M ECH AN IKA TE OR E TYC Z N A I STOSOWAN A
3, 6 (1968)
R OZ WÓJ TEORII PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż ENIA W POLSCE W PIERWSZYM D ZIESIĘ CIOLECIU ISTN IEN IA P OLSKIEG O TOWARZYSTWA MECH AN IKI TEORETYCZN EJ
I STOSOWAN EJ 1958- 1967
MICHAŁ Ź Y C Z K O W S KI (KRAKÓW)
1. Uwagi ogólne
Zał oż one w roku 1958 Polskie Towarzystwo M echaniki Teoretycznej i Stosowanej
(PTM TS) znalazł o już od pierwszych chwil swego istnienia stosunkowo dobre warunki
rozwoju teorii plastycznoś ci, wytę ż enia i pokrewnych gał ę
zi nauki. Prace polskie z dzie-dziny wytę ż enia — zapoczą tkowane sł awną hipotezą HUBERA Z r. 1904 — był
y konty-nuowane już w okresie mię dzywojennym przez BU RZYŃ SKIEGO i KLĘ
BOWSKIEGO, a w po-wojennym gł ównie przez PEŁCZYŃ SKIEG
O ; trzeba podkreś lić, że w wielu krajach hipotezę
wytę ż eniow
ą BU RZ YŃ SKIEGO «odkrywano» niezależ ni
e dopiero p o drugiej wojnie ś wiatowej.
Prace te stanowił y podbudowę teorii plastycznoś ci i dogodny grunt dla rozwoju polskiej
szkoł y teorii plastycznoś ci, stworzonej przez OLSZAKA.
W roku 1958 istniał y już w Polsce dwa czasopisma naukowe, poś wię cone w cał oś ci
mechanice stosowanej (Archiwum M echaniki Stosowanej i Rozprawy Inż ynierskie), oraz
kilka innych czasopism, w których mechanika stosowana odgrywał a rolę pierwszoplanową .
W tak korzystnej sytuacji znajdował o się wtedy jedynie kilka pań st
w w skali ś wiatowej.
D ziesię ciolecie 1958- 1967 przyniosł o powstanie wielu nowych czasopism w róż
nych kra-jach , w tym również w P olsce: wobec utworzenia w roku 1963 organu P TM TS pod nazwą
M echanika Teoretyczna i Stosowana liczba czasopism z zakresu mechaniki zwię kszył a się
do trzech, co w dalszym cią gu pozwala n a utrzymanie się w czoł ówce ś wiatowej.
Sł absze warunki rozwoju miał y badan ia doś wiadczalne wobec trudnoś ci nie tylko
w zakresie aparatury, lecz również trudnoś ci materiał owych i sł abego zaplecza technicznego.
Brak był o również odpowiednich tradycji prowadzenia prac doś wiadczalnych. F akty
te musiał y się odbić n a osią gnię ciach w tym zakresie.
N a ogół m oż na powiedzieć, że dorobek dziesię ciolecia 1958- 1967 w zakresie teorii
plastycznoś ci, wytę ż enia i pokrewnych gał ę zi n auki dobrze zdyskontował omówioną
ko-rzystną sytuację w chwili począ tkowej. W pracy obecnej sklasyfikujemy i krótko omówimy
587 prac, opublikowanych przez autorów polskich w latach 1958- 1967; niektóre prace
był y publikowane kilkakrotnie ( n p. w róż nych ję
zykach) tak, że odpowiednia liczba publi-kacji przekracza 650. Przy ustalaniu wykazu prac starano się o kompletność w zakresie
teorii plastycznoś ci, wytę ż enia i zmę czenia m ateriał u; omówiono również te pozycje z nauk
362 M I C H AŁ Ż YC Z K O WSKI
pokrewnych (teoria oś rodków sypkich i spoistych, teoria ż elbetu), które wyraź nie ł ą czą
się z tematyką gł ówną . N iewą tpliwie jedn ak kompletność nie został a osią gnię ta — stanę ł y
tu n a przeszkodzie zarówno wyraź na niekompletność Polskiej Bibliografii Analitycznej
M echaniki (tylko okoł o 70% omówionych tu prac został o zrecenzowanych), jak i znaczna
liczba periodyków i wydawnictw nieperiodycznych, w których publikowano prace. Przyj-mują c szacunkowo ilość pominię tych prac n a 10% m oż na powiedzieć, że cał kowita liczba
prac wyraź ni
e przekracza 600 —jest to niewą tpliwie wię
cej niż opublikowano z tego zakre-su ogół em do roku 1957 wł ą cznie.
N a począ tku przytoczymy trochę
danych statystycznych. W pracy autora [586] omó-wiono w uję ciu statystycznym (w oparciu o dane czasopisma Refieratiwnyj Ż urnał )
, gł ówne
kierunki rozwojowe mechaniki ciał odkształ calnych w latach 1961- 1966 i udział
prac pols-kich w latach 1965 i 1966. Obecnie ograniczymy się do oś miu najbardziej interesują cych
nas dział ów Refieratiwnogo Ż urnał a
, uzupeł niają c jedn ak dane za rok 1967.
Tablica 1. U dział prac polskich w poszczególnych dyscyplinach teorii plastycznoś ci i wytę ż enia w latach 1965- 1967 (wedł ug R efieratiwnogo Ż u rn ał a)
D yscyplina ^ v . _ 1, Teoria plastycza. (zagadn . ogóln e i zastos. kon str.) 2. Technologiczne Zag. teorii plastycZn. 3. D yn am iczn e zagadn . teorii plastycznoś ci 4. Wytę ż enie, pę kan ie
5. Wytrzym . stat. i u daro -wa, wytę ż enie 6. Z m ę czenie
m ateriał ów
7. Wytrzym . w podwyż sz. tem peraturach i. Wł asnoś ci m e d ia n .
m ateriał ów Ogół em .1965
a
gó łe i o 443 185 109 123 431 285 181 449 2206 o ls k P< 42 5 8 2 10 17 0 10 94 % 9,5 2,7 7,3 1,6 2,3 6,0 0,0 2,2 4,26 S go łe o 483 187 134 168 347 275 162 380 2136 1966 (U o ls k P i 28 4 11 3 8 14 0 9 77 % 5,8 2,1 8,2 1,8 2,3 5,1 0,0 2,4 3,60 1967 & go łe o 546 322 162 182 420 310 179 532 2653 o o ls k P . 36 9 16 2 10 5 1 17 96 /o 6,6 2,8 9,9 1,1 2,4 1,6 0,6 3,2 3,62 Trzy S g o łe j o 1472 694 405 473 1198 870 522 1361 6995 lata razem o o ls k p< 106 18 35 7 28 36 1 36 267 % 7,2 2,6 8,6 1,5 2,3 4,1 0,2 2,6 3,82Wyniki zestawienia podaje tablica 1. Jak widać, w rocznikach 1965- 1967 Refieratiwnyj
Ż urna
ł omówił w oś miu interesują cych nas dział ach ogół em 6995 prac, w tym 267 polskich;
udział prac polskich wynosi wię c 3,82% i jest zbliż ony do obliczonego w pracy [586] ś
red-niego udział u w skali cał ej mechaniki ciał odkształ calnych. D la poszczególnych dział ów
wedł ug Refieratiwnogo Ż urnała udział ten jest jedn ak bardzo róż n y: od 8,6% w dziale
dynamicznych zagadnień teorii plastycznoś
ci i 7,2% w dziale zagadnień ogólnych i zasto-ROZWÓJ TEORII PLASTYCZNOŚ CI I WYTĘ Ż ENIA W POLSCE 363
sowań konstrukcyjnych teorii plastycznoś ci, aż do 0,2% w dziale badań wł asnoś
ci materia-ł ów w podwyż szonych tem
peraturach (w tym ostatnim dziale w trzech rocznikach skla-syfikowano tylko jedn ą pracę polską ). Tak wię c, w zakresie dyscyplin doś wiadczalnych
sytuacja nasza przedstawia się znacznie gorzej niż w dyscyplinach teoretycznych. Ogólną
sytuację moż na jedn ak uważ ać za wyraź nie pozytywną .
N ajwię cej spoś ród omawianych prac opublikowano w Serii N
auk Technicznych Biu-letynu P AN (111), dalej w Archiwum M echaniki Stosowanej (72), Rozprawach Inż yniers
-kich (69) i Archiwum Inż ynierii Lą dowej (35). W utworzonym w roku 1963 organie PTM TS
— M echanika Teoretyczna i Stosowana — opublikowano 20 prac z omawianego zakresu,
co należy ocenić pozytywnie. Osobno należy podkreś
lić opublikowanie 88 prac w wydaw-nictwach zagranicznych blisko 20 krajów; najwię cej prac polskich z omawianego zakresu
ukazał o się w I n tern ation al Journ al of Solids and Structures (6), Acta M
echanica i Inter-n atioechanica i Inter-n al Jourechanica i Inter-n al of N oechanica i Inter-n - Liechanica i Inter-n ear M echaechanica i Inter-nics (po 4). Liczba ksią ż ek
, broszur i skryptów
poś wię conych w cał oś ci lub czę ś ci omawianej tematyce wynosi 27, z tego kilka przetł
uma-czonych n a ję zyki obce.
Przejdziemy obecnie do klasyfikacji i krótkiego omówienia poszczególnych prac. Kla-syfikacja bę dzie nieco bardziej szczegół owa od stosowanej w Refieratiwnom Ż urnale
.
2. Podstawy teorii plastycznoś ci
W dziale tym sklasyfikujemy ł ą cznie 45 prac; ponieważ jedn ak szczególnie rozwinę ł a
się w Polsce teoria plastycznoś ci ciał niejednorodnych, wię c poś wię conych tej teorii 20 prac
wyodrę bnimy w osobny podpun kt.
2.1. Zagadnienia ogólne. Z zakresu teorii plastycznoś ci opublikowano w Polsce kilka
monografii i podrę czników. Skrypt [328] pod redakcją OLSZAKA i SAWCZUKA, wydany
dla potrzeb uczestników konferencji szkoleniowych P AN w Jabł onnie, stanowił bazę
wy-dania ksią ż koweg
o znacznie poszerzonej pracy zbiorowej o charakterze monograficznym
[315] pod redakcją OLSZAKA, PERZYN Y i SAWCZU KA; obecnie znajdują się w druku tł
uma-czenia angielskie i rum uń ski
e tej pozycji. N owoczesne kierunki rozwoju teorii plastycznoś ci
omówiono w monografii OLSZAKA, M R OZ A i PERZYN Y [307]; oryginalne wydanie angielskie
został o przetł umaczone n a ję zyki: rosyjski i czeski. Wiele uwagi poś wię
cono teorii plas-tycznoś ci w skrypcie WALCZAKA [508]; okoł o 100 zadań z teorii plascono teorii plas-tycznoś
ci wraz z krót-kimi wprowadzeniami i przewodnikiem bibliograficznym moż na znaleźć w pracy KRZYSIA
i Ż YCZKOWSKIEGO [166].
Ogólną postać zwią zków fizycznych teorii plastycznoś ci badał M róz [236, 238, 239, 240,
243], proponują c pewne zwią zki nieliniowe i niestowarzyszone prawa pł ynię
cia plastycz-nego. Koncepcji n aroża plastycznego poś wię cona jest praca OLSZAKA [303]. D oborowi
nieustalonych ukł adów odniesienia w teorii plastycznoś ci poś wię cono pracę OLSZAKA
i URBAN OWSKIEG O [332]. P roblem em naprę ż
eń momentowych (Cosseratów) w teorii plas-tycznoś ci zajmował się SAWC Z U K [454].
Pewną analizę warun ków plastycznoś ci przeprowadził TYCHOWSKI [505], a równań
odkształ ceniowej teorii plastycznoś ci — WU SATOWSKI i RYTEL [555]. WASZCZYSZYN i Ż
ych przez siebie wzorów aproksymacyjnych na pier-364 MICHAŁ Ż YCZKOWSKI
wiastki równań trzeciego stopnia, wyrazili w pracy [518] warunek plastycznoś
ci Tresci-G uesta w funkcji sześ ciu skł adowych stanu naprę ż enia. ROci Tresci-G OZIŃ SK
I [418] badał zakres
stosowalnoś ci hipotezy H aara- K arm an a.
Zastosowaniu ogólnych metod teorii plastycznoś ci do obliczeń konstrukcji inż ynierskich
wiele uwagi poś wię cili OLfZAK [289, 290, 293, 297, 301] oraz SAWC Z U
K [447, 452]. Przysto-sowaniem się konstrukcji sprę ż ysto- plastycznych do zadanego program
u zmiennych w cza-sie obcią ż eń zajmował się KÓN I G [151]. Wiele uwagi poś wię cono obcią ż eniom zł oż ony
m
w teorii plastycznoś ci; praca przeglą dowa Ż YCZKOWSKIEGO [587] omawia osią gnię cia nauki
ś wiatowej w tym zakresie ze szczególnym uwzglę dnieniem prac polskich.
2.2. Teoria niejednorodnoś c
i plastycznej. Teoria niejednorodnoś ci plastycznej, zapoczą
tko-wana pracami OLSZAKA, rozwijał a się w Polsce od roku 1954. Pierwszy okres rozwoju został
podsumowany n a sympozjum I U TAM «N on- homogeneity in elasticity and plasticity»,
które odbył o się w Warszawie w roku 1958. G ł ówny referat przeglą dowy wygł osili OLSZ AK
i U RBAN OWSKI [333]. Póź niejsz
e opracowania monograficzne dotyczą ciał
o niejednorod-noś ci cią gł ej (OLSZAK, RYCH LEWSKI, U RBAN OWSKI [320]) i skokowej (RYC H LEWSKI [431]).
Podstawowym problemom teorii ciał plastycznych niejednorodnych poś wię cone są
prace OLSZAKA i U RBAN OWSKIEG O [331,334,335]; ogólnym zastosowaniom inż ynierskim —
prace OLSZAKA [291, 292, 300]. OLSZAK i PERZYN A sformuł owali zasady wariacyjne w teorii
plastycznoś ci oś rodków niejednorodnych [310] i zbadali zakres ich stosowalnoś ci [311].
OLSZ AK i RYCH LEWSKI badali w pracy [317] wpł yw niejednorodnoś ci n a począ
tek uplas-tycznienia ciał a. D alsze prace w tym kierunku prowadzili RYCH LEWSKI [430] i OSTROWSKA
[361] badają c moż noś
ć uplastycznienia ciał a niejednorodnego pod dział aniem ciś nienia
hydrostatycznego. RYCH LEWSKI [422, 423] oraz RYCH LEWSKI i OSTROWSKA [436] zaję li się
przypadkiem bardzo mał ej niejednorodnoś ci plastycznej i oceną poprawnoś ci sformuł owania
zagadnień teorii plastycznoś ci ciał jednorodnych z pun ktu widzenia przejś cia granicznego
od ciał niejednorodnych. Problem skokowej niejednorodnoś ci plastycznej sformuł ował
RYCH LEWSKI W pracy [424] i szeroko rozwiną ł
we wspomnianym już opracowaniu mono-graficznym [431].
3. Zastosowania konstrukcyjne teorii plastycznoś ci
W tym najbogatszym dziale sklasyfikujemy ogół em 164 prace. D la ł atwiejszego ich
omówienia dokonamy dalszego podział u n a 5 podpun któw.
3.1. Prę ty, belki, ustroje prę towe. Odkształ ceniom plastycznym belek i prę tów poś wię cono
48 prac (oprócz omówionych oddzielnie prac n ad statecznoś cią ).
SZCZEPIŃ SK
I [486] podał przeglą d prac dotyczą cych noś noś c
i granicznej elementów
rozcią ganych z karbem. Ten sam autor wraz z MIASTKOWSKIM [495, 496] badał doś
wiad-czalnie noś ność prę tów pł askich z karbam i; D IETRICH [47] analizował n
a drodze teore-tycznej i doś wiadczalnej przypadek pł askich karbów niesymetrycznych. Karby osiowo-
sy-metryczne był y rozpatrywane w pracy SZCZEPIŃ SKIEG O, D IETRICH A, DRESCHERA i M IAST-KOWSKIEGO [494].
Plastycznym skrę caniem prę tów zajmowali się G ALOS, Ż YCZKOWSKI i RYCH LEWSKI.
R O Z W Ó J TE OR I I PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż EN IA W P OLSCE 365
noś ność graniczną prę tów skrę canych; Ż YCZKOWSKI [583] podał rozwią
zania kilku przy-padków szczególnych (elipsa, cykloida, prę t z wcię ciem kolistym itp). G ALOS [79] uogólnił
poprzednie rozważ ania n
a przypadek dowolnej anizotropii plastycznej oraz niejednorod-noś ci zależ nej od odległ oś ci od kon turu. RYCH LEWSKI [426] zastosował szeregi potę gowe do
analizy noś noś c
i granicznej prę tów o niejednorodnoś ci cią gł ej; natomiast w pracach [428]
i [429] podał teorię skrę cania plastycznego prę tów o niejednorodnoś
ci skokowej i zanali-zował szczegół owo przypadek niejednorodnego prę ta o przekroju prostoką tnym.
ORKISZ zapropon ował m etodę zastę
pczych przekrojów wielopunktowych do oblicza-nia sprę ż ysto- plastycznych ugię ć belek o dowolnym przekroju [343, 344, 345]. M etodę tę
wykorzystali O R K I SZ i Ż YCZ KOWSKI do obliczania mał ych [355] i skoń czonyc
h [356] ugię ć
belek statycznie wyznaczalnych o nierozcią gliwej osi, OR KI
SZ do obliczania belek statycz-nie niewyznaczalnych [346] i o niewielkiej krzywiź ni
e - pierwotnej [352], a WASZCZYSZYN
do obliczania skoń czonyc
h ugię ć sprę ż ysto- plastycznych przy uwzglę dnieniu rozcią gliwoś ci
osi [515]. WASZ C Z YSZ YN i Ż YCZ KOWSKI [517] podali ś cisłe rozwią zanie problemu skoń czo
-nych ugię ć belek o przekroju prostoką tnym przy uwzglę dnieniu rozcią gliwoś
ci osi. WASZ-CZYSZYN badał ugię cia sprę ż ysto- plastyczne belek n a podporach nieprzesuwnych na drodze
teoretycznej [512, 513] i doś wiadczalnej [514]. Zginanie ukoś ne rozważ al
i BRÓDKA [25]
i JAKU BOWICZ [89].Wiele uwagi poś wię cono obcią ż eniom zł oż ony
m prę tów. Przypadek noś noś c
i granicz-nej przy rozcią ganiu ze zginaniem prę ta o dowolnym.przekroju rozważ ał Ż YCZKOWSKI [585],
stosują c dział ania n a uogólnionych szeregach potę gowych [584] i zaproponowaną w pracy
/ [581] aproksymację jedn okrotn ie optymalną . WN U K rozważ ał jednoczesne rozcią ganie ze
skrę caniem prę tów o dowolnym przekroju, w zakresie czysto plastycznym [540, 541, 542,
544, 545], oraz sprę ż ysto- plastyczny
m [543]. Wpł yw skrę cania na wtórne rozcią ganie stali
badał Ż U CH OWSKI [573]. PIECH N IK i Ż
YCZKOWSKI [397, 398] podali równanie krzywej gra-nicznej dla jednoczesnego zginania ze skrę caniem prę ta o przekroju koł owym, natomiast.
BRÓD KA [27] rozważ ał prę t o przekroju dwuteowym.
Teorii noś noś c
i granicznej ł uków poś wię cona jest praca M . JANASA [96] o charakterze
czę ś ciowo monograficznym, oraz prace OLSZAKA [296], SAWCZU KA i M . JAN ASA [458]
i M ROWC A [226]; trzy ostatnie prace dotyczą ł uków o niejednorodnoś ci podł uż
nej lub po-przecznej.
U strojom prę towym statycznie niewyznaczalnym poś wię cone są
prace OLSZAKA i SAW-CZU KA [324] (ogólna analiza ustrojów niejednorodnych), BOGUCKIEGO [16] (projektowanie
kratownic), M . JAN ASA [93] (przekrycia walcowe) oraz [94] (ruszt przy duż ych ugię ciach).
P raca SAWCZU KA O charakterze czę ś ciowo monograficznym [451] dotyczy noś noś c
i gra-nicznej ram pł askich. KASIŃ SK
I W pracy [121] opisuje elektryczny analog do metody plas-tycznego wyrównania m om en tów.
3.2. Zagadnienia płaskie. W rozdziale tym sklasyfikujemy 31 prac, oprócz omówionych
póź niej w dziale zastosowań technologicznych. Rozwią zywaniu pł askich zagadnień teorii
plastycznoś ci za pomocą szeregów poś wię cone są prace SZCZEPIŃ SKIEG
O [475], KOMLJENO-VIĆA i RYCHLEWSKIEG O [146] oraz PIELORZ [399,400]. Współ rzę dne nieortogonalne stosował
Z AWID Z KI [570]. AR C I SZ [1] badał a szczególne typy linii niecią gł oś ci w przypadku pł askiego
stanu odkształ cenia. P rzypadkom koł owo- symetrycznym poś wię cone są prace Ż YCZKOW
-366 MICH AŁ Ż YCZKOWSKI
SKIEGO [575] (materiał idealnie plastyczny), SZCZEPIŃ SKIEGO [480] (wzmocnienie plastyczne),
oraz WILMAŃ SKIEG
O [532] (pierś cień pod dział aniem pola temperatury).
Ogólnym problem om pł askim niejednorodnych oś rodków plastycznych poś wię cone
są prace OLSZAKA i U RBAN OWSKIEG O [330], OLSZAKA, PERZYN Y i SZYMAŃ SKIEGO [316], oraz OLSZAKA i RYCH LEWSKIEG O [318, 319]. Z AWI D Z K I [569] badał zwią zki, zachodzą ce w tym
przypadku wzdł uż charakterystyk. RYCH LEWSKI [432] poddał szczegół
owej analizie przy-padek niejednorodnoś ci skokowej.
Kilka prac poś wię cono problemowi nieograniczonego pł askiego klin a: SAWCZU KA
[446], OSTROWSKIEJ [360] i RYCH LEWSKIEG O [425]. N AJAR , RYCH LEWSKI i SZ AP IRO [268]
zwrócili uwagę na pewien paradoks przy okreś laniu noś noś c
i granicznej klina. OSTROWSKA
[362] badał apewien problem wciskania stempla w oś rodek plastyczny. Z
ginaniu wycinka nie-jednorodnego pierś cienia koł owego poś wię cone są prace OLSZAKA i ZAHORSKIEG O [336, 337].
Wiele uwagi poś wię cono zastosowaniu metody inwersji w teorii plastycznoś ci oś
rod-ków jednorodnych i niejednorodnych i obliczaniu za jej pomocą niewspół ś rodkowych
pierś
cieni i cylindrów. Obok prac OLSZAKA O charakterze ogólnym [286, 299], należy wy-mienić prace OLSZAKA [294], OLSZAKA i ZAH OXSKIEG O dotyczą ce cylindrów [338, 339, 340,
341, 342] oraz pracę OLSZAKA i M R O Z A [306] poś wię coną obliczaniu sprę ż ysto- plastycznych
mimoś rodowych pierś cieni.
3.3. Teoria piyt. W rozdziale tym omówimy 7 prac podają
cych ogólne metody oblicza-nia pł yt i powł ok oraz 25 prac z zakresu teorii pł yt.
Ogólnej teorii noś noś c
i granicznej anizotropowych i niejednorodnych pł yt i powł ok
poś wię cone są prace OLSZAKA [287], OLSZAKA i SAWC Z U KA [322,323], SAWC Z U KA [450] oraz SANKARANARAYANANA i OLSZAKA [444]. RYCH LEWSKI i SZ AP I R O przedstawili obszerną pracę
przeglą dową [437] n a VI Wszechzwią zkowej Konferencji Teorii Pł yt i P owł ok w Baku.
K Ó N I G [150] zajmował się obliczeniem odkształ ceń pł yt i powł
ok w oparciu o niestowarzy-szone prawa pł ynię cia plastycznego.
Teorii noś noś c
i granicznej pł yt poś wię
cono kilka opracowań monograficznych, z któ-rych należy wymienić przede wszystkim obszerną monografię SAWCZU KA i JAEGERA [457],
oraz dwa mniejsze opracowania N IEPOSTYN A [273,274]. Ogólnym sformuł
owaniem warun-ków plastycznoś ci dla pł yt zają ł się SAWC Z U K [453]; SAWCZU K i D U SZ EK [455] uwzglę dnili
wpł yw ś cinania n a stan graniczny. Ż YCZ KOWSKI [574] badał wpł yw ś ciś liwoś c
i materiał u
na rozkł ad naprę ż eń w pł ytach czę ś ciowo uplastycznionych. N IEP OSTYN [275] podał ogólną
metodę obliczania noś noś c
i granicznej pł yt przy wykorzystaniu trajektorii momentów
gł ównych.
OLSZAK i M U RZEWSKI [308, 309, 250] badali sprę ż ysto- plastyczne ugię
cia niejedno-rodnych pł yt koł owych i pierś cieniowych.
WASZ CZ YSZ YN [516] wyprowadził równania ugię ć skoń czonyc
h o duż ej dokł adnoś ci
i uzyskał niektóre rozwią zania na drodze numerycznej. Skoń czone ugię cia sprę ż ysto- plas
-tycznych membran koł owych rozważ ali BYCHAWSKI i KOP ECKI [42]. N oś n ość graniczną
pł yt koł owych i pierś cieniowych badali M R Ó Z i SAWC Z U K [244] oraz N I E P OSTYN [270,272].
K Ó N I G i RYCH LEWSKI [152] rozważ ali noś ność pł yt koł owych o skokowej niejednorodnoś ci,
a Z AWI D Z K I i SAWC Z U K [571] — pł yt wzmocnionych wł óknem przy zachowaniu koł owej
symetrii.
R O Z W Ó J TEORII PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż EN IA W P OLSC E 367
P rzypadkam i mieszanych warunków brzegowych i podpór wewną trz pł yty zajmowali
się SAWC Z U K , M . JAN AS i Z AWI D Z K I [459], N I E P OSTYN [271] oraz M . JAN AS i SAWC Z U K [97].H EILPERN [87] rozważ ał noś ność pł yty koł owo- wspornikowej. SAWC Z U K [448] badał noś ność
graniczną stropów grzybkowych, a KWIECIŃ SK
I — noś ność ustrojów pł ytowo- ż ebrowych
na drodze teoretycznej [178, 179] i doś wiadczalnej [177].
3.4. Teoria powłok. D o rozdział u tego zaliczymy 44 prace, poś wię cone powł
okom cienko-i gruboś ciennym (naczyniom ciś nieniowym).
Przede wszystkim należy wymienić obszerną monografię OLSZAKA i SAWCZU KA [327]
oraz pracę przeglą dową tych samych autorów [461], przedstawioną na Ś wiatowe
j Kon-ferencji Konstrukcji P owł okowych w San F rancisco w 1962 roku. Okreś leniem powierzchni
granicznych dla przekroju powł oki zajmowali się SAWC Z U K i RYCH LEWSKI [462], SAWCZUK
i H OD G E jun . [456] (porównanie warunków plastycznoś ci H ubera- M isesa i Tresci- G uesta),
M R Ó Z [233] (powł oki o ortotropii technicznej), SAWC Z U K [449] (powł oki anizotropowe),
oraz M . JAN AS [95] (powł oki nie wykazują ce symetrii osiowej).
N oś ność graniczną niejednorodnychpowł ok walcowych badali OLSZAK i SAWCZU K [321,
325]. Obliczaniu odkształ ceń sprę ż ysto- plastycznych powł ok walcowych poś wię cona jest
praca KÓN I G A [149]. Wpł yw duż ych ugię ć n a noś ność graniczną powł ok walcowych badał a
D U SZ E K [54, 55, 56].N oś ność graniczną powł ok kulistych okreś lali M R Ó Z i Xu BIN G - YE [245]. MIOD U CH
OW-SKI [224] badał począ tek odkształ ceń plastycznych w powł oce kulistej pod dział
aniem ciś-n ieaniem ciś-n ia; BYCH AWSKI i KOP ECKI [41] — odkształ ceaniem ciś-nia sprę ż ysto- plastyczaniem ciś-ne, a D U SZ E K [57] —
noś ność graniczną przy duż ych ugię ciach. Sprę ż ysto- plastyczne odkształ cenia gruboś
cien-nej powł oki kulistej p o d dział aniem pola temperatury analizowali ROG OZIŃ SK
I [417] i RA-N IECKI [409, 411, 412].
P owł okom helikoidalnym i zbrojonym spiralnie poś wię cone są prace RYCHLEWSKIEG O
[427, 433].
Orkisz wyprowadził podstawowe równania i podał rozwią
zania numeryczne dla osio-wo- symetrycznych wiotkich powł ok przy uwzglę dnieniu skoń czonyc
h odkształ
ceń; omó-wiono ogólnie w oparciu o teorię odkształ ceniową proces obcią ż ania [349, 350, 351], powł
o-ki stoż kow
e [348], proces odcią ż
ania [347], przypadek ortotropii [353], wreszcie zastoso-wan o teorię pł ynię cia plastycznego [354].
Poś wię cona obliczeniu rurocią gów ksią ż ka SILBERRINGA [467] uwzglę dnia najprostsze
przypadki obliczeń w oparciu o teorię plastycznoś ci. Począ tek uplastycznienia rurocią gu
gruboś ciennego poddan ego jednocześ nie ciś nieniu wewnę trznemu i zginanm, omawia
pracaM ROwcA i Ż YCZ KOWSKIEGO [228]; M R O WI E Ć [227] podał dla analogicznie obcią ż oneg
o
rurocią gu cienkoś ciennego statycznie dopuszczalne pole naprę ż eń w stanie granicznym,
a w oparciu o to pole wyprowadzono w pracy M R OWCA i Ż YCZKOWSKIEGO [229] odpowiednie
krzywe graniczne. N oś noś c
i granicznej gruboś ciennych naczyń ciś nieniowych poś wię cone
są prace KLEBOWSKIEG O i RŻ YSKO [129], RŻ YSKO [441, 442] oraz JARECKIEGO [99]. Ż YC
Z-KOWSKI [582] oraz G ALOS i Ż YCZ KOWSKI [81] badali wytrzymał ość i odkształ cenia plastyczne
zbiorników warstwowych roztł aczanych, KLĘ BOWSKI i U RBAN
OWSKI [127,128] — zbior-ników owijanych taś mą .
368 MICH AŁ Ż YCZKOWSKI
N oś noś ci
ą graniczną przy obcią ż eniach wielokrotnie zł oż onych rur gruboś ciennych
zajmowali się SKRZYPEK i Ż YCZKOWSKI [469] (rozcią ganie, skrę canie, róż nica ciś nień) oraz
SKRZYPEK [468], który uwzglę dnił również sił y masowe zwią
zane z jednostajnym lub nie-jednostajnym wirowaniem rury.
3.5. Zagadnienia inne i zastosowania specjalne. Zaliczymy tu 9 prac, poś wię conych osiowo-
sy-metrycznym i przestrzennym stanom naprę ż enia oraz róż n orodn ym zastosowaniom.
M etodę graficznego rozwią zania zagadnień osiowo-
symetrycznych teorii plastycz-noś ci podał M R Ó Z [242], a wspólnie z KWASZCZYŃ SK
Ą [176] wykorzystał ją do analizy
ś ciskania krótkich prę tów walcowych. Peł ny cylinder wirują cy rozważ ał SZ C Z EP I Ń SK
I [491],
uwzglę dniają c wzmocnienia plastyczne. RYCH LEWSKI [434,435] badał począ tkowe pł ynię cie
plastyczne pół przestrzeni.
D ZIU N IKOWSKI [67] (wersja poprawiona [67b]) stosował równ an ia teorii plastycznoś ci
do analizy rozkł adu naprę ż eń w zł ożu solnym przy eksploatacji pionowymi kom oram i
cylindrycznymi. JAKUBOWICZ [90] badał noś ność graniczną koł nierzy rur, a wraz z K Ł U
-SEM [91]—• wpł yw wstę pnych odkształ ceń plastycznych na sztywność zginania kolan a
rurowego. KMIECIK i MAJEWSKI [141] stosowali metody teorii plastycznoś
ci w zagadnie-niach budowy okrę tów.
4. Zastosowania technologiczne teorii plastycznoś ci
D o dział u zastosowań technologicznych zaliczymy 49 prac. Ksią ż ki M ARCIN IAKA [207]
i SZCZEPIŃ SKIEGO [483, 493] stanowią obszerne uję
cia monograficzne zagadnienia; z opra-cowań o charakterze ogólnym wypada również wymienić dwie prace przeglą dowe SZ C Z
E-PIŃ SKIEG
O [478, 488]. Wskaź nikom technologicznej plastycznoś ci m ateriał u poś wię cona
jest praca PEŁCZYŃ SKIEG
O [367].
Klasyfikację procesów cią gnienia podaje praca WAN TUCHOWSKIEG O [509]. M . JAN AS [92]
wyprowadził pół empiryczne wzory n a sił ę cią gnienia; KOWALCZYK [158] zajmował się
okreś leniem wielkoś ci przeciwcią gu, zapewniają cego minimalną sił ę cią gnienia. Wpł yw
efektów dynamicznych (lepkoś ć, wzrost granicy plastycznoś ci, sił y bezwł adnoś ci) n
a prze-bieg procesów cią gnienia badał SZ C Z EP IŃ SK
I [485]. P roblem pę kan ia prę
tów przy plastycz-nym wyciskaniu analizuje praca PEŁCZYŃ SKIEGO [368], a pę
kania rur w procesie przepy-chania praca D OBRU CKIEG O, M I G D Y i SIUDMAKA [48]. SCH N EID ER [464] badał proces cią
g-nienia rur na korku, SCHN EIDER i KOWALC Z YK [465] — proces cią gnienia profili okrą gł ych.
Technologicznemu gię ciu blach poś wię cone są prace M AR C I N I AKA [203], KLEPACZKI,
LITOŃ SKIEGO i MARCIN IAKA [130,137, 139] oraz M I ASTKOWSKI EG O [221]. M AR C I N I AK [201]
uwzglę dniał wpł yw sił y osiowej; R U T [421] opisuje proces spę
czania z równoczesnym wy-ginaniem. Obszerna praca ROMANOWSKIEGO [419] omawia m etody gię cia kształ towników
z blach. KU N ZEN D ORF [175] podał metodę obliczenia oporów tarcia gię tej rury o trzpień,
M AR C I N I AK [209] analizował proces kształ towania stoż kowych obrzeży rur.
Wpł yw wł asnoś ci materiał u n a tł oczność blach badał M AR C I N I AK [205, 211]. Ogólnej
analizie procesów tł oczenia i obcią gania poś wię cone są prace M AR C I N I AKA [199, 202, 204]
i SZCZEPIŃ SKIEGO [474, 476, 477, 479, 482]. Proces tł oczenia elementów osiowo-
symetrycz-R O Z WÓ J TE Osymetrycz-R I I PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż EN IA W P OLSC E 369
nych z otworem analizował M ARCTN IAK [208]; pę kaniu blachy podczas procesu tł oczenia
poś wię cone są prace M AR C I N I AK A [210] oraz MARCIN IAKA i KU CZYŃ SKIEG
O [216]. KOSIE-WICZ [154] podał klasyfikację operacji tł oczenia czę ś ci samochodowych oraz w pracy [155]
badał param etry procesu gł ę bokiego wytł aczania. Tł oczeniem hydraulicznym zajmował
się WIŚ N IEWSKI [533]. TYCH OWSKI okreś lił w pracy [506] sił y w procesie przewijania wytł
o-czek.
SZ C Z EP IŃ SK
I [489] analizował wciskanie w blok materiał u dwóch przeciwległ ych stempli,
modelują c w ten sposób problem plastycznego cię cia metalu.
Procesowi walcowania n a zimno i n a gorą co poś wię cone są teoretyczne i doś wiadczalne
prace WU SATOWSKIF G O [550] oraz tego samego autora wraz z współ pracownikami: H OD
ERNYM [551], KRYWU LTEM [552], KUSCHKĄ [553] i LENARTEM [554], jak również prace KON
-CEWICZA [148] oraz WOSIEKA i LESKIEWICZA [548].
5. Problemy dynamiczne teorii plastycznoś ci
Jak wynika z tablicy 1, w dziale problemów dynamicznych teorii plastycznoś ci —
ł ą cznie z teorią lepkoplastycznoś ci — udział procentowy prac polskich jest najwyż sz
y (spoś-ród omawianych obecnie dyscyplin). W dziale tym sklasyfikujemy 38 prac, a w pokrewnym
dziale lepkoplastycznoś ci — 46 prac; liczby te nie odbiegają specjalnie od iloś
ci prac w in-nych dyscyplinach, ale ogólny dorobek ś wiatow
y jest n a tym polu znacznie mniejszy.
N ajwię ksza liczba prac poś wię cona jest teorii fal sprę ż ysto- plastycznych. F ale obcią ż e
-nia badał KALISKI uwzglę dniają c ortotropię materiał
u [105] oraz obecność pola magne-tycznego [106], WŁOD ARCZYK [535, 538, 539] — fale przy krzywoliniowej charakterystyce
materiał u, KALISKI, N OWACKI i WŁOD ARCZYK [118] — fale uderzeniowe przy sztywnym
obcią ż eniu; OSIECKI [359] zajmował się falami wywoł anymi przez obcią ż eni
e periodycznie
zmienne. Szczególną uwagę poś wię cił KALISKI falom obcią ż enia, analizują c je pod zał oż
e-niem sztywnej charakterystyki odcią ż ania; praca wspólna z OSIECKIM [112] podaje ogólne
podstawy teorii, a prace nastę pne dotyczą fal w polu magnetycznym [107], w oś rodku
warstwowym [108], fal cylindrycznych [109], skrę tnych [110] i kulistych [111], F ale sprę
-ż ysto- plastyczne w oś rodkach niejednorodnych badali: P ERZ YN A [377,378,379], G U TOWSKI,
KALISKI i OSIECKI [85], O I E C K I [357] oraz WŁ OD AR C Z YK [536]. Problem odbicia się
fal w cia-ł ach sprę ż ysto- plastycznych by fal w cia-ł przedmiotem prac KALISKIEG O i WŁOD ARCZYKA [115,116],
0?I E ; K I E G O [358]iWŁODARCZYKA [534]. F ale termoplastyczne rozważ ał RAN IECKI [408,410].
D rgan iom samowzbudnym powł ok niesprę ż ystych poś wię cone są prace D Ż YG AD ŁO i K
A-LISKIEG O [69, 70].N oś noś c
i granicznej konstrukcji pod dział aniem obcią ż eń dynamicznych poś wię cone
są prace M R O Z A [231] (pł yty pierś cieniowe), P ERZ YN Y [375] (pł yty koł
owe), SANKARANARAYANANA i SAWCZUKA [445] (ortotropowe pł yty koł owe i powł oki walcowe) oraz SZ C Z E
-PIŃ SKIEGO [484] (powł oki kuliste). D ynamiczną wytrzymał ość poł ą czeń gwintowych badali
KLEPACZKO i WAKALSKI [140], a ROM AN OWSKI zajmował się dynamicznymi procesami
formowania metali [420].
D ynamiczne efekty przy przepł ywach oś rodków idealnie plastycznych badał N AJAR
[265, 266, 267].
370 MICH AŁ Ż YCZKOWSKI
6. Teoria lepkoplastycznoś ci
D ział ten zalicza się raczej do reoł ogii, jedn ak poś wię cimy mu tutaj parę wierszy z uwagi
na podobień stw
o metod i problematyki.
Zasadnicze osią gnię cia w dziedzinie lepkoplastycznoś ci został y podsum owan e w m
o-nografii PERZYN Y [388] oraz jego pracach przeglą dowych [385, 389]. Problemowi równań
konstytutywnych teorii lepkoplastycznoś ci poś wię cone są prace OLSZAKA i P ERZ YN Y [313,
314], P ER Z YN Y [382, 383, 384, 387, 390], OLSZ AKA [304], PERZYN Y i T. WIERZBICKIEG O [395]
oraz PERZYNY i WOJN O [396]. M oż na t u również zaliczyć koncepcję dynamicznej teorii
plastycznoś ci MADEJSKIEGO [195], zilustrowaną n a przykł adzie gruboś ciennej powł oki
kulistej [196].
Problemowi rozprzestrzeniania się fal w lepkoplastycznych prę tach i belkach poś
więcone są prace BEJD Y [7, 9, 10, 11], BEJD Y i T. WIERZ BICKIEG O [12], KALISKIEG O i WŁ O
-DARCZYKA [117] oraz WŁOD ARCZYKA [537]. Ogólne przypadki rozprzestrzeniania się fal
w lepkoplastycznych oś
rodkach jednorodnych i niejednorodnych badali OLSZAK i PERZY-NA [312], PERZYN A [336, 380, 381, 386], PERZYN A i BEJD A [391], P ERZ YN A i P I ELOR Z [392,
393, 394], BEJD A [8], N OWAC KI [277] oraz T. WIERZBICKI i LEE [528].
Obcią ż eniami udarowymi w lepkoplastycznoś ci zajmował się T. WI ER Z BI C KI [519- 527];
N OWACKI analizował problemy udarów cieplnych [278, 279]. N AJAR [264] uwzglę dniał
efekty dynamiczne w problemach przepł ywów lepkoplastycznych.
7. Stateczność w zakresie sprę ż ysto- plastyczny
m
W rozdziale tym omówimy 26 prac o bardzo róż n orodn ym charakterze.
Obszerna monografia N ALESZKIEWICZA [269] poś wię ca wiele uwagi wyboczeniu sprę
-ż ysto- plastycznemu. Podstawowe koncepcje sprę -ż ysto- plastyczneg
o wyboczenia prę tów
analizował MROMLIŃ SK
I [225]. Wpł yw lokalnego osł abienia prę ta n a sił ę krytyczną
okreś-lili WN U K i Ż YCZKOWSKI [547]. Wpł yw naprę ż eń spawalniczych badał AU G U STYN [2, 3].
Wyboczeniu niesprę ż ystemu prę ta pod dział aniem krótkotrwał ego obcią ż enia poś wię cona
jest praca KORDECKIEG O [153]. D oś wiadczalną analizę statecznoś ci prę
tów ze stopów alu-miniowych przedstawili w pracy [43] D ACKO i RYBAK. Wprowadzenie bezpoś
redniego wy-miarowania prę tów ś ciskanych do Polskich N orm zapropon ował w pracy [576] Ż YC
Z-KOWSKI.
Stateczność prę tów cienkoś ciennych poza granicą sprę ż ystoś c
i rozważ ał BRÓD KA [24,
26]. KOZŁOWSKI przedstawił w pracy [160] wyniki badań doś wiadczalnych n ad niesprę
-ż ysty
m zwichrzeniem belek. G AJEWSKI i Ż YCZKOWSKI zastosowali w pracy [78] metodę
odwrotną do obliczania sprę ż ysto- plastyczneg
o wyboczenia pł yt o zmiennej gruboś ci.
Sprę ż ysto- plastycznemu wyboczeniu powł ok poś wię cono oddzielny rozdział w pracy
przeglą dowej N OWAKA i Ż YCZKOWSKIEGO [280]. Sprę ż ysto- plastyczną stateczność ukł adu
kratowego Misesa jako uproszczonego modelu powł oki badali LED ZIŃ SK
I i WASZCZYSZYN
[183]. P raca KLEP AC Z KI i KÓN I G A [136] podaje wyniki doś wiadczeń i pewną propozycję
uję cia analitycznego problemu noś noś c
i powł oki walcowej poddanej osiowemu ś ciskaniu
i ciś nieniu wewnę trznemu. Stateczność i noś ność graniczną powł ok walcowych ż
ebrowa-nych badał w pracach [253- 257] n a drodze teoretycznej i doś wiadczalnej M U R Z E WSK I .
R O Z W Ó J TEORII PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż EN IA W P OLSC E 371
Osobn o należy omówić problem utraty statecznoś ci przy rozcią ganiu w zakresie duż ych
odkształ ceń plastycznych. Pewne ogólne uję cie tej kwestii znajduje się
w pracach ZAHORSKIE-GO [557, 558]. U tratę statecznoś ci w trakcie rozcią gania pł yt i powł ok zwią
zanego z proce-sami technologicznymi ich kształ towania poddał szczegół owej analizie M ARCIN
IAK W pra-cach [200, 212, 214, 215].
8. O pt ym aln e kształ towanie w zakresie plastycznym
D o dział u optymalnego kształ towania w zakresie plastycznym zaliczymy 15 prac.
WASIUTYŃ SK
I i BRAN D T W obszernej pracy przeglą dowej [511] poś wię cają sporo uwagi
kształ towaniu z uwagi n a noś ność graniczną . Klasyfikację problemów kształ
towania po-dają w pracy [167] Krzyś i Ż yczkowski
. Ogólnym problemom teorii kształ towania z uwagi
n a noś ność graniczną poś wię cone są prace M R O Z A [234, 235].
Kształ towanie tarcz z warun ku wyrównania wytę ż enia omawia KAPKOWSKI [119, 120].
M etodę kształ towania parametrycznego elementów maszyn, wykorzystują cą statycznie
dopuszczalne pola naprę ż eń, zaproponował w pracy [487] SZCZEPIŃ SKI
, a nastę
pnie zasto-sował ją do kształ towania elementów o zł oż ony
m kształ cie [490].
M róz poś wię cił kilka prac optymalnemu kształ towaniu pł yt [230, 232, 241] i powł ok
obrotowo- symetrycznych [237].
Kształ
towanie parametryczne stanowi w istocie rzeczy problem nieliniowego progra-m owania; pewną ogólną towanie parametryczne stanowi w istocie rzeczy problem nieliniowego progra-metodę rozwią zywania probletowanie parametryczne stanowi w istocie rzeczy problem nieliniowego progra-mów tego typu zaproponowali
K R Z YŚ i Ż YC Z KOWSKI [168]. K R Z YŚ zastosował tę metodę w pracy [164] do optymalnego
ukształ towania skrzynkowego przekroju belki zginanej przy uwzglę
dnieniu warunków sta-tecznoś ci w zakresie sprę ż ysto- plastycznym. Wreszcie w pracy [165] KR Z YŚ okreś lił n a
drodze rachunku wariacyjnego optymalny kształ t cienkoś ciennego prę ta osiowo ś ciskanego
przy uwzglę dnieniu podwójnego warunku statecznoś ci w zakresie sprę ż ysto- plastycznym:
warunku statecznoś ci prę ta jako cał oś ci i statecznoś ci ś cianki.
9. Wytę ż en ie, pę kanie, bezpieczeń stwo konstrukcji
D o dział u wytę ż enia, który posiada w Polsce bogatą tradycję
, zaliczymy 54 prace z dzie-dziny hipotez wytę ż eniowych, teorii pę kania i współ czynnika bezpieczeń stwa
.
Rys historyczny i pewne ogólne rozważ ania n a temat wytę ż eni
a materiał u podają prace
KLEBOWSKIEG O [126] oraz PEŁCZYŃ SKIEGO [365, 371, 372, 373]. ZAPAŁOWICZ przedstawił
w pracy [564] pewną propozycję interpretacji graficznej poszczególnych hipotez. Ż
YCZ-KOWSKI zapropon ował w pracy [577] pewną ocenę wytę ż enia materiał
u w stanach podkry-tycznych (bezpiecznych) przy nie- prostych procesach obcią ż ania; praca [579] poś wię cona
jest technice obliczeniowej i przykł adom obliczeń, a w pracach [578, 580] wprowadzono
poję cie wytę ż enia przekroju i wytę ż enia konstrukcji jako cał oś ci.
H ipotezę zł omu kruchego zaproponował w obszernej rozprawie [559] ZAKRZEWSKI,,
który nastę pnie w pracy z GABRYSZEWSKĄ [77] rozpatrzył szczegół
owo przypadek wszech-stronnego ś ciskania. KLEBOWSKI W pracy [125] naś wietlił kwestię stosowalnoś
ci nieco wcześ-niej sformuł owanej hipotezy ZAWAD ZKIEG O. Wyznaczeniu wytrzymał oś ci rozdzielczej;
372 M I C H AŁ Ż YCZ KOWSKI
materiał u poś wię cił sporo uwagi PEŁCZYŃ SK
I [370], kontynuują c prace nad zapropon owan ą
przez siebie w roku 1952 hipotezą wytę ż eniową, zaliczają cą się
do grupy hipotez miesza-nych. KON C EWI C Z badał w pracy [147] wpł yw temperatury i obróbki cieplnej.
Wiele uwagi zastosowaniu rachunku prawdopodobień stw
a do zagadnień wytę ż enia
poś wię cił M U R Z E WSK I . Wpracy [246] wprowadził on poję cie tensora wytę ż enia, uwzglę
dnia-ją c prawdopodobień stw
o uplastycznienia i spę kania; prace [247, 248, 249 i 251] poś wię cone
są statystycznej teorii ciał plastycznych i kruchych prawie jedn orodn
ych. Probabilistycz-nemu uję ciu warunku plastycznoś ci i odpowiednich powierzchni granicznych poś wię cone
są prace M U RZEWSKIEG O i MEN D ERY [258, 259, 260] SOBÓTKI i M U RZ EWSKIEG O [470] oraz M EN D F RY [219, 220]; LEWIN OWSKI i WĘ G RZ YN W pracy [186] podali m etodę statystycznejoceny wyników badań wytrzymał oś ci betonu.
Problem tworzenia się rys w elementach konstrukcyjnych naś wietlony jest w pracy
OLSZAKA [285]; wspólnie z HAASEM i LOBRY de BRUYN EM omówił on w pracy [86] koncepcje
uję cia tego zagadnienia stosowane w róż nych krajach. P roblem kruchych pę knię ć stali
omawia praca PEŁCZYŃ SKIEG
O [366]; M U R Z E WSK I [252] badał powstawanie anizotropii ciał a
kruchego wskutek mikropę knię ć, a STU PN ICKI [473] — problem przegrupowania naprę ż eń.
Rozprzestrzenianiu się szczelin osiowo- symetrycznych w ciał ach sprę ż ysto- plastycznych
poś wię cone są prace OLESIAKA i WN U KA [281, 282, 283]; W N U K badał
w pracy [546] kry-teria zniszczenia spowodowanego taką szczeliną .
Pę knię cia spawalnicze analizowano w pracach PELCZYŃ SKIEG
O [369], BARG IEŁA [5],
MYŚ LIWCA [263], FABISZEWSKIEGO [74], MEN D ERY [218]. KN I AG I N I N poś wię cił pracę [142]
pę knię ciom w odlewach staliwnych, BORKOWSKI [ 13] —w przedm iotach obrabianych
cieplnie. BU TN ICKI poruszył w pracy [39] problem rozdzielczych pę knię ć w stalowych
konstrukcjach okrę towych.
Problemowi doboru współ czynników bezpieczeń stw
a n a drodze probabilistycznej
poś wię cone są prace W. WIERZBICKIEG O [529,530,531], kontynuują ce obszerne badan
ia auto-ra w tej dziedzinie, rozpoczę te już w roku 1936. Ogólne uję cie problem u bezpieczeń stw
a
konstrukcji podał w pracy [71] EIMER. BALCERSKI [4] zają ł się doborem współ czynników
bezpieczeń stw
a w budownictwie wodnym ; HOJARCZYK [88] — w konstrukcjach stalowych
wykonanych z profili cienkoś ciennych; MEN D ER A [217] — w konstrukcjach spawanych.
ZAWAD ZKI omówił w pracy [565] problem naprę ż enia zastę pczego przy zł oż onych obcią
-ż eniach zmiennych w czasie; podobny problem rozwa-ż ał w pracy [46] DEMETER.
MU RZEWSKI i SOJKA rozważ al
i w pracy [261] prawdopodobień stw
o wyczerpania noś-noś ci granicznej ustroju z materiał u quasi- jednorodnego. a
10. Zmę czenie materiału
W rozdziale tym omówimy 57 prac; niektóre z nich mają poważ
niejsze znaczenie teore-tyczne, niektóre natomiast zwią zane są z bezpoś rednimi zastosowaniami.
N ależy przede wszystkim wymienić dwie obszerne ksią ż ki o charakterze czę ś ciowo m
o-nograficznym, ich autoram i są D YLĄ G i ORŁOŚ [65] oraz BU C H [35]. U wagi historyczne
i pewne ogólne rozważ ania moż na znaleźć w pracach D YLĄ G A i ORŁOSIA [63, 64, 66], Ł
A-PIŃ SKIEGO [192], BU C H A [30, 36, 38], K O ^ AŃ DY [144] oraz P AWŁOWSKIEG O [364]. Zwią zek
R O Z W Ó J TE OR I I PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż EN IA W P OLSC E 373
i PAWŁOWSKIEG O [363]. Ł AP I Ń SK
I [193] zajmował się doborem obcią ż eń badawczych przy
próbach zmę czeniowych; Ś WITEK [502] — m etodam i oceny wytrzymał oś ci zmę czeniowej.
KOCAŃ D
A i K U R [145] badali zł omy zmę czeniowe za pomocą mikroskopu elektronowego;
zł omy zmę czeniowe badali również G RABOWSKI i BU CH [84]. ZAKRZEWSKI i PORĘ BSKI
poś wię cili kilka prac niesinusoidalnym widmom naprę ż eń zmę czeniowych [560, 561, 562];
PORĘ BSKI badał pon adto w pracy [404] wpł yw przerw w obcią ż eni
u n a ograniczoną
wytrzy-mał ość zmę czeniową . Wytrzy wytrzy-mał oś cią zmę czeniową stopów ż aroodpornych zają ł się
BU C H [29].Wiele prac poś wię cono wpł ywowi róż nych czynników n a wytrzymał ość zmę czeniową .
D YLĄ G i OR Ł OŚ [62], LIP KA i ŁOBZOWSKI [187], oraz BŁAŻ EWICZ [14] badali wpł yw lokalnych
odkształ ceń trwał ych; KOWALSKI, LEWANDOWSKI i TOMSKI [159] — wpł yw naprę ż
eń stykowych; JANCELEWICZ [98] — wpł yw lokalnych wzmocnień; BU C H [33, 34] — wpł yw wtrą
-ceń niemetalicznych; BU C H [37] — wpł yw rekrystalizacji ziarn a; Ż MICHORSK
I [572]—•
wpł yw austenitu szczą tkowego; SOLSKI [471,472] — wpł yw zgniotu powierzchniowego;
KOCAŃ DA [143] — wpł yw mikronierównoś ci powierzchni; PORĘ BSKI, WIERN IK i D EJA
[405]—wpł yw spawania; JAWORSKI i RU D OWSKI [103] — wpł yw otworu poprzecznego
n a wytrzymał ość przy obcią ż eniach gię tno- obrotowych.
Badano również wpł yw procesu zmę czenia n a inne wł asnoś ci metali: BU C H [31,32]
n a wytrzymał oś ć, wydł uż enie, opór elektryczny i mikrotwardoś ć, Ż ACZEK [556] — n
a wy-trzymał oś ć, SEYNA [466] oraz Ś WIERZ i AD AMCZYK [501] — n a zmiany w strukturze metali.
Badaniem wytrzymał oś ci zmę czeniowej lin noś nych zajmowali się LAMBOR [182] i RŻ YS
-KO [443]; elementów spawanych, zgrzewanych i cię tych tlenem- —ROBAKOWSKI [413- 416],
LEŚ NIA
K [184] i Ś LIWKA [500]; podkł adów kolejowych z betonu sprę ż oneg
o — BASIEWICZ,
D YLĄ G , P AWŁOWSKI, SIEKLU CKI i ZIEMBA [6]. BU TN ICKI [40] zajmował się wytrzymał oś ciązmę czeniową kadł ubów okrę towych. LITWIN [189] podał uproszczoną metodę obliczania
czopów wał ów korbowych n a zmę czenie.
Podwyż szeniem wytrzymał oś ci zmę czeniowej elementów maszyn n
a drodze powierzch-niowej obróbki plastycznej zajmowali się D YBIEC [58, 59, 60], DYBIEC i LESIŃ SK
A [61] oraz
M U SZYŃ SKI [262].
11. Badan ia doś wiadczalne n ad podstawami teorii plastycznoś ci i wytę ż enia
Jakkolwiek wiele omówionych poprzednio prac miał o charakter teoretyczno- doś
wiad-czalny, t o jedn ak w obecnym rozdziale omówimy oddzielnie 37 prac, w których strona
doś wiadczalna wybija się wyraź nie n a plan pierwszy.
W obszernej ksią ż ce KATARZYŃ SKIEG O, KOCAŃ DY i ZAKRZEWSKIEG O O charakterze
czę ś ciowo monograficznym [122] poś wię cono wiele uwagi okreś laniu wł asnoś
ci plastycz-nych materiał ów przy prostych i zł oż onych stanach naprę ż enia. Problemem wyznaczenia
krzywej wzmocnienia plastycznego materiał u (warunek plastycznoś ci) zajmowali się :
TRU SZKOWSKI [503] (uwzglę dnienie niejednorodnoś ci plastycznej) oraz [504] (problem
anizotropii), D E C O [44] (w przypadku ś ciskania), JASIEŃ SK
I [101] (wpł
yw nierównomier-noś ci odkształ cenia w szyjce), PEŁCZYŃ SK
I jun . [374] (wyznaczanie krzywej za pomocą
374 MICHAŁ Ż YCZKOWSKI
pomiarów twardoś ci) oraz KLEPACZKO [132] (uwzglę dnienie wpł ywu tem peratury). K R U P
-KOWSKI i TRU SZKOWSKI [163] oraz KLE P AC Z KO [135] okreś lali energię dysypowaną
w pro-cesie odkształ cenia plastycznego. K R U P K OWSK I [161] zajmował się okreś laniem granicy
plastycznoś ci w oparciu o zasadę minimalnej pracy i zasadę wielokrotnego poś lizgu. K LE
-PACZKO i LITOŃ SK
I badali w pracy [188] wpł yw wstę pnego odkształ cenia plastycznego n a
moduł Younga, a w pracy [138] — n a statyczną pę tlę histerezy sprę ż ystej
. Wpł yw wysokich
ciś nień hydrostatycznych n a granicę plastycznoś ci badał BRANDES [19,20]. P raca M AR C I N I
A-KA [213] poś wię cona jest okreś laniu wydł uż enia równomiernego próbek niejednorodnych.
JASTRZĘ BSKI [102] zajmował się wpł ywem dł ugoś ci próbki n ajej wytrzymał
ość a RYŚ i Kos-SOWSKA [438] — wpł ywem kształ tu jej przekroju.
Spoś ród badań doś wiadczalnych wł asnoś ci plastycznych i wytrzymał oś ciowych po
-szczególnych materiał ów wymienimy prace N IEG OD ZIŃ SKIEG
O [276] (stopy miedzi), BRY-JAKA, PIASKOWSKIEG O i BOJARSKIEG O [28] (wę gliki spiekane), D Z I U N I K O WSK I E G O [68] (sól
kamienna), BROSIA [23] (tworzywa fenolowe) oraz Z AWAD Z KI E G O i N OWAK A [566, 567]
(winidur).
Powierzchnię plastycznoś ci i prawa pł ynię cia plastycznego badali w swych pracach
SZCZEPIŃ SKI [481, 492], M IASTKOWSKI i SZCZEPIŃ SKI [223] oraz M IASTKOWSKI [222]. M AR
-CINIAK [206] badał wpł yw zmiany znaku obcią ż enia n a krzywą wzmocnienia plastycznego
miedzi, a KLEPACZKO [131, 134] — wpł yw prę dkoś ci odkształ cenia i historii obcią ż enia.
Badaniom udarowym poś wię cone są prace KRU PKOWSKIEG O i PON IEWIERSKIEG O [162]
oraz DRESCHEROWEJ [52] (wpł yw wstę pnego odkształ cenia plastycznego). BRODACKI [22]
zajmował się procesem dynamicznego rozcią gania, a KLE P AC Z KO [133] — wpł
ywem dyna-micznego odkształ cenia trwał ego n a twardoś ć.
M etodom okreś lania naprę ż eń wł asnych poś wię cone są prace TYCHOWSKIEG O [507],
WARSZYŃ SKIEGO i KU LIŃ SKIEGO [510] oraz POROWSKIEG O [406].
12. Odkształcenia i noś noś
ć graniczna konstrukcji ż elbetowyc
h
Wspomnimy jeszcze krótko o dwóch dział ach, dość wyraź nie zwią zanych z teorią
plas-tycznoś ci i wytę ż enia: noś noś c
i konstrukcji ż elbetowych i sprę ż onych oraz teorii oś rodków
sypkich i spoistych. D o dział u konstrukcji ż
elbetowych zaliczymy 42 prace, które wyka-zują silniejsze pokrewień stw
o do omawianej tu tematyki podstawowej.
Konstrukcjom sprę ż ony
m poś wię cone są dwie obszerne m on ografie: OLSZAKA, K AU F
-MANA, EIMERA i BYCH AWSKIEG O [305] oraz KAU F M AN A, OLSZAKA i EIMERA [124]. N oś n ość
konstrukcji betonowych przy obcią ż eni
u osiowym omawia krótko monografia LEWICKIE-GO [185].
Podstawowym problemom teorii ż elbetu poś wię cone są
prace EIMERA [72, 73] (od-kształ cenia wielokrotne), KAJF ASZA [104] i WRZEŚ N IOWSKIEGO [549] (problem tworzenia
się rys), G ŁOMBA [83] i KU CZYŃ SKIEGO [169] (wytrzymał ość beton u).
U gię cia belek ż elbetowych i sprę ż onych był y badan e w pracach KU C Z YŃ SKI EGO [170,
171, 172], KU CZYŃ SKIEGO i G OSZCZYŃ SKIEGO [173] oraz PIETRZYKOWSKIEG O [401]. N
oś-noś ci granicznej belek poś wię cone są prace KOTLĘ G I i ŁEMPICKIEG O [156], ŁEMPICKIEG O
i MARCJAN KA [194], PRÓCH N IAKA [407], KAU F MAN A i M AM ESA [123], BRAN D TA i BR EN N
LS-R O Z W Ó J TEOLS-RII PLASTYCZN OŚ CI I WYTĘ Ż EN IA W P OLSC E 375
KIEGO [198], OLĘ D ZKIEG O [284] i KOWALCZYKA [157]. U gię cia i noś ność graniczną sł upów
analizują prace P ON I Ż A i BORSUKA [403], JAROSZA [100] i ZALEWSKIEG O [563]. P IETRZ YKOWSKI
[402] badał noś ność graniczną ram sprę ż onych. N oś noś c
i granicznej elementów uzwojonych
poś wię cone są prace OLSZ AKA [295, 298] oraz OLSZAKA i STĘ PIENIA [329].
N oś ność graniczną betonowych tarcz z otworami analizował a D U SZ E K [53]. U gię ciom
i noś noś c
i granicznej pł yt ż elbetowych poś wię cone są prace SAWCZU KA i WIN N ICKIEG O [463],
BORCZA [18], Z AWI D Z K I E G O [568], oraz KWIECIŃ SKIEGO [180, 181]. FIECOROWICZ badał
w pracach [75, 76] noś ność graniczną nawierzchni betonowych. N oś noś c
i granicznej powł ok
ż elbetowych poś wię cone są prace OLSZAKA i SAWCZ U KA [326] oraz SAWCZU KA i KÓN I G A
[460].
13. Oś rodki sypkie i spoiste
Oś rodkom sypkim poś wię cona jest obszerna literatura; w szczególnoś ci wiele prac
dotyczy stochastycznej teorii oś rodków sypkich, której fundamenty zbudował LITWIN
I-SZYN w poł owie lat pię ć dziesią tych. P rac tych nie omawiamy wobec dość wyraź
nej od-rę bnoś ci. Także spoś ród prac poś wię
conych mechanice gruntów wspomnimy tylko o pra-cach pokrewnych teorii plastycznoś ci. Ogół em wymienimy t u 13 prac.
Podstawy teorii niejednorodnych oś rodków sypkich i spoistych podał OLSZAK [288].
SZYMAŃ SK
I rozważ ał w pracy [498] niektóre przypadki stanów granicznych oś rodków
niejednorodnych, a w pracy [499] uwzglę dnił czł ony inercyjne. Problem wciskania stempla
w oś rodek sypki był badan y n a drodze teoretycznej i doś wiadczalnej przez BOJANOWSKIEGO
i JESKE [17], D RESCH ERA i BU JAKA [50] oraz D RESCH ERA, KWASZCZYŃ SKĄ i M R OZ A [51].BODZION Y [15] analizował skoń czone przemieszczenia w oparciu o warunek nieś ciś liwoś ci
.
D RESCH ER i BOJAN OWSKI [49] rozważ ali wpł yw historii obcią ż eni
a na wł asnoś
ci mecha-niczne.
Równowagę graniczną grun tu okreś lał n a drodze numerycznej LITWIN OWICZ [190, 191].
P roblem rozkł adu naprę ż eń wzdł uż ś ciany m uru oporowego rozwią zywał metodą
charak-terystyk DEMBICKI [45], Wł asnoś ci plastyczne i wytrzymał oś ciowe gruntów badali G LIN
IC-KI i STECKIEWICZ [82] oraz SZWAJ [497].
14. Uwagi koń cow
e
Przytoczone n a począ tku każ deg
o rozdział u liczby prac informują o rozwoju iloś
cio-wym danej dyscypliny, trudniej jest jedn ak przeprowadzić ocenę jakoś ciową. Jako pewne
kryterium wartoś ci naukowej pracy m oż na przyją ć opublikowanie jej w wydawnictwach
Polskiej Akademii N au k lub równorzę dnych wydawnictwach zagranicznych. Spoś ród
omówionych 587 prac w wydawnictwach P AN i zagranicznych opublikowano 414 prac,
czyli 70,5%, a wię c wyraź ną wię kszoś ć, jedn akże poszczególne dyscypliny wykazują tu
dość dużą nierównom iernoś ć: tak n p . w dziale «lepkoplastycznoś
ć» 100% prac opubliko-wan o w wydawnictwach P AN , a w dziale zmę czenie materiał u — tylko 16%. Szeregują c
omówione dyscypliny podł ug liczby prac publikowanych w wydawnictwach P AN
, wymie-nimy w kolejnoś ci dział y: zastosowania konstrukcyjne teorii plastycznoś ci —141 prac
(prę ty i belki 39, powł oki 37, zagadnienia pł askie 31), lepkoplastyczność — 46, problemy
ogólne teorii plastycznoś ci —• 42, zagadnienia dynamiczne teorii plastycznoś
ci — 32, wy-376 M ICH AŁ Ż YCZKOWSKI
tę ż enie i pę kanie — 28, ż elbet — 27, zastosowania technologiczne teorii plastycznoś ci —• 25, badan ia doś wiadczalne — 23; w innych dział ach liczba takich prac nie przekracza 20. Ogólną liczbę 587 prac z omawianych dziedzin, w tym 414 opublikowanych w wydaw-nictwach P AN lub równorzę dnych zagranicznych należy uznać za poważ ny dorobek dziesię ciolecia, rokują cy również korzystne perspektywy rozwojowe n a przyszł oś ć.
Literatura cytowana w tekś cie
1. M. ARCISZ, On discontinuity lines for simple plastic states of stress in plane strain, Bull. Acad. Polon. Sci., Serie Sci. Techn., 3, IS, (1967), 151- 156.
2. J. AUGUSTYN, W pł yw naprę ż eń wł asnych (spawalniczych) na statecznoś ć prę tów ś ciskanych, Inż yn. Budown., 10, 19 (1962), 392- 395.
3. J. AUGUSTYN, Badania nad wyboczeniem prę tów z naprę ż eniami spawalniczymi, Inż yn. Budown., 12, 22 (1965), 409- 413.
4. W. BALCERSKI, Dobór współ czynników bezpieczeń stwa w budownictwie wodnym, Arch. H ydroteoh., 3,
11 (1964), 281- 291.
5. E. BARGIEŁ, Problemy pę knię ć spawalniczych w statkach w ś wietle ostatnich badań i przepisów, Przeg'^ Spawaln., 10/ 11, 11 (1959), 280- 282.
6. T. BASIEWICZ, Z. D YLĄ G , Z. PAWŁOWSKI, L. SIEKLUCKI, S. ZIEMBA, Badania zmę czeniowe podkł adów kolejowych z betonu sprę ż onego, Arch. Inż yn. Lą d., 4, 4 (1958), 477- 492.
7a. J. BEJDA, Analysis of deformation in a short viscoplastic cylinder striking a rigid target, Arch. Mech. Stos. 6, 15 (1963), 879- 889. 7b. J. BEJDA, Analysis of deformation in a short visco- plastic cylinder striking a rigid target, Bull. Acad. Polon; Sci., Serie Sci. Techn., 4, 12 (1964), 195- 198. 8. J. BEJDA, The propagation of stress waves in a rate sensitive and work- hardening plastic medium, Arch. Mech. Stos., 6, 16 (1964), 1215- 1244. 9a. J. BEJDA, The application of the method of successive approximations to the solution of the wave problem
for elastic- visco- plastic beams, Arch. Mech. StoS., 5, 17 (1965), 711- 726.
9b. J. BEJDA, Solution of the wave problem in elastic viscoplastic beams by the method of successive appro-ximation, Bull. Acad. Polon. Sci., Serie Sci. Techn., 8, 14 (1966), 471- 476. 10. J. BEJDA, The propagation and reflection of stress waves in elastic viscoplastic beams, Bull. Acad. Polon. Sci., Serie Sci. Techn., 8,14 (1966), 463- 470. 11. J. BEJDA, A solution of the wave problem for elastic viscoplastic beams, J. de Mecanique, 2, 6 (1967), 263- 282. 12. J. BEJDA, T. WIERZBICKI, Dispersion of small amplitude stress waves in prestressed elastic viscoplastic cylindrical bars, Quart. Appl. M ath., 1, 24 (1966), 63- 71.
13. L. BERKOWSKI, Pę knię cia w przedmiotach obrabianych cieplnie, Przegl. Mech., 1, 23 (1964), 14- 17. 14. W. BŁAŻ EWICZ
, The influence of local plastic deformation on the rate of growth of fatigue crack in alu-minium alloy thin sheet material, Bull. Acad. Polon. Sci., Serie Sci. Techn., 11, 15 (1967).
15. J. BODZIONY, Die Anwendimg der Bedingung der Inkompressibilitat des Mediums zur Bestimmung end-licher Verschiebungen aus der sg. Senkungsmulde, Bull. Acad. Polon. Sci., Serie Sci. Techn., 4, 7 (1959),
299- 304.
16. W. BOGUCKI, Projektowanie ukł adów prę towych przy zastosowaniu metody stanów granicznych, Księ ga Jubil. Prof. W. Wierzbickiego, PWN , Warszawa 1959, 27- 32.
17. W. BOJANOWSKI, T. JESKE, Powierzchnia poś lizgu i charakterystyki plastycznego pola naprę ż enia przy
wciskaniu pł askiego stempla w pół nieskoń czony oś rodek sypki — badania doś wiadczalne, Arch. Inż yn.
Lą d., 3, 9 (1963), 247- 262.
18. A. BORCZ, Obliczenie walcowo zginanych pł yt ż elbetowych metodą sprę ż ystych zawiasów, Inż yn. Budown. 2, 18 (1961), 48- 52.
ROZWÓJ TEORII PLASTYCZNOŚ CI I WYTĘ Ż ENIA W POLSCE 377
19. M . BRANDES, W yznaczanie wytrzymał oś ci rozdzielczej ż elaza technicznego (0,03% C) za pomocą
wy-sokich ciś nień hydrostatycznych, Prace Inst. Mech. P rec , 1, 13 (1965), 25- 29.
20. M. BRANDES, W pł yw wysokich ciś nień hydrostatycznych na granicę plastycznoś ci stali wę glowej, Prace Inst. Mech. P rec, 3/ 4,13 (1965), 24- 28.
21. A. BRANDT, A. BRENNEISEN, O ł oż yskach betonowych z przegubami plastycznymi, Inż yn. Budown., 8, 19(1962), 309- 316.
22. J. BRODACKI, O pewnym sposobie rozcią gania próbek wytrzymał oś ciowych impulsem ciś nienia, Prace Inst. Mech. P rec, 3/ 4,13 (1965), 7- 16.
23. J. BROŚ, Zagadnienie oznaczania wł asnoś ci mechanicznych fenolowych tworzyw wzmocnionych tkaniną
baweł nianą w próbie rozcią gania, Rozpr. Inż yn., 1, 14 (1966), 83- 92.
24. J. BRÓDKA, Porównanie dwóch metod obliczania prę tów ś ciskanych osiowo wykonanych z prof ił
ów cien-koś ciennych, Inż yn. Budown., 6,15 (1958), 188- 196.
25. J. BRÓDKA, Zginanie cienkoś ciennej rury o przekroju prostoką tnym w fazie odkształ ceń sprę ż ysto- plas-tycznych, Inż yn. Budown., 9,17 (1960), 337- 339.
26. J. BRÓDKA, Noś noś ć cienkoś ciennego dwuteownika ś ciskanego mimoś rodowo poza granicą sprę ż ystoś ci,
Inż yn. Budown., 11,17 (1960), 415- 420.
27. J. BRÓDKA, Zginanie i skrę canie dwuteownika cienkoś ciennego w fazie odkształ ceń sprę ż ysto- plastycz-nych, Inż yn. Budown., 10, 18 (1961), 395- 401.
28. E. BRYJAK, S. PIASKOWSKI, Z. BOJARSKI, Badania nad odkształ ceniem plastycznym wę glików spiekanych, H utnik, 7/ 8, 25 (1958), 295- 303.
29. A. BU CH , W ytrzymał oś ć zmę czeniowa stopów ż aroodpornych, Zesz. Inst. Lotn., 5/6, 4 (1958), 28- 33. 30. A. BU CH , W skaź niki zmę czenia, Zesz. Inst. Lotn., 5/ 6, 4, (1958), 60- 62.
31. A. BU CH , W pł yw procesu zmę czenia na wytrzymał oś ć , wydł uż enie, opór elektryczny i mikrotwardoś ć ,
Prace Inst. Lotn., 9, (1959), 3- 13.
32. A. BU CH , Korelacja pomię dzy granicą zmę czenia a wskaź nikami wytrzymał oś ci na rozcią ganie, skrę canie
i podwójne ś cinanie w normalnych i podwyż szonych temperaturach, Prace Inst. Lotn., 9 (1959), 14- 32.
33. A. BU CH , W pł yw wtrą ceń niemetalicznych na wł asnoś ci zmę czeniowe stalowych odkuwek w kierunku
wzdł uż nym i poprzecznym do wł ókien, Wybr. Mater. I I Krajowej Konf. Wytrzym. SIMP- WAT, 1961,
280- 287.
34a. A. BU CH , W pł yw wł osowin i wtrą ceń niemetalicznych na wytrzymał oś ć zmę czeniową , Przegl. Mech., 9, 22 (1963), 268- 271.
34b. A. BU CH , W pł yw wł osowin i wtrą ceń niemetalicznych na wytrzymał oś ć zmę czeniową , Przegl. Mech., 10, 22 (1963), 314- 316.
35. A. BU CH , Zagadnienia wytrzymał oś ci zmę czeniowej, PWN , W- wa 1964, s. 436.
36. A. BU CH , Przyspieszone badania zmę czeniowe, Biul. Inst. Mech. P rec, 40, 10 (1964), 47- 52.
37. A. BU CH , Badanie wpł ywu rekrystalizacji ziarna na wytrzymał oś ć zmę czeniową
próbek ze stopu alumi-niowego AKA, Prace Inst. Mech. P rec, 48, 11 (1965), 40- 44.
38. A. BU CH , Ocena wytrzymał oś ci zmę czeniowej materiał ów konstrukcyjnych i elementów maszyn, Techn. Lotnicza, 6, 19 (1965), 141- 147.
39. S. BUTN ICKI, Pę knię cia rozdzielcze w stali i wynikają ce z nich wnioski dla dzisiejszego budownictwa
okrę towego, Budown. Okrę towe, 4/ 5, 3 (1958), 115- 118.
40. S. BUTN ICKI, Kruche pę kanie a wytrzymał oś ć zmę czeniowa stali w kadł ubach okrę towych, Przegl. Spawaln., 11/ 12, 16 (1964), 254- 259.
41. Z. BYCHAWSKI, H. KOPECKI, Sprę ż ysto- plastyczna deformacja i peł zanie powł oki kulistej, Rozpr. Inż yn., 2, 15 (1967), 227- 248.
42. Z. BYCHAWSKI, H . KOPECKI, Nieliniowe zagadnienie deformacji sprę ż ysto- plastycznych i peł
zania mem-bran koł owych, Rozpr. Inż yn., 3, 15 (1967).
43. M . DACKO, M. RYBAK, Doś wiadczenia nad statecznoś cią prę tów ze stopów aluminiowych w zakresie
elasto- plastycznym, Inż yn. Budown., 8,19 (1962), 304- 308.
44. A. D ED O, Zależ noś ć naprę ż eń od odkształ ceń w próbie ś ciskania metali czystych i stopów plastycznych,
Arch. H utn., 2, 11 (1966), 131- 153.
45a. E. DEMBICKI, W yznaczanie rozkł adu naprę ż eń wzdł uż ś ciany muru oporowego metodą charakterystyk,
