Metoda komputerowego wspomagania wartościowania pracy

Pełen tekst

(1)554 w. Janusz Czekaj Katedra Metod. OrganlzCl~1 1. I Zarsqdzanla. Metoda komputerowego wspomagania wartościowania pracy 1.. Przesłanki. I założenia metody. Od k il kunastu już lat problem wartościowania pracy znajduje s i ę w centrum zainlcresowania teoretyków i prak tyków organizacji. $wiadczy o tym zarówno ewolucja metod analityczno-pu nktowych. jak również zjawisko powszechnego ich wykorzystywa nia w procesie k ształtowania relacji wy nagrodzcli zasadni czych w prl.cds i ębiors l wac h . Coraz częściej pojawiaj ą się także metody za kła dowe ' , będące rczuhalCm zm ian w strategii wartościowania pracy. Pomimo różnic w podejściach do wartościowan i a. przejaw iajqcych się w kol ejności ctapów postępowan i a. można przyj.}Ć za Z. Manyni akiem , że analityczne wartościowanie pracy przew iduje sześć podstawowych etapów, amia· nowicie przygotowa ni e zak ł adu pracy, w s tępną anali zę pracy, ok reśle n ie metod y anal itycznej, opracowanie opisów pracy dla stanowi sk, wycenę punk * tow ą i przechodzenie z wyn ików wartościowania na place lMartyniak ł 996, s.205]. O ile przygotowa nie pr zedsięb i ors twa , a zw ł aszcza opracowa ni e metody analitycznej uznaje się za zadanie trudne i z ł ożone, to etapy zw i ązane z tzw. powszechnym wartościowaniem uważa s ię za najbardziej pracoch łonne. W ys tępujące w nich procesy informacyjne reali zowane są zwykle metodami konwencjonalnymi przy wykorzystaniu trad ycyj nych n ośników informacji. przy dużej liczbie obiektów! identyfi kacja, rejestracja, selekcja i przetwarzanie I Wlasne metody wanościowania pracy f)Osiadają m.in. Zaldady PrLemyslu Tytoniowego SA w Krakowie (metoda KOS ). Zaklad Energetyczny Kraków SA (ZEK·9S). Miejskie P rzedsi~bior SI WO Energetyki Cieplnej SA (MPEC-96), Zaklady Prlcmyslu Cukierniczego Wawel SA (WAWEL-9S). ~ Analiza danych zebJ1lnych w kilkudziesi~ciu przcdsi~biorslwach. w których prlcprowadzono wanoSciowanic pJ1lcy wykazala. żc udzialliczby stanowisk objętych wartościowaniem w zalrud-.

(2) Jal/IISI.. dan ych zw ią za nych z anal i zą pracy , wyceną stopnia jej trud n ośc i i opracowywaniem wyników ni esie z sobą p r awdopodobień s two wystąpie n ia b łędów i wymaga znacznych nakładów pracy. Nie ma ł e są też koszty mat e r i ałowe zw i ązane z przygotowaniem odpowiednich formu larzy dokumentów. Mając na uwadze zmniejszen ie kosztów powszechn ego wartościowania pracy podejmowane są próby zas tosowania technologii informatycznej . Najczęśc i ej s prowad zają s i ę one do wykorzystania arku szy kalkulacyj nyc h . co wprawdzie u ł atwia rejes tra cję i obli czani e wyn ików. lecz nie wplywa istotni e na p racochłonność procesu. R ozważając m oż liw ośc i szerszego wykorzystania tec hniki komputerowej w wart ośc i owa ni u pracy przyję t o , że proces tworzenia metody informatycznej winien odwoływać s ię zarówno do metodyki analitycznego w arto ściowa nia pracy. jak równi eż wytycznych projektowania systemów informatycznych. Proponowana metoda komputerowego wspomagania wa rtościowa nia pracy zakłada tworzeni e. integrację i przetwarzanie zbiorów danych ni ezbędn yc h do przeprowadzenia pow szechnego wartośc i owa nia przy pomocy standardowego oprogramowania M icrosoft Office. Spośród zasad, które za leca s ię s t os owa ć przy projektowan iu metod i systemów informatycznych , wykorzystano zasadę systematyzacji. spój n ośc i i e la s t ycz n ośc i [Targowski 1992, s. 1371. Zwi'lzane są one z tworzeni em funkcji i struktury metody . Dobrze za projek towana metoda winna zawie ra ć taki zhi ór element ów i wzajemnych ic h relacji. aby m oż liwa by ł a harm onijna rea li zacja procesu wartoŚc i owania pracy. Przyję te rozwiąza nie informatyczne winno także umo ż liwia ć ak t uali z a cję i wzbogilcanie funkcji metody na drodze w ł ączania nowych elementów. Propon owana metoda przew iduje cztery na s t ę pujące etapy: - ustaleni e zakresu informatyzacji wart o śc iowania pracy, - dobór oprogramowania komputerowego , - projektowanie ro zw iązań informatycznyc h. - testowanie i wdrożenie metody.. 2. Ustalenie zakresu Informatyzacll. wartoścłowanla. pracy. Etap ten ma kluczowe znaczenie dla efektywnego wykorzystan ia tec hniki informatycznej w wart o Śc iowaniu pracy . Uzyskanie bowi em k o rzyśc i plyną cych z zastosowania systemów komputerowych , do których za li cza s i ę m.in . łatw ość gromadzenia i przetwarzan ia danych, mo ż liwo ść analizy i kontrołi o pracowywanych informacj i czy stworzenie centralnej bazy danych [Guga ł:.J 19981 . u zal eżnion e jest od zakresu i funkcji komputerowego wspomagania procesu wartośc i o wania pracy. S tąd konieczny m staje się przeprowadzenie swego nicniu ogółem waha się od 15% do 30%. Przy kładowo liczba wartościowanych stanowisk w MPEC SA Krak ów wyniosta 310 tj . 29.8% ogółu zatrudnionych. w Elektrowni Połaniec SA 586. tj . 245% zatrudnionych. a w ZPC Wawel SA Kraków 295. tj. t5.7%..

(3) Metoda. l'. warrościowania. rodzaju analizy elementarnej metodyki analitycznego wartościowania , umożli wiającej wstępne określe ni e tych etapów, które mogą podlegać komputeryzacji. Analizę tę prleprowadzono na p ł aszczyżnie runkcj i inrormacyjnej , ograniczając się wyłącz ni e do elementów związanych z powszech nym wartościowa n iem pracy. Pominięcie etapów przygotowania zak ł adu pracy i wstępnej analizy pracy wynika stąd, że są one zw i ąza n e z projektowaniem metody wartościowa nia pracy i można je t raktować jako przygotowawcze. W tabel i l przedstaw iono podstawowe moż l iwości informatyzacji kl uczowych etapów analitycznego wartościowaniu.. Tabela I. Zestawien ie podstawowych Etap Określenie. metody analitycznej. Opracowanie opisów pracy dla stanowisk Wycena punktów. Prlcchodzcnie z wyników wartościowani,l na płace. możliwości. Rejestracja danychI informacji tradycyjnie, baza danych tradycyjnie, baza danych baza danych. baza danych. infonnatyzacji wartosciowania pracy. Przetwarzanie PrLCsylanie danychI danych! informacji informacji. Rodzaj nośnika. informacji. baza danych. intranct. tradycyjny i infonnatyczny. baza danych. intranet. ti.ldycyjny i infonnatyczny informatyczny. baza danych, intranct arkusz k31kulacyjny baza danych, intranet arkusz kalkulacyjny. informatyczny. 1:ródlo: opracowanie własne .. Przedstawiona propozycja ni e wyczerpuje wszystkic h moż li wości, jakie kryje w sobie nowoczesna techni ka informatyczno-komun ikacyjna. Niem niej pozwala s twierdzić . że do podstawowych i co najistotniejsze powszec hn ie dostępnyc h narzędzi informatyzacji wart ośc i owania pracy zaliczyć należy bazę da nych oraz arkusz kalkulacyjny. Ich wy korzystanie dotyczy przede wszystkim fazy powszechnego wartościowa n ia, wymagającej jedna k pewnego rozWt l1l ęC t a.. Doświadczenia praktyczne wskaz ują, że powszechne wartośc i owanie pracy jest procesem obejmujący m u porządkowa n y zbiór czynności. które uł ożyć można w algoryt m . Przyjm uje s i ę przy tym , że da nymi wejśc i owy m i trak towanymi jako zmien ne n i eza l eżne są krytcria elementarne i klucze analityczne metody wartośc i owa n ia pracy , mac ierze ocen kon fl iktowych, wykaz stanow isk przew idzianych do wa rt ościowania, kryteria ich klasyfikacji oraz karty opisu pracy na stanow iskach. Wprowadzenie klasyfikacji stanow isk pod względem fu nkcji (stanow iska kierownicze, adm in istracyjne i wykonawcze) jest o ty le istotne . że u ł a t wia nie ty lko ana li zę i oce n ę wy ników wartościowa ni a , ale u m ożl i wia równ i eż tworzenie wzg l ędn i e autonomi cznych rozw iązail taryfika-.

(4) Jan/lSZ. cyj nyc h. Nowym eleme ntem , jaki proponuje s i ę włączyć do zbioru danych wejściowych, s ą tzw . macierze ocen konfl iktowyc h. Ukazują one powiązania występujące pomiędzy kluczami anal itycznymi skorelowanych ze sob~, kryteriów elementarnyc h. Ich zadan iem jest ograniczenie przypadków sub iekt ywnego kwa lifikowania stanow isk pracy na drodze wykluczenia par stopni oceny. PrlY kład owo zakwalifikowanie okreś l onego stanowiska ze względu na kryterium eleme ntarne " m yś l e ni e twórcze" występ ujące w metodzie UMEWAP-87 do stopnia pi erwszego "myś l e n ie ru tynowe" - praca nie wymaga "i nicj at ywy i po mys ł owośc i ", eliminuje możl i wość uzyskania stopnia trzeciego i czwartego z t yt ułu kryterium "wys i ł ek umy s ł owy". Za leca s ię przy tym opracowanie macierzy ocen konfliktowy ch oddzielnie dla poszczególnych grup stanowi sk tylko wyłącznie do powiązanych ze so bą kryteriów elementarnych. Tok pos tępowania w powszechnym wartościowaniu uwzg l ędniaj ący wykorzystanie techniki informat ycznej ujęto w rys. I.. Dane wejSciowe: - kryteria elementarne metody, - k.lucze analityczne mctody, - macierze ocen kon f1i l(1owych .. -. typy stanowisk. wykaz stanowisk taryfikacyjnych. karty opisu pracy na stanowiskach, wlOry arkuszy diagnostycznych. I. Kwalifikowanie stanowisk. I. Analiza ocen. I. I. l. I. IKore kt a ocen konfliktowych I. . czy. TAK. oceny kontliktowe?. występuj:j. I. Obliczenie wyników. J. I. ITwor/.cnie kart taryfikacyjnych I Rys. l . Schemat blokowy komputerowego wspomagania procesu powszechnego wartośc i owa n i a. Źródło : opracowanie w ł asne ..

(5) wartośc iowallia. Metoda. Tabela 2. Zestawie nie zinformatyzowanych c zynno śc i procesu Etap Kwalifikowanie pracy. Nazwa czynnoSci. Podstawa realizacji. wartościowania. pracy. Wynik. Sporlądzanie. arku- Analiza pracy szy diagnostycznych. Kompute rowy zbiór arkuszy dlagnostycznych zawierający oceny poszczególnych stanowisk w prlckroju kryteriów elementarnych na podstawie wyników analizy pracy Analiza ocen Identyfikacja i koMacierzc occn kon- Wykaz: nieprawidlowości w kwarekta ewcntualnych f1iklOwych, arkusze lifikowaniu stanowisk \II przckroocen konfliktowych diagnostyczne ju kryteriów elcmcmamych. skorygowany arkusz diagnostyczny Obliczanie T ransformacja sko- Skorygowany arkusz Arkusz kalkulacyjny wyników wyników rygowanych stopni diagnostyczny. klu- wartościowania pracy oceny stanowisk na cze anal ityczne wartości punktowe oceny Transformacja wyni- Skorygowany arkusz Komputerowy zbiór kart taryfikaTworlenic kart tary fika- k6w wartościowan i a diagnostyczny, klu- cyjnych stanowisk pracy cyjnych na karty tary fikaczc ana lityczne cyjne oceny Zródlo: oprdcowanie w ła sne.. W proponowanej metodzie komputerowego wspomagania warto śc iowania pracy przewiduje s i ę wykorzystan ie techniki informatycznej do reali zacji kilku podstawowych czy nno śc i. Ujęto je w tabeli 2.. 3 . Dobór oprogramowania komputerowego Dobór oprogramowania dla potrzeb wartościowania pracy może być rea lizowany w dwóch wariantach. Pierwszy z nich przewiduje korzystanie z gotowych pakietów oprogramowania do s tępnych na rynku i ewentualne dostosowanie ich do potrzeb uż y tkownika, natomiast drugi zak łada tworzenie indywidualnych rozwi'lzań programowych niezbędnyc h do zaspokojenia nietypowych potrzeb. W s pó łczes n e pakiety oprogra mowania są na ty le uniwersalne i zapewniają na tyle dostatecznie szeroki zakres m oż liwych zastosowań, aby s pro s ta ć wielu zadaniom. w tym również wymaganiom , jakie niesie z s obą warto śc iowani e pracy. Niemniej koniecznym wydaje się sprawdzenie , na ile potrzeby te mog ą zostać zaspokoj one przy pomocy konkretnych programów. Przy ich ocen ie zaleca s ię uwzględni ć takie czynniki , jak: - rod zaj zadań możliwych do wykonywania przez okreś l ony paki et oprogramowanIa, - dostępność na rynku, - ł a twość dostosowania programu do zindywidualizowanych potrzeb, - prosta obsluga ,.

(6) )al!l/Sz Czekaj. - e l astyczność, w szczegó ln ości zaś możliwość modyfikacji i wielokrotnego zastosowania. Uwzględnien i e wszystkich tych czynników zw i ększa funkcjonalność i obniża koszty wdrożenia rozwiązań informatycznych. Dla potrzeb komputerowego wspomagan ia wartościowa nia pracy skorzystać można z popularnych pakietów oprogramowan ia biurowego Mi crosoft Office, ł ączącyc h w sobie program obsług i ark uszy kalkulacyjnych Microsoft Excel oraz program obs łu gi baz danych Microsoft Access 3 • Analiza moż li wości i ograniczeń tego oprogramowania w odniesie niu do zbioru czynnoSci wyróżn i onyc h w procesie powszechnego war t ościowania pracy wykaza la , i ż wszystkie mogą zostać wykonane przy jego użyciu. Jedy ni e automatyczne wypełnianie arkuszy diagnostycznych przy użyciu danych zawartych w kartach opisu stanowis k może n astręczać pewnych trudności. ze względu na ni ejed nolit ą formę tych kart i wymaga uprzedniej anal izy treści pracy stanowiska.. 4 . Prolektowanle. rozwlqzań. Informatycznych. Ogól czy nnośc i występujących w powszechnym wartościowaniu pracy wspomaganym tec hnik ą k ompute rową można podzielić na dwie grupy, a mianowicie: - czynności związa n e z organizacją i p orządkowan i em danych, - czynnośc i zw i ązane z operacja mi obliczeniowy mi na danych oraz I WOrzeniem nośników uzyskiwanych wyników. Naj lepszym narzędziem wspomagającym pierwszą grupę czynności jesl baza danych. która zawiera następujące elementy: - tabele danych, - definicje relacji zachodzącyc h między tabelami danych, - formularze służące do wprowadzania i edycji danych wraz z towarzyszącym i programami obs łu gi, - definicje raportów s łu żącyc h do wydruku poszczególnych dokumentów , - kwerendy (zapytan ia) - narzędzia s łu żące do uzyskiwania pożądanego. ograniczonego przez u ży tkownik a, zestawu przetworzonych danych. Z kolei do realizacji drugiej grupy czyn n ośc i najlepiej nadaje się arkusz kalkulacyjny t który może obejmować: - wynikowy i przetworzony w bazie danych zestaw danych wejściowyc h (noty punktowe przewartościowanych stanowi sk pracy). - definicje for mul do przeprowadzania ob li czeń i anal iz statystycznych wyników wa rto ściowania pracy, - wykresy będące g rafi cz ną prezentacją wyników wartościowania pracy.. 3 Udaną próbę wykorzystania oprogramowania Microsoft Officc do warloSciowania pracy pncprowadzili P. Bula i M. Patkaniowski [1998J ..

(7) Metoda. wartościowallia. Tworzenie rozwiązań informatycznych sprowadza s i ę do projek towania wymienionych elementów skladowyc h bazy danych oraz arkusza ka lkulacyjnego. Przy tworzeniu bazy danych kluczowe znaczenie ma w l aściwe zaprojektowanie tabel oraz łączących je relacj i. Konstru kcja wsze lkich pozosta ł ych elementów (kwerend, formu larzy oraz raportów) opiera się na defin icji tabel i relacji, które s tanowią niejako szk ielet bazy danych . Samo utworzenie tabel i relacji nie rozwi'lzuje żadnego z zad ań postawionych bazie danych prlcz u żyt kownika, jednak jest warunkiem kon iecznym do rea li zacj i okreś l onych czynnośc i związanych z wartościowaniem pracy. Nie wdając się w szczegółowe rozważania do t yczące zasad projektowania baz danych, w tym miej scu wymienić można następujące ogó lne reguły. jakie należy mieć na względz i e przy projektowani u tabel oraz relacji: - wszystkie ob iekty powi nny zostać podzielone na zbiory zawie rające elementy o jednolitych cec hach, - każdy zbiór jednorodnych obiektów powinien być przypisany do jednej tabeli , - dla każdego zbioru na l eży ok reślić cechy obiektów, które powinny podlegać opisowi (pola tabeli), - nal eży określić więzy po ł ączeń pomiędzy zbiorami (relacje). Wła ściwa struktural izacja danych powinna prowadz i ć do najniższej możl i · wej redundancji danych, co jest warunkiem s pój ności danych w bazie. przy projektowaniu bazy danych można k orzystać w metod analizy strukturalnej. takich jak np. diagramy zw i ązków e ncji (emity relatiolHhip diagrams) , szczegó ł owo omówionych przez I. Hawryszkiewicza l 1988] czy E. Yourdona r19961. S t osując przedstaw ione regu ly moż n a okreś li ć tabe le zbiorów danych koni ecznych do wart ośc i owan i a stanowisk pracy (por. tabela 3). wyżej. Tabela 3. Zintegrowane elementy bazy danych Access dla [XltrL.eb Nazwa e tementu Tabela kryteriów elementarnych metody Tabele kluczy analitycznych metody Tabela st:lnowisk ta ryfikacyjnych Tabela klasyfikator stanowisk Tabela arkusz diagnostyczny Tabela wyników. wanościowania. Tabela konfiiktów ocen Źródło: opracowanie wtasne.. wartośc iowania. pracy. Zawanośt. Lista kryteriów elementarnych Opis stopni i not punktowych dla kryteriów elementarnych Zestawienie stanowisk objętych. wano ściowaniem. tndeks wyróżnio nych typów stanowisk Definicje potencjalnych stopni oceny kryteriów e lementarnych dla wyróżnionych typów stanowisk Stopnic i punkty oceny pnyznanc stanowiskum taryfikacyj· nym w Pilekroju kryteriów elementarnych Macierze wykluczających się par stopni oceny w ;>;bioilC kryterió w elementarnych mctody.

(8) JaIlUSz.. Przy tworzeniu bazy danych istotnym zabieg iem jest odpowiednie zdefini owanie tzw. indeksów, peł n i ących funkcje ograniczenia moż l iw yc h konfiguracj i poszczegó lnych danych. Przyk ł adowo w tabeli Wyniki warfosciowQnia określającej n o tę punk t o wą dla konkret nego stanowi ska ze względu na okreś lone kryterium elemen tarne nie może i s tnieć więcej ni ż jeden rekord . Dlatego nal eży zde fin i ować lZw. indeks unikat owy, obejmujący elementy bazy danych to jest Stanowisko i Kod kryterium. Wprowadzenie indeksów jest warunkie m koniecznym spój n ości danych [Buła , Patkaniowski 1998]. Po utworzeniu tabel danych i relacj i ich łączących można przys t ąp i ć do twor.tcnia pozostałych elementów bazy danych - fonnu larzy, raportów oraz kwerend. Formularze są c1cmenlami s łużący mi do komunikacj i z użytkownikiem bazy danych, a wykorzystuje s ię je g łówni e do wprowadzania i edycji danyc h w tabelach. Fonnularze są istotnym elementem bazy danych , ponieważ ich konstrukcja w dużej mierze wyznacza pro s totę o bs łu g i bazy, a tym sa mym pra coc h ł o nn ość korzystania z bazy danych. Zaleca s i ę, aby przed przystąpieni e m do ich tworzenia okreś li ć w miarę precyzyjnie najprostszy sposób wprowadzania danych, wygod ny dla użytkownika,jak rów nież zgodny z konstrukcją bazy danych. Zb iór proponowanych formu larzy, jaki powinna zaw i erać baza danych dla potrzeb wartościowania pracy obejm uje: - fom1U larz do edycj i kryteriów elementarnych i kłu czy ana lit ycznych przyję l ej melody wa r t ośc i ow an i a (rys. 2). Formularz te n może być wie lokrot ni e wykorzystywany do modyfikowania metody; - formularz do edycji wzorca arkusza diagnostycznego, czy li edycji danych w tabeli ArklIr:. diagllostycZllY (rys. 3). Wzorce budowane są dla wy różn i o n yc h typów stanowisk: - formularz do edycji ocen konflikt owych, budowany w formie macierzy po wiąza!l wy kluczaj'lcych się stopni ocen dla danej pary kryteriów analitycznych (rys. 4); - formular.t do wprowadzania wyników kwal ifikow ania pracy w indyw idualnym arkuszu diagnostycznym stanow iska (rys. 5). W przypadku konstruowania tego formularza szczególne znaczenie ma prostota o b s ł u gi oraz szybkość wprowadzania danych, z uwagi na ic h dużą i lo ść i jednorodną formę. K o l ejną g rupą projektowanych elementów bazy są raporty . Raporty s ą defi ni cją wydruku zestawu danych wyj śc i owych określonych przez u ży t kownika . W przypadku wartośc i ow ania pracy proponuje s i ę utworzenie dwóc h takic h raportów, a mianowicie: - wzorca ark usza diagnostycznego, um ożliw i ają cego edycję wyników kwalifik owania pracy. Wzorce takie opracowuje s ię dla ka żdeg o z wyróżnionych typów z uw zg lędni e ni e m kryteriów i kluczy analitycznych metody oraz macierq ocen konfliktowych; - karty taryfikacyjnej, zawie rającej informacje o wy maganiach, jakie stawia praca na danym stanowisku w ś w i e tl e wa rtośc iow ania przeprowadzonego przy ję t ą m e t odą. Raport te n jest opracowywany na pod stawie uję t yc h w bazie danych tabeli wyników wartościowania..

(9) Metoda. warrosciowQllia. Rys. 2. Przykladowy formularz do edycji kryteriów i kluczy analitycznych - kryterium elementarne T.I. "wykształcenie" metody zak ladowej ZELEG Żr6dło : [Bula. Patkaniowski 1998] .. łJp ".10WU ..... c(o't-o~ __. Ocena. • aB. C .......... c. D E. ,,. F G. C. •. D E. ,. l. H. • .!l. • .+.bvd.lda6 .....~ do~.. Z~. r,.. a.-I<., ~,O~•• ~ lIkniPl~ O.::rM ~d. .... ...-.. ~tflkaldodpow>adoOCttni.~ iIłII".kuuu ~t~ ~ oks~~_de oIue&ntgo. Rys. 3.. Pr zykładowy. formularz do edycji wzorca arkusza diagnostycznego :l.ródło: [Bula. Patkaniowski 1998]..

(10) jalll/s?,.. x y. .b. cd./;h. &rrrrrrrr bP"p"p"p'prrr cP'P" P"Pprrr dPpppprrr • P' P' P' P prr r tpP'ppprrr. ••. Rys. 4. Przykladowy formularL do edycji ocen konfliklowych Zródło : [Buła,. Patkaniowski 1998).. ł!;od I Cano" id ".: ~~~i1~'!.1. S~k~ INC TJIP: ~. ..... jr.l. NalW4.. IEI\onofrI$tad!.bod:etow..oo. re-. ==C--------------------. "~~ .... '-=~.... ,. irw.~.C4C8U:1 uWieoPloliul~ {1e/..-łlrJlt.a.tecłri:.ł. II. wyttze r~. ~e.Iuer~1 wy!u, OIez ~ 'łIIiedle do ~ Ple<;J Itb ~ ~ (~$t, ck. h. 1. 1". ~·. z l". Rys. 5, Przyldadowy formularz do wprowadzania wyników kwalifikowania pracy w indywidualnym arkuszu diagnoslycznym Zródlo: [Bula, Palkaniowski 19981..

(11) Metoda '. wa r!Ościowa" ja. Warto w tym miejscu zw r óc i ć uwagę na funkcję, jaką peł n ią w procesie przetwarzania danych i generowa nia raportów kwerendy. S'I one e lementami oprogramowan ia Access, dzięki którym następuje odpowiednia transformacja zbioru danych. I tak na przykład kwerenda twor ząca tabe l ę kryteriów i ocen konfliktowych dla danego stanowiska jest w istocie podzbiorem wyników wartościowania. Informuje ona uży tkownika o istnieniu nieprawidłowości w ocenach,jakie zaw iera tabela wyników wartościowan i a. Przewidziany w metodzie arkusz kalkulacyjny zawiera zbiorcze wyniki wartościowania pracy, ujęte zarówno w stopniach ,jak i pun ktach. Są one automatycznie aktualizowane przy każdej zmianie w konstrukcji metody wartościowa nia, jak i w przypadku korygowan ia kwalifikowania pracy poszczególnych stanowisk. Rozw i ąza ni e takie znacznie u ła t wia u ży tk ownikowi pracę, ponieważ pozwala na bieżące monitorowanie wyni ków zmian wartości punktowych wprowadzanych do tabeli Klucze a"alitycme kryteriów elemell1amych. Arkusz kalkulacyjny umożl i w i a także edycje wykresów, będących g raficzną prezen t acją uzyskanych wyników. W syt uacji zmian wartości punktowych w bazie danych istnieje możliwość jednoczesnego podglądu wyniku tych zmian w automatycznie aktualizowanym arkuszu, co sprawia, że iteracyj na procedura tworzenia optymalnego taryfikatora staje się znacznie mniej u ciąż liwa .. 5. Testowan ie I wdraianle metody Zastosowanie rozw ią za ń informatycznych w procesie wartościowania pracy winno być poprzedzone sprawdzeniem, na ile przyjęte rozwiązania spe łni aj,} za ł ożone funkcje. Etap testowania metody powin ien być powiąza ny z poprzedni m, a jeszcze lepiej gdy projektując rozwiązania informatyczne poddaje się je p il o tażowej weryfikacji przy udziale późni ejszych użytkowników. Kluczowym czynni kiem mającym wp ł yw na w d rożenie met ody komputerowego wspo magania wartościowania pracy jest w ł aściwe zrozumienie potrzeb i za m ys ł ów użytkow n ika przez projekta nta systemu. tak aby w końcowym wyniku zastosowa nie kom pu tera przyczy niło się istotnie do zw i ę k szenia efektywności pracy. Szczegól n ą uwagę nale ży zw rócić na integrację elementów bazy danych oraz tworzen ie poh}czeń pomiędzy nimi. Wdrożenie metody winno być poprzedzone opracowan iem ideowego modelu ukazującego proces kom puterowego wa rt ościowa ni a pracy. Kluczowe jego e le menty zaprezentowano na rys. 6. Ukazuje on kolejno nas t ęp ujące etapy tego procesu oraz występujące pomięd zy nimi związki..

(12) Wzorce arkuszy. Wprowadzanie \---------"l_d~i'~g~"~O~"~yc':'~"Y~'~h~ l danych Konl1ikly ocen kryteriami. między. Dokumentacja organizacyjna. Rodzaje stanowisk Wanoki punktowe dla stopni. s. 4 Usuwanie konfliktów. oc,". 2 Podzia] stanowisk na rodzaje. 1Stanowisko 1------. Wyniki kwalifikacji. 6. Tworzenie kan L _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _->-\taryfikacyjnych Kany taryfikacyjnc Karty opisu stano .... isk pracy. Rys. 6. Ideowy model procesu komputerowego 2ródlo: opracowanie własne .. wartościowania. pracy.

(13) Metoda. 6. Uwagi. I'. wartosciowania. końcowe. Zaprezentowana metoda stanowi jedną z pierwszyc h prób ukazania możl i komputeryzacji kluczowej fazy analitycznego warto śc i owania pracy, jaką jest powszechne wart ośc i owanie. Eksperymentalne jej wdrożen i e, zrea lizowane w wybranym przed s iębiorstwie, potwie rdz ił o znaczne korzy śc i , jaki e m ożna odn i eść w rezultacie wykorzystania standardowego oprogra mowania komputerowego4 . Za li czyć do nich na l eży nie ty lko skrócenie czasu realizacji procesu wartośc i ow ania pracy, ale także zastąpienie tradycyjnych form ularzy dokumentów no ś nikami informatycznymi. Wykorzystan ie bazy danych zwięk szy ł o także wiarygod no ść i dokładno ść uzyskiwanych informacji , a Iym samym zobiektywizowa ł o taryfik ację stanowisk pracy. Przyję t e rozwiązan i a informatyczne wyeliminowały praktycznie udział użytkown i ka w procesie przetwarzania danych zw i ązanych z obl iczan iem wyników. Umożliwiajq one ponadto aktualizację samej metody , jak t eż procedur z wiązanych z wyceną stopnia trudno śc i pracy . Okazało s i ę przy tym , że wszelkie ilośc iowe aspekty wartościowa ni a mogą być z powodzeniem obsług iwan e przy pomocy odpowiednio dobranych narzędzi informatycznych. WUlto przy zw róc i ć uwagę, że jeszcze w i ększe ko rzy ści pł y ną ce z informaIyzacj i można u zys kać w zakresie okresowych ocen pracowni czych, gdy i l ość obiektów i częs tOlliw ość rea lizacji określonych procedur jest ni ewspólmi erni c wo śc i. większa.. Literatura Bu la P., Patkaniowski M . [t998]. 'hmosowll llie narzędzi informar}'c:,.wych do wspomagania procl'sl/lI'arrościowania pracy, Kraków, (maszynopis). Guga ta K.[ 1998j. Wartościowllllie stanowisk, "Personel", nr 2. Hawryszkicwycz I.T . [ 19881, /Iltrod/lctioll to Systems Analysis al/d DC.fig/l; Prcntiee& Hall. Laudon K, Laudon J, [ 1988] , Mauagemelll/nforma tio/J Systems: A COlllemporary Perspectil'e, Macmillan, London , Martyniak Z. rt9961. Metody organizo wania prO<"eJólV pracy, PWE, Warszawa. Martyniak Z. [ 19921. Metodologia wartościowa nia {Jfacy, Stabitl , Kraków . Marty ni ak Z.1 198?]. Orglllli:,alOryka. PWE , Warszawa. Targowski A.I 1992], Stra tegia i architektura systemów informatycznych przed~'iębior!;twa IV gospOl!arce rYl/kowej , NW P, Warszawa. Yourdon E. 11996], Współczes na lwa/i:,.a .flnlklllra/M, WNT , Warsz.awa ,. ~ Metoda zostala opracowana i zastosowana w Zakładzie Energetycznym w Legnicy przez pracowników Akademii Ekonomicznej w Krakowie: J. Czekaja, P. Buł ę, M . Palkaniowskigo, J . Teczkc..

(14) Jallusz Czekaj. A Computer-a ided M ethod for Evaluating Work This arIicle presenlS a compuler-aided anllJyticaJ-point method for evalunling work . Thc author PUlS forward the main argumcnts and ass umptions behind using computcr technology in the area of generaJ work evaluation . He defines and characterises the slOlges involved in creating the method , wilh special emphasis on Ihe planing of compu tcr-aidcd solUllOns usmg databases and spreadsheclS. Selected aspeclS or dalabases are presenled . Finally. the aulhor idenlifies the bencfils or computerising the process or work evaluation..

(15)