Planowanie kapitału ludzkiego w ośrodku medycznym

Pełen tekst

(1)Beata BlIchelt- Nawa ra Kat e dra. Zarządzania. Pe rson e le m. Planowanie kapitału ludzkiego w ośrodku medycznym 1. Wprowadxenie Wprowadzenie reform y systemu opieki zdrowotnej w Polsce, uki erunkowa · nego na wdrożenie w nim zasad wolnego rynku. spow od ow ał o g runt ow n ą z mianę warunków runkcjonowania podmiotów św iad cz<} cyc h uslugi medyczne. zarówno tych nal cż'l cych do sekl ora p:Hlslwowcgo. jak i prywatnego. Wdrożo n a zmiana s powodow ała WUOSI zainteresowa nia probl ema t y k ą za rqdzania ośrod . kami med ycznymi. klinikami . szpitalami czy przyc hodniam i. N<l poczqlku uwaga. m e n edże ró w sk upiała się. wokó l in strume nt ów. z ar z ąd za nia. czy market ingiem. z CZ:ISClll jednak wydaje siC oczywiste.. finansami. że będz i e. ona sku-. piona na metodac h zw i"zanych z zarz:)dza nie m zasobami ludzkimi. poni e wa ż zasoby te stanow iq podstawowe żró dło zdobywania przewagi na ryn ku uslug. w tym ró w n i eż u s łu g medycznych . W zw iqzku z p owyższ ym ce lem. nini ej szego artykll lll jest przedstawi enie próby wprowadzenia procesu planowania kapitału ludz.kiego w osrodku medycznym rozum ianego jako określen ie p r zy sz ł yc h dzia lali , jakie powi nny by ć realizowane pr/.ez oś rode k medyczny w sfer!.c zarząd za nia zasoba mi ludzkimi. T:lkie pod ejście do tematu wy n ika z faktu. że praca pow sta la w mo me nc ie wprowadzan ia kolej nych zmian w systemie opieki zdrowotnej w Po lsce. co z kolei imp likuje kolej ne zmiany w otoczeniu ośrodków medycznych. W anykule przeprowadzono anali zę czynn ików zewnęt rzn yc h i w e wn ę trz nyc h oraz aktual nego stanu z.a rząd zania personel e m oś rodków medycznych. Nakreś lo n o tak że d zia lania. które według autorki powinny być uw zg l ędnione w proces ie planowania kapitalu ludzkiego w analizowanych podm iOlach gospodarczych. Oczy wi śc ie. c alo~ć wy s uni ę t ej propozycji poprledzona jest rozwa żaniami teoretycznymi, zwi,}zanymi z definicjq podstawowyc h pojęć stosowanych w niniejszym artyku le ..

(2) 8eo/(l !3u cl/ell-Nawom. 2. Definicie podstawowych. poięć. W ce lu ujednoli cenia instrumentarium poję ciowego. stosow:mego w niniejszym artykul e, autorka zdecydowała s ię. na podstawie literatury przedmiotu, pr zeds tawi ć defini cję p ojęć stosowa nych w niniej szy m artykule. a w tym: - kapi t ału ludzkiego. - planowan ia kapitału lud zkiego, - ośrodka medycznego. Pojccie kapita ł u ludzkiego b:lrd zo częs to w lite raturze przedmiolu hlczone jest z koncepcją kapitału i11lclek tualnego [Stcwan 1997 . 200 I; Anderse n 1997: Alcli sel1 2002[. gdzie wystcpuje jako jeden z elementów sk ladowych te goż kapi tału. o bok pozos tałych dwóch sk ł adników, a mianowicie kapitału s połe cznego i organizacyj nego. Kapit a ł ludzki m oż na zdefiniować jako zes pó ł zasobów ni emateri:dnyc h, który praco wnicy dostarczaj:) swo im pracodawcom. Te zasoby to miedzy innymi określone zdol n ośc i , zachowania. energia osob iSIa, dosw iadczenia. które I\vorzą kapitalludzki przynoszony przez jednos tkę do pracy. K:lpi tal ten jest niejako wypo życ zany pracodawcy, co generuje o kreslony zapas bpi talu produkcyjnego [Annslrong 2000a1 . Inna definicja ogran icza pojccie kapitału ludzki ego do w iedzy i umiejętnośc i zasobów ludzki ch. Natom ia st w szerszym ujęc i u kapitał ten definiowany jest jako wiedza. umiej ętnośc i , doświadcze n ie i talent zasobów ludzkich [Marerialy ... 20U I . s. 39 [. Ola potrzeb nini ejszego art yku łu poję c ie kap italu ludzkiego będzie traktowane zamienni e z pojęciem zasobów ludzkich oraz personelu. Należy tutaj zauważyć. i ż bardzo częs to w literaturl.!.! prl.cdm iotu pojęc i a te , czy li kapitał ludzki. zasoby lu dzk ie czy perso ne l stosowane s.} zamiennie , jako bliskoznaczne. co wynika między innymi z filktu stosowani a prl.ekladów literatury specjalistycznej na ję zyk polski l • Kolej nym poję c iem wymagaj.]cy m wyjaśnienia w niniejszej części art y kułu jest pojęcie planowan ia kapitału ludzkiego. Planowanie kapitału ludzkiego w najprostszy m ujęci u j est procese m usta lania celów i wybierania ś rodków do ich real izacj i [Stoller. Frceman. Gilbert 200 l , s. 263[. Planowanie wedłu g A. Pocztowskicgo można roz umie ć szeroko i w'jsko. W ujęciu szerokim (które sta nowi pod s t awę rozważall prow:ldzonych w niniejszym artyku le) planowanie zasobów ludzkich oznacza przewidywanie d zialaó w poszczegól nych obszarach zadaniowych z.wD]dzania zasobami ludzkimi. prl.y. I Pote/lcjaf procy IV przedsiębiorstwie, red . /\"1, Gablcta. Wydawnictwu AE wc Wrocławiu. 1998: T. Oleksyn. II'p fyw :'lI:.rqdzunill f1O/I!/lcjalem prac,\' w Jl:klOl':.e pr:'j'(ll'Ifbiol'~/1I' IUI rynek /uacy I w: l Popyt IUI pmcę li' Polsce . Teoria i pmkt)'ka, m~ tcrl3ty pokonrcrellcyJllc pmJ red . l. Mclle m. i E. Dolnego. UMK i Ul' w Toruniu, TOrtlli 1997; ZtlJ'uby lull:);/<' IIIJil'lIIic, red A . S:Ijk lcwicz. Pullcx!. W:lrSzawa 1999: A. Pocztows ki, A. M i~. MudelOlwlII ie kl!lII{Je/ellCji kic/'{IlI'lIicz)'clr IIIlI.I1'Ckde krcoh'al1w kapitlllll IIII/zkil:go IV ul'1:wli:acji 111':1K.f:.lllltow(lIIie ~(ll'itt1lu IlId:J.;iegofirmy. red . B. KOlUeh, Wydawnictwo Uni wersytetu w B iatyms!oku. B mtys!ok 2000 Wrocł aw.

(3) Pla 1If1I1'Un ie. uwzglt;dnicniu za l eżnośc i p o między zarl:jdzan iem zasobami ludzkimi a innymi obszarami rl:nkc yj nymi organizacji. Uj ~cic to prezenlOwane jest na rys. I.. Pl anowanie sprl.edaz)'. Pla nowanie produkcji. "-. /' Planowanie zasobów ludlkich. w tym: - planowanie - pl~lIlowanic personelu - planowanie - planowanie - planowanie pracy - planowanie. polrleb personalnych rc knn acj i I dcrekrulacji systemów w)'nagrad~ani:1 rozwOjll perronelu wallmkow i Mosun kó w kOSZlliw pracy. /'. "-. PlanowanI<: Ulwestycj i. Rys. I. Planowanie Źród ł o:. Planowa nie finan so we. ~a$obów. ludzkich w szerszym uj ęc iu. 11\ Poc/tow~ki ! 998. s. 581 .. Natomiast M . Armstrong twierdzi. że planow;mie zasobów lud zk ich skład :. sie z na s tępujących eta pów. które szczegó ł owo prczeIHow:lI1c są na rys. 2: - przcwidywanie przyszlych potrzeb, - aTwli zowanie d ostępności i pod a ży ludzi. - tworzenic pl.mów dostosowania podaży do popytu. - monitorowanie wdrażania planu w życic lArmstrong 2000b , s. 2791. Wedłu g Z. Sekuły, najwa żniej szy m i celami plan owania zasobów ludzkich w organiz'lcjach sq między innymi: - zapewnienie personelu o kW:llirikacjach umożliwiających realizacje wyznaczonych zad:ul/celów, - os iąganie wysokiego poziomu wydajno śc i pracy, - dostosowanie systemu szkolcll pracowników do potrzeb firmy, - jak najlepsze wy korzystanic kwalifikacji pracowników, w mys i zasady "wła śc iwy cz łowiek na właściwym miejscu", - okreś l e ni e polityki dotycz,!ccj kariery zawodowej personelu , - o kre ś l e ni e zasad funk cjonowania systemu wynagrodzeń. - racjonalizacja wykorzystania wyników oceny pracowników,.

(4) Bema BlIchel, -N(/ I\'{/ /"(/. - przeciwdziałanie nadwyżkom i niedoborom zatrudnienia, - realistyczne planowanie kosztów pracy, - organizacja pracy dzialu personalnego [Seku ł a 2001. s. 1[ - 121 .. Popył. Podaz.. I PI~n biznesowy I. II. I. I. Prognoz:!. Analiza P()(la~y. L-Coc,gc"c"clZc"cy"jr"Y~J L__clrZi_"_'"_"_'O_'_';_~. 1. I. 1. Prognozuw'111y popy!. I. \\'Cwnę!rlnCJ. I Prognozowany niedobór I nadwyżka. I. I. I. Rckm!acja. I. Szkoleni:!. 7asobów. I. 1. I ---:----, I I I,-:--;:----,1--,----,II,-:-L1 1. ,--;:;--L---, I , -1 : -_---, Plan. AIl~ljZ'! ooc('uy('h. 11. An:lliz:l !)Odaz)' zewm;!rzncJ. PrognoZO\\':II1U sprzcd~7. I. I. I. I. Plan. I. I pro:~&~~I:~ŚCI Ialle~~~;:nc I. Prl.cgl1lpowanic. J. I I 13Ud 7.Clhł:!lldardY. J. I. I. Komrola. I. Rys . 2. Proces planowania zasobów ludl.kich. lródło : l Anns!rong 2000b. s. 2831.. W ujcc iu wąsk i m .,planowanie zasobów lud zkich" oznacza przew idywanie niezbcdnej liczby pracowników o odpowiednich kwalifikacjac h w ok res lonym mi ejscu i czasie. Ponadto, planowanie w W~ls kiJ11 ujcciu oznacza również prze -.

(5) PlanOlI'lIIlii!. \\I. ośrodku. widywanie zmian w stanie i strukturze zatrudnienia oraz przyporz':ldkowy wa nie personelu poszczególnym komórko m organ izacyjnym i stanowi skom pr:tcy. Tak rozumiane planowanie zasobów ludzkic h stanowi punkt wyj~kia w procesie pozyskiwania i zwalniania pracowników. Ponadto obejmuje ono swoim zakrese m trzy g lówn e d ziedz iny planowania: planowanie po trzeb perso nalnyc h. pJ:H1ownni e wyposażen i a personalnego oraz planowani e obsad pcrJooonaJnych [Pocztowsk i 1998. s. 57- 581. Z kol e i te rmin .. ośrod e k medyczny" może oznaczać jak ikolwie k podmiot św iad czący usługi med yczne. W zwi'-IZku z wprowad zeniem reformy sektora s ł u żby zd rowia w 1999 r. , wie le podmiotó w gospodarczych pos i adającyc h zróż ni cowan :] fo rmę prawllillll oże św iad czyć tego rodzaj u u s łu gi. Podmi oty te m oż na podzi e li ć na tr.ly zasadnicze grupy: publiczne za k łady opieki zd rowotnej. niepubliczne zakłady opieki oraz osoby fizyczne wyko nuj:)ce f.UWOO med yc zn i. W niniejszym artykule autorka pod pojęc iem .,ośrodka medycznego" rozumie podmio t gospodarczy św iad czący usłu gi med yczne zwane r ów ni eż św iad czeniami zdrowotnymi. potocznie zw an y .,p rzychodnią lekarsk,!". Pod miot. który ni c świadczy usług lecznictwa zamkniętego. lecz skupia swoj<) uwa gę na św iad cze nia c h do ra ź n yc h (kon sultacje lekarsk ie. podstawowe zabiegi lekarskie ni e wymagaj"ce hosp itali zacji, badania) oraz ob:duguje ludność na ok reś lon y m obszarze tery torialn ym. Dodatk owo autorka pr zyj ~ la. że oś r od e k na l eży do grupy podmi otów gospodarczyc h. które do Czasu wprowadzenia refo rmy nalcża l y do sektora p'1I1stwowcgo.. 3. Próba wdroienla procesu planowania ludzkiego w ośrodku medycznym. kapitału. Podję ta w niniej szy m :Irtykule próba wdroże nia procesu planowania zasobów ludzki ch w osrodku medyc wym będzie zreali zowa na w na stę pują cy sposób. Po pierwsze . zi dentyfikowane zostan:I czy nniki otoczeni:1 zewnętrznego. któ re wplywaj., na proces planowania kapitalu ludzki ego w o rgani zacj i. Po dru g ie. prze:mali zowane zostun4 czynniki otoczenia wcwnętr.lnego ośrodka medycznego. bez po ś redni o pow i1]:wne z anal izowanym procesem planowania , Wreszc ie przedstawi ona zostan ie autorska propozycja rea li zacji kolej nych e tapów planowlln ia zasobów ludzkic h w ośrodk u medycznym. a bezpoś rednio zwi'lzuna z wdrożeniem d z ia l ań związanych z kolejnymi funkcjami zarLądz~Hlia zasobami lud zkimi.. 2 Ustawa Z 30 sierpnia t99t r. o zak ładach opieki zdrowotnej. Dz. U. ł991. nr91. poz . 40S. nOll'clil.ucj;L ustawy o ZOZ 25 grudni a 1997. Dz. U. 1997. nr 10. 1. poz. 661: Ustall'a 7 5 grudnia 1996 r. o I.llWOOZIC lekarla. Dz , U. 1997. nr 28. poz. t52 z póżniej~/.y mi zmianami: UMawa z 5 lipca 1996 r. o z'Lwodl.ic pielęgni~rki i położnej. Dz. U, J 996. nr 91 . poz. 41 O z póżnicjszymi zmillllami,.

(6) Beafa Bllcheff-NlIwaT(/. Podobn ie jak inne organi zacje rynk owe, tak i jednostki nalcż'lce do sek tora zdrow ia funkcjotlllj'l w ok rcś l o n ym otoczeniu zcw n ętrlllym, które w sposób bezpośredni lub po ś redni wpływa na ich funk cjonowanie_ Otoczenie to s k ł ada siC z czterech elementów: politycznego. ekonomi cznego. spo ł ecznego oraz technologicznego. Tak rozumiane otoczeni e zewnętrzne placówek s łu żby zd rowia pozwo łi autorce w dalszej części na nakreślen i e aktll(dnej sytuacji analizowanych podmiotów gospodarczych. Dokładn i ejszy obraz otoczeni a zewm;lrJ.nego znajduje s ię na rys. 3. s l użby. Zmiany demogrJficznc 1'01 ityka lokalIla. Wi/.crunck placówek lokalny<.:h. Polityka. Konlurcncyjnc. rządu. jellnostki. Organizacja. -. ~tuzby zllrowi~. + - - EkOlj'UllI:1. ~t------t--;;\Vprowadzcnie Inllywlllualnc oczekiwania wobcc stuz!>)' zdrowia. prywatnych praktyk. Technologicznie nowe. Socjokulturowe czynniki. w tym. rozwiązania. demografia. Rys. 3. Otoczenie placówek Zrodto: łGlllan. Lowe 1995. s.. s łu żby. zd rowi;!. 721.. Opi s oloczenia politycznego. w jakim funk cjonuj., ośrodki medyczne w Polsce. należy rozPOCZi.1Ć od analizy ustawy z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowoln ym. USlawa la s tała się zał:} ż ki c m zm ian w se ktorze s łu żby zdrowia, których prak tyczna rcalizacja miała pocz:ltek w styczni u 1999 r. Wprowadza ona obowi:jzek powszechnego ubezp ieczcnia na zasadach: - solidarnosci spo ł ecz n ej..

(7) Planowanie kapi/(tf/l IlId:.kieKo. II' ośrodku. - samorządności. - s'lmofinansowania. - prawa wolnego wyboru lekarza i Kasy Chorycl1. - zapewnienia równego dostępu do świadczc li. - działalności Kas Chorych nie dla zysku. - gospodarnośc i i celowośc i działania l . Na podstawie tej ustawy ubezpieczonymi s..) osoby posi . tdaj:}cc obywatelstwo polskie i zamieszkuj;)ce tcrytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz cudzol,icrncy przcbywaj:)cy na le rylOrium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie karty s t ałego pobytu łu b karty czasowego pobytu. Ubezpieczonym w oparciu o ustawę przysługuj:) świadczenia służqce zachowaniu zdrowia. r:ttowaniu. prt.ywracaniu i popraw ie zdrowia. udzielane w IWlypadku choroby. urazu. eiqży. porodu i połogu oraz w celu zapobiegania chorobom i promocj i zdrowia. Znając już podstawowe za ł ożenia ustawy w stosunku do ubezp ieczonego. poniżej opisane zos tarq uwarun kowa nia prawne rcgulujl)Ce działalność Kas Chorych. i reprezentujące interesy pacjentów. Według Ustawy o powszcchnym ubezpieczeniu zdrowotnym jest ono realizowane przez instytucje ubezpieczenia zdrowotnego zwane Kasami Chorych. Zadaniem Kas Chorych jest zapewnienie ubezpieczonym św ia dczeli określonych us t awą. Cel ten real izowany jest przez Kasy poprl.CZ gromadzen ie ś rodków finansowych. za rz:ldzanie nimi oraz zawicranie umów ze świadczcniodawcami. Świadczenia zdrowotne sq udzielane ubezpieczonym w ramach środków finansowych posiadanych przez Kasę Chory<.:h i powinny odpowiadać akllllllnej wiedzy i prak tyce medycznej oraz nic prlckraczać gromic koniecznej potrzeby. Kasa Chorych nic może prowadzić dzia laln oSci gospodurczej w rozumien iu przepisów o działalności gospodarczej.nie może prowadzić zakladów opieki zdrowotnej. nic może być ieh w ł a sciciclem ani też nie może posiadać w jakiejkolwiek formie praw własnośc i w stosu nku do podmiotów prawnych prowadzqcych zakłady opieki zdrowotnej. w szczegól n ości nie może być akcjonari uszem lub udzialowcem spólek prowa~ dz"jcych za kład y opi eki zdrowotnej. Z kole i należy s i ę zastanow i ć. jakie uprawnienia przysługują ubezpieczonemu w oparci u o wyżej wymienionq ustawę. Ustawu o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym umożliw i a ubezpieczonelllu realizację obowiqzku ubezpieczenia zdrowotnego w innej niż Kas:! Chorych instytucji ubezpieczenia zdrowotnego. działającej na podstawie przepisów o działalności ubezpiecze n iowej,jeżeli instytucja tu: - zapewnia zakres świadczcll zdrowOlnych nie mniejszy niż zagwarantowany ustaw:}. - obejmuje ubezpieczeniem każd<) zgł:lszaj<)q. się osobę bez wzgł<;du na czynniki ryzyka. - nie różnicuje sk ładki w za l eżności od czynn ików ryzyka. 3 D/ . U . l1f28.]>oI. .. t53.zm . 1997r. nr75.poz. 468..

(8) Bea/a Buchel /-Na\l'(I/"(I. na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie r óżllIcuje w zależności od regionu. - obejmuje ubezpieczeniem cz łonków rodziny osoby oplacającej sk ł ad k ę, - uzyska zgo dę Urzędu Nadzoru Ubezpieczel] Zdrowotnych na realizacje zad:ul powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego·. Przedstawione powyżej regu lacje prawne. uwzględnione w Ustaw ie o powszec hnym ubezpiecze niu zdrowotnym. nakrcś l aj<) ramy reformy se ktora ochrony zdrow ia. Wprowadzona w [999 r. reforma oparta na ww. ustawie spowodowała powstanie [6 regionalnych Kas Chorych oraz I Branżowej Ka sy Chorych. NaJeży jednak zaznaczyć, iż Ustawll stwarlala t eż fundamenty tworzenia prywatnych Kas C horych. Jednakże w mome ncie wej ści a reformy w życ i e ustawodawca ograniczy lm oż[iwość tworzenia tllkich podmiotów ze względów organizacyjnych. Ka sy Chorych finansowane są. jak zakładała ustawa. ze sk ł a dek ubezpieczonych . Obecnie składka ta wynosi 8% podstawy wymiaru s kładki ~. co w zasadzie liczone jest na podstawie składek op lacanych w ramach ubezpieczenia spo ł ecznego. Gromadzone przez Kasy Chorych środki finan sowe przeznaczane s<) na św iadczenia zagwarantowane przez Ustawę. Analizuj,!c otoczenie polityczne. w tym przede wszystkim czynniki ustawodawcze. tworz'lce ramy runkcjonowania systemu o pi eki zdrowotnej w Pol sce. nie nale ży zapo mina ć o innym czy nniku . związany m z tym otoczeniem. czyli o stosunku partii politycznych do wprowadzanej rerormy. Re rorma s łu żby zdrowia zosta ł a wprowadzona równolegle z innymi reformllmi sektorowymi. np . z reforllHI systemu edukacji czy z reform'l emeryta lną . Wprowadzenie wie lu rerorm. nic poparte efek ty wności" rezultatów. spowodowalo ni ezadowole ni e spo!ccze(lstwa. o czym będzie mowa w dalszej częśc i artykułu. Przenosz'lc to na poziom walki o wyborcę. a w i ęc poziom rywalizacji międzypartyjn ej.można zdecydowanie s twi e rd zić. że niepowodzenie wprowadzonych reform. w tym także reformy sł u żby zdrowia. sta n owiło jedno ze żród e ł przewagi partii lew icowych w ostatnic h wyborach. Zaraz po objęciu rzqdów partie te zaproponowały programy naprawcze. W pierwszej wersji zmian w systemie opieki zdrowotnej przyjmowano dwa warianty. Pierwszy z nich zak ładał. że kolejnym krokiem rerormy powinna być likwidacja Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społ eczn ej oraz jak naj szybsze utworzenie prywatnych Kas ChorycJl. Drugi w,lriant prz yjmował utworzenie funduszy odpowiedzialnych za równomierną dystrybu cję zasobów rinansowych wśród podmi otów ryn ku u s łu g medycznyc h na te renie c:lłcgo kraju. W rezu ltacie od I kwietnia 2003 r. stworzono Narodowy Fundusz Zdrowia. wraz z ł6 oddz iał ami zloka li zow an ymi w poszczególnych miastach wojewódzkich. G ł ów nym zadaniem NFZ jest równomierna a lokacja ś rodk ów. Bion)c pod uwagę obecny stan systemu ubezpieczell społecznycJl.jego -. działa. sk ł adki. Tamie. , Slrona www.moncy.pllpodalki/wiado moSci. 4.

(9) P/(/ 11 0\1 '(/11 i e. II ' ośrodk u. ni cwyd o ln osć oraz ni edobór ś rodk ó w finan sowych potrzebnych na pokryc ie zapotrzebowania na u sług i medyczne. nie tylko d o ra źne , ale i prewencyjne. wydaje siC oczy wi ste , że jest to zabieg "kosmetyczn y". Zllliana ta nie bę dzi e mi,lIa zasadni czego w pł y wu na d z ia ł ani e systemu. Nal eży jednak nadmi e ni ć, że - wedłu g opini ekspertów - ponowna centralizacja dystrybucji ś rodków fi nansowych przeznaczonych na syste m opieki zdro wotnej m oże w naj gorszy m w ypadku d o pro wad z i ć nawet do załamania s i ę cał eg o syste mu. Bionlc pod uwagę uwarunkowania działalnośc i sektora s łużby zdrowia , nal e ży s twi e rd z i ć. że milllo jasno okreś lon eg o fu ndamen1u , jakim jest Ustawa o powszec hnym ubezpi eczeniu spol ecznym, czy nniki polit yczne w otoczen iu sekto ra s lużb y zdro wia m oż n a o kres li ć jak o ni estabilne ze w zg l ę du na fakt. że z mi ana o pcji polit ycznej rząd z q cej na szy m kraje m po woduje wpro wad ze nie z mi an nic tylko w ustawodaw stwi e dot ycz ą cy m wprowadzo nej re form y, ale przede wszystkim w jej reali zacji . Znaj ąc j u ż uwarunk owan ia polit yczne sektora s hl żby zdrowia , nal eży te raz d o k o na ć anali zy o toczenia e kono mic znego. W nUllrlch tej anali zy autorka s kupi ła swoj;) uwa gę na czynnikach d e tł!nni n u j.!cych funkcjonowanie zes po ł ó w o pi eki zdrowotnej, prL.)' jednoczesnym naszki cowaniu sytuacji makroekono micznej w naszy m k.raju . Obecni e sy tu acj ę m a kro ek o nomi cz n~ naszego kraju mo ż n a okreś li ć jako stabihl<!- Innacja k sz tałtuj e s ię na pozio mie p o ni żej 3%. W 2003 f. prog nozuje się, że wzrost PKB wyniesie 3% . Natomiast stopa bezroboc ia jest bard zo wy soka i w kw ietniu 2003 r. w y n os iła 18.8%". Jak m oż na łatw o z auważyć. najbar dz iej ni cpokoj<jcym ws ka ź niki e m jest wysoka stopa bezroboc ia. któ ra bezpoś redni o wplywa na za u wa żalną t e nd e n cj ę ub oże nia s poł ccze li s twa . Stan ten wynika z wie lu czynników. a jednym z nich s ~ wysokie stopy procentowe, kt ó ~ re h a m uj ą popyt na kredyty inwestycyjne. co z kolei zmni ejsza te mpo rozwoj u gospodarc zego. Nal eży za zna czyć . że po mim o systemat ycznego obniżania stóp proce nt owych przez Rad ę Polit yki Pi e ni ę żn ej. nie znajduje to bez p oś red ~ Ili ego odzwie rc iedlenia w oprocent owaniu kred ytów inwestycyjn ych. Kol ej nym podd anym an ali z ie czy nniki e m o toczenia ek ono mi cznego j est p od z iał podmiot ów funk cjonujqcyc b na rynku u s łu g medycznych na niepu bli czne ora z publi czne zaklady o pie ki zdrowo tn ej. Za łożeni e m wprowadzonej re form y bylo r ó wn i e ż ró wnouprawnienie obu t)'c h typów podmiotów g o s po ~ darc zyc h. Mimo p oc zą tk ow yc h zał oże ń wi ele ustaw i rozpo rz:}dz c ń dz ieli oba te podmioty. tj. PZOZ i NZOZ. dyskryminujqc sektor ni epubliczny. W ś ród nich nal eży wymi e ni ć:. - Ustawt; o podatku dochodowym od osób prawn ych (art. 17) , która inror ~ Illuje, że publi czne ZOZ s ą zwoln io ne z podatku dochodowego , niepubliczne z a ś mll szą go płac i ć ;. 6 Strona intc rnctowa www.oncl.pl.kwiccicli 2003 r..

(10) Bea la /J IIchell·Na II 'a /"li. - Rozporz<ldzeni e wykonawcze do ustawy o VAT. według którego darow izny na rlecz publicznych ZOZ są zwolnione z VAT, takie zwolnieni e nie obej. mujcjednak ZOZ ni cpublicznych: - Us tawę o rejestrze s.]dowym (art 3536 i 37). któm stawia inne wymaga· nia formalne ZOZ pub licznym, a in ne nicpub licznym: - Rozporządzeni e Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1999 r. w sprawie opieki pie l ęg n acyjnej, które mówi. że dziecko w wieku do 16 lat w przypadku stwierdzenia przez publiczny ZOZ zlega st:II1U zdrow ia podlega pielęgnacji i może korzystać z zasi lku pielęgnacyjnego (n iepubli czny ZOZ do takiego stw ierdzenia uprawniony nie jest); - Rozporlrldzcnie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 19971".. które sIanow i. że nic wymaga się zezwolenia na pracę dla obcokrajowców odbywających s taż w publicznych ZOZ. \V niepublicznych taki e zezwo lenie oczywik ie byloby wy· magane. gdyby nic fakt. że staży w niepublicznych odbywać nic można IMaryja 200 l]. Takich rozporzqdzeó w róż ny ch dziedzinach życ i a jest zn acznie w i ęcej. Tak więc można bez waha nia stwierdzi ć. że dysk ryminacja ZOZ niepublicznych jest faktem . Obccnie NZOZ dzia ł ają przede wszystkim w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Pozo s t ała częsć dzialalnosci medycznej. tj. specjal istyczne lecznic· IWO ambu latoryjne, lecznictwo szpi talne . zak łady diagnostyczne, pomoc doraźna czy formy miesza ne. sta nowi,} bardzo niewielki procent dzialalności NZOZ. Związane jest lo przede wszystkim z usytuowaniem niepublicznych ZOZ w systemie powszec hnego ubezpieczenia zdrowotnego. W latach 1999- 2000 Kasy Choryc h w bardzo niewielkim odsetku podpi sy· waly kontrakty na inne świadczenia niż podstawo w:) opiekę zdrowotllq z NZDZ. Dlatego też NZOZ opierały swoj'l działalność na wykonywaniu u s ług na rzecz innych podmiotów publ icznych, Dopiero w 200 I r. w znaczny sposób zwię k szy /a się liczba kontraktów podp isanyc h z NZOZ. uznajqc je za najkorzyst ni ejsze dla świadczeniobio rców. Majlic na uwadze przepisy prawne dotycz1lce funkcjonowania ZOZ zarówno tych publicznych . jak i nicpublicznycll. moż na s twi erdz i ć, że działalność tych dru gic h na rynku usł u g medycznych jest bardzo utrudniona. Jednakże ut rud · Ilienia le nie wynikaj" wy l,!cznie z dyskryminujących przep isów prawnyc h. alc rów n ież z systemu finansowania tych podmiotów. Pod mi oty publiczne finanso· wanc 5<1 nie tylko na podstawie umów podpisywanych przez Kasy Chorych. ale również olrl;ym uj,} środk i lInansowe od samorzrjdów terytorialnyc h. Podmioty niepubliczne finan suj" swoje d ziałania tylko i wył'lcznie ze środków własnych oraz z umów z Ka sami Chorych. Do s tępno ść ś r odków własnych za l eży natomiast od ilości pacjentów. klórł)' decyduj" się na korlystanie z ok reślonej usługi medycznej odp łatni e..

(11) P/(mo\\,{1I/ ie. \I'. osrodkll. Analiza powyżej omówionych czynnik ów ekonomicznych ksztalluj'lcyc h wamnk i funkcjonowan ia oś rodków medycznych pozwa la na wysunięc i e nast ępu j~)cyc h wniosków. Po pierwsze, podmioty dzialające na rynku u słu g medycznych. podobnie jak i inne organi:wcje d zi ałaj ące na rynku polskim, stanęły prled barierą harnujqq dalszy rozwój, a prlede wszystkim in westycje. Tij bari e rą jest wysok i koszt kredytów. spowodowany wysok., stop" pl"Ocel1to\'/I_) Banku Centra lnego. Sytuacja ta powoduje. że małe i ś redn i e pr.ledsiębiorstwa, rozw ijające sie dopiero na ok reś lon yc h rynk acll. nic są w stanie poni eść wysoki ego kosztu kredytów inwestycyj nych. Po drugie. mimo że reforma zak ładała ury nkowienie sektora us ł ug medycznych. zw i ększenie jego ni ezal eż n ości oraz równouprawni enie dla publicznych oraz ni ep ubl icznyc h ZOZ, znaczn:l li czba rozporz.,d zdl , ustaw zw ią zanyc h z realizacji' u s łu g medycznych w sposób poś redni lub bezpośredni. dyskryminuje w rzeczywistoSci pod mioty ni ep ubliczne. Trzeba tulaj zazna czyć, że ty lko podmioty niepubliczne można na zwać uczestnikami wo ln ego rynku uslug medycznych, ponieważ to one w pclni muszą przys t oso wywa ć swoje działani a rynkowe do zasad. jakie fun kcjonujq na wolnym ry nku , i lylko te zak ł ady w peł ni opie raj., swoje dzia lania na rachun ku zys ków i slrat. Możli wość rozwoju sek tom us łu g medycznych hamowa na jest rów nież pr.lez fakt. iż Kasy Choryc h pod pisuj" umowy z oś rodkami tylko n:1 rok. Taka sytuacja powoduje, Le oś rodki medyczne nic mog:1 pl a n ować swoic h dzialml dłu gookresowo, w tym zw ł aszcza inwestycji długoterminowych. Obok czy nników ekonom icznych wain,} ro l ę odgrywaj,) czynniki s poł ecz n e. d e t er minujące funk cjonowanie oś rodków medycznych. W otoczeniu społeczny m ośrodków medycznych nal eży zwrócić szczegó lną uwagę na takie czyn niki ,jak o pinia spo ł eczeństw a ora z opinie pracow ników sektora ochrony zdrowia na temat wprowadzonej re form y. Re forma systemu opieki zdrowotnej. realizowana od stycznia 1999 r. . s powod owała dezorie ntacje spoleczenslwa polskiego. które by ł o nicdoinformowane co do zasad funkcjono w'lIlia nowego systemu. Brak dostatecznej informacji spowodow:11. że lX"ltencjalni pacjenci ni e wiedzieli. na jakich zasadac h m ogą k o rz ys ta ć z u s łu g specjali stycznych, bardzo częs t o z pr.lymusu, przy jed noczesnym braku wiedzy o osobie lekarLa. podejmowali d ecyzj ę o tym. kto zosIanie ich lekar.lem pierwszego kontaktu. Ponadto, przymusowo zostali przypi sani do Kasy Chorych znajd uj :]cej s i ę na obszarze województwa, w jakim dana osoba by la zame ldowana na stale . a niekoniecznie mieszka ła . Pacjent nie mial i nie ma możliwośc i wyboru Kasy Chorycll. Ponadto cz lonkowie Kas Chorych, a w i ęc pacjenc i, nie mają wp lywu na decyzje przez nią podejmowane, np . jakie kryte rium pow inno w pł ywać na podpisani e umowy z danym ośrodki em medycznym. Obecnie kryterium tym jest cena , a nie jak ość wykonywanej uslugi . To z kolei powodujc , że real izacja us lugi med ycznej nie zawsze odbywa s ię w sposób zadowal ajqcy dla pacjenta. który przecież placi za nią w postaci obowiązkowyc h s kład e k ubezp ieczeniowych. Pacjenc i nie są równi eż poi nformowani o fakc ie. że nlOgil.

(12) Bem(l BII/:helr-Nawar(l. dochodzić. swoich praw nJ podstawie Kar1y Praw Pacjenta, wydanej przez Ministerstwo Zdrowia II grudnia 1998 r. Sytuacja Ul powoduje niezadowolenie spoleczcllstwa z wprowadzonej reformy i utwierdzenie go w przekonaniu. że tylko korzystilnic z usług medycznych op ł acanych ze środków prywatnych może prLynieść oczekiwany rezultat. Równi eż negatywną opinię na temat reformy s ł użby zdrowia wyrażaj'l pracownicy tego sektora. Wpłynęły na to następuj:)ce czynniki: dezorientacja dOły cz.)ca zasad wprowadzania i realizacji reformy. niespełnienie oczekiw:1I1 pracowników sektora zwi'lzanych z wprowadzonymi zmiana mi (chodzi g łówni e o place) oraz frustracja spowodowana pretensjami pacjentów co do zasad realizowania re formy , które nie są zależn e od pracowników sektora. Negatywne nastawienie pracowników opieki zdrowotnej niejednokrotnie odzwierc i edlało się w postaci np. protestów pich;gniarek. Ponadto. niezadowo lenie to pogłębiane jest prlez fakt. i.e celem reformy jest uzyskanie efektywności sek tora. co będzie możliwe między in nymi poprzez redukcje zatrudnienia. jak to miało miejsce w innych sekt orac h publicznych. Podsumowujqc. analiza czynników społ ecznych otoczenia ośrod k ów medycznych wykazuje b:lrdzo negatywny wpływ na ich funkcjonowanie. Zarówno spo ł eczeństwo, jak i pracownicy sekl ara bardzo neg:lIywnie oceniają realizacj~ wprowadzonej rcformy . Reforma ta. zamiast zmienić nllstawicnic spo /eczel;stwa do systemu ochrony zdrowia. potwierdzi/a wręcz pr.lckonanic. że tylko prywatnie 1ll0 Ż nll uzyskać uslugę o poż'ldunej ja k ośc i . Otoczenie technologiczne w przypadku ośrodków medycznych jest bardzo zmienne. Badania .jakie prowadzone SIl w sferze profilaktyki. diagnostyki .leczenia o raz rehabilitacji. przynoszą coraz to nowe rozwi'lz<lnia korzy stniejsze dla pacj enta. Technologia związ:ll1a z aparatu!":1 medyczn'l staje się coraz bardziej zaawansowana i pozwala na bardziej efektywn'l kurację pacjenta. Niektóre bada nia z zakres u medycyny budzq ll11wel kontrowersje natury e tycznej, czego przyk ł adem mogą być badania dotyczące klOllowilni<l ludzi. POlllijajt]c jednak lIspekt badali wywoluj'lcych kontrowersje natury moralnej. Polska - tak jak i inne kraje - ma pe ł ny d ostę p do tec hnologii zwi'lzanyc h z ochroną zdrow ia. Dos t ęp ten jest og raniczony jedyni e ś r odkami finansowymi, których polska opi eka zdrowotna ma bardzo ograniczony zasób. Innym rodzajem technologii zw i.,zanych z sektorem s ł użby zdrow ia jest technologia informatyczna, służąca pośredn i o wykonywaniu u sług medycznyc h, a bezpośrednio administracji tyc h u s łu g. Technologie le. podobnie jak w przypadku techn ologii bezpośred n io rozwi'lzujących problemy opieki zdro ~ wotnej procesu kuracji pacjenta, są w pe ł ni dostępne dla polskich ośrodków medycznych. Dm yczą one np. ewidencji pacje ntów, diagnostyki. zarządza nia zasoba mi ośrodków medycznyc h oraz innych procesów rea li zowanych przez te podmiot y gospodllrcze..

(13) P/wlOlI'anie kopi/llll/ IlId:kicgo w ośrodkll lIIec~\'CZllyl/l. Anal iza czynników otoczenia ośrodków medycznych wsbzuje na wysok.) Zmiany regulacji prawnych. opcji rzqdz~cych, systemów finansowania. sytuacja gospodarcza naszego kraju. negatywne nastawienie spolecleliSIW:! oraz pracowników sek tora usług medycznych. wreszcie dynamiczne zmiany zwiijzane z technologiq i technikiJ realizacji us ł ug medycznych oraz ich administracji) powoduj:). że otoczenie to niesie ze sobą wiele zagrożell dla podmiOlów działających na rynku usług medycznych.l.wlaszcza podmiotów ca ł kowicie niczależnycll. czyli niepublicznych. Jednak p,mz'lc na tcn sektor w perspek tywie długookresowej można stwicrdzić . żejcs t on bardzo atrakcyjny cll :1 podmiotów. które obecnie lub w najbliższej przyszłości zaadapluj" nOwoczesne zasady zarz:,dzania. a tym samym dostosuj~ swoje działania do wymogów wołnego rynku. Przechocl z:!c do analizy czynników wewnętrznych. należy zaz na czyć. że trudna sytuacja w systemie opieki zdrowotnej w Polsce implikuje niejako sy tuacje pojedynczych podmiotów. świadczilcych usługi medyczne. zwłaszcza tych. którym poświęcony jest niniejszy artykuł. Analiza czynników wewnętrz nych. skupiona na obszarach funkcyjnych podmi otów. pozwala wysuniJc następu j'lcc wllioski. Przede wszystkim ośrodki medyczne posiadają bardzo ograniczone środki finansowe. Wiele z ośrodków nic tylko nie generuje zysków. ale ponosi wie l otysięczne. a czasami milionowe straty. które z kolei przeradzaj" s i ę \V zad łu żenie wobec określonych instYlUcji. Brak środków finansowych powoduje z kolei pojawianie s i ę luki pomiędzy technolog ii} wykorzystywan:) w procesie leczenia pacjentów a technologią, która mogłaby być wykorzystana. gdyby ośrod\:k medyczny b y ło st a ć na zakup nowego sp r zętu do diagnozy lub kuracji określonych prqpadków medycznych. Kolejne czynnik i otoczenia wewnętrzne go zw i:]zane S'j jui bezpośrednio z obszn rcrn zarz.)dzilnia personelem. Najeży stwierdzić. że brak ś rodków finansowych powoduje sytuację. w kt órej ośrodek medyczny nie m oże sobie pozwolic na wdrażilllie nowoczesnych metod zarzqdzania personelem, wymagaj:!cych znacznych nakładów finansowych. Pcrsonclmedyezny ośrodków posiada kwalifikacje niezbędne do wykonywania obowillZków służbowych. jednak podnoszenie tych kwa lifikacji co raz częściej pozo~tawiane jest, ze względu na ich koszty, w gestii samego personelu. Natomiast personel admin islracyj ny ni ższego stopnia nie posiada częSIO kwalifikacji pełnienia obowil}zków obecnie mu powierzanych. na przyklad obsługi klienlaJp:lcjenta. Z drugiej strony menedżerowie ośrodków medycznych coraz częściej nałcż<) do grona profesjonalistów maj'Jcych od powiednie kwalifikacje do zarz:lclzania tymi podmiotami. J;lk już wspomniano. propozycja wdrożenia procesu planowania kapitału ludzkiego w ośrodku medycznym nie zakOllczy się na identyfikacji i analizie czynników oddzialujilcych na obsza r zarz~dza nia personelem w o mawianym podmiocie. lecz na wysunięciu propozycji rozwi:)zall dot)'czących reali zacji dalsz.ych etapów tegoż procesu. Chodzi tu o propozycje dział;IJl.jakic powinny być ujęte w plani e dotycz<)cyrn poszczególnych funkcji dynamikę..

(14) zar z ąd za nia. zasobami lud zkimi , w tym rekruta cji, roz woju. wy nagradzania . oceny ora z warunków i stosunk ów pracy. Cele m pl anowan ia zasobów ludzkic h w oś rodku medyc zn ym powinn o b yć pos i:ldanit! wysoko wykw:ll irik owanej kadry pracowni czej , która b~ d z i e wpl ywać na os i ąg ani e prlcwagi konkurencyjnej na rynkuuslug medycznych. Wyc hodz:}c z tak postaw ionego celu oraz bi o!'"c pod uwag ę zid entyfikowan c powyżcj czy nnik i otoczcnia da lszego i bliż szego runkcji personalnej, zastan ówmy si'Y. j aki e d zialania powinny być podj ę t e. aby cel ten zosta l zreal izowan y? N al eży j ed n:lk z a zn a czyć. żc kapilal ludzki oś rodka medycznego nic jest jedn o lit y. M oże b yć o n podzie lo ny na d wie zasadni cze grupy: - persone l medyczn y wyższego i ni ższeg o rzędu , czyli lekarze i na pr zy kład p ie l ęg niarki oraz pomoc tec hniczna . - pe rsone l admini stracyjny. mcned że row ie oraz pozostali pracownicy adlnini sIracyjn i. Bio!':]c pod uw agę przedstawi ony p od Z I ał n a l eży s twi e rd zić . że punkt e m w yj śc ia dz ia lali zw iij zan yc h z szeroko pojmo wanym planowani e m zasobów lud zkic h powinno być o kreś l e ni e potrzeb kadrowych . Zide ntyfik owani e tyc h potrzeb jest wy niki e m prze prowad ze nia anali zy pracy. przygOlowania o pisu stano wisk pracy oraz zw i ązan yc h z nimi profili kwalifikacyj nych. Anali za pracy powi nna dot yczyć zaró wn o persone lu admini slracyj ncgo. jak i medyczncgo. Przygolowanc na podstawie ana li zy opisy SIanowi sk pracy oraz przypo rz;}dkowane im proril e kwa lifikacyjne będ ą stanowil y punkt odni es ieni a w dal szyc h clzi:dani ach zw i,}zan yc h z plan owani e m zasobów ludzkic h. D z i a ł a nia zwi "jzane z realiwcj:} proces u rekrutacj i w osrodku medycznym po winn y w y nika ć z pot rzcb zidc lll yfik o wan yc h podczas anali zy pracy. kt ó ra u z u pc łn io n a zostani e przez i dent yfika cj ę faktycznych potrLcb placówki medycznej, J eże l i podczas prze prowad zonyc h anali z oka że s i ę. że w oś rodku istni ej e potrzeba zatrudni enia pracownika na okreś l o n e stanowi sko , o pis danego stanowi ska pracy oraz przy pisany mu pro fil kwalifikacyjn y powinn y s łu żyć za pod s tawę do ko lejn yc h d z ial ~Hi rekrutacyjn ych ,W zale ż n ości od st :lIlowi.~ ka pracy proces rekrutacji mo że być reali zowany w na s t ę puj :)cy sposób. J eże li z ident yfik owa llO potr ze bę za trudni enia praco wnika ni ższego slopnia . czyli z po mocni czego personel u medycznego czy personelu administracyj nego. nal eży um ieśc i ć info rma cj ę w rejo nowy m urzęd z i e pracy, lub t eż - jeże li istn iej e tak,l moż l iwość - w pl:lcówce ksztulc:!cej personelmogijcy ubi egać s i ę o dany w:lk at, N:l1 omiast w przypadku personelu w yższego szczebla. czy li na przyklad le karzy , a zw laszcza specjalistów. og loszeni e powinno s i ę uka zyw a ć w profesj onaln ych czasopismach przez ni ch czytanych. Og ł osze ni e dot ycz'jce stanowi ska m e n ed że ra o ś rodka medyczn ego powinno s i ę uka za ć albo w czasopi smic naj bard ziej popularnym w ś ród lekarzy (zauwa żo n o . że w ostatnich latach bard zo wie lu lekarzy przekwalifiko wuj e s ię i rozpoczyna kari e rę jako m c n e d że ro wi e podmiot ó w rynku u s łu g med ycznych). lub t eż w znan ych czasopi smach ogól -.

(15) PJlIJ/O 1\ 'lIIl it!. IV. o.\'rodk,/. I. nopolskicb, zamieszczaj ących og ł oszenia o prac~. Następnie w oplll'ciu o zg/oszonc lub l1ades/ane ofeny powinny być dokonywane rozmowy kwalirikacyjne. Należy zazn:lczyć, że ze względów glówni e finansowych, ośrodek medyczny nicjest w stanie s to sować dużego wachlarza instrulllelllów rekrutacji pracowników, st:)d też musi s i ę ograniczyć do rozmowy rekrutacyjnej oraz - o ile to możliwe - do potwierdzenia zadeklarowanych przez kandydata referencji. Jeżeli chodzi o rozwój zasobów ludzkich w ośrodk u medycznym. można stw i e rd z i ć. że w przypadku zw/aszcza personelu medycznego jest to indywidualna spr:l\va poszczególnyc h pracowników. Oczywiście, pracodawca może post:l\vić wymóg. na przyk/ad lek arzowi st:l żyście. uzysk,lIlia stopnia specj:llisty w okrdlonym czasie, ale równocześnie musi się liczyć z określonymi kosztami zwi:)zanymi z absencją lekarza, klóry musi odbyć określone staże kliniczne. uczestniczyć w kursach specjalistycznych, pr zygotowywać się do egzaminu specjal istycznego. Ponadto coraz częściej okazuje się. że choć istnieje wymóg odbyc ia s t ażu na okreś l onym oddziale szpitalnym przez określony czas. szpi tale nic che<) przyjmować nawc t lekarzy stażystów - wolontariuszy. ponieważ zarz:)dzajijcy szpitalami twierdzą. że osoby taki e mog:, dodatkowo absorbować wykwa lifikowan<) kadrę medyczną. Być może w celu pomocy określonym gru pom personelu medycznego ośrod ek medyczny móglby nawiqzać wspólpracę ze s7pitalcm. gdzie kierowalby na s ta ż swój personel. a ponadto - w razie wystą pienia takiej potrzeby - szpi tal ten sta łb y s i ę miejscem, gdzie ki erowani by ł iby pacjenci d.mego ośrodka medycznego. Jeżeli chodzi o personel administracyjny niższego szczebla. wskaz:lt1e jest, aby doskonalono jego umiejętności komunikowania się. wspólpr:lcy z otoczen iem wewnętrznym o raz inne umi ejętności pozwalające na lepsz;! obs lu g~ pacjenta. Bardzo często personel medyczny niższego i wyższego szczebla nie rozumie, że przy obecn ie wy tyczonym kierunku przemian systemu opiek i zdrowotnej w Polsce pacjent staje się kli entem i jako taki powinien być obsługiw an y wodpowiedni sposób. a niejako .. zło konieczne". Wydaje się więc oczywiste. że pocz:}tkowe dzialania zw ią za n e z rea l izacją funkcji rozwoju zasobów ludzk ich powinny się sk upi ć na szkolen iu pracowników. g ł ów ni e ze względu l1a ł'aktluki kwalifikacyjnej , zw ła szcza wśród pracowników ndministracyjnyeh przyzwyczajonych do działania wed lug starego systemu. gdy pacjent byl przedmiotem. a ni c podmiotem rynku usług medycznych. Wraz zc wzrost cm św iadomo ści znaczenia pacjenta dla ośrodka medycznego. powinny być stosowane kolejne instrumenty. np . ustalanie ścieżek kariery personelu administracyjnego. Kolejne dzialania powinny zos t ać podjcte w obszarze ocen personelu. Personel administracyjny powinien być oceniany przede wszystkim na podstawie wytyczonych wcześniej ce lów. Oczyw i ście. pracowni cy sfety obslugi klienta powinni być oceniani również przez pacjentów. Natomiast podstawę oceny personelu medycznego. lekar.lY i pielęgniarek, pow inna stanowić opinia pacjentów dotycz:)ca zarów no kW:llifikacji zawodowych przez nich postrzeganych,.

(16) Be(l/a Bllchel,-N{/\\'(I/"{/. jak i sposobu realizacji o kre ś l o nej u s łu g i . Wyniki ocen pracowniczych powinny pos lu żyć międlY inn ymi do: zi dentyfikowan ia pOtrzeb szkol e ni owyc h. czy li grup pracowniczych. które powinny by ć poddane o kre ś lon ym szkoleni om. do ustal ania wysokości wynagrodzcli oraz w przysz łości do wyznaczania śc ieżek kari ery. Wyna g rodze ni e pracowników admini stracyj nyc h ośrod ka medycz nego powinno s ldada ć s i ę g ł ówn i e z płacy zasadniczej oraz z stosunkowo małej premii. W prlypadku pracown ików bezpośrednio zw ią za n yc h z obsługą pacjenta. czy li personelu medycznego. możliwe jest zastosowani e rozwiąza ni a. według którego pcrsonel medyczny niż szego rzędu byłby wynagradzany w formie placy zasadni czej oraz prem ii u zal eżn ionej od wyników oceny dokonanej przez pacjcllIów. Perso nel medyczny wyż szego szczebla. zw ła szcza lekarze s pe cja l iści. nie musie liby b yć zatrudniani na zasadzie umow y o pra cę. lecz na mocy kontraktów. Wynagrodzcnie leka rzy powinno s kłada ć s i ę z częśc i zasadniczej. która stanowi ć będzie o kolo 70% wynagrodzenia. natomiast p ozos tał e 30% powinno b yć u zal eż ni one od liczby obs lu żo nyc h pacjentów oraz dokonanej prlez nich oce ny. W dalszej kolejności proponuje się. aby pracowników ni ższego szczebla medycznego ora z admini stracyjnego zatrudniac na podstawie umowy o pracę nu czas nieo kres lo ny. tak by s twarzać im tym sa mym atmosferę bezpieczerl stwiI. co m og ł oby pon i e k ~d rekompe n sować niski poziom plac w ośrod ku medyczny m. Personel medyczny wyższego szczeb la (lekarzy specjali stów) ora z k:lCłrę mened żers ko' należałoby zatrudnić na zasadz ie kontrakt ów.. 4. Podsumowan Ie Cel em niniejszego artykulu było dokonani e próby wdrożenia procesu planowania kapitału lud zk iego w dzia laln ość ośrodka medycznego. Planowanie zasobów ludzkic h rozumiane było szeroko. a więc jako proces zwiq7.a ny 7. ustalani e m dzia/mi dotycz:)cyc h poszc zegó ln ych funk cj i z'lrz.,d za nia perso nelem poprzez pe rs pe kt ywę zmia n otocze nia zew n ę tr znego i wew n ętrznego organizacj i. Cel ten zosta l osiągnięty w kolejnyc h etapach. Po pierwsze . przeanali zowa no o toczeni e zew n ęt rtne ośrodka medycznego. w tyl11 pojawiaj;lce s ię trendy ekonomi czne. pol ityczne. spo łecz ne i tec hnologiczne. Z kol ei zident yfikowa no czyn niki otoczenia wewnę t rznego. \V korlcowym etapie przedstaw iono propozycję d ziałali. jakie pow inny być podjęte przez ośrodek medyczny w sferle zarZ'Idz.mia ;w sobami ludzkimi. Zaproponowane rozwiązania oparto na anali zie o toczenia zew n ę trz neg o i wewnętrzne go ośrodka medycznego , wychodząc z zal ożenia. że pow inie n on ni c tylko k o ntynu ować. ale i rozwija ć swoj " d z iałal ność rynkow:). Proces pl anowa nia kapitału ludzkiego m oże s ia ć s ię pod s tawą stopni owej popraw y nie tylko jakoSc i ś wiad czo n ych u s łu g medycznych w pr7.y s dośc i. ale.

(17) PltlllOlI'lIl1 ;e. \I'. o.irodku. I. także. pozycji rynkowej podm iotu rea l iz ującego nakreślone powyżej dz i a ł ania. Oczywiście. nic należy zapominać, że proces planowania nie jes t czynnośc i ą jednorazową - to proces powtarlalny i ulepszany wedlug zasady ustaw icznego doskona lenia. Propozycja zastosowania procesu planowan ia zasobów ludzkic h w ośrodku medycznym miała na celu również podkreślenie faktu, że nawet prl.y bil rdzo ograniczonych środkach fi nansowych podmioty rynku usł ug medycznyc h mog'l korl.ystać z wybranych metod zarządzan i a personelem, Wymaga to jed nak dużej determinacji. a przede wszystkim zrozumielIi" istotnego wp ł ywu zasobów ludzkich na pozyskiwanie przew:lgi konkurencyjnej przez pod mioty rynków uslug. w tym również us ł ug medycznych. Literatura A Idisert L.M , (20021. \'(lllIil1g People: Hol!' HIII/UIII C(lpiw! C(l1I Be YOllr SrrO/JgeJl As.wl. Dearborn , Chicago. Arm!>trong M . 12000a).lntl'lIeclIIn! Capiw!: Th e T/teory (IlulllS Pra cric(I!lmplicmiolls. mat eriały niepublikowane. Kraków. Armstrong M. (2000bJ. ulr:;f/l/:;llllie :;mobf/I/li !lId:;kimi. Dom Wydaw niczy ABC. Kraków, Ar/lir Alldt'rsl'n. ł/R D/rector: T/II,! Ar/hllr A/ldel"!iell Guide to J-IIIIIIWJ Copi/olll9971. Profile Pursuil. London. Filr-En~ J, 1200 II. Rcnlo""wi ..' i"lI-c.~/ycji ". k"{Ji/(lIIl<{/~i. Ofit'yna Ekonomiczn:l . Kraków. Gdlan C .. Lowe R . ( IW51 . Mark eting wullh'ol/h Cart: OrgmJi:tIliolls. Oxford - New York. K(lpiwllllldekllla!IIY: Dylell/my I 11'.\':;11'011;(1. Materialy konferencyjne (200 II, Nowy Sqcz. LCp:lk D.P.. Sncll S.A. (1999J, TlI., HI/lila/! Re:JOllrce Arc!tileClllre: Toward,\· TllCor)' oJ 1II/IIIl/II C(lII/I(I! AI/ocm/oll fIIul D")'doplllcn/ ( 19991 ...Thc Ae:ldemy or Man:lgcmellt Review" vol. 24. J:lllu:lry . Matyja A .. Ni"/lIIblic~ne li pllblic:;111' :;lIk /ady opIeki :.lwlI'olllej. c:y/i o IJIcrolV/Jo:ici podlIIiotów J2001 J... Biuletyn Lekarski" nr 3. Mayo A. 1200 II. TIII' 1/lImrlll \tlIIlC oJ the Ellterpri~'e: \il/l/illg People lIS Aj'sets Moni/or;llg. Meosl/I"/Ilg. Mwwging. Nicholas Brea1cy Publishing , London. Pocztowl>ki A. ( 19991. ZlIr~ąd:<mie :(I~'ob(lmj !Iu/<.kimi. Zarys problellllllyki i IllelOl/. Antykwa . KraJ.,Ów. Sekll];1 Z.12OGI J. P!lII101\'Im;e :;(l/I"II(/lIiell/(I. Oficyna Ekonomiczna. Krojków. 5tcwart T.A . ! 1(j97)./1IIl'lfeclI/al CapI/al: The New 11'1'01111 ofOrg(lll;zlllioll. Doublcday. New YorJ... Stcwal1 T.A . 120011. Tlle IVea!lh of KllolI'ledge: IlIlel/cellwl Capiwl (IIul/he TlI'ellly·Firsl CelJlu ry Orgfllli:fllio/l. Doubleday, New York. Sloner LA.F, Frccman R.E .. Gilbert O . RJr (2001), Kiemw(llIie. PWE. Wurszawa . W(Oiss O.S . 119991. J-ligh- Jmo c/ HR . 7i·(/II.I!orm;ng IlUlIla/! Rl·.W)lIra.\· for Compe/ilil'l: Al/mll/age, John Wilcy & Sons Canada. Ud" ElOnicoke Ont:lrio. Ustawa 7. 30 sierpnia ł991 r. o 7.3kladach opieki zdrowotnej. Dz . U. 1991. nr 91. poz. 408. NowclizllCJi) u!>!:lwy {) ZOZ z 5 grudnia 1997. Dz. U. 1997 . nr 104. poz. 661 , U!>tawa z 5 grudnia 1996 r. o zuwodzie lekarza. Dz. U. 1997. nr 28. 1'070. 152 z późniejszymi zmianami. U~t:lwa z 5 lipca 1996 r. o zawodzie pieł~gniarki i położnej. Dz . U. 1996. nr 91, poz. 410 z pM n iej~zy lll i zmianami..

(18) Be(l/a BllcJle/I-N(/\\'{//"a. Dz. U. nr 28. poz . 153. ZIll. 1997. nr 75. poz . 468 . K,lrta Praw I>;H.:jcnta . KOlllunik:Jt Ministerstw:! Zdrowilllll grudn ia 19()8 r. Strona intcOlclOwa www.oncl.pl.kwiecicri 2003 T. Planning Human Copital at a M edical Centre. The illlro<iuction of Polisn nC:llth C;Jrc system n:forms 111 1999 fumbmenl;illy changed Ihe en",irolll1lCnl in whkh mcdic:ll cenlres oper;lle. A direcI result of Ihcse rhanges was a growing interesl among management staff ;lIld managernem schorar~ in Ihcse business cniit ies. r:irst , tnc arIicle focuses 011 finance anu markeling and on Ihe ~lr; llegic management of medical rcntrcs. To d:ł1e. very lillic arlenl;on has been pa id lO Ihe is~uc of humall rcsourccs management, whlch 1.'1 one of key sources or achiev;lIg COlllpe111 ive :Idvanl:lge. In ",lew or Ihe foregoi ng. rhe goal of rhc arricle ls lO al1empr lO lmplemenl a hlllll:tn resources planuI n!! process:1I a meuical centl"C. J-IR pialIning is perccivcd broadJy - aS;1 process of definin g ;JClivil;cs for eaeh personncl mal1:1geme nt fum:lion through th.: pcrspcct ivc of change in :111 organ isalion's eXlcmal and interna l cJlv ironmenl . This goal was iJchievcd Ihrough the implemclllation of successi\"e slagcs. FirSI. Ihe cXlernal C1\\'ironrncnt or Ihe rnedica l cenlre was analysed , including emerging economic, poliliea!. SOCi:1 1 :I nd tcchnologicalrrends. Nexr . exrem"l cnvironll1enl facrors wcn! idcnljfied. Finall y, ~ lI ggc~lcd rncasurcs 10 be I:lken by Ihe mcdical ccn/re \Vilh rcg:rrd to liR maniige111cnr were preSC11leu . The solut i on~ proposcd by Ihe aUlhor :lre b:!sed on an :rnalysj~ or Ihc mcdical ecnrfC 's externa l and internal environrnenl. on Ihe assu mpri on lhar Ihe ce nlre ~ hould nol nuly conl; nll<;. also bU! dc\"ctop. its markcl ,IClIVilics..

(19)