronie praw konsumentów; ochrona konsumenta w zakresie ywnoci i ywienia, ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi, ochrona konsumenta w zakresie sprzeday, ochrona konsumenta przed nieuczciw konkurencj i ochrona praw konsumenta w Unii Europejskiej. 2. Pojcie konsumenta w prawie polskim Biorc pod uwag, i pojcie konsumenta zaley od kontekstu, nie bez racji bdzie stwierdzenie, e poprawne sformułowanie definicji konsumenta stanowi zagadnienie fundamentalne. Std te przytoczenie pogldu J. Goldringa wydaje si najwłaciwsze: „w zurbanizowanym, postindustrialnym społeczestwie rozwinitego wiata, kady jest konsumentem. Jeli wic kady człowiek jest konsumentem, to czy w istocie potrzebna jest jeszcze definicja konsumenta wykraczajca poza te ramy?”.1 Idc za „Słownikiem Jzyka Polskiego” za konsumenta uwaa si „nabywc towarów lub usług, albo uytkownika jakich zasobów lub dóbr”2, co te w potocznym jzyku utosamia si konsumenta z nabywc towarów na własny uytek, a synonimiczne pojcia to: klient, kupujcy, 1 2. Goldringa J., [w:] E. NowiĔska, P. Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005, s 39. Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik JĊzyka Polskiego, PWN, Warszawa 1990, s. 297..

(2) 167. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. nabywca, uytkownik, itp. Z ekonomicznego punktu widzenia konsument stanowi ostatnie ogniwo obiegu dóbr materialnych i niematerialnych znajdujcych si na rynku. Transakcja uznawana jest jako konsumencka, gdy ostatecznym przeznaczeniem towaru jest konsumpcja, jednake do czsto towar znajduje si na rynku kilkakrotnie jako np. rzecz uywana. W niektórych sytuacjach czynnikiem przesdzajcym o istnieniu beneficjenta finalnego jest take profesjonalno jednej ze stron stosunku umownego.3 W ustawie z dnia 23.04.1964r. Kodeks Cywilny4 została sformułowana najszersza definicja pojcia „konsument”. Zgodnie z art. 22¹ KC konsument to osoba fizyczna dokonujca czynnoci prawnej niezwizanej bezporednio z jej działalnoci gospodarcz lub zawodow. Konsument został tu wyodrbniony na podstawie kryterium podmiotu, przedmiotu i celu transakcji. Przyjta w kodeksie konstrukcja oceniana jest negatywnie z wielu przyczyn. Po pierwsze nie precyzuje dokładnie podmiotu chronionego omawianym przepisem. Po drugie odnosi si jedynie do konsumenta nie nawizujc przy tym do drugiej strony, czyli profesjonalnego kontrahenta.5 Dokonujc wykładni celowociowej i systemowej art. 22¹ KC zostanie przedstawiony jako ograniczajcy pojcie konsumenta tylko do stosunków osoby fizycznej z przedsibiorc. Przyjta w KC definicja dotyczy całego obrotu prawnego, o ile przepisy szczególne nie stanowi inaczej. W ustawie z dnia 16.02.2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów6 równie przyjto definicj zgodn z art.22¹ KC. Tak te z uwagi na rónorodno stosunków prawnych oraz odmienn specyfik danej dziedziny gospodarki pojcie konsumenta ujmowane jest w róny sposób. W ustawie o kredycie konsumenckim za konsumenta uwaana jest osoba fizyczna, zawierajca umow z przedsibiorc w celu bezporednio niezwizanym z działalnoci gospodarcz.7 Z kolei ustawa z dnia 16.07.2004r. Prawo Telekomunikacyjne8 konsumentem okrela osob fizyczn, wnioskujc o wiadczenie publicznie dostpnych usług telekomunikacyjnych lub korzystajca z takich usług dla celów niezwizanych bezporednio z jej działalnoci gospodarcz.. 3. Stefanicki R., Konsument. Ewolucja pojĊcia [w:] PodmiotowoĞü cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnienia., pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n. 4 Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. 1964, Nr 16, poz. 93 z póĨn. zm.). 5 Mostowi P., Uwagi dotyczące rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37 6 Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z póĨn. zm.). 7 Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2001, nr 100, poz 1081 z póĨn zm.). 8 Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz. U. 2004, nr 171, poz. 1800 z póĨn. zm.).

(3) 168. Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. 3. Pojcie konsumenta w prawie Unii Europejskiej Od czasu Traktatu z Maastricht ochrona praw konsumenta stanowi jeden z głównych celów Unii Europejskiej.9 Pomimo rozbienoci w ujmowaniu konsumenta w dyrektywach wspólnotowych mona wskaza kierunek definiowania tego pojcia oraz transakcji z udziałem konsumenta. Analiza porównawcza poszczególnych dyrektyw prowadzi do wniosku, i konsument jest okrelany jako osoba fizyczna, niedziałajca w celach zarobkowych lub gospodarczych, jednake zarazem nie tylko w celu rozwijania własnej konsumpcji. W dokumentach unijnych o charakterze politycznym i programowym konsument rozumiany jest jako adresat „wszelkich działa podejmowanych przez oferentów dóbr konsumpcyjnych, majcych na celu ich zbycie”.10 W dyrektywie Rady z 20.12.1985 r. za konsumenta uwaa si „osob fizyczn, która (…) działa w celach, które mog by uwaane za niezwizane z jej działalnoci handlow lub zawodem”.11 Szersza charakterystyka pojcia konsument została przedstawiona w dyrektywie Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Zgodnie z tym aktem konsument jest to „kada osoba fizyczna, która w umowach objtych niniejsz dyrektyw, działa w celach niezwizanych z handlem, przedsibiorstwem lub zawodem”.12 Reasumujc powysze, prawo Unii Europejskiej w róny sposób definiuje konsumenta, przewaa stanowisko poparte równie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwoci,13 i podstawowym kryterium wyodrbnienia konsumenta powinna by jego słabsza pozycja w transakcjach dokonywanych w obrocie gospodarczym. 4. Przesłanki ochrony praw konsumentów Oczekiwana przez wikszo społeczestwa transformacja ustrojowa w ubiegłym wieku członkostwo Polski w Unii Europejskiej ju w nowym XXI w stawiaj w nowym wietle problem ochrony praw konsumenta. Ale tu jednak naley podkreli, e niezalenie od sytuacji politycznoekonomicznej kraju, pozycja konsumenta na tle innych podmiotów wystpujcych na rynku jest najsłabsza. Daleko idce niekorzystne zjawiska zwizane z poprzednim ustrojem politycznym, tj. niedobory towarów, kolejki, czy nieuczciwe praktyki kupieckie, zostały wyeliminowane, jednak nowe warunki zachwycajc rozmaitoci ofert sprawiaj, e konsumenci czsto maj problem w dokonaniu optymalnego dla siebie wyboru. Proces transformacji ustrojowej w Polsce spowodował znaczne obnienie poczucia bezpieczestwa socjalnego, co zwizane jest z bezrobociem, ograniczeniem dostpu do wielu dóbr i usług, szczególnie wród rodzin najuboszych. Zmiany ustrojowe bowiem, obok zmian 9. Stefanicki R., Konsument. Ewolucja pojĊcia [w:] PodmiotowoĞü cywilnoprawna..., U Wrocławski, Wrocław 2008, s. 159. Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewnĊtrznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35 11 Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu o umów zawartych poza lokalem przedsiĊbiorstwa (85/577/EWG). 12 Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. 13 Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99 Idealservice MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904. 10.

(4) 169. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. rynkowych, doprowadziły do znacznej polaryzacji społeczestwa i marginalizacji wielu jego grup.14 Ponadto konsumenci naraeni s na oszukacze praktyki manipulowania i wykorzystywania ich niedoinformowania. Konieczno zaspokajania potrzeb powoduje, i jest on skłonny zaakceptowa nawet niekorzystne warunki transakcji. Dodatkowo współczesne działania marketingowe stanowi zagroenie interesów konsumenta i zwizane s z depersonalizacj rynku, sprzeda prowadzon w duych obiektach handlowych, sztucznym wywoływaniem potrzeb, nieprzejrzystoci rynku, pozyskiwaniem nabywców dziki promocyjnym oddziaływaniom przedsibiorstw. Przesłanki ochrony konsumentów dzielone s zazwyczaj na trzy grupy, tj.: ekonomiczn, społeczn i prawn.15 Przesłanki ekonomiczne zwizane s z masowoci obrotu towarowego, monopolizacj rynku oraz naduywaniem interesów marketingowych. Za ochron konsumenta przemawia równie globalizacja gospodarki wiatowej znacznie ograniczajca rol pastwa. Podstawy społeczne ochrony konsumenta wynikaj z potrzeby ochrony ycia i realizacji praw człowieka. W szczególnoci wana jest dbało o zdrowie i poziom ycia a take bezpieczestwo konsumentów oraz poziom ich wiadomoci. Do tej grupy zalicza si równie potrzeba dbałoci o rodowisko naturalne i społeczne. W kocu przesłanki prawnej ochrony konsumenta wynikaj z jego przymusowej sytuacji oraz z braku odpowiedniego przygotowania w zakresie nawizywania stosunku umownego. Uwzgldniajc badania Krzysztofa Kalety na temat socjologii i psychologii zachowa konsumenckich, naley zauway, i konieczno i celowo ochrony interesów konsumentów wynika take z faktu podwiadomego podejmowania decyzji przez nabywc. Konsumenci nie maj moliwoci dokładnej analizy kadego zakupu, tzn. zazwyczaj nie maj wiedzy towaroznawczej, i dlatego istnieje zagroenie prowokowania decyzji konsumenta poprzez odruchy podwiadome.16 Wród zagroe uzasadniajcych ochron konsumenta mona wyróni takie, które wystpuj w skali ogólnej kraju oraz takie, które dotycz okrelonych grup społecznych. Zagroenia skali ogólnej wynikaj z procesów cywilizacyjnych, przemysłowo-technologicznych i organizacyjnych w gospodarce oraz niedostatków w zakresie ustawodawstwa, tj. w zakresie ochrony konsumentów. Zagroenia dla grup społecznych zwizane s z przyjtymi rozwizaniami w gospodarce do regulowania wybranych problemów.. 14. WoĞ J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, PoznaĔ 2004, s. 120. 15 KieĪel E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17. 16 Kaleta K., Czy konsument myĞli racjonalnie, Marketing i rynek, 2006, nr 3..

(5) 170. Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. 5. Prawo konsumenckie Wraz ze sformułowaniem praw konsumentów rozpoczyna si rozwój podmiotów majcych na celu ochron ich interesów. Zaczły si pojawia obok organizacji konsumenckich wyspecjalizowane organy pastwowe i samorzdowe, a ochrona finalnych nabywców dóbr została uznana za fundamentalny obowizek pastwa. Nie bez znaczenia jest fakt, i prawo konsumenckie jest stosunkowo młodym działem prawa polskiego, za jego obecny kształt stanowi odzwierciedlenie polityki ochrony konsumenta w Unii Europejskiej. Jednake naley pamita, e idea ochrony słabszego uczestnika rynku ma swoje pocztki nie w Europie, ale w Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. W dniu 15 marca 1962 r. prezydent John Kennedy przedstawił Kongresowi projekt ustawy traktujcej o prawach konsumentów (Consumer Bill of Rights) i t dat przyjmuje si za narodziny prawa konsumenckiego. Projekt danej ustawy koncentrował si na prawie konsumenta do bezpieczestwa, rzetelnej informacji, swobody wyboru i prawa do bycia wysłuchanym.17 Nie bez kozery wic dzie 15 marca został ustanowiony wiatowym Dniem Praw Konsumenta. W Europie pocztki prawa konsumenckiego zwizane s z paryskim spotkaniem szefów pastw w 1972 r. Trzy lata pó

(6) niej Rada EWG przyjła pierwszy program ochrony konsumenta, w którym sformułowano pi, aktualnych do dzisiaj, podstawowych praw konsumenta, tj.: prawo do ochrony interesów ekonomicznych, prawo do informacji i edukacji, prawo do bezpieczestwa i ochrony zdrowia, prawo do efektywnego dochodzenia roszcze za ewentualne uszczerbki, oraz prawo do zrzeszania si i reprezentacji.18 Prawo konsumenckie obejmuje przepisy prawa konstytucyjnego, administracyjnego, cywilnego, karnego i finansowego. Ten dział prawa traktuje o stosunkach prawnych zachodzcych midzy przedsibiorcami a konsumentami. Okrela te szczególne wymagania wobec przedsibiorców oferujcych usługi i produkty konsumentom. Przepisy tworzce prawo konsumenckie maj na celu ochron konsumentów przed działaniami przedsibiorców, które mogłyby narusza ich interes.19 Polityka konsumencka jest to ogół działa pastwa zmierzajcych do ukształtowania jak najlepszych warunków do pełnego zaspokojenia odczuwanych przez konsumentów potrzeb. Polityka konsumencka realizowana przez kraje członkowskie Unii Europejskie ma istotne znaczenie dla systemu polskiego prawa w zakresie ochrony konsumentów. Zmiany w prawie polskim uwzgldniajce problematyk konsumenck zostały zapocztkowane 16 grudnia 1991 r. poprzez podpisanie przez Polsk Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Rzeczpospolitej Polskiej ze Wspólnot Europejsk. Równie wane dla polityki konsumenckiej w Polsce były załoenia zawarte w tzw. Białej Ksidze Komisji Europejskiej dotyczce budowy jednolitego rynku wewntrznego.20 By stworzy uczciwy, zrównowaony i konkurencyjny rynek niezbdne jest prowadzenie polityki konsumenckiej. Konieczno tworzenia przez Polsk warunków niezbdnych do realizacji praw konsumenta wynika nie tylko z wewntrznych uwarunkowa społeczno-gospodarczych, ale 17. ŁĊtowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 2004, s. 2 i n. Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] PodrĊczny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Gazeta Prawna 2007, nr 7 19 Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, PoznaĔ 2008, s. 11, 27. 20 Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:] Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu integracji z Unią Europejską, wyd. SGGW, Warszawa 1998. 18.

(7) Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. 171. take z zobowiza midzynarodowych. Do najwaniejszych z nich naley wprowadzenie w ycie Wytycznych Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie ochrony konsumentów. W tym przypadku istotnym element ochrony konsumenta stanowi aspekt ekonomiczny. Std te, by pobudzi właciwe funkcjonowanie gospodarki naley ograniczy do minimum zagroenie płynce ze strony konsumenta. Jeli bowiem ma on słab pozycj na rynku, nie jest wówczas pełnowartociowym partnerem, majcym wpływ na rozwój gospodarki. Kolejn przesłank prowadzenia polityki konsumenckiej jest zapewnienie odpowiedniej konkurencji na rynku. Ta bowiem, jeli jest efektywna, poprawia jako ycia obywateli oraz ich sił nabywcz, co przyczynia si do ochrony interesów ekonomicznych konsumentów. Dodatkowo konkurencja zmusza firmy do poprawy jakoci wiadczonych usług i jednoczenie konsumenci, bdcy głównym celem przedsibiorców, maj wikszy wybór w jakociowych ofertach przedstawianych przez firmy.21 Prawidłowo prowadzona polityka konsumencka powinna by realizowana poprzez: powołanie odpowiedniej struktury instytucjonalnej, zajmujcej si sprawami konsumentów, a take przyznanie kompetencji horyzontalnych i ogólnych wyznaczonej głównej instytucji, odpowiedzialnej za podejmowanie inicjatyw w dziedzinie ochrony konsumentów oraz koordynacj tych zada; powołanie struktur konsultacyjnych, ogólnych lub branowych, majcych za zadanie reprezentowanie interesów konsumentów oraz zapewnienie im uczestnictwa w podejmowaniu decyzji; rozwój programów edukacyjnych i informacyjnych, których celem jest poszerzenie wiedzy konsumentów w przedmiocie ich praw; stworzenie mechanizmów odwoławczych, pozwalajcych na skuteczne dochodzenie praw konsumentów. Przypomnijmy art. 76 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który stanowi, i „władze publiczne chroni konsumentów, uytkowników i najemców przed działaniami zagraajcymi ich zdrowiu, prywatnoci i bezpieczestwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.”22 Jakkolwiek omawiany przepis znajduje si w rozdziale ustawy zasadniczej mówicym o wolnoci, prawach i obowizkach człowieka i obywatela, mamy tu do czynienia jedynie z zadaniami władzy publicznej, nie za z prawem konstytucyjnym w sensie cisłym. Zatem nie wystpuje tu bezporednia moliwo zaskarenia działania lub bezczynnoci władzy.23 Powyszy przepis bywa oceniany dosy surowo przez doktryn,24 jednak niewtpliwie nakłada on na władze publiczne obowizek ochrony konsumentów. Realizacja tej konstytucyjnej normy nastpuje przez działalno pastwa w zakresie: legislacji; organizowania i wspierania przedsiwzi chronicych ycie i zdrowie konsumentów; organizowania odpowiedniej struktury organizacyjnej; kontroli rynku; sdownictwa jako jednego ze sposobów dochodzenie roszcze przez konsumentów; informacji i edukacji konsumenckiej. Spójne i zintegrowane działanie pastwa w kadej z wymienionych wyej dziedzin tworz warunki sprzyjajce bezpieczestwu na. 21. r.. 22. Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja Europejska, Luksemburg 2002/ www.uokik.gov.pl z dnia20.05.2010. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz. U. nr 78 poz. 483 z póĪn. zm.) Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber, Warszawa 1999, s. 117. 24 Jagielska M., Jagielski M., MoĪliwoĞci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w Ğwietle europejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólnopolska Konferencja Prawnicza, ToruĔ 19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, ToruĔ 1999 23.

(8) 172. Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. rynku i jednoczenie zapewniaj konsumentowi moliwo zaspokajania swoich potrzeb oraz realizacj wartoci. W realizacji rzdowej polityki konsumenckiej uczestnicz równie organizacje konsumenckie, majce na celu reprezentowanie konsumentów przed organami administracji rzdowej i samorzdowej. Zgonie z art. 45 UOKiK organizacje te maj prawo midzy innymi do wyraania opinii o projektach aktów prawnych i innych dokumentów dotyczcych praw i interesów konsumentów; wykonywania testów produktów i usług oraz publikowania ich wyników; wydawania czasopism, opracowa badawczych, broszur i ulotek; prowadzenie nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz udzielania nieodpłatnej pomocy konsumentom w dochodzeniu ich roszcze; udziału w pracach normalizacyjnych; realizowania zada pastwowych w dziedzinie ochrony konsumentów, zlecanych przez organy administracji rzdowej i samorzdowej; ubiegania si o dotacje ze rodków publicznych.25 6. Instrumenty prawne słu ce ochronie praw konsumenta Do rozwoju instytucjonalnych form ochrony interesów konsumentów przyczyniło si sformułowanie ich praw, std obok organizacji konsumenckich, działania w tym zakresie, prowadz take wyspecjalizowane organy pastwowe i samorzdowe, organizacje społeczne itd. Na instrumenty ochrony konsumenta składaj si: instrumenty pastwowe, którymi s akty pastwa bezporednio lub porednio chronice konsumenta bez jego aktywnego udziału, np. ustawy antymonopolowe, normy bezpieczestwa i jakoci, znakowanie towarów spoywczych itp. W tym przypadku pastwo reprezentuje konsumenta. Po drugie: instrumenty indywidualne, czyli samodzielne decyzje, zachowania konsumenta, które powinny go chroni i s jego spraw prywatn. Do tej kategorii nale takie wybory, jak miejsce zakupu towaru, cena sposób uytkowania produktu itd.26 Po trzecie: instrumenty mieszane, bdce aktami prawnymi dajcymi konsumentowi prawo do ochrony własnego interesu. Za przykład moe słuy Kodek Cywilny w czci dotyczcej rkojmi i gwarancji. Nie da si nie zauway, i podstawowy ciar ochrony konsumentów spoczywa na nich samych, gdzie to pastwo powinno natomiast tworzy odpowiednie warunki przez normy prawne, system instytucjonalny, edukacj i szerok informacj. Wobec globalizacji procesów ekonomicznych i ich rosncej złoonoci, zmian technologicznych i patologii gospodarczych, interwencja pastwa w imieniu konsumenta wydaje si by konieczna. Kolejnymi instrumentami ochrony konsumenta s instrumenty prawne, ekonomiczne, psychologiczne i etyczne. I tak instrumenty prawne to akty prawne, które przedmiotowo dotycz konsumenta, towarów nabywanych przez niego lub te podmiotów oferujcych te towary, np. sprzedawców. Instrumenty te obejmuj take akty prawne niezwizane bezporednio z konsumentem, ale stwarzajce warunki dla prawidłowego funkcjonowania rynku, np. pakiety ustaw chronicych uczciw konkurencj oraz zwalczajce praktyki monopolistyczne. Instrumenty ekonomiczne to takie, które stosuj na rynku sami konsumenci oraz takie, które stosuj producenci i sprzedawcy. Szczególn rol w odniesieniu do tej grupy pełni róne instrumenty zabezpieczajce jako towarów, np. znaki towarowe, normy, jakoci, certyfikaty, atesty.27 Niestety instrumenty psychologiczne i etyczne odgrywaj w obecnych warunkach rol niewielk. 25. Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z póĨn. zm.). Zając A., Ochrona konsumenta, Politechnika PoznaĔska, PoznaĔ 1998, s. 15. 27 KieĪel E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 26.

(9) Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. 173. Naleałoby wspomnie o Wytycznych w sprawie ochrony konsumentów wprowadzonych w ycie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1985 r. i podpisanych przez wszystkie kraje członkowskie. Celem tych postanowie było m.in. utrzymanie odpowiedniego poziomu całej populacji konsumentów, wzrost etyki producentów sprzedawców, zwalczanie nieuczciwych praktyk w biznesie, rozszerzenie midzynarodowej współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów.28 6.1. Ochrona konsumenta w zakresie ywnoci i ywienia Przepisy prawa okrelajce ogólne zasady i wymagania prawa ywnociowego oraz procedury w zakresie bezpieczestwa ywnoci – to wszystko w wikszoci zostało zawarte w ustawie o bezpieczestwie ywnoci i ywienia z 28.10.2006 roku29 tj.: wymagania dotyczce zasad higieny odnoszce si do ywnoci oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z ywnoci; wymagania organów w zakresie kontrolowania ywnoci; wymagania zdrowotne ywnoci; wymagania dotyczce przeprowadzenia urzdowych kontroli ywnoci. Polskie prawo, w celu zapewnienia bezpieczestwa ywnoci, tworzy szereg warunków w zakresie stosowanych przez producentów substancji dodatkowych, aromatów, poziomów substancji zanieczyszczajcych, poziomów pestycydów, warunków napromieniowania ywnoci, cech organoleptycznych oraz działa, które musz by podejmowane na poszczególnych etapach produkcji. To producent, importer bd

(10) sprzedawca ponosz odpowiedzialno za szkod wyrzdzon przez rodek spoywczy. Zasady dotyczce odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez niebezpieczny produkt zostały okrelone w kodeksie cywilnym. Produkty spoywcze wprowadzone do obrotu winny zawiera: oznakowania w sposób zrozumiały dla konsumenta, nieusuwalne wyra

(11) ne i czytelne napisy umieszczone w widocznym miejscu, rodki spoywcze wprowadzone do obrotu na terytorium Polski musz by oznakowane w jzyku rodzimym. Informacje znajdujce si na opakowaniu produktu nie mog wprowadza konsumenta w błd, w szczególnoci, co do charakterystyki rodka spoywczego, w tym: nazwy produktu, rodzaju, składu, właciwoci, trwałoci, miejsca pochodzenia, szczególnych właciwoci. Zgodnie z § 2 rozporzdzeniem z dnia 16.12.2002 r. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, opakowanie rodka spoywczego powinno zawiera m.in. nazw rodka spoywczego, dat minimalnej trwałoci albo termin przydatnoci do spoycia, sposób przygotowania lub stosowania, dane identyfikujce, warunki przechowywania, klas jakoci handlowej.30 W ten sposób prawidłowe oznakowanie produktów ywnociowych jest podstaw informacji, która bdc elementem bezpieczestwa ywnoci, sprzyja swobodzie konsumenckiej.. 2007, s. 21. 28 Dąbrowska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2. 29 Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpieczeĔstwie ĪywnoĞci Īywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz. 1225 z póĨn. zm.) 30 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowania Ğrodków spoĪywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2275 z póĨn. zm.)..

(12) 174. Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. 6.2. Ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi Ustawa o ogólnym bezpieczestwie produktów z dnia 31.01.2004 r.31 naley do jednych z najwaniejszych aktów prawnych regulujcych podstawowe prawa konsumentów, z zarazem uwzgldniono w niej midzy innymi Postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/95/WE wydanej 03.12.2001 r. Do celów owej regulacji naleało wzmocnienie bezpieczestwa konsumentów poprzez okrelenie m.in. obowizków przedsibiorcy, zapewniajcych konsumentom nabywania bezpiecznych towarów. Czyli produkt bezpieczny to taki, który w zwykłych lub innych, dajcych si w sposób uzasadniony przewidzie, warunkach jego uywania, z uwzgldnieniem czasu korzystania z produktu, a take sposobu uruchomienia wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza adnego zagroenia lub stwarza zagroenie znikome, przy uwzgldnieniu wysokiego poziomu wymaga dotyczcych ochrony ycia i zdrowia.32 Wynika z tego, i przy ocenie bezpieczestwa bierze si pod uwag wszelkie cechy produktu, w tym m.in. skład, opakowanie, oznakowanie, instrukcj obsługi, ostrzeenie w zakresie bezpieczestwa uytkownika, oddziaływania na inne produkty. Biorc pod uwag ocen zagroenia, uwzgldnia si równie kategorie konsumentów i uytkowników w szczególnoci naraonych na niebezpieczestwo – mowa tu przede wszystkim o dzieciach i osobach starszych. W myl ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny, kady, kto wytwarza w zakresie działalnoci gospodarczej niebezpieczny produkt, odpowiada za szkod wyrzdzon komukolwiek przez ten produkt.33 Do trzech filarów, gdzie polski system spełnia wymogi unijne w zakresie bezpieczestwa i jakoci, nale: ocena zgodnoci i certyfikacja; wymogi dotyczce ogólnego bezpieczestwa produktów; odpowiedzialno za produkt.34 Dyrektywa 2001/95/We Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 03.12.2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczestwa produktów stanowi podstaw prawn funkcjonowania Europejskiego Systemu Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych – RAPEX. Działanie tego systemu polega na stałym gromadzeniu oraz wymianie informacji o produktach niebezpiecznych dla zdrowia lub ycia konsumentów, za organem krajowym sprawujcym nadzór nad ogólnym bezpieczestwem produktu jest Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.35 Istotn rol przy ochronie konsumenta przed produktami niebezpiecznymi spełnia wprowadzenie oznakowania CE. W przypadku, kiedy konsument nabywa produkt oznaczony niniejszym znakiem, moe by pewien, i produkt naley do bezpiecznych.. 31. Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpieczeĔstwie produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z póĪĔ. zm.) Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpieczeĔstwie ĪywnoĞci i Īywienia (Dz. U. 2006, nr 171, poz. 1225 z póĨn. zm.) 33 Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialnoĞci za szkodĊ wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. 2000, nr 22, poz. 271 z póĨn. zm.) 34 Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2002. 35 http.: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010 r. 32.

(13) 175. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. 6.3. Ochrona konsumenta w zakresie sprzeda y Ustawa o szczególnych warunkach sprzeday konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, reguluje stosunki midzy sprzedawc a konsumentem powstałe po 01.01.2003 r. Sprzedawca ma obowizek poda do wiadomoci kupujcego dwie ceny – cen towaru oraz cen jednostkow za jednostk miary; podaje za jedn cen, gdy obie ceny s takie same, bd

(14) towar oferowany jest luzem. W przypadku sprzeday na raty, przedpłaty, na zamówienie według wzoru lub na prób oraz przy sprzeday powyej kwoty dwóch tysicy zł, a take zawsze na danie kupujcego, sprzedawca jest zobowizany potwierdzi pisemnie istotne postanowienia, okrelone midzy nim a konsumentem. Odpowiedzialno sprzedawcy za niezgodno towaru konsumpcyjnego z umow trwa dwa lata,36 std powinno si zachowa dokument potwierdzajcy transakcj. Powysza ustawa obliguje sprzedawc do odpowiedzialnoci za niezgodno towaru z umow Niezgodno towaru z umow wystpuje w przypadku nie spełnienia przez towar powszechnych, rozsdnych oczekiwa kupujcego.37 Termin niezgodnoci towaru z umow pojmowany jest bardzo szeroko i obejmuje: wady fizyczne i prawne; brak właciwoci i cech oznaczonych w umowie; brak zgodnoci z opisem, wzorem czy próbk; niekompletno rzeczy; brak wymaganej informacji na opakowaniu; brak etykiet, oznacze, co do sposobu uytkowania, instrukcji obsługi i inne; nieprawidłowoci w zamontowaniu bd

(15) uruchomieniu towaru – jeli takie czynnoci zostały wykonane w ramach umowy sprzeday; niezgodnoci z treci reklam opisujcych produkt. W razie stwierdzenia niezgodnoci z umow konsument winien zada naprawy lub wymiany towaru, za jeli naprawa lub wymiana nie s moliwe, zada zwrotu pienidzy lub obnienia ceny. Gdyby sprzedawca w terminie 14 dni nie ustosunkował si do reklamacji, uwaa si, i uznał j za uzasadnion 6.4. Ochrona konsumenta przed nieuczciw konkurencj Przytoczmy art. 3.1. z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeeli zagraa lub narusza interes innego przedsibiorcy lub klienta,38 czyli ustawa ta stanowi przede wszystkim instrument ochrony interesów przedsibiorców, niemniej jednak moe ona równie słuy ochronie interesów konsumenta. Take w zakres czynów nieuczciwej konkurencji zwizanych z konsumentem wchodz: wprowadzajce w błd oznaczenie przedsibiorstwa; fałszywe lub oszukacze oznaczenia pochodzenia geograficznego towarów lub usług; wprowadzajce w błd oznaczenie towarów lub usług; nakłanianie do rozwizania lub niewykonania umowy; naladownictwo produktów; pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie; nieuczciw, wprowadzajc w błd lub zakazan reklam; organizowanie tzw. sprzeday lawinowej.. 36. Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaĪy konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002, nr 141, poz. 1176) 37 Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospolitej – Poznaj swoje prawa. Nowa ustawa o sprzedaĪy konsumenckiej: Nie bądĨ petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48. 38 Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 1993, nr 47 poz. 211).

(16) 176. Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. 7. Ochrona praw konsumenta w Unii Europejskiej Wraz z powołaniem do ycia Traktatu Rzymskiego z 1957 r. zawarte zostały pierwsze w Europie wzmianki dotyczce praw obywateli, ich warunków ycia i pracy, jednake ówczeni ustawodawcy wiksz wag przykładali do regulacji dotyczcych konkurencji w ramach Wspólnoty, anieli do faktycznej polityki konsumenckiej. Na domiar dokument nie zamieszcza definicji „konsumentów” i tym bardziej nie wyodrbnia ich jako oddzielnej kategorii – przyjto, i konsumenci to osoby fizyczne i prawne nabywajce dobra dla potrzeb własnych jak równie na cele zwizane z działalnoci gospodarcz.39 Sytuacja uległa zmianie 07.02.1992 r., kiedy w Traktacie z Maastricht ochrona konsumenta formalnie uznana została za jedn z polityk Wspólnoty Europejskiej. Powstały dokument dał polityce konsumenckiej autonomiczny charakter i zapocztkował podejmowanie nowych rozwiza instytucjonalnych w strukturach wspólnoty, a wraz z nim, zajmujcy si sprawami konsumentów Urzd Polityki Konsumenckiej, został rozbudowany i dostosowany do potrzeb koordynacji wspólnotowej polityki konsumenckiej. Rok 1995 przyniósł przekształcenie jednostki w XXIV Dyrekcj Generaln ds. Ochrony Zdrowia Konsumentów, a w 02.10.1997r. został podpisany Traktat Amsterdamski, w którym Komisja Europejska przyjła plan działania w zakresie ochrony konsumenta na lata 1999 – 200140 o nastpujcych prerogatywach: wzmocnienie głosu konsumentów na forum Unii Europejskiej; zapewnienie wysokiego poziomu zdrowia i bezpieczestwa konsumentów; pełne respektowanie ekonomicznych interesów konsumentów. W ten sposób utworzono sie centrów informacji konsumenckiej, tzw. Euroguichets, przeprowadzajc kampanie koncentrujce si na polityce pro-konsumenckiej. Przyjto około czterdziestu dyrektyw, w tym dyrektyw 99/44 o sprzeday konsumenckiej, dyrektyw 2002/65 o umowach finansowych, zawieranych na odległo, jak równie dyrektyw 2001/95 o ogólnym bezpieczestwie towarów. 41 Na rzecz ochrony konsumentów w Unii Europejskiej została opublikowana tzw. Zielona Ksiga (2001), na łamach której zawarto: ocen ówczesnego stanu polityki ochrony konsumenta w UE; omówienie bada nt. regulacji konsumenckich na poziomie narodowym; relacje midzy krajowymi i unijnymi przepisami prawnymi na rynku wewntrznym; kierunki polityki konsumenckiej w Unii Europejskiej. Powysze ustanowienia stały si podstaw do wyznaczenia polityki konsumenckiej oraz do opracowania programów ochrony konsumentów. We współczesnym porzdku prawnym krajów UE polityka pro konsumencka jest traktowana jako niezbdny element polityki społeczno – gospodarczej. Jej kreowanie i prowadzenie jest powinnoci rzdów pastw wobec obywateli. Aktualna polityka konsumencka UE ma na celu przede wszystkim ochron zdrowia i bezpieczestwa konsumentów, ochron ekonomicznych i prawnych interesów konsumentów oraz zapewnienie konsumentom pełnej, rzetelnej informacji. W celu zapewnienia tych praw, konieczne jest zbudowanie efektywnego systemu dochodzenia. 39. KieĪel E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 35. 40 Jak wyzej. 41 KieĪel E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 39..

(17) 177. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. roszcze a take stworzenie spójnej, wspólnej bazy zapewniajcej zaufanie konsumentów do zakupów trans granicznych w całej Unii Europejskiej.42 Tak ukierunkowana polityka konsumencka znajduje wyraz w uchwalonych przez organy unijne aktach, a głównie rozporzdzeniach i dyrektywach. Celem dyrektyw jest ujednolicenie systemu prawnego Unii Europejskiej w zakresie ochrony konsumentów na lata 2007–2013, które zostały przyjte w konsumentów. Na mocy umowy midzy Prezesem UOKiK a Komisj Europejsk w 2005 r. utworzone zostało w Polsce Europejskie Centrum Konsumentów. Do podstawowych jego zada naley w szczególnoci informowanie o prawach konsumentów w poszczególnym pastwie członkowskim oraz zapewnienie im pomocy prawnej i organizacyjnej w sporach trans granicznych. 8. Podsumowanie Przystpienie Polski do Unii Europejskiej skłoniło krajowego ustawodawc do nowelizacji licznych aktów prawnych dotyczcych tej materii. Implementacja dyrektyw pocignła za sob dostosowanie polskiego systemu prawnego do systemu Unijnego. Wprowadzenie nowych rozwiza prawnych, a take rozwój oraz współpraca midzynarodowa przyczyniły si do znacznego wzrostu poziomu ochrony praw konsumentów.. Bibliografia [1] Barcik J., Entkowska A., Prawo Unii Europejskiej z uwzglĊdnieniem traktatu z Lizbony, PWN, Warszawa 2008, s. 325. [2] Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewnĊtrznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35. [3] Dbrowska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2. [4] Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] Podrczny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Gazeta Prawna 2007, nr 7. [5] Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych poza lokalem przedsibiorstwa (85/577/EWG). [6] Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. [7] Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber,Warszawa 1999, s. 117. [8] Goldringa J., [w:] E. Nowiska, P. Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005, s 39. [9] Jagielska M., Jagielski M., MoĪliwoĞci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w Ğwietle europejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólnopolska Konferencja Prawnicza, Toru 19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru 1999, s. 411 i n. [10] Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Pozna 2008, 42. Barcik J., Bentkowska A., Prawo Unii Europejskiej z uwzglĊdnieniem traktatu z Lizbony, PWN, Warszawa 2008, s. 325..

(18) 178. Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. s. 11, 27. [11] Kaleta K., Czy konsument myĞli racjonalnie, Marketing i rynek, 2006, nr 3. [12] Kieel E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17, 21, 29, 35–38, 43–44. [13] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483 z pón. zm.). [14] Kopaliski W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojĊzycznych, PWN, Warszawa 1998. [15] Łtowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C. H. Beck, Warszawa 2004, s. 2 i n. [16] Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospolitej – Poznaj swoje prawa. Nowa ustawa o sprzedaĪy konsumenckiej: Nie bądĨ petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48. [17] Mostowi P., Uwagi dotyczące rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37. [18] Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:] Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu integracji z Unią Europejską, wyd. SGGW, Warszawa 1998. [19] Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja Europejska, Luksemburg 2002/, www.uokik.gov.pl z dnia 20.05.2010 r. [20] Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowania rodków spoywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2275 z pó

(19) n. zm.). [21] Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce. UOKiK, Warszawa 2002. [22] Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik Jzyka Polskiego, PWN, Warszawa 1990, s. 297. [23] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja pojĊcia [w:] PodmiotowoĞü cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnienia., pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n. [24] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja pojĊcia [w:] PodmiotowoĞü cywilnoprawna...,Uniwersytet Wrocławski, Wrocław2008, s. 159. [25] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.U. 1964, Nr 16, poz. 93 z pó

(20) n. zm.). [26] Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993, nr 47 poz. 211). [27] Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó

(21) n. zm.). [28] Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2001, nr 100, poz 1081 z pó

(22) n zm.). [29] Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz.U. 2004, nr 171, poz. 1800 z pó

(23) n. zm.). [30] Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpieczestwie ywnoci ywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz. 1225 z pó

(24) n. zm.). [31] Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialnoci za szkod wyrzdzon przez produkt niebezpieczny (Dz.U. 2000, nr 22, poz. 271 z pó

(25) n. zm.). [32] Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzeday konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002, nr 141, poz. 1176)..

(26) Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011. 179. [33] Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpieczestwie produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z pó. zm.). [34] Wo J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, Pozna 2004, s. 120. [35] Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99 Idealservice MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904. [36] Wysokliska-Senkus A., Prawo i instrumenty ochrony konsumenta w Polsce i Unii Europejskiej. Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Roczniki naukowe, tom X, z. 1, s. 5. [37] Zajc A., Ochrona konsumenta, Politechnika Poznaska, Pozna 1998, s. 15. [38] http: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010 r.. LAW CONSUMER IN THE REPUBLIC OF POLAND IN ADDITION TO THE EUROPEAN LEGISLATION Summary An introduction to the market economy in Poland caused essential changes in social and economic character. The consumers have a wide range of market offers and still are the weaker part of carried out transactions. Aggressive market experiences and even unethical behaviour of the entrepreneurs justify the need of taking care of the consumers by the government. In order some regulations by law are formed. They guarantee the final beneficiaries the protection of goods and law.. Keywords: the term consumer, the protection of the consumer, the law consumer protection Piotr Mazuruk Katedra Marketingu i Przedsibiorczoci Wydział Zarzdzania Politechnika Białostocka ul. Ojca Tarasiuka 2, 16-001 Kleosin e-mail: piotr.maz@o2.pl.

(27)