Próba oceny wpływu produkcji paliw z surowców roślinnych na sytuację polskiego sektora rolno-spożywczego

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 834. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2009. Stanisław Popek Katedra Towaroznawstwa Żywności. Aleksandra Filip Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Warszawa. Próba oceny wpływu produkcji paliw z surowców roślinnych na sytuację polskiego sektora rolno‑spożywczego 1. Wprowadzenie Biopaliwa ciekłe to estry, bioetanol, biometanol, dimetyloeter oraz czyste oleje roślinne stanowiące samoistne paliwa silnikowe, benzyny silnikowe zawierające powyżej 5% objętościowo biokomponentów lub powyżej 15% objętościowo eterów, oleje napędowe zawierające powyżej 5% objętościowo biokomponentów, spełniające wymagania jakościowe określone dla paliw ciekłych [9, 13, 14]. Promowanie wykorzystania biopaliw jako paliw transportowych jest jednym z głównych celów strategii europejskiej w sytuacji znacznego wzrostu cen ropy oraz zwiększenia trwałości dostaw energii. Biopaliwa stanowią obecnie jedyną możliwość znacznego ograniczenia zależności sektora transportu od dostaw ropy. Komisja Europejska zachęca do produkcji i stosowania biopaliw także w ramach Europejskiej Polityki Energetycznej [1]. W Dyrektywie 2003/03/EC znalazły się zapisy dotyczące udziału biokomponentów w paliwach ciekłych. Udział ten powinien kształtować się na poziomie 5,75% w 2010 r. oraz 10% w 2020 r. [2]. Istnieje pogląd, że promocja, a w następstwie produkcja i stosowanie biopaliw stanowić będą o rozwoju sektora rolniczego w krajach Unii Europejskiej. Obecnie.

(2) Stanisław Popek, Aleksandra Filip. 110. produkcja biopaliw w Polsce szacowana jest na ok. 100 mln l spirytusu odwodnionego oraz 60 tys. t biodiesela, zaś ich zużycie wynosi ok. 100 mln l, co oznacza, że ok. 30% krajowej produkcji paliw jest eksportowana [12]. Podołanie wymaganiom UE w zakresie ilościowego zwiększenia udziału biopaliw wymaga kilkukrotnego wzrostu ich produkcji. W związku z tym osiągnięcie poziomu 5,75% możliwe będzie przy wielkości produkcji wynoszącej ok. 500 mln l bioetanolu oraz ok. 465 mln l biodiesela. Należy zatem oczekiwać 6-krotnie większej ich produkcji, co będzie mocno stymulować rozwój produkcji w sektorze rolno-spożywczym. Sytuacja taka jest możliwa, gdyż Polska jest krajem o bardzo dużym potencjale upraw energetycznych. W tabeli 1 przedstawiono potencjał upraw energetycznych Polski na tle innych krajów Europy. Tabela 1. Potencjał upraw energetycznych Polski na tle wybranych krajów Europy (w mln ha) Kraj Niemcy. Francja. Polska. Wielka Brytania. Hiszpania Włochy. Całkowity obszar upraw energetycznych 3. 3. 3. Biodiesel. Bioetanol. 1,5. 1,5. 1,5. 1,5. 2,75. 1,5. 1,25. 1. 0,5. 0,5. 0,6. 0,3. 0,3. 0,3. 0,2. 2. 1. Węgry. 0,8. Austria. 0,5. 0,2. Irlandia. 0,5. 0,25. Czechy Dania. Holandia. 1,5. 1,5. 0,5 0,5. 0,4. 0,3. 1. 0,4. 0,3. 0,25 0,2. Źródło: [6].. Sytuacja ta została określona jako szansa dla polskiego rolnictwa, gdyż przewidywano, że spowoduje ona [8]: ––zwiększenie zatrudnienia w rolnictwie, ––zwiększenie dochodów rolniczych, ––ograniczenie wahań cen na produkty rolne, ––stabilizację wielkości produkcji rolnej, ––rozwój przemysłu lokalnego i obszarów wiejskich. Oszacowano, że oczekiwane zwiększenie produkcji biopaliw o 0,8 mln l oznacza wzrost popytu na zboża i rzepak o ponad 1 mln t (w sumie o ok. 2 mln t),.

(3) Próba oceny wpływu produkcji…. 111. a co za tym idzie – wzrost przychodów dla producentów [12]. Oprócz tego przewidywano, że wzrost produkcji biopaliw płynnych wpłynie na ochronę środowiska przyrodniczego przez ograniczenie emisji NOx oraz CO2, a także na poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju. Biopaliwa są czasami traktowane jako niepotrzebny dodatek do aktualnie wykorzystywanych paliw, pozwalający co najwyżej zagospodarować nadwyżki produkcji rolnej. Z tego powodu także technologie uzyskiwania tego typu paliw postrzegane są jako rozwinięcie technologii „spożywczych”, umożliwiających przekształcanie produktów spożywczych w dodatki do paliwa. Ponadto często podnoszonym argumentem jest istnienie infrastruktury niezbędnej do uzyskiwania komponentów spożywczych; wykorzystanie tej infrastruktury stanowi najefektywniejszą drogę do uzyskiwania paliwa [7]. Wszystkie wyżej wymienione fakty przemawiają za rozwojem produkcji biopaliw. Złożoność wszystkich istotnych aspektów produkcji i stosowania biopaliw (także ekologicznych) powoduje jednak, że w niniejszej pracy podjęta zostanie próba kompleksowej analizy wpływu ich produkcji na stan obecny i rozwój przetwórstwa spożywczego. 2. Produkcja paliw z surowców roślinnych Etanol otrzymuje się w procesie fermentacji alkoholowej węglowodanów zawartych w różnych surowcach roślinnych pod wpływem enzymów wytwarzanych m.in. przez drożdże. Wytwarzanie etanolu na większą skalę jest procesem wieloetapowym. W wyniku fermentacji otrzymuje się ok. 18-procentowy wodny roztwór etanolu, zanieczyszczony innymi alkoholami. Etanol miesza się z wodą, tworząc mieszaninę azeotropową o zawartości etanolu maks. 95,5%. W drodze destylacji nie można osiągnąć stężenia wyższego. Czysty ze względów spożywczych etanol wyodrębnia się w wyniku rektyfikacji. Jest to tzw. spirytus rektyfikowany, zawierający do 95,5% etanolu i ok. 4,5% wody [5]. Spirytus rektyfikowany z powodu zbyt wysokiej zawartości wody nie może być komponentem paliw. Przed użyciem go jako paliwa lub jego komponentu musi zostać pozbawiony wody. Odwadnianie można przeprowadzić w następujący sposób [10]: ––przez destylację azeotropową z cykloheksanem, ––z wykorzystaniem sił molekularnych, ––techniką perwaporacji membranowej. Obecnie metodą stosowaną na skalę przemysłową jest perwaporacja membranowa (PV). Technika ta polega na wykorzystaniu selektywnych separatorów, którymi są membrany polimerowe, proces odwadniania przebiega zaś bez udziału dodatkowych składników. Procesu perwaporacji nie trzeba projektować indy-.

(4) Stanisław Popek, Aleksandra Filip. 112. widualnie, gdyż wykorzystywana do niego instalacja może być pomyślana jako końcowy etap procesu fermentacji [10]. Oleje roślinne (np. olej rzepakowy) wytwarzane są w procesie wytłaczania ziarna. Proces produkcji np. oleju rzepakowego wymaga oczyszczania ziarna, jego suszenia, rozdrabniania (tzw. płatkowanie) i wytłaczania. Powstają wówczas olej i makuchy. Olej jest zanieczyszczony resztkami makuchów i musi być dokładnie przefiltrowany. Olej rzepakowy może być stosowany jako paliwo silnikowe tylko po mechanicznym oczyszczeniu. W Europie właśnie z oleju rzepakowego uzyskuje się najczęściej biopaliwa. Na dużo mniejszą skalę wykorzystuje się do tego celu olej słonecznikowy. Jako paliwa silnikowe wykorzystywane są także estry, głównie estry metylowe oleju rzepakowego (FAME), które powstają w procesie transestryfikacji oleju rzepakowego. Wytwarzanie estrów z olejów i tłuszczów przez transestryfikację zachodzi w obecności katalizatora zasadowego (NaOH, KOH) bądź kwaśnego (H2PO4). Istnieją dwie podstawowe technologie produkcji estrów [10]: ––zimna (niskociśnieniowa), w której proces estryfikacji przebiega w temperaturach 20–70ºC, pod ciśnieniem atmosferycznym z użyciem katalizatorów alkalicznych; ––gorąca (wysokociśnieniowa), w której proces zachodzi w temperaturze 240ºC i pod ciśnieniem 10 MPa. Tabela 2. Surowce roślinne do produkcji biopaliw płynnych Biopaliwo Bioetanol Olej roślinny Biodiesel FAME. Surowce. Zboża, ziemniaki, pseudozboża, buraki cukrowe itp. Rzepak, słonecznik i inne rośliny oleiste Rzepak, słonecznik i inne rośliny oleiste. Proces konwersji. Hydroliza i fermentacja Fermentacja – Estryfikacja. Źródło: opracowanie własne na podstawie [8].. W tabeli 2 przedstawiono główne surowce roślinne wykorzystywane do produkcji biopaliw płynnych..

(5) Próba oceny wpływu produkcji…. 113. 3. Surowcowe i ekonomiczne aspekty produkcji biopaliw w związku z sytuacją sektora rolno-spożywczego Rozwój produkcji biopaliw stanowi spore wyzwanie, zarówno dla rolników, jak i dla branży przetwórczej przemysłu spożywczego. W sektorze rolniczym chodzi głównie o możliwość wyprodukowania wymaganej ilości surowców roślinnych, która zaspokoi zapotrzebowanie rynku. Destabilizacja niektórych segmentów rynku rolnego widoczna jest w Polsce i całej UE już obecnie przy stosunkowo niewielkim, 2-procentowym poziomie udziału biopaliw. Osiągnięcie zalecanego w ciągu najbliższych 2 lat poziomu 5,75% będzie zatem wymagało zwiększenia o 17,5% powierzchni ziemi uprawnej na wskazane wyżej cele, co przyczyni się do wzrostu cen i spadku konkurencyjności tego sektora [11]. Rynek rolno-spożywczy działa bardzo często na zasadzie naczyń połączonych, ponieważ podstawowe surowce do produkcji biopaliw płynnych, czyli oleje roślinne, cukier, zboża i rośliny skrobiodajne, są także wykorzystywane do produkcji bardzo wielu artykułów żywnościowych. Przykładowo bardzo wyraźne zmiany przewidzieć można już obecnie w sektorze tłuszczów roślinnych, gdyż olej rzepakowy należy do głównych surowców wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego. Procentowy udział oleju rzepakowego w mieszance olejowej stosowanej do produkcji tzw. miksów i margaryn sięga nawet 70% (http:// gospodarka.gazeta.pl, 18.12.2008). Podobna tendencja zauważalna jest już na rynku zbóż – zbyt duży w stosunku do powierzchni zasiewów i wydajności ich uprawy poziom produkcji biopaliw płynnych wpływa znacząco na wzrost cen mięsa i jego przetworów. W związku z rozwojem produkcji biopaliw eksperci Międzynarodowego Instytutu Badawczego Żywności, Rolnictwa i Ochrony Środowiska (IFPRI) szacują, że do 2020 r. przewidywany wzrost cen roślin oleistych wyniesie ok. 50%, zaś kukurydzy ok. 75%. Problemy surowcowe wynikać będą również z tego, że uprawa roślin dla sektora biopaliw konkuruje z uprawami na cele spożywcze. Bardzo istotną kwestią jest konkurowanie o ziemię uprawną przy jednoczesnej redukcji ok. 15% gruntów przeznaczonych na uprawy żywności. Mimo że potencjał produkcyjny polskiego rolnictwa jest stosunkowo duży i niewykorzystany, zwiększenie uprawy roślin dla sektora paliwowego, a szczególnie rzepaku, może być trudne, zwłaszcza w krótkim okresie. Ważną kwestią jest brak możliwości uprawy rzepaku na odłogach lub gruntach zwalnianych przez uprawę żyta i ziemniaków. Problemu tego nie rozwiązuje też reforma rynku cukru, której skutkiem może być zmniejszenie powierzchni uprawy buraków cukrowych o ok. 15%. Konsekwencją będzie konieczność wycofania z produkcji zbóż powierzchni ok. 300 tys. ha [12]. Nieco łatwiejsze powinno być pokonanie trudności surowcowych w produkcji bioetanolu, gdyż do produkcji zbóż na ten cel można wykorzystywać grunty odłogowe i ugory. Ogólnie rzecz.

(6) Stanisław Popek, Aleksandra Filip. 114. ujmując, konieczność konkurowania o surowce z producentami biopaliw przy braku swobodnego dostępu do źródeł zaopatrzenia z krajów trzecich musi spowodować istotny wzrost kosztów produkcji i niedobory surowcowe. Ograniczenia surowcowe sektora biopaliw płynnych stwarzają także problemy ekonomiczne wynikające z tego, że [6]: ––największą wydajność energii z jednostki powierzchni osiąga się w produkcji buraków cukrowych i kukurydzy, najniższą zaś w produkcji żyta i rzepaku; ––cena i koszt wytwarzania surowca rolniczego zużywanego do produkcji biodiesela są wyższe niż energii pochodzącej z uprawy zbóż. Dane na temat cen i kosztów energii pozyskiwanej z 1 ha upraw przedstawia tabela 3. Tabela 3. Produkcja, ceny i koszty energii użytecznej pozyskiwanej z 1 ha uprawy Wyszczególnienie. Wartość energetyczna [GJ/t] Plon [t/ha]. Plon energii [tys. GJ/ha] Cena skupu [zł/t]. Wartość zbioru [zł/ha]. Wartość energii w cenach skupu [zł/1000 GJ]. Koszty bezpośrednie [zł/t] Koszty bezpośrednie energii w rolnictwie [zł/1000 GJ]. Dochód rolniczy brutto [zł/ha]. Rzepak. Kukurydza. Buraki. 2,5. 6,0. 40,0. 11 000,0 27,5. 780,0. 7300,0 43,8. 400,0. Żyto. 1600,0. 6800,0. 64,0. 19,0. 2,8. 1950,0. 2400,0. 4800,0–7200,0. 120,0–180,0. 300,0. 70,9. 54,8. 75,0–112,5. 44,2. 476,0. 175,0. 41,0. 136,0. 43,3. 25,1. 38,2. 20,1. 1171,0. 1210,0. 5432,0. 370,0. 840,0. Źródło: [12].. Z danych tych wynika, że istnieje swego rodzaju sprzeczność pomiędzy kosztami surowców do produkcji biopaliw płynnych a preferencjami rolników, gdyż najtańszym surowcem dla sektora biopaliw są zboża (głównie żyto), a w następnej kolejności rzepak i buraki cukrowe, podczas gdy największe dochody rolnicy mogą osiągać z produkcji braków cukrowych, ziemniaków i rzepaku, najmniejsze zaś z żyta..

(7) Próba oceny wpływu produkcji…. 115. 4. Ekologiczne aspekty produkcji paliw z surowców roślinnych Ze względu na rozwój przemysłu biopaliwowego w Europie przeprowadzone zostały analizy jego wpływu na środowisko przyrodnicze. W badaniach tych uwzględnia się zbilansowanie energii oraz gazów cieplarnianych. W zaawansowanych analizach oceny cyklu życia (LCA – Life Cycle Assessment) uwzględnia się także inne oddziaływania środowiskowe, takie jak zakwaszenie, eutrofizację lub wykorzystanie gruntów. Przeprowadzona ocena cyklu życia biopaliw pozwoliła na wskazanie miejsc w łańcuchach produkcyjnych etanolu produkowanego z buraków cukrowych lub biodiesela produkowanego z rzepaku, w których występuje największe oddziaływanie środowiskowe [4]. LCA umożliwiło także określenie, do jakiego stopnia użycie biokomponentów w mieszankach z paliwami konwencjonalnymi wpływa na ograniczenie szkodliwych emisji, przez porównanie środowiskowego oddziaływania w całym cyklu ich życia. Możliwe było również określenie zagrożeń środowiska przyrodniczego, jakie niesie ze sobą pozyskanie biomasy, jej transport i produkcja paliw transportowych z biomasy. Granice systemu cyklu życia biokomponentów określone zostały w przedziale od wytworzenia ziaren (nasion) roślin energetycznych do emisji zanieczyszczeń powstających w czasie ich spalania (np. w silnikach). Jako jednostki funkcjonalne przyjęto: MJ/km – ocena nakładów energetycznych, gCO2/km – ocena emisji CO2, gCO2-eq/km – ocena emisji innych gazów cieplarnianych w przeliczeniu na CO2 [3]. Wyniki etapu charakteryzacji przedstawiono na rys. 1. Oceniany system biodiesela wydaje się najmniej negatywnie oddziaływać we wszystkich przedstawionych kategoriach wpływu, z wyjątkiem kategorii zubożenia abiotycznego i ekotoksyczności, w której konwencjonalny diesel wykazuje mniejszy wpływ. Ocena bioetanolu w stosunku do paliwa konwencjonalnego jest znacznie trudniejsza, gdyż ten system wyrobu wykazuje mniejsze szkodliwe oddziaływanie tylko w kategorii globalne ocieplenie i konsumpcja paliw kopalnych. W następnym etapie przeprowadzono normalizację; rezultaty przedstawia rys. 2. Po przeprowadzeniu normalizacji zauważyć można, że dominującą kategorią wpływu jest konsumpcja paliw kopalnych oraz że biodiesel w tej kategorii wykazuje najmniejsze oddziaływanie środowiskowe w porównaniu z innymi analizowanymi paliwami. Przeprowadzenie normalizacji pokazuje także, że badania można ograniczyć do kategorii: paliwa kopalne i globalne ocieplenie, gdyż kategorie te wiążą się z poważnymi konsekwencjami dla środowiska w skali globalnej..

(8) Stanisław Popek, Aleksandra Filip. 116. Wpływ – wartości względne (w %). 100 90 80. 70. 60. 50. 40. 30. 20 10 0. Kancerogenność. Zubożenie biotyczne. Zubożenie abiotyczne. Benzyna. Globalne ocieplenie. Bioetanol. EkoZakwaszenie toksyczność – eutrofizacja Diesel. Paliwa kopalne. Biodiesel. Rys. 1. Oddziaływanie środowiskowe w poszczególnych kategoriach wpływu – skala relatywna (charakteryzacja) Źródło: [4].. 0,005. Powierzchnia (rok/100 km). 0,0045 0,004. 0,0035 0,003. 0,0025 0,002. 0,0015 0,001. 0,0005 0. Kancerogenność. Zubożenie biotyczne Benzyna. Zubożenie abiotyczne. Globalne ocieplenie. Bioetanol. EkoZakwaszenie toksyczność – eutrofizacja Diesel. Paliwa kopalne. Biodiesel. Rys. 2. Oddziaływanie środowiskowe w poszczególnych kategoriach wpływu po procesie normalizacji Źródło: [4].. Jakościowe porównanie wykorzystanych użytków rolnych w łańcuchach produkcyjnych omawianych biopaliw przedstawiono w tabeli 4..

(9) Próba oceny wpływu produkcji…. 117. Tabela 4. Wpływ na wykorzystanie gruntów (w m2) Biopaliwo Biodiesel. Bioetanol. Powierzchnia gruntów wykorzystanych do wytworzenia biopaliw umożliwiających przejazd 100 km. Równoważność powierzchni. Globalne oddziaływanie. 20,3. 29,5 7,5. 5,5. 35. 12,8. Źródło: [4].. W dalszych rozważaniach o wynikach LCA przedstawiono istotną kwestię, a mianowicie powierzchnię gruntów niezbędnych do upraw roślin energetycznych przeznaczonych na cele biopaliwowe. Powierzchnia gruntów ornych wykorzystanych do wytworzenia biopaliw umożliwiających przejazd 100 km średniej wielkości pojazdu ma większe znaczenie w przypadku biodiesela, gdyż plony z upraw są mniejsze niż w przypadku bioetanolu. Niemniej jednak produkcja mączki rzepakowej pozwala uniknąć produkcji paszy, która mogłaby zajmować pokaźną powierzchnię gruntów ornych. Wartość ta, określana jako credit by-product (równoważność powierzchni, która mogłaby być wykorzystana jako ekwiwalent produkcji pszenicy i roślin wysokobiałkowych), jest bardziej istotna w przypadku mączki rzepakowej niż w przypadku pulpy buraczanej. Sytuacja taka prowadzi do większego globalnego wykorzystania gruntu w łańcuchu produkcyjnym bioetanolu. 5. Zakończenie Energia pochodząca z odnawialnych zasobów stanowi niewątpliwie alternatywę dla zasobów konwencjonalnych. Za ich stosowaniem przemawiają zarówno aspekty środowiskowe (zmniejszenie emisji spalin, mniejsze toksyczne oddziaływanie), jak również względy gospodarcze (źródła lokalne, a więc mogące zwiększyć poziom bezpieczeństwa energetycznego, mogące sprzyjać tworzeniu nowych miejsc pracy i promować rozwój regionalny). Zagadnienie wdrożenia produkcji biopaliw stanowić może również element łączący grupy interesów: rolników z infrastrukturą produkcji (dostawy surowca), składów (przechowywanie surowca), producentów z organizacją produkcji, zabezpieczeniem projektów realizacji i budową zakładów. Ważna jest świadomość, że w wypadku paliw z zasobów odnawialnych nie idzie bynajmniej o zagospodarowanie nadwyżek produkcji surowców roślinnych, których występowanie lub brak warunkowany jest wieloma czynnikami, ale o uprawę biomasy na skalę przekraczającą dzisiejsze wyobrażenia, nie do celów spożywczych, ale przede wszystkim do uzyskiwania paliw..

(10) 118. Stanisław Popek, Aleksandra Filip. Wydaje się, że w najbliższej przyszłości zarówno alkohole, jak i estry kwasów tłuszczowych stosowane będą raczej w mieszaninach z paliwami konwencjonalnymi, nie jako samodzielne paliwo. Wynika to głównie z ograniczonych zasobów surowców, przy czym udział biokomponentów w miarę zwiększania produkcji roślinnej będzie z czasem wzrastał, co wpłynie nie tylko na wydłużenie okresu wykorzystania paliw kopalnych, ale także na ograniczenie emisji toksycznych składników spalin. Do istotnych zagadnień towarzyszących produkcji biopaliw należą również zagadnienia ekologiczne. Obecny stan wiedzy pozwala na optymalizację produkcji biopaliw z uwzględnieniem obecnej i przyszłej sytuacji polskiego sektora rolno‑spożywczego. Literatura [1] An Energy Policy for Europe – Communication from the Commission to the European Council and the European Parliament, Brussels, 10.01.2007. [2] Dyrektywa 2003/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych, Dz.Urz. UE L 123, 17.05.2003. [3] Filip A., Rębiś J., Zastosowanie LCA do szacowania ekologicznych skutków wprowadzania biokomponentów do paliw naftowych, „Chemia Przemysłowa” 2007, nr 4(356). [4] Halleux H. at all., Comparative Life Cycle Assessment of Two Biofuels Etanol from Sugar Beet and Rapeseed Metyl Ester, „The International Journal of LCA” 2008, nr 13(3). [5] Lewicki P.P., Inżynieria procesowa i aparatura przemysłu spożywczego, WNT, Warszawa 2005. [6] Możeński C., Rozwój biopaliw szansa dla gorzelnictwa i rolnictwa w Polsce, „Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny” 2006, nr 2. [7] Piekarski W., Zając G., Szyszak J., Odnawialne źródła energii jako alternatywa paliw konwencjonalnych w pojazdach samochodowych i ciągnikach, „Inżynieria Rolnicza” 2006, nr 4. [8] Rogulska M., Biopaliwa – szansa dla cukrowni i producentów buraków cukrowych, Materiały konferencji naukowej, Baltic Biomass Network, Europejskie Centrum Energii Odnawialnej w Centralnym Laboratorium Naftowym, Zakopane 2006. [9] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 lutego 2007 r. w sprawie metod badania jakości biopaliw ciekłych, Dz.U. nr 44, poz. 281. [10] Sitnik L.J., Ekopaliwa silnikowe, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004. [11] Stanowisko Stowarzyszenia „Polska Federacja Producentów Żywności” dotyczące propozycji Komisji Europejskiej wyznaczającej obowiązkowy udział biopaliw na poziomie 10% do roku 2020, Polska Federacja Producentów Żywności, Warszawa 2007. [12] Urban R., Rozwój sektora biopaliw szansą dla polskiej gospodarki żywnościowej, „Przemysł Spożywczy” 2006, nr 6..

(11) Próba oceny wpływu produkcji…. 119. [13] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, Dz.U. nr 169, poz. 1199. [14] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, Dz.U. nr 169, poz. 1100. An Attempt to Evaluate the Effect of Plant-Derived Fuel Production on the Condition of the Polish Agri-Food Sector The promotion of biofuels as transport fuels is one of the main goals of the European strategy in the situation of considerable increase in oil prices and sustainability of energy supply. At present, the dependence of the transport sector on oil supply can be considerably limited only by the use of biofuels. It is thought that the promotion, and in consequence the production and use of biofuels will determine the development of the agricultural sector in the EU member states. Considering the complexity of all the important aspects of biofuel production and use, including the environmental issues, the present work is an attempt to analyze comprehensively the effect of biofuel production on the current condition and development of the food processing sector..

(12)