Identyfikacja kosztów działań marketingowych w zespołach kosztów

Pełen tekst

(1)633. 2003. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Krzysztof Jonas Katedra. Rachunkowoœci. Finansowej. Identyfikacja kosztów dzia³añ marketingowych w zespo³ach kosztów 1.. Wprowadzenie. Ka¿dy podmiot gospodarczy prowadz¹cy swoj¹ dzia³alnoœæ ma na celu osi¹gniêcie zamierzonych korzyœci. Zwi¹zane jest to nierozerwalnie z koniecznoœci¹ ponoszenia kosztów. Koszty jednostki gospodarczej mo¿na okreœliæ jako wyra¿one w pieni¹dzu celowe zu¿ycie sk³adników maj¹tku i us³ug obcych, wynagrodzenia za pracê i nak³ady czysto pieniê¿ne zwi¹zane z normaln¹ dzia³alnoœci¹ danej jednostki w pewnym okresie1. Zgodnie z IV Dyrektyw¹ Unii Europejskiej koszty mog¹ byæ prezentowane w uk³adzie rodzajowym lub (i) w uk³adzie kalkulacyjnym. Mo¿liwe jest wiêc zastosowanie jednego z trzech wariantów ewidencyjnych: – ewidencji kosztów tylko w uk³adzie rodzajowym, – ewidencji kosztów tylko w uk³adzie kalkulacyjnym, – ewidencji kosztów w uk³adzie rodzajowym i kalkulacyjnym. Ewidencja kosztów tylko w uk³adzie rodzajowym oznacza, ¿e podstawowym kryterium klasyfikacyjnym jest ich podzia³ wed³ug rodzajów kosztów, czyli wyodrêbnienie grup prostych jednorodnych elementów. Taki model ewidencyjny niesie ze sob¹ ograniczon¹ iloœæ informacji i mo¿e byæ stosowany w podmiotach gospodarczych o jednorodnym rodzaju dzia³alnoœci i niewielkich rozmiarach oraz o nierozbudowanej strukturze organizacyjnej. Ewidencja kosztów tylko w uk³adzie kalkulacyjnym pozwala na uporz¹dkowanie kosztów wed³ug miejsc ich powstawania, czyli na okreœlenie, gdzie (na którym stanowisku) koszty powstaj¹. Ten wariant ewidencyjny ma zastosowanie w przy-. 1. Podstawy rachunkowoœci, pod red. K. Sawickiego, PWE, Warszawa 1998, s. 188..

(2) 150. Krzysztof Jonas. padku przedsiêbiorstw o ró¿nych typach dzia³alnoœci, gdy zachodzi potrzeba ustalenia struktury kosztów, kalkulacji kosztów wytworzenia wyrobu gotowego b¹dŸ gdy niezbêdna jest kontrola kosztów wed³ug miejsc ich powstawania. Ewidencja kosztów w uk³adzie rodzajowym i kalkulacyjnym jest najczêœciej spotykanym wariantem, który choæ jest najbardziej skomplikowany, to zapewnia najwiêkszy zakres informacji. Koszty ewidencjonuje siê wstêpnie w uk³adzie rodzajowym, a nastêpnie za poœrednictwem konta rozliczeniowego (s³u¿¹cego tylko do przeniesienia kosztów z jednego uk³adu w drugi) „Rozliczenie kosztów rodzajowych” przenosi siê je na konta uk³adu kalkulacyjnego. W ten sposób przedsiêbiorstwo ma zapewniony mo¿liwie najlepszy wgl¹d w strukturê kosztów zarówno z punktu widzenia rodzaju ponoszonych kosztów jak i miejsc ich powstawania. Jednak¿e nie zawsze ten zakres informacji jest wystarczaj¹cy dla potrzeb decyzyjnych. W obecnej rzeczywistoœci gospodarczej ka¿dy podmiot, który chce zaistnieæ i utrzymaæ siê na rynku, musi podejmowaæ rozmaite dzia³ania ukierunkowane na klienta. Dzia³ania marketingowe bez w¹tpienia oddzia³uj¹ dodatnio na wyniki przedsiêbiorstwa, jednak¿e odpowiedŸ na pytanie, ile one firmê kosztuj¹, nie nale¿y do naj³atwiejszych, gdy¿ brakuje w ewidencji ksiêgowej konta, który pozwoli³by jednoznacznie zidentyfikowaæ te koszty. Marketing mo¿na okreœliæ jako zintegrowany zbiór (system) instrumentów i dzia³añ zwi¹zanych z badaniem i kszta³towaniem rynku opartych na rynkowych regu³ach postêpowania 2. Oznacza to, ¿e do realizacji za³o¿onych celów mo¿na stosowaæ ró¿ne narzêdzia, które w ewidencji ksiêgowej bêd¹ mia³y ró¿ne miejsca. Poniewa¿ pe³ny katalog dzia³añ marketingowych jest niezwykle obszerny, tote¿ bardzo trudno w sposób wyczerpuj¹cy okreœliæ, gdzie nale¿y szukaæ kosztów, które mo¿na by³oby uznaæ za koszty marketingu. Je¿eli jednak jednostka jest zainteresowana w okreœleniu ich poziomu, to pojawia siê koniecznoœæ dokonania g³êbszej analizy zapisów w ewidencji. We wzorcowym wykazie kont, który zwykle stanowi podstawê budowy zak³adowego planu kont nie ma wyró¿nionego konta o tytule „Koszty marketingu”. Oczywiœcie takie konto mo¿e siê pojawiæ. Funkcjonowaæ by mog³o, jako jedno z kont uk³adu kalkulacyjnego, trzeba jednak pamiêtaæ, ¿e nie wszystkie operacje gospodarcze zwi¹zane z dzia³aniami marketingowymi by³yby na takim koncie ujmowane (przyk³adem mog¹ byæ rabaty i bonifikaty, których ewidencja przebiega poza krêgiem kosztów). Dlatego te¿ ostateczna odpowiedŸ na pytanie, gdzie szukaæ kosztów marketingu, wymaga szczegó³owej analizy zapisów ksiêgowych, gdy¿ interesuj¹ce zapisy znajduj¹ siê na ró¿nych kontach. Poni¿sze rozwa¿ania dotycz¹ tylko tego zakresu dzia³añ marketingowych, których koszty mo¿na zaliczyæ do kosztów marketingu i s¹ ewidencjonowane w ramach uk³adu rodzajowego lub kalkulacyjnego kosztów.. 2 L. Garbarski, I. Rutkowski, W. Wrzosek, Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, PWE, Warszawa, 1996, s. 23..

(3) Identyfikacja kosztów dzia³añ marketingowych w zespo³ach kosztów. 151. 2. Koszty marketingu w uk³adzie rodzajowym kosztów Na kontach uk³adu rodzajowego ujmuje siê koszty proste, czyli takie koszty poniesione w okresie sprawozdawczym, których nie da siê roz³o¿yæ na elementy sk³adowe (z punktu widzenia jednostki) niezale¿nie czy bêd¹ zaliczone do kosztów okresu bie¿¹cego, czy do okresów przysz³ych. Wzorcowy wykaz kont zgodny ze znowelizowan¹ ustaw¹ o rachunkowoœci podaje funkcjonowanie tego uk³adu jako jedno konto syntetyczne „Koszty wed³ug rodzaju” wraz z niezbêdn¹ liczb¹ kont analitycznych wyodrêbnion¹ dla potrzeb sporz¹dzania rachunku zysków i strat, sprawozdawczoœci GUS oraz w³asnej orientacji. Niezale¿nie jednak czy jednostka wybierze powy¿szy wariant, czy bêd¹ funkcjonowaæ odrêbne konta kosztów (czyli kilka kont syntetycznych bez wyodrêbnionego konta „Koszty wed³ug rodzajów”) poszczególne konta bêd¹ obejmowaæ te same operacje gospodarcze, gdy¿ s¹ to warianty równorzêdne. Konto „Amortyzacja”3. Konto „Amortyzacja” s³u¿y do ewidencji kosztów amortyzacji (czyli stopniowego ich zu¿ycia na skutek eksploatacji) œrodków trwa³ych, inwestycji w obcych œrodkach trwa³ych oraz wartoœci niematerialnych i prawnych obci¹¿aj¹cej koszty operacyjne. Zu¿ycie œrodków trwa³ych i wartoœci niematerialnych i prawnych dokonywane jest comiesiêcznie od momentu oddania ich do u¿ytkowania a¿ do momentu, kiedy ³¹czne odpisy amortyzacyjne zrównaj¹ siê z ich wartoœci¹ pocz¹tkow¹. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta jest polecenie ksiêgowania wystawione przez upowa¿nion¹ do tego osobê na podstawie ewidencji œrodków trwa³ych i wartoœci niematerialnych i prawnych. Do wartoœci niematerialnych i prawnych nale¿¹ m.in. bazy danych CRM (Customer’s Relationship Marketing), czyli bazy danych pozwalaj¹cych na identyfikacjê i klasyfikacjê potrzeb klientów. Je¿eli przedsiêbiorstwo takie bazy posiada, ich amortyzacja stanowi bez w¹tpienia koszt marketingu. Do nich nale¿y równie¿ amortyzacja znaków towarowych (pod warunkiem, ¿e s¹ zastrze¿one), amortyzacja nieruchomoœci lub lokali u¿ytkowanych jako sklepy firmowe. Konto „Zu¿ycie materia³ów i energii”. Ewidencja na tym koncie doœæ czêsto wymaga wiêkszego poziomu szczegó³owoœci i w zwi¹zku z tym zapisy s¹ rozdzielane na kilka odrêbnych kont, np. „Zu¿ycie materia³ów”, „Zu¿ycie energii”, „Ubytki w granicach norm i limitów” i inne w zale¿noœci od potrzeb. Jeœli ewidencjonujemy wszystkie operacje gospodarcze na jednym koncie, to dotycz¹ one: zu¿ycia materia³ów podstawowych, czyli surowców, zu¿ycia materia³ów pomocniczych, opakowañ, materia³ów biurowych, reklamowych, paliw, zu¿ycia energii cieplnej i elektrycznej, wody na potrzeby technologiczne i gospodarcze, ubytki naturalne towarów, wartoœæ pobranych i zu¿ytych próbek dla celów badania jakoœci towarów handlowych, 3 Szczegó³owe omówienie operacji gospodarczych wchodz¹cych w zakres ewidencji niniejszego konta, a tak¿e pozosta³ych kont uk³adu rodzajowego mo¿na znaleŸæ m.in. w: Wzorcowy Wykaz Kont z wyjaœnieniami i wykazem ksiêgowañ typowych operacji gospodarczych, „Rachunkowoœæ” 2001, numer specjalny..

(4) 152. Krzysztof Jonas. zmniejszenia wartoœci towarów handlowych na skutek ekspozycji na wystawach i targach itp. Podstaw¹ obci¹¿enia konta jest dokument potwierdzaj¹cy wydanie materia³ów do zu¿ycia (tzw. Rw, czyli rozchód wewnêtrzny), polecenie ksiêgowania obni¿aj¹ce wartoœæ towaru (produktu) b¹dŸ faktura za energiê elektryczn¹, ciepln¹ czy wodê wystawiona przez odpowiednie przedsiêbiorstwo. Do kosztów zwi¹zanych z dzia³aniami marketingowymi nale¿y w tym wypadku wartoœæ towarów zu¿ytych dla celów reklamowych czy te¿ utrata przez towary wartoœci na skutek uczestnictwa w targach, pokazach prezentacjach. Je¿eli podmiot sam wykonuje b¹dŸ zleca jakiejœ niezale¿nej instytucji badanie jakoœci oferowanych towarów (produktów), które to badanie ma na celu uwiarygodnienie ich wysokiej jakoœci w odbiorze potencjalnych klientów, równie¿ tego typu koszt trzeba uznaæ za koszt marketingu. Wydanie pracownikom strojów s³u¿bowych czêsto zaopatrzonych w logo firmy b¹dŸ w inny sposób identyfikuj¹cych pracowników przedsiêbiorstwa (np. stroje pracowników McDonalda czy Coca-Coli) te¿ nale¿y zaliczyæ do tej samej kategorii kosztów. Równie¿, jak w poprzednim wypadku, jeœli jednostka posiada sklep firmowy, koszty wynikaj¹ce ze zu¿ycia energii elektrycznej, cieplnej czy wody dotycz¹ce tego sklepu stanowi¹ tê sam¹ kategoriê kosztów. Konto „Us³ugi obce”. S³u¿y ono do ewidencjonowania kosztów us³ug wykonywanych przez obce podmioty gospodarcze na rzecz przedsiêbiorstwa, a w szczególnoœci us³ug spedycyjnych, transportowych, remontowych, projektowych, telekomunikacyjnych, prawnych, najmu i dzier¿awy, pralniczych, utrzymania czystoœci, wywozu œmieci, biurowych, wydawniczych i inne. Niektóre z tych us³ug maj¹ce szczególne znaczenie dla przedsiêbiorstwa powinny mieæ ewidencjê analityczn¹. Konto „Us³ugi obce” zawiera bardzo du¿¹ liczbê operacji gospodarczych, które mog¹ zostaæ zaliczone do kosztów marketingu, np.: zakup badañ rynku w agencji badawczej, wynajem miejsca na targach czy wystawach, zlecenie zaprojektowania i prowadzenia kampanii promocyjnych, druk materia³ów reklamowych, wynajem magazynów, us³ugi cateringowe, umowa z telekomunikacj¹ na infoliniê z bezp³atnymi numerami i wiele innych. Podstawowym kryterium jest fakt wykonania us³ugi dla jednostki przez obcy podmiot gospodarczy oraz wystawienie przezeñ faktury. Konto „Podatki i op³aty”. S³u¿y do ewidencjonowania podatków (takich jak: od nieruchomoœci, œrodków transportu, naliczonego podatku VAT nie podlegaj¹cego zwrotowi ani odliczeniu, nale¿nego podatku VAT od zu¿ytych materia³ów, towarów i us³ug œwiadczonych na cele reprezentacji i reklamy) oraz op³at (lokalnych, skarbowych, notarialnych, administracyjnych), a tak¿e wp³aty na Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych (PFRON). Podstaw¹ obci¹¿enia konta jest: – decyzja odpowiednich w³adz naliczaj¹ca wysokoœæ podatku np. od nieruchomoœci czy op³aty lokalne, – faktura VAT (w wypadku podatku VAT), – fakt zawarcia umowy cywilnoprawnej powoduj¹cej koniecznoœæ odprowadzenia op³aty skarbowej czy notarialnej..

(5) Identyfikacja kosztów dzia³añ marketingowych w zespo³ach kosztów. 153. Konto to w zasadzie nie zawiera operacji powoduj¹cych powstanie kosztu, który mo¿na zaliczyæ do kosztu marketingu poza nale¿nym podatkiem VAT od zu¿ytych dla celów reklamowych towarów, produktów czy us³ug. Je¿eli podmiot jest w³aœcicielem nieruchomoœci, w której prowadzony jest sklep firmowy, to podatek od tej nieruchomoœci mo¿na uznaæ równie¿ za koszt zwi¹zany z dzia³aniami marketingowymi. Konto „Wynagrodzenia”. Konto to obejmuje wynagrodzenia brutto za pracê wykonan¹ na rzecz danego podmiotu bez wzglêdu na charakter stosunku pracy (umowa o pracê, umowa zlecenia, umowa o dzie³o). Podstaw¹ do obci¹¿enia konta jest sporz¹dzenie listy p³ac w wypadku umowy o pracê lub wystawienie rachunku przez zleceniobiorcê. Je¿eli przedsiêbiorstwo zatrudnia pracowników, których zakres czynnoœci odpowiada merytorycznie zakresowi dzia³añ marketingowych, ich wynagrodzenie nale¿y zaliczyæ do kosztów marketingu. Takimi pracownikami mog¹ byæ akwizytorzy, ankieterzy, roznosiciele ulotek, pracownicy dzia³u marketingu, sprzedawcy. Konto „Ubezpieczenia spo³eczne i inne œwiadczenia na rzecz pracowników”. Konto to s³u¿y do ewidencji sk³adek: na ubezpieczenie spo³eczne w czêœci op³acanej przez pracodawcê, na fundusz pracy, fundusz gwarantowanych œwiadczeñ pracowniczych oraz dop³aty do biletów, kwater, wy¿ywienia, szkolenia pracowników, wydatki na BHP i ochronê zdrowia. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta jest w wypadku sk³adek na ubezpieczenia równie¿ lista p³ac, w pozosta³ych przypadkach dokumenty stwierdzaj¹ce poniesienie takich kosztów. Podobnie jak w poprzednim wypadku wszystkie œwiadczenia na rzecz pracowników zatrudnionych na ww. stanowiskach nale¿y uznaæ za koszty marketingu. Konto „Pozosta³e koszty rodzajowe”. Konto to obejmuje swoim zakresem wszystkie operacje gospodarcze, które nie zosta³y zaliczone w zakres poprzednich kont. W szczególnoœci zalicza siê tu koszty delegacji krajowych i zagranicznych (diety, koszty noclegów, przejazdów) oraz koszty zwi¹zane z reprezentacj¹ i reklam¹, a tak¿e koszty ubezpieczeñ maj¹tkowych, odpraw poœmiertnych, ekwiwalentów za zu¿ycie przez pracowników odzie¿y w³asnej i narzêdzi oraz inne koszty. Poniewa¿ zakres operacji ksiêgowanych na tym koncie jest szeroki, jeœli niektóre z nich maj¹ szczególne znaczenie dla przedsiêbiorstwa b¹dŸ stanowi¹ znaczny udzia³ we wszystkich wydatkach, mo¿na je wyodrêbniæ na kontach analitycznych, np. konto „Podró¿e s³u¿bowe” lub „Koszty reprezentacji reklamy” lub inne w zale¿noœci od potrzeb informacyjnych jednostki. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta s¹ dokumenty rozliczenia delegacji, faktury oraz polecenia ksiêgowania stosownie do rodzaju ponoszonych kosztów. Konto to zawiera bardzo du¿¹ liczbê operacji powoduj¹cych powstanie kosztów, które mo¿na zaliczyæ do kosztów marketingu. Nale¿¹ do nich przede wszystkim koszty reprezentacji i reklamy, a w szczególnoœci: – koszty przyjêcia i poczêstunku goœci krajowych i zagranicznych, – posi³ki podawane na konferencjach,.

(6) 154. Krzysztof Jonas. – upominki okolicznoœciowe i reklamowe, – druki i ulotki reklamowe, – koszty udzia³u w targach i wystawach, – koszty udzia³u w imprezach, których celem jest popularyzacja dzia³alnoœci jednostki, – koszty og³oszeñ reklamowych w prasie, radiu i telewizji, – sponsoring. Równie¿ koszty podró¿y s³u¿bowych mo¿na zaliczyæ do kosztów marketingu, jeœli tylko cel tych podró¿y wchodzi w zakres dzia³añ marketingowych. Wszystkie konta uk³adu rodzajowego przez ca³y okres sprawozdawczy wykazuj¹ saldo debetowe, a na koniec okresu ich stan jest przenoszony na wynik finansowy (w wypadku ewidencjonowania w tylko w uk³adzie rodzajowym) lub poprzez konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych” na odpowiednie konto uk³adu kalkulacyjnego (w wypadku ewidencjonowania w obu uk³adach równoczeœnie).. 3. Koszty marketingu w uk³adzie kalkulacyjnym Je¿eli przedsiêbiorstwo ewidencjonuje koszty w dwóch uk³adach – rodzajowym i kalkulacyjnym, to koszty zapisane w uk³adzie kalkulacyjnym s¹ przeniesione z uk³adu rodzajowego i ich analiza pod k¹tem przynale¿noœci do kosztów marketingu nie wniesie nic nowego. Je¿eli przedsiêbiorstwo ewidencjonuje koszty tylko w uk³adzie kalkulacyjnym wyodrêbnienie kosztów marketingu, wymaga równie¿ analizy zapisów na poszczególnych kontach (wyj¹tkiem by³aby sytuacja, gdy w uk³adzie kalkulacyjnym wyodrêbniono konto „Koszty marketingu”, wówczas operacje powoduj¹ce powstanie kosztów zaliczanych do kosztów marketingu by³yby zgromadzone na tym jednym koncie i analiza pozosta³ych nie by³aby konieczna). Liczba kont w uk³adzie kalkulacyjnym jest silnie uzale¿niona od rodzaju prowadzonej dzia³alnoœci. Konto „Koszty dzia³alnoœci podstawowej”. Konto to ujmuje koszty bezpoœrednio zwi¹zane z realizacj¹ zasadniczego celu utworzenia jednostki, czyli produkcji wyrobów, œwiadczenia us³ug czy handlu. Znajdowaæ bêd¹ siê tu takie koszty, jak koszty materia³ów zu¿ytych do produkcji (wyrobów czy us³ug), wynagrodzenia wraz z narzutami pracowników produkcyjnych, obróbki obcej i inne koszty, które mo¿na bezpoœrednio odnieœæ na dane zlecenie lub asortyment na podstawie dokumentów Ÿród³owych, a tak¿e uzasadnion¹ czêœæ kosztów poœrednich produkcji, tzn. kosztów wydzia³owych. Podstaw¹ obci¹¿enia konta s¹ polecenia ksiêgowania (wystawiane przy przenoszeniu kosztów z jednego uk³adu do drugiego), faktury, dowody rozchodu wewnêtrznego (potwierdzaj¹ce wydanie materia³u do produkcji), listy p³ac. Konto „Koszty wydzia³owe”. To konto funkcjonuje równolegle z poprzednim i ujmuje koszty poœrednio zwi¹zane z zasadniczym celem dzia³alnoœci podmiotu, czyli takie, których nie mo¿na odnieœæ wprost na wytwarzane wyroby czy œwiadczo-.

(7) Identyfikacja kosztów dzia³añ marketingowych w zespo³ach kosztów. 155. ne us³ugi, jak amortyzacja budynków produkcyjnych, energia elektryczna zu¿yta do ich oœwietlenia, remonty, utrzymanie i dozór obiektu i inne. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta s¹ dokumenty, takie jak w poprzednim wypadku. Konto „Koszty dzia³alnoœci pomocniczej”. Konto to s³u¿y do ewidencji kosztów wyodrêbnionych organizacyjnie jednostki. Ich zadaniem jest wspieranie realizacji podstawowego celu dzia³alnoœci oraz obs³uga podmiotu jako ca³oœci. Do takich dzia³ów zalicza siê m.in. kot³owniê, warsztaty remontowe, narzêdziowe, elektrowniê, dzia³ transportowy i inne. Powy¿sze konta uk³adu kalkulacyjnego zasadniczo nie zawieraj¹ kosztów, które mo¿na by zaliczyæ do kosztów marketingu, jednak w indywidualnych przypadkach mog¹ zaistnieæ pojedyncze operacje, które mo¿na sklasyfikowaæ jako koszty marketingu, dlatego te¿ analiza zapisów na tych kontach jest równie¿ potrzebna. Konto „Koszty sprzeda¿y”. Konto to s³u¿y do ewidencji kosztów ponoszonych przy sprzeda¿y wyrobów gotowych, pó³fabrykatów i materia³ów. Nale¿¹ do nich w szczególnoœci koszty opakowania, za³adunku, prze³adunku i wy³adunku oraz przewozu, jeœli obci¹¿aj¹ one jednostkê. Zalicza siê tu tak¿e koszty udzia³u targach i wystawach, koszty kampanii reklamowych, degustacje, upominki reklamowe itp. Do kosztów sprzeda¿y nale¿y równie¿ podatek akcyzowy, jeœli podmiot gospodarczy go p³aci od sprzedanych wyrobów. W wypadku gdy koszty sprzeda¿y s¹ znikome, mo¿na ich nie wyodrêbniaæ, a ewidencjonowaæ je w ramach kosztów ogólnego zarz¹du. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta s¹ polecenie ksiêgowania lub faktury. Konto to obejmuje znaczn¹ czêœæ kosztów, które mo¿na zaliczyæ do kosztów marketingu, przede wszystkim bêd¹ to koszty zwi¹zane z reprezentacj¹ i reklam¹ oraz fizyczn¹ stron¹ dystrybucji. Konto „Koszty zakupu”. Konto to s³u¿y do ewidencji kosztów zakupu materia³ów, surowców i pó³fabrykatów poniesionych przez podmiot do momentu sk³adowania w magazynie. Nale¿¹ do nich m.in. koszty przewozu, sk³adowania, za³adunku, prze³adunku i wy³adunku wraz z narzutami, a tak¿e koszty opakowañ jednorazowego u¿ytku. Konto to funkcjonuje wy³¹cznie, gdy ewidencja zakupu prowadzona jest w cenach zakupu (gdy ewidencja zakupu prowadzona jest w cenach nabycia, wówczas te koszty wchodz¹ w wartoœæ nabytego materia³u czy surowca). Konto to zasadniczo nie obejmuje swoim zakresem kosztów, które mo¿na by zaliczyæ do kosztów marketingu. Konto „Koszty handlowe”. S³u¿y ono do ewidencji kosztów zwi¹zanych wy³¹cznie z prowadzon¹ dzia³alnoœci¹ handlow¹ ponoszone poza wartoœci¹ sprzedanych towarów. Nale¿¹ do nich m.in. wynagrodzenia pracowników z narzutami, czynsze i wszelkie op³aty zwi¹zane z funkcjonowaniem placówki handlowej, prowizje p³acone za poœrednictwo handlowe i inne. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta s¹ przede wszystkim faktury i rachunki wystawione na podstawie zawartych umów, np. najmu, oraz dokumenty potwierdzaj¹ce poniesienie op³at lub w wypadku ewidencji w dwóch uk³adach polecenia ksiêgowania. Je¿eli przedsiêbiorstwo posiada wiêcej placówek, konto to powinno byæ prowadzone tak, aby umo¿liwiæ analizê w prze-.

(8) Krzysztof Jonas. 156. kroju poszczególnych placówek. Je¿eli jednostka gospodarcza prowadzi sklep firmowy, to koszty jego funkcjonowania ewidencjonowane na powy¿szym koncie nale¿eæ bêd¹ do kosztów marketingu. Konto „Koszty ogólnego zarz¹du”. S³u¿y ono ewidencjonowaniu kosztów zwi¹zanych z utrzymaniem i obs³ug¹ dzia³alnoœci podmiotu jako ca³oœci. S¹ to przede wszystkim koszty administracyjno-gospodarcze dotycz¹ce podmiotu jako ca³oœci, jak podatki, op³aty, wynagrodzenia wraz z narzutami i koszty podró¿y s³u¿bowych pracowników zarz¹du, koszty biurowe, wydatki reprezentacyjne itp. oraz koszty ogólnoprodukcyjne, jak koszty utrzymania i ochrony obiektów ogólnoprodukcyjnych, np. biur, magazynów, laboratoriów, dróg wewnêtrznych, sieci wodoci¹gowych i kanalizacyjnych, koszty szkoleñ, koszty BHP i inne koszty nieprodukcyjne. Podstaw¹ do obci¹¿enia konta s¹ dokumenty potwierdzaj¹ce powstanie danego kosztu, jak faktury, listy p³ac, polecenia ksiêgowania. Poniewa¿ konto to gromadzi koszty, które dotycz¹ ca³ego podmiotu gospodarczego, zawiera równie¿ czêœæ nale¿¹c¹ do kosztów marketingu, jak wydatki reprezentacyjne czy niektóre koszty delegacji s³u¿bowych.. 4.. Zakoñczenie. Konkurencja panuj¹ca na rynku sk³ania podmioty gospodarcze do stosowania ró¿nych narzêdzi w celu przyci¹gniêcia klienta i zwiêkszenia swoich dochodów. Ka¿de dzia³anie poci¹ga za sob¹ koszty, równie¿ dzia³ania marketingowe, problem w rozstrzygniêciu, które dzia³ania warto podejmowaæ, a które ze wzglêdu na wysokie koszty s¹ nieop³acalne. Jednak by móc o tym rozstrzygaæ w odniesieniu do dzia³añ marketingowych, nale¿y najpierw zidentyfikowaæ koszty marketingu. Jednak¿e nastrêcza to sporo k³opotów i niejednokrotnie trudno okreœliæ czy dane operacje gospodarcze wchodz¹ w zakres zwyk³ej dzia³alnoœci, czy te¿ nale¿y je zakwalifikowaæ do dzia³añ marketingowych. Prowadzona w jednostce ewidencja ksiêgowa nie daje gotowego rozwi¹zania, gdy¿ wzorcowy wykaz kont, na którym zwykle opiera siê zak³adowy plan kont, nie zawiera kont obejmuj¹cych swoj¹ treœci¹ kosztów dzia³añ marketingowych. Aby zatem móc prawid³owo sklasyfikowaæ koszty marketingu, nale¿y poszerzyæ plan kont o ewidencjê pozabilansow¹, która pozwoli³aby na wyodrêbnienie kosztów wszystkich dzia³añ marketingowych w przedsiêbiorstwie lub na tak¹ modyfikacjê planu kont, by pojawi³o siê konto obejmuj¹ce swoj¹ treœci¹ koszty marketingu (to rozwi¹zanie jest jednak nienajlepsze z uwagi na wystêpowanie dzia³añ marketingowych ewidencjonowanych poza krêgiem kosztów, jak wczeœniej wspomniane rabaty i bonifikaty). Takie rozwi¹zanie le¿y w zakresie decyzji indywidualnej ka¿dego podmiotu, dlatego te¿ analiza kosztów marketingu w ró¿nych podmiotach mo¿e nieco siê ró¿niæ. Okreœlenie, w jaki sposób przedsiêbiorstwa sobie radz¹ z tym problemem, powinno staæ siê przedmiotem przysz³ych badañ, które niew¹tpliwie nale¿a³oby podj¹æ..

(9) Identyfikacja kosztów dzia³añ marketingowych w zespo³ach kosztów. 157. Literatura Garbarski L., Rutkowski I., Wrzosek W., Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, PWE, Warszawa 1996. Naumiuk T., Koszty w rachunkowoœci finansowej, Infor, Warszawa 2000. Podstawy rachunkowoœci, pod red. K. Sawickiego, PWE, Warszawa 1998. Radawiecka E., Koszty w uk³adzie rodzajowym, a wynik finansowy w jednostkach o ró¿nym typie dzia³alnoœci [w:] Rachunkowoœæ podmiotów gospodarczych w XXI wieku, Uniwersytet £ódzki, Wydzia³ Zarz¹dzania, Katedra Rachunkowoœci, £ódŸ 2000. Ustawa o rachunkowoœci z dnia 29 wrzeœnia 1994 r., Dz.U. nr 121, poz. 591 z póŸn. zm. Wzorcowy wykaz kont z wyjaœnieniami i wykazem ksiêgowañ typowych operacji gospodarczych, „Rachunkowoœæ” 2001, numer specjalny.. Identifying Marketing-related Costs in Business Book-keeping carried out in companies allows for all incurred costs while doing business to be registered. This permits the analysis of varied types to be carried out including marketing costs whose analysis is, largely, made difficult. Whatever the method of costs registration adopted all accounts ought to be individually analyzed since there is no one method by which all marketing-related costs can be covered. Another impediment to analysis is the fact that some marketing activities are not entered as costs. The paper presents analyses of various accounts both by their types and for needs of calculations with marketing costs separated as well as examples of marketing activities that were not registered under these entries..

(10)