Troska o siebie jako wyraz zdrowego ustosunkowania
wobec wҝasnej osoby
Katarzyna BÙoÚska, katarzyna.blonska@interia.pl WyČsza SzkoÙa Zarzdzania i Administracji w Opolu
ul. NiedziaÙkowskiego 18, Opole 45-085
Streszczenie
ArtykuÙ przedstawia now na gruncie psychologii Zachodu konceptualizacj¿ zdrowego stosunku do samego siebie. Omawiany konstrukt – troska o siebie – oznacza otwart, wraČliw i wyrozumiaÙ postaw¿ wobec wÙasnego cierpienia, ograniczeÚ i trudnych emocji. Pierwsz cz¿ï° artykuÙu stanowi przegld badaÚ mi¿dzynarodowych nad trosk o siebie. Nast¿pnie przedstawione s wyniki badaÚ wÙasnych prowadzonych na 72 parach maÙČeÚskich, w których dokonano kwestionariuszowego pomiaru konstruktu oraz dobrostanu psychicznego, samooceny, satysfakcji z róČnych aspektów Čycia, staČu maÙČeÚskiego, pÙci i in.
SÙowa kluczowe: troska o siebie, dobrostan psychiczny, samoocena, stosunek wobec wÙasnej osoby, zdrowie
psy-chiczne
Self-compassion and its correlates
Abstract
This article presents a new conceptualization of healthy aĴ itude with yourself in the Western psychology. The present construct of self-compassion refers to open, sensitive and understanding aĴ itude towards his own suě ering, incompetence and diĜ cult emotions. The Þ rst part of the article is a review of correlates of self-compassion in international studies. Then article shows the results of research conducted on 72 couples, which was measured the level of concern for the well-being and mental health, self-esteem, satisfaction with various aspects of life, length of marriage, gender, et al.
Key words: self-compassion, well-being, self-esteem, aĴ itude towards oneself, mental health
Troska o siebie1 (z ang. self-compassion) to nowe poj¿cie w psychologii i Þ lozoÞ i Zachodu. Wywodzi si¿ z nauk
buddyzmu, gdzie jest znane od setek lat i rozumiane jako umiej¿tnoï° okazywania troski i wyrozumiaÙoïci wobec samego siebie2.
Konstrukt troska o siebie zostaÙ zaproponowany jako konceptualizacja zdrowego stosunku do samego siebie. Jest wyrazem zainteresowania psychologów Þ lozoÞ Dalekiego Wschodu. Buddyzm jest ïcieČk praktyki i rozwoju umy-sÙowego, umoČliwiajc wgld w istot¿ Čycia. Medytacja, reß eksyjnoï°, zrozumienie i akceptacja wÙasnego nieustannego cierpienia, wgld w natur¿ rzeczywistoïci, odpowiedzialnoï° za dziaÙania, wspóÙczucie, samoïwiadomoï° i dČenie do szcz¿ïcia to jedne z wielu aspektów buddyzmu, b¿dcych Þ lozoÞ czn inspiracj dla konstruktu troska o siebie3.
Na gruncie psychologii amerykaÚskiej termin ten pojawiÙ si¿ dzi¿ki szeroko zakrojonym badaniom Kristin Neě oraz Marka Leary’ego. Natomiast polskie studia nad trosk o siebie naleČ do rzadkich i pionierskich. Dotychczas pojawiÙa si¿ jedna publikacja w j¿zyku polskim autorstwa Ireny Dzwonkowskiej (termin self-compassion tÙumaczony jest w niej jako wspóÙczucie wobec samego siebie)4.
1 Problemem troski o siebie na gruncie polskiej psychologii jako pierwsza zaj¿Ùa si¿ Irena Dzwonkowska (pierwsza publikacja w 2010 r). W swych publikacjach dla okreïlenia angloj¿zycznego terminu self-compassion uČywa poj¿cia „wspóÙczucie wobec samego siebie”. JednakČe w pierwszej polskiej wersji skali do badania poziomu self – compassion, uČywano terminu „troska o siebie” (adaptacja skali dokonana zostaÙa przez I. Dzwonkowsk oraz autork¿ niniejszego artykuÙu w 2008 r). W tekïcie uČywana jest pierwotnie przej¿ta nazwa konstruktu.
2 P. Gilbert, S. Procter, Compassionate Mind Training for People with High Shame and Self-Criticism of a Group Therapy Approach, “Clinical Psy-chology and Psychotherapy” 2006, No 13, s. 353-379; K. Neě ., Self-compassion: An Alternative Conceptualization of a Healthy AĴ itude Toward Oneself, “Self and Identify” 2003, No 2, s. 85-101; M. R. Leary, E. B. Tate, C. E. Adams, A. B. Allen, J. Hancock, Self-compassion and reactions to unpleasant
self-relevant events: The implications of treating oneself kindly, “Journal of Personality and Social Psychology” 2007, No 92, s. 887-904. 3 K. Neě , Self-compassion: An Alternative Conceptualization…, s. 85-101.
4 I. Dzwonkowska, WspóÙczucie wobec samego siebie (self-compassion) jako moderator wpÙywu samooceny globalnej na afektywne funkcjonowanie
ludzi „Psychologia SpoÙeczna” 2011, No 1 (16), Vol. 6, s. 67-79.
Zgodnie z propozycj badaczy troska o siebie to termin który oznacza otwart, wraČliw i wyrozumiaÙ postaw¿ wobec wÙasnego cierpienia, ograniczeÚ, nieudolnoïci i trudnych emocji. Jest to zdolnoï° uïwiadamiania sobie i równo-waČenia swoich negatywnych stanów psychicznych oraz umiej¿tnoï° identyÞ kowania wÙasnych doïwiadczeÚ, szczegól-nie tych szczegól-niepoČdanych, w kontekïcie doïwiadczeÚ caÙej ludzkoïci. W sytuacjach kryzysowych troska o samego siebie uaktywnia dziaÙania ukierunkowane na niwelowanie bólu, zrozumienie i akceptacj¿ wÙasnej sytuacji oraz rekompensat¿ zÙego samopoczucia5.
Wbrew potocznym opiniom ludzie s bardziej krytyczni, surowsi i mniej wyrozumiali wobec siebie samych aniČeli mogliby by° wobec obcych osób. WspóÙczujca postawa wcale nie oznacza egoistycznego skoncentrowania jedynie na sobie. gwiadomoï° i zrozumienie wobec wÙasnego cierpienia i niepowodzeÚ jest warunkiem koniecznym dla wspóÙczucia wobec innych. Mniej krytyczne i mniej oceniajce podejïcie do wÙasnej osoby, pozbawione cigÙych komparacji z innymi warunkuje wi¿ksz tolerancj¿ i dokonywania stosownych atrybucji zachowaÚ wÙasnych i innych ludzi6.
Ludzie troskliwi wobec samych siebie w sytuacjach trudnych nie odrzucaj bolesnych uczu°, nie staj si¿ teČ pasywni i nie wykluczaj zdrowej krytyki wÙasnej osoby. Obca jest im bezproduktywna ruminacja a takČe obronny mechanizm „wyÙczania” samoïwiadomoïci czy reß eksyjnoïci w zwizku z wÙasnymi emocjami i zachowaniami. Troska o siebie wymaga przemyïlanego, gÙ¿bokiego spojrzenia na swój wÙasny problem i podejmowania dziaÙaÚ prowadzcych do opty-malizacji warunków Čycia, dbania o wÙasne psychiczne i Þ zyczne zdrowie i dČenia do zwi¿kszenia szcz¿ïcia7.
Badacze troski o siebie wyodr¿bniaj trzy wymiary konstruktu. Pierwszym z nich jest Čyczliwoï° wobec samego siebie (self-kindness) rozumiana jako zdolnoï° Ùagodnej, adekwatnej krytyki wÙasnej osoby, umiej¿tnoï° bycia Čyczliwym i wyrozumiaÙym wobec wÙasnych sÙaboïci i bÙ¿dów oraz zdolnoï° wyzbycia si¿ tendencji do nadmiernej samokrytyki i ignorowania wÙasnego cierpienia. Komponent ten pozwala na unikanie frustracji, stresu i samokrytycyzmu w zwizku ze ïwiadomoïci, Če nie zawsze jest si¿ zdolnym do realizacji wÙasnych aspiracji i ideaÙów.
Kolejnym komponentem troski o siebie jest poczucie wspólnoty z ludzkoïci (common humanity), czyli zdolnoï° inter-pretowania i oceniania wÙasnego doïwiadczenia w kontekïcie doïwiadczeÚ caÙej ludzkoïci. gwiadomoï°, Če negatywne wydarzenia, poraČki czy bÙ¿dy s wpisane w egzystencj¿ kaČdego czÙowieka, zabezpiecza przed uczuciem frustracji i iry-tacji wynikajcej z niepowodzenia w waČnej sprawie oraz zapobiega odczuwaniu gÙ¿bokiej izolacji, osamotnienia i poczu-cia, Če jest si¿ jedyn osob, która cierpi i popeÙnia bÙ¿dy. Ostatnim komponentem jest reß eksyjnoï° (mindfulness) rozu-miana jako umiej¿tnoï° bezkrytycznej, ïwiadomej obserwacji i kontroli wÙasnych myïli, doznaÚ i emocji bez wypierania ich, tÙumienia, nadmiernej identyÞ kacji z nimi czy ruminacji, niejednokrotnie prowadzcych do obniČenia samooceny8.
Troska o siebie a funkcjonowanie czҝowieka
Narastajce zainteresowanie problematyk uwarunkowaÚ optymalnego funkcjonowania czÙowieka zainspirowaÙo naukowców do poszukiwaÚ jak najszerszych implikacji troski o siebie. Jednym z pierwszych obszarów badawczych staÙa si¿ zaleČnoï° mi¿dzy trosk o siebie a samoocen (zagadnienie zostanie szerzej omówione w dalszej cz¿ïci artykuÙu).
Przedmiotem badaÚ staÙa si¿ kwestia rozwoju troski o siebie w toku Čycia czÙowieka. Sugeruje si¿, Če dzieci wycho-wujce si¿ w ciepÙych, wspierajcych, wyrozumiaÙych i przede wszystkim troskliwych rodzinach, maj najwi¿ksze moČli-woïci osigni¿cia wysokiego poziomu troski o siebie w Čyciu dorosÙym. Analogicznie, rozwój przy boku wysoce krytycz-nych, zimnych i bezwzgl¿dnych opiekunów, warunkuje niski poziom self-compassion9.
Interesujce s równieČ zaleČnoïci miedzy trosk o siebie a zmiennymi demograÞ cznymi, takimi jak wiek, pÙe° czy kultura. Kobiety generalnie posiadaj bardziej zaleČne poczucie wÙasnego „ja” i wyČszy poziom empatii niČ m¿ČczyĊni. Z drugiej strony s bardziej krytyczne wobec siebie, operuj mniej efektywnymi stylami radzenia sobie ze stresem oraz charakteryzuj si¿ silniejsz tendencj do ruminacji w zwizku z przeČywanym kryzysem. MoČna byÙoby przypuszcza°, Če kobiety ze wzgl¿du na zaleČne poczucie „ja” generalnie cechuj si¿ niČszym poziomem troski o siebie niČ m¿ČczyĊni10.
Warte uwagi s równieČ róČnice wynikajce z poziomu kolektywizmu kraju. Generalnie, osoby pochodzce z cywi-lizacji wschodnich – kolektywistycznych (Azja) charakteryzuj si¿ zaleČnym poczuciem wÙasnego „ja”. Natomiast
za-5 K. Neě , Self-compassion: An Alternative Conceptualization…, s. 87. 6 TamČe, s. 87-89.
7 M. Leary i in., s. 887-904.
8 C. K. Germer, K. Neě , Self-compassion in clinical practice, “Journal Of Clinical Psychology” 2013, No 69 (8), s. 856-857. 9 TamČe, s. 858.
10 K. Neě , K. Kirkpatrick, S. Rude, Self-compassion and its link to adaptive psychological functioning, “Journal on Researches in Personality” 2007, No 4, s. 139-154.
chodnie kultury – indywidualistyczne, cechuje niezaleČne poczucie wÙasnej osoby. W zwizku z powyČszym mieszkaÚcy Azji, ze wzgl¿du na oportunistyczne postawy wobec innych, s bardziej wymagajcy, krytyczni i surowsi wobec samych siebie. Mimo Če ludnoï° Dalekiego Wschodu podlega silnym wpÙywom Þ lozoÞ i Buddyzmu, propagujcej idee zdrowe-go stosunku do samezdrowe-go siebie, charakteryzuj si¿ ona znacznie niČszymi wskaĊnikami troski o siebie niČ, na przykÙad, Amerykanie11.
Zainteresowaniem badaczy cieszy si¿ równieČ moČliwa zaleČnoï° pomi¿dzy wiekiem a trosk o siebie. NajniČszy po-ziom wskaĊników omawianego konstruktu wyst¿puje w okresie adolescencji. Jest to czas, kiedy mÙodzi ludzie intensywnie oceniajc, krytykujc i porównujc wÙasn osob¿ z innymi, próbuj dokona° identyÞ kacji wÙasnego „ja”. Z drugiej strony czas ten charakteryzuje si¿ wyst¿powaniem tzw. mÙodzieÚczego egocentryzmu, który moČe prowadzi° do zbytniej kon-centracji na sobie i w konsekwencji do poczucia izolacji, gÙ¿bokiej identyÞ kacji z negatywnymi emocjami, niezrozumienia i braku akceptacji dla zmian, jakie nast¿puj w ciele i umyïle osoby dojrzewajcej. Paradoksalnie, wtedy gdy mÙodzi ludzie potrzebuj najwi¿cej troski, ciepÙa i wyrozumiaÙoïci, sami sobie dostarczaj ich najmniej. Zdaniem Marka Leary’ego i Kri-stin Neě próby utrzymania pozytywnej samooceny wïród dorastajcej mÙodzieČy przynosz odwrotne skutki (wi¿ksza samokrytyka, porównania z innymi, niedowartoïciowanie). Negatywna ocena wÙasnej osoby jest cz¿stym implikatorem stanów depresyjnych, a w skrajnych sytuacjach moČe nawet prowadzi° do prób samobójczych. Nauczenie mÙodych ludzi wyrozumiaÙoïci, cierpliwoïci, poczucia jednoïci z innymi, ïwiadomoïci, Če nie tyko oni borykaj si¿ z tego typu problema-mi oraz próba zbalansowania ich emocjonalnych doïwiadczeÚ, moČe okaza° si¿ znacznie efektywniejszym dziaÙaniem12.
Dane dotyczce zaleČnoïci mi¿dzy trosk o siebie a strategiami radzenia sobie ze stresem przemawiaj na korzyï° omawianego konstruktu. Self-compession negatywnie koreluje ze strategiami antystresowymi polegajcymi na koncentra-cji na emocjach. Oznacza to, Če jednostki z wysok trosk nie maj tendenkoncentra-cji do ruminakoncentra-cji, przesadnej identyÞ kakoncentra-cji z dyle-matem, rozpami¿tywania i pogrČania si¿ w swoich negatywnych afektach. Stwierdzono natomiast dodatni korelacj¿ ze strategiami opartymi na centralizacji na problemie13.
Osoby z wysokimi wskaĊnikami troski o siebie cz¿ïciej podejmuj inicjatyw¿ i dziaÙania zmierzajce do podnosze-nia kwaliÞ kacji, umiej¿tnoïci, wÙasnej produktywnoïci itp. Nie boj si¿ podejmowa° wyzwaÚ i dokonywa° Čyciowych zmian. Prawdopodobnie konstruktywna samokrytyka i wyrozumiaÙoï° wobec samych siebie pozwalaj na dostrzeganie wÙasnych niedoskonaÙoïci i wad. Zamiast pogrČa° si¿ w poczuciu beznadziejnoïci osoby motywuj si¿ do dziaÙania. Widoczna jest korelacja troski o siebie z ciekawoïci, potrzeb eksploracji i doïwiadczeÚ14.
Przedmiotem badaÚ Kristin Neě byÙa równieČ zaleČnoï° mi¿dzy trosk o siebie a cechami osobowoïci Wielkiej Pit-ki15. Rezultaty pokazuj siln negatywn korelacj¿ mi¿dzy trosk o siebie a neurotyzmem oraz pozytywn korelacj¿
z sumiennoïci. Ragodnoï°, umiej¿tnoï° empatii, zrozumienie dla innych warunkuj lepsze kompetencje spoÙeczne, std teČ wysoka pozytywna korelacja z ugodowoïci. Wysoka troska o siebie zwizana jest z wyČsz ekstrawersj (bo mniejsza obawa przed ocen innych, brak potrzeby cigÙych porówna°, poczucie bycia cz¿ïci ludzkiego gatunku, dawanie sobie przyzwolenia na popeÙnianie bÙ¿dów). Wbrew wynikom wczeïniejszych badaÚ, wskazujcych na siln korelacj¿ z potrze-b eksploracji i ciekawoïci, nie wykazano Čadnych zaleČnoïci mi¿dzy trosk o siebie a otwartoïci na doïwiadczenia16.
Kristin Neě przeprowadziÙa seri¿ badaÚ na studentach amerykaÚskich uczelni w celu stwierdzenia zaleČnoïci mi¿dzy trosk o siebie a umiej¿tnoïciami akademickimi, takimi jak: stawianie sobie perspektywicznych celów, motywacja, radze-nie sobie z problemami szkolnymi, wytrwaÙoï° w rozwizywaniu zadaÚ, odpornoï° na stres oraz generalna umiej¿tnoï°
11 K. Neě , K. Pisitsungkagam, Y. Hsieh, Self-Compassion and Self-Construal in the United States, Thailand, and Taiwan, “Journal of Cross-Cultur-al Psychology” 2008, No 39, s. 267-285.
12 K. Neě , K. Kirkpatrick, S. Rude, Self-compassion…, dz. cyt., s. 139-154.
13 K. Neě , The development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion, “Self and Identity” 2003, No 2. s. 223-250; A. Allen, A., Leary, M. R, Self-compassion, stress, and coping, “Social and Personality Psychology Compass”, No 4 (2), s. 107-118.
14 K. Neě , K. Kirkpatrick, S. Rude, Self-compassion…, dz. cyt., s. 139-154.
15 „Wielka Pitka” to pi¿cioczynnikowy model osobowoïci autorstwa Paula Costy i Roberta McCrae. ZakÙada on, Če osobowoï° tworzy pi¿° podstawowych czynników. S to: 1) neurotycznoï° (vs staÙoï° emocjonalna), która odzwierciedla przystosowanie emocjonalna, a takČe skÙon-noï° do przeČywania negatywnych emocji oraz podatskÙon-noï° na stres psychologiczny; 2) ekstrawersja (vs introwersja), która odnosi si¿ do jakoïci i iloïci interakcji spoÙecznych oraz poziomu aktywnoïci, energii i zdolnoïci do doïwiadczania pozytywnych emocji; 3) otwartoï° na doïwiad-czenie – wskazujc na tendencj¿ do pozytywnego wartoïciowania doïwiadczeÚ Čyciowych, tolerancj¿ na nowoï° i ciekawoï° poznawcz; 4) ugodowoï° (vs antagonizm), która charakteryzuje nastawienie do innych ludzi przejawiajce si¿ w altruizmie lub antagonizmie; 5) sumiennoï° (vs nieukierunkowanie), która pokazuje stopieÚ zaangaČowania, wytrwaÙoïci i motywacji czÙowieka w dziaÙaniach ukierunkowanych na cel.
16 K. Neě , K. Kirkpatrick, S. Rude, An examination of self-compassion in relation to positive psychological functioning and personality traits, “Journal of Research in Personality” 2007, No 41, s. 908-916.
uczenia si¿. Wyniki badaÚ pokazaÙy, Če studenci z wysokim self-compassion w odpowiedzi na poniesion poraČk¿, na przykÙad negatywn ocen¿ na egzaminie, nie tracili swojej motywacji do pracy i nie wyraČali tendencji do zarzucania zaÙoČonych celów w przeïwiadczeniu, Če ich dziaÙania s nieefektywne. Ich strategie radzenia sobie z silnym stresem kon-centrowaÙy si¿ na problemie, a nie emocjach. Trudnoïci szkolne odbierane byÙy jako konstruktywne doïwiadczenie, które z czasem b¿dzie korzystnie procentowa°. Studenci z wysok trosk o siebie, bez nadmiernej samokrytyki i doszukiwania si¿ winy we wÙasnych osobach, potraÞ li bra° odpowiedzialnoï° za wÙasne nieudolne dziaÙania oraz posiadali wi¿ksz ïwiadomoï°, Če ucz si¿ i chc osiga° obrane cele dla siebie samych17.
Autorka w swoich badaniach doszÙa do wniosku, Če troska o siebie pomaga w procesie nauki, poniewaČ chroni jed-nostki przed ostr samokrytyk, poczuciem izolacji i nadmiernej identyÞ kacji z problemem; daje natomiast poczucie sta-Ùoïci wÙasnej oceny, ïwiadomoï°, Če niepowodzenia to nieodÙczny element ludzkiej egzystencji i w zwizku z nimi nie naleČy popada° w beznadziejnoï°, ale raczej konstruktywn reß eksj¿.
Troska o siebie a samoocena
Narastajca krytyka dla samooceny jako predykatora efektywnego funkcjonowania w spoÙeczeÚstwie i dobrego sa-mopoczucia, zainspirowaÙa badaczy do poszukiwania alternatywnego dla niej konstruktu. Zasadnicze pytanie, jakie za-interesowaÙo naukowców, dotyczyÙo faktu, Če w sytuacjach poraČki i kryzysów niektórzy ludzie uaktywniaj dziaÙania majce na celu niwelowanie cierpienia, zrozumienie i akceptacj¿ wÙasnej sytuacji oraz rekompensat¿ zÙego samopoczucia, w momencie kiedy inni daj si¿ ponieï° negatywnym emocjom, przypisujc sobie win¿ za zaistniaÙe zdarzenia oraz oce-niajc si¿ jako niekompetentnych, przegranych i niezaradnych Čyciowo.
M. Leary zwróciÙ uwag¿ na zaleČnoïci jakie wyst¿puj mi¿dzy samoocen a trosk o siebie. PrzeprowadziÙ on seri¿ eksperymentów majcych na celu pokazanie, Če w sytuacjach poraČki, niepowodzenia czy odrzucenia kluczowe znacze-nie dla efektywnego radzenia sobie odgrywa troska o siebie, a znacze-nie – jak dotychczas utrzymywano – wysoka samoocena. W swoich pi¿ciu badaniach M. Leary i jego wspóÙpracownicy18 rejestrowali behawioralne i emocjonalne reakcje
ba-danych osób w nast¿pujcych warunkach eksperymentalnych: przypominanie sobie negatywnych zdarzeÚ z ich wÙa-snego Čycia, wyobraČanie sobie scenariusza przykrego zdarzenia, odpowiedĊ na pochlebn lub niepochlebn informacj¿ zwrotn po wykonaniu jakiegoï zadania, ewaluacyjne porównania z innymi osobami wykonujcymi równolegle to samo zadanie. Badacze porównywali sposoby radzenia sobie z poraČk osób o róČnym poziome troski o siebie i samo-oceny.
Wyniki badaÚ pokazaÙy, Če osoby z wysok trosk o siebie wykazywaÙy znacznie mniej negatywnych reakcji w zwiz-ku z rzeczywistymi i wyobraČonymi przykrymi zdarzeniami. Osoby takie zdawaÙy sobie spraw¿ z ponoszenia odpowie-dzialnoïci za niepowodzenia, i równoczeïnie umiej¿tnie przeciwdziaÙaÙy negatywnym uczuciom powstajcym w kon-sekwencji przykrych zdarzeÚ. Badacze sformuÙowali ogólny wniosek, Če troska o siebie chroni ludzi przed ujemnymi konsekwencjami niepowodzeÚ w inny, nieraz lepszy, sposób niČ samoocena. Dodatkowo zaobserwowano, Če wygórowa-na pewnoï° siebie, zadufanie czy uczucia wygórowa-narcystyczne nieraz towarzyszce wysokiej samoocenie, nie wyst¿puj u osób charakteryzujcych si¿ wysokim poziomem troski o siebie.
Porównywanie sposobów radzenia sobie z niepowodzeniami osób z róČnym poziomem troski o siebie i samooceny wskazuj, Če ci z wysokim self-compassion i nisk samoocen, s równie efektywni, a czasami nawet bardziej, niČ osoby z wysok samoocen.
Wyniki powyČszych badaÚ ujawniÙy równieČ, Če osoby z wysok trosk o siebie charakteryzuj si¿ bardziej staÙ w czasie i niezmienn pod wpÙywem negatywnych zdarzeÚ samoocen19.
Istniej róČnice w dokonywaniu atrybucji negatywnych zdarzeÚ lub ocen. Ludzie z wysok samoocen wykazuj tendencj¿ do umiejscawiania winy na zewntrz. Nieïwiadomie zrzucajc z siebie odpowiedzialnoï° za zaistniaÙ sytu-acj¿, dokonujc dowartoïciowujcych porównaÚ „w dóÙ” lub deprymujc zachowania lub oceny innych, broni poczucia swojej wÙasnej wartoïci. Osoby z wysok trosk o siebie dokonuj wewn¿trznych atrybucji. PoniewaČ potraÞ racjonalnie, Ùagodnie, ze zrozumieniem i akceptacj podejï° do wÙasnych poraČek i bÙ¿dów, potraÞ teČ ze ïwiadomoïci bra° za nie odpowiedzialnoï°.
17 K. Neě , Y. Hseih, K. DejiĴ hirat, Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure, “Self and Identity” 2005, No 4, s. 263-287. 18 M. R. Leary, Self-Compassion May be More Important Than Self-Esteem in Dealing With Negative Events, „News & Communication” 2007, hĴ p://today.duke.edu/2007/05/selfcompassion.html, 15.12.2014.
Oba sposoby dziaÙania s w stanie uchroni° ludzi przed konsekwencjami negatywnych zdarzeÚ czy ocen (zÙe samo-poczucie), jednak odrzucanie odpowiedzialnoïci i tworzenie iluzji wokóÙ wÙasnej osoby moČe z czasem by° niekorzystne zarówno dla samego zainteresowanego, jak i ludzi wchodzcych z nim w relacje20. MoČna zatem wnioskowa°, Če troska
o siebie jest podstaw tworzenia wiarygodnej, obiektywnej i trwaÙej percepcji wÙasnej osoby.
Jak si¿ okazuje bycie troskliwym dla siebie samego jest szczególnie korzystne w przypadku osób z nisk samoocen. Badania pokazuj, Če troska o siebie bardziej niČ wysoka samoocena warunkuje dobre psychologiczne funkcjonowanie. Prawdopodobnie korzystniej jest posiada° niČsz samoocen¿ i wysoki poziom troski o siebie aniČeli wysok samoocen¿ i nisk trosk¿ o siebie. MoČliwe, Če self-compassion umoČliwia zbudowanie autentycznego, stabilnego poczucia wÙasnej wartoïci. Osoby z wysokimi wskaĊnikami obu konstruktów maj najwi¿ksze moČliwoïci, aby dokonywa° optymalnej, obiektywnej, nie defensywnej i nie wymagajcej porównaÚ z innymi oceny wÙasnej osoby21.
Badacze sugeruj, Če wiele pozytywnych korzyïci wynikajcych z posiadania wysokiej samooceny, moČe by° faktycz-nie inklinacj wysokiej troski o siebie. Jak utrzymuje Mark Leary: “kiedy rozdzieli si¿ oba te konstrukty, troska o siebie moČe si¿ okaza° waČniejsza niČ samoocena i w rzeczywistoïci odpowiedzialna za niektóre korzyïci przypisywane samo-ocenie”22.
Troska o siebie a dobrostan psychiczny
Self-compassion jest istotnym mediatorem dobrostanu psychicznego. Dowodz tego liczne badania potwierdzajce
wspóÙzaleČnoïci z takimi zmiennymi jak: samoocena, lepsze funkcjonowanie akademickie, strategie radzenia sobie ze stresem23. JuČ w samej Þ lozoÞ i buddyzmu (z której zaczerpni¿to termin troska o siebie) zaÙoČenia self-compassion znane
byÙy jako warunki terapii zaburzeÚ emocjonalnych. Zatem na gruncie psychologii europejskiej i amerykaÚskiej troska o siebie zostaÙa zaproponowana przede wszystkim jako sposób na popraw¿ wÙasnego dobrostanu psychicznego.
Kristin Neě w toku badaÚ walidujcych skal¿ do pomiaru troski o siebie pokazaÙa, Če self-compassion ma bardzo silny wpÙyw na zdrowie psychiczne. Osoby z wysokimi wskaĊnikami troski o siebie s mniej samokrytyczne, mniej depresyjne (ujemna korelacja -0,55) i mniej l¿kliwe (ujemna korelacja: -0,66). Nie wykazuj syndromu neurotycznego perfekcjonizmu, ruminacji (korelacja skali Self-Compasion Scale - SCS i Rumination Scale wynosiÙa: -0,50) oraz nadmiernego tÙumienia emocji (korelacja z Suppression Inventory wynosiÙa: -0,37). Badani z wysokimi wskaĊnikami na skali SCS wykazuj wi¿ksz sa-tysfakcj¿ z Čycia, wyČsz inteligencj¿ emocjonaln oraz wysokie umiej¿tnoïci wspóÙČycia z innymi. Kristin Neě w swoich ostatnich badaniach wykazaÙa równieČ wysokie korelacje mi¿dzy trosk o siebie a optymizmem (jeden ze skÙadników dobrostanu psychicznego)24.
Wbrew obawom sceptyków, self-compassion to nie zachowania narcystyczne i czysto hedonistyczne. Troska o siebie jest raczej dČeniem do dobrostanu, zdrowia, doskonaÙoïci, rozwoju, co niejednokrotnie wiČe si¿ z wysiÙkiem, wyrzecze-niami i obowizkami (°wiczenia Þ zyczne, dieta, nauka). Tylko ludzie troskliwi wobec siebie i innych, ïwiadomi swoich potrzeb i moČliwoïci mog osign° dobrostan psychiczny.
Korelacje troski o siebie w badaniach wҝasnych
Na gruncie polskiej psychologii przeprowadzono niewiele badaÚ dotyczcych wspóÙzaleČnoïci troski o siebie. Oma-wiany konstrukt jest raczej przedmiotem analiz w Stanach Zjednoczonych i na zachodzie Europy, a ostatnio takČe w Azji. W wi¿kszoïci zagranicznych badaÚ potwierdzaj si¿ przewidywania dotyczce wspóÙzaleČnoïci troski o siebie i zmien-nych zwizazmien-nych ze zdrowym ustosunkowaniem wobec wÙasnej osoby (np. dobrostan psychiczny czy samoocena). Po-jawiaj si¿ jednak znaczce róČnice w sile tych korelacji wynikajce gÙównie z róČnic kulturowych. Std interesujcym wydaÙo si¿ zbadanie owych zaleČnoïci w polskich realiach.
Ponadto autor zadaÙ sobie dodatkowe pytanie o rozkÙad omawianej cechy u osób pozostajcych w relacji maÙČeÚskiej. Na podstawie przeprowadzonych dotychczas analiz moČna wnioskowa°, Če zwizek maÙČeÚstwa z self-compassion b¿dzie obustronny. Osoby troskliwe, otwarte na innych, wyrozumiaÙe, empatyczne, towarzyskie i szcz¿ïliwe na pewno Ùatwiej
20 M. R. Leary i in., Self-compassion and reactions…, dz. cyt., s. 887-904.
21 M. R. Leary, Self-Compassion May…; K. Neě , R. Vonk, Self-compassion versus global self-esteem: Two diě erent ways of relating to oneself, “Journal of Personality” 2009, No 77, s. 23-50
22 Zob. M. R. Leary, Self-Compassion May…, dz. cyt.
23 K. Neě , Self- compassion and Psychological Well-Being, “Constructivism in the Human Sciences” 2004, No 9 (2), s. 27-37. 24 K. Neě , The development and Validation… s. 223-250; K. Neě , S. Rude, K. Kirkpatrick, An examination… s. 910-916.
b¿d zawiera° zwizki maÙČeÚskie i tworzy° udane relacje. Z drugiej strony korzyïci z maÙČeÚstwa (wsparcie, intymnoï°, poczucie przynaleČnoïci i toČsamoïci, miÙoï°) mog warunkowa° wysokie wskaĊniki troski o siebie25.
Nie jest równieČ stwierdzone, jak ksztaÙtuje si¿ rozwój troski o siebie w kontekïcie wieku czy staČu maÙČeÚskiego. Czy pary, które pozostaj ze sob w dÙugoletnim zwizku maÙČeÚskim osigaj wyČsze wyniki na skali troski o siebie aniČeli te, które maj krótki staČ maÙČeÚski? Czy wysokie wyniki na skali troski o siebie koreluj z wyČszymi wskaĊnikami dobrostanu psychicznego ? Jak si¿ ma samoocena i troska o siebie w relacji do dobrostanu psychicznego? Jaki wpÙyw maj czynniki demograÞ czne na wymienione zaleČnoïci? PowstaÙo wiele nurtujcych pytaÚ o zaleČnoï° self-compassion, samooceny i dobrostanu psychicznego w kontekïcie relacji maÙČeÚskiej, a niniejsza praca jest prób odpowiedzenia na nie.
ZaҝoӐenia metodologiczne badaҞ wҝasnych Cel badania
Celem badania byÙo stwierdzenie, czy troska o siebie koreluje z samoocen, dobrostanem psychicznym oraz wskaĊni-kami zadowolenia z róČnych dziedzin Čycia (praca, zarobki, warunki mieszkaniowe i ogólna sytuacja Þ nansowa).
Problemem badawczym byÙo pytanie: jaka jest wspóÙzaleČnoï° mi¿dzy trosk o siebie a zmiennymi demograÞ cz-nymi, takimi jak: pÙe°, wiek, staČ maÙČeÚski, miejsce zamieszkania, wyksztaÙcenie oraz iloï° i wiek posiadanych dzieci?
Metoda badania
W badaniach wykorzystano metod¿ sondaČu. Do inferencji danych wykorzystano analiz¿ korelacji liniowych prze-prowadzon za pomoc wspóÙczynnika r Pearsona oraz analiz¿ regresji wielokrotnej. Wyniki obliczane byÙy za pomoc programu statystycznego SPSS.
Osoby i przebieg badania
Badaniem obj¿te byÙy pary maÙČeÚskie z róČnym staČem maÙČeÚskim. Badane maÙČeÚstwa niejednokrotnie dostar-czaÙy zestawy ankiet swoim znajomym lub krewnym (dobór na zasadach kuli ïnieČnej). Takim sposobem przebadano w sumie 71 par maÙČeÚskich, to jest 142 osoby (71 kobiet i 71 m¿Čczyzn). Badanie przeprowadzane byÙo w kilku miastach: Opole, Tarnowskie Góry, Bytom, Katowice oraz w kilku wsiach.
Wiek badanych zawieraÙ si¿ w przedziale 18-65. gredni wiek badanych wynosiÙ 37 lat. Grup¿ badawcz stanowiÙy w 50% osoby mi¿dzy 25 a 35 rokiem Čycia oraz badani mi¿dzy 36 a 45 rokiem Čycia. Najliczniejsz grup¿ (21%) stanowiÙy bardzo mÙode staČem maÙČeÚstwa do dwóch lat od daty ïluby. WyČszym wyksztaÙceniem magisterskim lub licencjackim legitymowaÙo si¿ 44% badanych.
Do badania wykorzystano dwa zestawy ankiet: zestaw dla kobiety i zestaw dla m¿Čczyzny (róČnice si¿ jedynie for-m gramatyczn). Zestawy zawieraÙy metryczk¿ oraz trzy kwestionariusze przygotowane w nast¿pujcej kolejnoïci: do badania samooceny (skala SES), do badania troski o siebie (SCS) oraz do badania dobrostanu (SWLS). Oba zestawy pytaÚ umieszczone byÙy w duČej kopercie, do której doÙczana byÙa instrukcja.. ZawieraÙa ona mi¿dzy innymi uwagi dotyczce koniecznoïci samodzielnego, szczerego wypeÙniania kwestionariuszy oraz informacje o celu badania i jego anonimowoïci.
Badanym maÙČeÚstwom przekazywano koperty z zestawami kwestionariuszy. W ustalonym terminie (najcz¿ïciej po dwóch dniach) badacz lub pomocnicy badacza odbierali zestawy.
Zmienne i metody ich pomiaru
GÙówne zmienne analizowane w badaniu to: troska o siebie, dobrostan psychiczny i samoocena. PozostaÙe czynniki zostaÙy pogrupowane na ”zmienne demograÞ czne”, (na przykÙad pÙe°, wiek czy staČ maÙČeÚski) oraz zmienne zwizane z zadowoleniem z róČnych dziedzin Čycia (na przykÙad „satysfakcja z pracy”).
Do badania troski o siebie wykorzystano Skal¿ Troski o Siebie (we wst¿pnej adaptacji I. Dzwonkowskiej i K. BÙoÚ-skiej)26. Oryginalna wersja skali to Self-Compassion Scale (SCS) autorstwa Kristin Neě 27. Skala zostaÙa opublikowana w 2003
roku w Psychology Press. Self and Identify (The Development and Validation of Scale to Measure Self- Compassion).
Skala zawiera 26 twierdzeÚ i mierzy 6 czynników: bycie Čyczliwym i dobrym dla samego siebie (self-kindness), samo-krytycyzm (self-judgment), poczucie wspólnoty z ludzkoïci (common humanity), poczucie izolacji (isolation) oraz reß eksyj-noï° (mindfulness). Badani ustosunkowuj si¿ do twierdzeÚ zaznaczajc swoj odpowiedĊ na 5-stopniowej skali
Rzetelnoï° skali oryginalnej wynosi od 0,88 do 0,92. Wartoïci psychometryczne polskiej wersji zostaÙy ustalone na
25 K. Neě , S. Beretvas, The role of self-compassion in romantic relationships, “Self and Identity” 2013, No 13 (1), s. 78-98.
26 I. Dzwonkowska, K. BÙoÚska, Wst¿pna wersja polskiej adaptacji Skali Troska o siebie (Self-compassion) autorstwa Kristin Neě , Opole 2008, (nie-publikowana praca magisterska obroniona w 2008 r.).
podstawie badania pilotaČowego, przeprowadzonego przez I. Dzwonkowsk oraz autora pracy. Rzetelnoï° wynosiÙa 0,85 dla N=61. Analiza czynnikowa wykazaÙa istnienie szeïciu czynników skali, z których 25 twierdzeÚ grupuje si¿ w jeden nadrz¿dny czynnik w wi¿kszoïci o wysokich Ùadunkach (w przedziale od 0,27 do 0,74)28.
Do pomiaru dobrostanu psychicznego uČyto Skal¿ Satysfakcji z ycia - SWLS autorstwa E. Dienera, R.A. Emmonsa, R.J. Larson, S. GriĜ na, opublikowanej w 1985 roku w „Journal of Personality and Social Psychology”. Polska adaptacja Zygfryda JuczyÚskiego29.
Skala skÙada si¿ z pi¿ciu stwierdzeÚ, na przykÙad: pod wieloma wzgl¿dami moje Čycie jest zbliČone do ideaÙu lub je-stem zadowolony ze swojego Čycia. Badany ocenia na 7-stopniowej skali, w jakim stopniu kaČde ze stwierdzeÚ odnosi si¿ do jego dotychczasowego Čycia. WskaĊnik rzetelnoïci (alfa Cronbacha), ustalony w badaniu 371 osób wynosiÙ 0,81, a wi¿c zadowalajcy. WskaĊnik rzetelnoïci dla wersji oryginalnej wynosi 0,87.
Do badania samooceny zastosowano Skal¿ Samooceny - SES (Self-Esteem Scale) autorstwa M. Rosenberga, opubliko-wan w 1965 roku w Society and Adolescent Self-Image w Nowym Jorku. Polska adaptacja zostaÙa zaproponowana przez Iren¿ Dzwonkowsk, King¿ Lachowicz-Tabaczek i Mariol¿ Ragun¿30.
Skala SES jest jedn z najcz¿ïciej uČywanych skal samooceny. Skala ma jednoczynnikow struktur¿ i bada samoocen¿ globaln. Metoda skÙada si¿ z dziesi¿ciu twierdzeÚ, wzgl¿dem których badany okreïla swoje ustosunkowanie zaznacza-jc odpowiedzi na 4-stopniowej skali. Rzetelnoï° polskiej wersji metody waha si¿ od 0,81 do 0,83 (alfa Cronbacha) przy N=1121. Rzetelnoï° oryginalnej wersji wynosi 0,77-0,88.
Zmienne demograÞ czne wprowadzone zostaÙy w formie metryczki. ZawieraÙa ona pytania mi¿dzy innymi o pÙe°, wiek,
wyksztaÙcenie, miejsce zamieszkania, staČ maÙČeÚski, posiadan liczb¿ dzieci. Badani ustosunkowywali si¿ do pytania zazna-czajc wÙaïciwe odpowiedzi (np. odpowiedĊ tak-nie w zwizku z pytaniem o posiadane dzieci), przedziaÙy (np. podstawo-we, zawodowe itd – pytanie o posiadane wyksztaÙcenie) lub wpisujc odpowiedĊ (np. data zawarcia zwizku maÙČeÚskiego).
W celu zbadania zadowolenia z róČnych dziedzin Čycia przygotowano kwestionariusz, w którym badani odpowia-dali na pytania o poziom satysfakcji z Čycia zaznaczajc swoj odpowiedĊ na 5-stopniowej skali. Pytania dotyczyÙy zado-wolenia z pracy, zarobków, warunków mieszkaniowych oraz ogólnej sytuacji Þ nansowej.
Wyniki badaҞ wҝasnych
Analiz¿ korelacji liniowych przeprowadzono za pomoc wspóÙczynnika r Pearsona. Korelacje troski o siebie z samo-ocen oraz dobrostanem psychicznym, a takČe korelacje z pozostaÙymi zmiennymi analizowanymi w badaniu przedsta-wiaj tabele 1 i 2.
Tabela 1. Korelacje troski o siebie, wspóÙczynnik r Pearsona.
Zmienne Troska o siebie
r Pearsona Istotnoï°
Dobrostan psychiczny 0,280** 0,001
Samoocena 0,524** 0,000
Satysfakcja z pracy 0,121 0,151 Satysfakcja z zarobków 0,098 0,244 Satysfakcja z warunków mieszkaniowych 0,256** 0,002 Satysfakcja z sytuacji Þ nansowej 0,366** 0,000
* p<0,05, **p<0,01, dla N=142
Uzyskane wyniki badania wskazuj na korelacj¿ troski o siebie z samoocen i kolejno z satysfakcj z ogólnej sytuacji Þ nansowej, dobrostanem psychicznym oraz satysfakcj z pracy, zarobków i warunków mieszkaniowych. Troska o siebie wspóÙzaleČy od wymienionych zmiennych w taki sposób, Če im wi¿ksze ich nasilenie tym wi¿kszy wskaĊnik wspóÙ-czujcej postawy. Na przykÙad, im badany jest bardziej zadowolony ze swojej sytuacji Þ nansowej, tym osiga wi¿kszy wskaĊnik troskliwej postawy; im wyČsza jest jego samoocena, tym wyČsza troska o siebie. Jak si¿ okazuje, samoocena jest
28 I. Dzwonkowska, WspóÙczucie wobec samego siebie…, dz. cyt., s. 67-79.
29 Z. JuczyÚski, Narz¿dzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Warszawa 2001.
30 I. Dzwonkowska, K. Lachowicz-Tabaczek, M. Raguna, Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja Skali SES M. Rosenberga, „Psychologia Spo-Ùeczna” 2007, T. 2, nr 2 (04), s. 164-176.
najsilniejszym korelatem troski o siebie (r=0,52).
Tabela 2. Korelacje liniowe troski o siebie z czynnikami demograÞ cznymi, wspóÙczynnik r Pearsona.
Zmienne Troska o siebie
r Pearsona Istotnoï° PÙe° 0,188* 0,025 Wiek 0,071 0,399 Miejsce zamieszkania -0,005 0,949 WyksztaÙcenie 0,114 0,178 StaČ maÙČeÚski 0,026 0,763 Posiadane dzieci -0,071 0,400 Liczba dzieci 0,206* 0,014 Wiek dzieci 0,085 0,316 * p<0,05, **p<0,01, dla N=142
Wyniki badania wskazuj na istotne statystycznie, ale sÙabe, korelacje z pÙci i iloïci posiadanych dzieci, w taki spo-sób, Če im wi¿cej dzieci posiadaj badani (od 0 do 5) tym wyČsze wskaĊniki troski o siebie. W celu sprecyzowania zaleČno-ïci mi¿dzy pÙci a trosk o siebie dokonano porównania ïrednich testem t dla prób niezaleČnych. Jak si¿ okazuje, kobiety osigaj niČsze wyniki na skali SCS (ïrednia równa 81,14) niČ m¿ČczyĊni (ïrednia 85,46).
Istotne statystycznie korelaty zostaÙy poddane analizie regresji wielokrotnej, wyniki przedstawia tabela 3.
Tabela 3. Wyniki regresji wielokrotnej dla zmiennej zaleČnej troska o siebie.
Zmienne WspóÙczucie wobec samego siebie
Beta(Ά) t Istotnoï°
Dobrostan psychiczny 0,034 0,412 0,681
Samoocena 0,457** 6,018 0,000
PÙe° 0,165** 2,404 0,018
Iloï° dzieci 0,177** 2,533 0,012 Satysfakcja z warunków mieszkaniowych 0,022 0,246 0,806 Satysfakcja z sytuacji Þ nansowej 0,124 1,286 0,201
R=0,606; skoryg. R2=0,339; F(6)=13,050; p=0,000; *p<0,05; **p<0,01.
Analiza regresji wielokrotnej pokazuje, Če statystycznie istotne dodatnie wspóÙzaleČnoïci troski o siebie istniej z sa-moocen (najsilniejsza zaleČnoï°, Ά=0,457) oraz iloïci posiadanych dzieci. Korelacje te pokazuj, Če im wi¿ksza samo-ocena i im wi¿cej dzieci posiadaj badani (od 0 do 5) tym wi¿ksze wskaĊniki troskliwej postawy. Wymienione zmienne wyjaïniaj 34% wariancji caÙego modelu uwzgl¿dniajcego w sumie osiem zmiennych.
Dyskusja
Wyniki badaÚ pokazuj, Če troska o siebie silnie koreluje z samoocen, nawet wtedy kiedy kontroluje si¿ wpÙyw wszystkich innych zmiennych. Jak si¿ okazuje, troska o siebie jest istotnym korelatem samooceny równieČ na tle innych zmiennych wspóÙzaleČnych. SiÙa korelacji troskliwej postawy i samooceny (r=0,52) zezwala na postawienie wniosku, Če troska o siebie i samoocena s swoimi predyktorami. Oczywiïcie nie moČna w tym przypadku okreïli° zaleČnoïci przy-czynowo – skutkowej.
Interesujca jest takČe zaleČnoï° troski o siebie i liczby posiadanych dzieci. Im wi¿cej dzieci posiada badana osoba tym osiga wyČsze wskaĊniki troskliwej postawy. By° moČe posiadanie rodziny jest czynnikiem zwi¿kszajcym empatycznoï°, otwarcie na innych, poczucie bliskoïci i odpowiedzialnoïci za siebie i innych. Funkcjonowanie rodzinne wiČe si¿ raczej z kolektywnoïci niČ indywidualnoïci jednostki, czyli Čyciem we wspólnocie. Jak wiadomo z badaÚ Kristin Neě , osoby pochodzce z indywidualistycznych kultur, zorientowane na osobisty sukces, korzyïci materialne i prestiČ osigaj niČsze wskaĊniki miar troski o siebie. Dlatego moČliwe jest, Če dzi¿ki temu osoby posiadajce dzieci s takČe bardziej troskliwe
o siebie. Jak wynika z deÞ nicji troski o siebie, tylko ludzie troskliwi i wyrozumiali wobec samych siebie potraÞ by° troskliwi i wyrozumiali wobec innych. Troska o siebie z jednej strony moČe by° czynnikiem rozwħ ajcym si¿ w toku Čycia rodzinnego, z drugiej strony jej wysokie wskaĊniki mog wpÙywa° na decyzje o zakÙadaniu rodziny. Zastanawiajce jest takČe, czy osoby troskliwe o siebie cz¿ïciej zawieraj zwizki maÙČeÚskie, czy raczej relacje maÙČeÚskie wpÙywaj na rozwój tej postawy?
Badania pokazuj, Če kobiety osigaj niČsze niČ m¿ČczyĊni wyniki na skali SCS. Wydaje si¿, Če kobiety ogólnie s bardziej reß eksyjne niČ m¿ČczyĊni, ale teČ maj silniejsz tendencj¿ do ruminacji. Charakteryzuj si¿ takČe stylem radzenia skoncentrowanym na emocjach, m¿ČczyĊni na problemie. Kobiety generalnie s bardziej emocjonalne niČ m¿ČczyĊni, a co za tym idzie maj teČ wi¿ksz tendencj¿ aby popada° w „huïtawki” nastrojowe i dawa° si¿ ponieï° negatywnym emocjom. M¿ČczyĊni cz¿ïciej doznaj pozytywnego afektu i osigaj niČsze wyniki na skali depresji. Wszystkie te czynniki mog wyjaïnia° pÙciowe róČnice w poziomie troski o siebie.
Zaskakujce s niskie korelacje troski o siebie i dobrostanu psychicznego w porównaniu do badaÚ prowadzonych przez K. Neě 31. Wyniki analiz zagranicznych pokazuj, Če troska o siebie jest silniejszym aniČeli samoocena
predykto-rem dobrostanu. Na ich podstawie moČna równieČ wnioskowa°, Če im wi¿ksza troska o siebie tym wyČszy dobrostan psychiczny. Dzieje si¿ tak, poniewaČ osoby z wysokimi wskaĊnikami troski o siebie s mniej samokrytyczne, mniej de-presyjne i mniej l¿kliwe, wykazuj wi¿ksz satysfakcj¿ z Čycia oraz wysokie umiej¿tnoïci wspóÙČycia z innymi. Rodzi si¿ zatem pytanie, dlaczego w niniejszych badaniach osigni¿to niskie korelacje omawianych zmiennych. MoČliwe, Če jest to wynikiem róČnic kulturowych mi¿dzy Polsk i kulturami badanymi przez Neě (gÙównie Stany Zjednoczone).
WaČne zatem wydaje si¿ dalsze dogÙ¿bne poznanie zagadnienia troski o siebie z uwzgl¿dnieniem jego wszystkich wymiarów. Badania nad troskliw postaw s wciČ otwartym problemem. Dotychczasowa wiedza na ten temat jest doï° fragmentaryczna i potwierdza potrzeb¿ takich poszukiwaÚ, szczególnie na gruncie polskiej psychologii. MoČe to pozwoli odpowiedzie° na pytanie „czy Polacy potraÞ by° troskliwi i wspóÙczujcy wobec samych siebie”?
Bibliografia:
[1] Allen A., Leary M. R, Self-compassion, stress, and coping, “Social and Personality Psychology Compass” 2007, nr 4 (2).
[2] Dzwonkowska I., BÙoÚska K., Wst¿pna wersja polskiej adaptacji Skali WspóÙczujcej Postawy wobec Samego Siebie (Self-compassion) autorstwa Kristin Neě , dane niepublikowane (praca magisterska), Opole 2008.
[3] Dzwonkowska I., Lachowicz-Tabaczek, K., Raguna, M., Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja Skali SES M. Rosenberga, „Psychologia SpoÙeczna” 2007, T. 2 02 (04).
[4] Dzwonkowska I., WspóÙczucie wobec samego siebie (self-compassion) jako moderator wpÙywu samooceny globalnej na afektywne funkcjonowanie ludzi, „Psychologia SpoÙeczna” 2011, T. 6, nr 1 (16).
[5] Dzwonkowska I., Zwizek pomi¿dzy wspóÙczujc postaw wobec samego siebie a stabilnoïci samooceny, dane niepublikowane, Opole 2010. [6] Germer C. K., Neě K. D., Self-compassion in clinical practice, “Journal Of Clinical Psychology” 2013, No 69 (8).
[7] Gilbert P., Procter S., Compassionate Mind Training for People with High Shame and Self-Criticism of a Group Therapy Approach, “Clinical Psychology and Psychotherapy” 2006, No 13.
[8] JuczyÚski Z., Narz¿dzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia,Warszawa 2001.
[9] Leary M. R., Tate E. B., Adams C. E., Allen A. B., Hancock J., Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: The implications of treating
oneself kindly, “Journal of Personality and Social Psychology” 2007, No 92.
[10] Neě K. D., Hseih Y., DejiĴ hirat K., Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure, “Self and Identity” 2005, No 4. [11] Neě K. D., The role of self-compassion in development: A healthier way to relate to oneself, “Human Development” 2009, No 52.
[12] Neě K. D., Vonk R., Self-compassion versus global self-esteem: Two diě erent ways of relating to oneself, “Journal of Personality” 2009, No 77.
[13] Neě K., Kirkpatrick K., Rude S., Self-compassion and its link to adaptive psychological functioning, “Journal on Researches in Personality” 2007, No 4. [14] Neě K., Self- compassion and Psychological Well-Being, “Constructivism in the Human Sciences” 2004, No 9 (2).
[15] Neě K., Self- compassion and Psychological Well-Being, “Constructivism in the Human Sciences” 2004, No 9 (2).
[16] Neě K., Self-compassion: An Alternative Conceptualization of a Healthy AĴ itude Toward Oneself, “Self and Identify” 2003, No 2. [17] Neě K., The development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion, “Self and Identity” 2003, No 2.
[18] Neě K. D., Pisitsungkagam K., Hsieh Y., Self-Compassion and Self-Construal in the United States, Thailand, and Taiwan, “Journal of Cross-Cultural Psychology” 2008, No 39.
[19] Neě K. D., Self-compassion, self-esteem, and well-being, “Social and Personality Compass” 2011, No 5.
[20] Neě K., Kirkpatrick K., Rude S., An examination of self-compassion in relation to positive psychological functioning and personality traits, “Journal of Research in Personality” 2007, No 41.
[21] Neě K., Beretvas S. N., The role of self-compassion in romantic relationships, “Self and Identity” 2013, No 12 (1). Netografia:
[22] Leary M. R., (2007) Self-Compassion May be More Important Than Self-Esteem in Dealing With Negative Events, „News & Communication” 2007, hĴ p://today.duke.edu/2007/05/selfcompassion.html, 15.12.2014.
