Elżbieta Pora-Kabath
R U C H T U R Y S T Y C Z N Y N A T E R E N IE M IA S T A I G M IN Y Z Ł O C IE N IE C L E M O U V E M E N T T O U R IS T IQ U E S U R L E T E R R A IN D E L A V IL L E E T D E L A C O M M U N E D E Z Ł O C IE N IE C T H E T O U R IS T T R A F F IC IN T H E C IT Y A N D D IS T R IC T O F Z Ł O C IE N IE CW artykule zaprezentow ano charakter ruchu turystycznego n a terenie m iasta i g m iny Z łocieniec. P odstaw ow ym celem pracy była odpo w ied ź n a pytanie: kto, g d zie i kiedy o d w ied za m iasto i gm inę Z ło cien iec oraz jak ie są potrzeby, w ym agania i oczek iw an ia p rzyjeżdżających? A rtykuł sk ład a się z trzech części: w pierw szej p rzedstaw iono w alory turystyczne b adanego obszaru, w drugiej stan zag o sp o d aro w a nia turystycznego, a w trzeciej ruch turystyczny. B ad an ia przep ro w ad zo n o przy zasto so w an iu m etod w yw iadu kw estionariuszow ego, kart inw entaryzacyjnych oraz k w erendy w instytucjach. P ozw oliło to n a w ielo asp ek to w ą charakterystykę p rzed m iotu b a d a ń '.
Problem ruchu turystycznego nie je s t nowym zagadnieniem w literaturze geograficznej. Od lat prow adzone są badania nad ruchem turystycznym na róż nych obszarach. Współcześnie, w dobie szybko zachodzących przekształceń spo łeczno-gospodarczych i politycznych badania te nab ierają nowego charakteru.
Celem opracow ania je st próba sform ułow ania odpowiedzi na pytanie kto, gdzie i kiedy odw iedza m iasto i gm inę Złocieniec? ja k ie są gusty, w ym agania > oczekiw ania gości? ja k ie w inno to mieć konsekw encje w planow aniu strategii prom ocji tego obszaru?
1 N a p rzeło m ie lat 1995/96 w K atedrze G eografii M iast i T uryzm u U Ł zo stała w ykonana Przez E lżbietę P orę p raca m agisterska zaw ierająca m onograficzny o p is zagadnień z zakresu ro z w oju turystyki n a teren ie m ia sta i gm iny Z łocieniec. Prezentow ane opracow anie je s t jed n y m z ro z działów tej pracy.
Rys. 1. A trakcyjność turystyczna m iasta i gm iny Z łocieniec
1 - ośrodki w ypoczynkow e, 2 - hotele, 3 - kem pingi i p o la nam iotow e, 4 - schroniska m ło d zieżo we, 5 - pałace i dw ory, 6 - pokoje gościnne, 7 - stanice w odne, 8 - b aza gastronom iczna, 9 - b aza gastro n o m iczn a p o za ośrodkam i w ypoczynkow ym i, 10 - szlaki turystyczne, II - szlaki w odne, 12 - granice D raw ieńskiego P arku K rajobrazow ego, 13 - granice gm iny, 1 4 - l a s y , 1 5 - d r o g i ,
16 - linia kolejow a, 17 - jez io ra , 18 - m iasto
D essin 1. L ’attractio n touristique d e la ville et de la com m une de Z łocieniec
I - centres d e repos, 2 - hôtels, 3 - cam pings et cham ps de tentes, 4 - abris p o u r la ju n esse, 5 - palais et m anoirs, 6 - cham bres d ’hôte, 7 - abris au bord des eaux, 8 - base g a stronom ique des centres d e repos, 9 - base gastro n o m iq u e hors les centres de repos, 10 - itinéraires touristiques,
II - itinéraires su r eau, 12 - lim ite, 13 - lim ite de la com m une, 14 - forêts, 15 - chem ins, 16 - ligne ferroviaire, 1 7 - l a c s , 1 8 - v i l l e
M ateriał źródłow y zebrano w okresie lipca i sierpnia 1995 r. poprzez bada nia kw estionariuszow e (130 ankiet przeprow adzono w punktach o największym natężeniu ruch turystycznego), kwerendę terenow ą w instytucjach adm inistra cyjnych (U rząd M iasta i Gminy Złocieniec, Urząd W ojewódzki w Koszalinie i in.) i usługodaw ców turystycznych (ośrodki bazy noclegowej i gastronom icz
nej) oraz poprzez bezpośrednią obserw ację w terenie. Tak zebrany m ateriał źródłow y daje w ystarczającą podstaw ę em piryczną do realizacji postaw ionego celu badawczego.
I. A T R A K C Y J N O Ś Ć T U R Y S T Y C Z N A
W ielkość, lokalizacja, sezonowość, struktura i m otyw acje do uczestnictw a w ruchu turystycznym są w ypadkow ą składników tw orzących atrakcyjność tu rystyczną obszaru.
M iasto i gm ina Złocieniec są położone na terenie Pojezierza Drawskiego. Z obserw acji i prow adzonych badań wynika, że głównym walorem turystycz nym są tutaj elem enty środow iska przyrodniczego: wody pow ierzchniow e, szata leśna i ukształtow anie powierzchni (rys. I2).
Szczególną rolę odgryw ają jezio ra i rzeki. To w łaśnie one w raz z ich najbliższym otoczeniem stanow ią podstaw ę rozwoju różnych form turystyki na badanym terenie.
W ody pow ierzchniow e zajm ują w gm inie Złocieniec ok. 31,81 km2, co sta nowi 16,4% pow ierzchni całego obszaru. W śród wód d om inują jezio ra, których je st na terenie gminy 21, w tym pięć dużych: Lubię, Siecino, W ilczkowo, W ąsosze i Kańsko, o powierzchni przekraczającej 300 ha każde. Z rzek gminy najw ażniejsza je s t Drawa i jej dopływ Kokna, będące naturalnym i szlakami ka jakow ym i.
Dla rekreacji i w ypoczynku najw iększe znaczenie ma nie tylko sam a obec ność zbiorników w odnych, ale też ich wielkość, dostępność linii brzegowej, m orfom etria brzegów, stan czystości wód, szata roślinna w bezpośrednim oto czeniu brzegów zbiornika. Biorąc pod uwagę wyżej w ym ienione czynniki n aj lepsze warunki dla użytkowania turystycznego m ają najw iększe jezio ra gminy Złocieniec, a m ianow icie Siecino, W ilczkowo, Lubię i W ąsosze.
Poza wym ienionym i zbiornikam i wodnym i, na terenie gm iny Złocieniec w y stępuje w iele m niejszych jezio r nie nadających się dla turystyki pobytow ej, ale posiadające bardzo interesujące walory krajoznaw cze, np. jezioro Czarnówek, jezioro M orzysław M ały (rezerw aty przyrody) i jezioro Skąpe.
Lasy w gm inie Złocieniec zajm ują ok. 70,87 km 2, co stanowi 36,43% po w ierzchni badanego obszaru. D om inują zbiorow iska borowe, a najczęściej w y stępującym gatunkiem je s t sosna. Przydatność borów dla turystyki je s t zróżnico wana i należy j ą rozpatryw ać z różnych punktów w idzenia ( K o s t r o w i c k a
1997). Przede wszystkim lasy te m ają duże znaczenie klim atyczne i to zarówno
2 W szystkie zam ieszczone w tym artykule rysunki o pracow ane zostały p rzez autorkę, a w yko nane k o m p u tero w o p rzez m gr A nnę W osiak.
w skali całego regionu, ja k i w skali lokalnej (znaczenie w iatrochronne, tleno- tw órcze, wydzielanie olejków eterycznych ild.). Ze względu na wydzielanie o lej ków eterycznych lasy odgryw ają w ażną rolę w lecznictwie. Ponadto w ażna je st także ich funkcja krajobrazow a, szczególnie dla form wędrownych turystyki.
Bardzo duże znaczenie dia rozwoju turystyki ma rów nież ukształtow anie po wierzchni.
Na terenie gminy Złocieniec występuje krajobraz m łodoglacjalny odznacza ją c y się św ieżością form, których późniejsze procesy denudacyjne nie zdołały
zniw elow ać. C harakterystycznym elem entem krajobrazu są wały i pagórki mo ren czołow ych pow stałe w czasie dłuższego postoju lądolodu, a także m orena denna (falista i płaska) oraz sandry. Pomimo że na terenie gminy Złocieniec nie m a ciągu w zgórz czołow om orenow ych, niemniej jed n ak ich zasięg dociera do północnych krańców badanego terenu. W północnej i południowo-zachodniej części gm iny Złocieniec w ystępuje m orena pagórkowata tw orząca charakterys tyczny pofałdow any krajobraz, który je st pokryty niedużym i kompleksami leś nymi, co tw orzy doskonałe warunki widokowe; je s t to obszar predestynowany do upraw iania turystyki rowerowej i wędrówkowej. Wysokości w ahają się w granicach od 130 m n.p.m. do 167,1 m n.p.m. (w ysokość w zględna - 37,1 m). Tereny pagórkow ate w ystępują rów nież na zachód i południe od m iasta Zło- cieńca, a także na wschód od jezio ra Lubię. W ysokości bezwzględne n.p.m. i względne osiągają na wym ienionych obszarach jed n e z najwyższych wartości w całej gm inie Złocieniec, które wynoszą: na wschód od jezio ra Lubię od I 16,7 m n.p.m. do 176,3 m n.p.m. (wysokości względne 56,9 m) i na południe od Złocieńca od 130 m n.p.m. do 171,3 m n.p.m. (wysokości w zględne 32,5 m). N ajw yższy punkt w ysokościow y to góra Sarnki - 181 m n.p.m. - w sołectw ie Bobrowo.
D odatkow ą atrakcją turystyczną badanego obszaru je st Drawski Park Kraj obrazowy, (D PK ) który zajm uje ponad 50% terenu gminy Złocieniec. Powołano go w celu ochrony najcenniejszych pod względem przyrodniczym i krajobrazo wym fragm entów Pojezierza Drawskiego, o wyjątkowo zróżnicowanej konfigu racji terenu, bogatej florze i faunie, licznych jeziorach. Dzięki tak różnorodne mu bogactw u w alorów przyrodniczych stw arza on doskonałe warunki do upra w iania różnego rodzaju form turystyki krajoznawczej (spacery, wycieczki, bieganie, ja z d a na rowerze).
N a terenie DPK znajdują się dw a interesujące rezerw aty przyrody: „Torfo wisko nad Jeziorem M orzysław M ały” (rezerw at florystyczny) i „Jezioro Czar- nówek” (rezerw at w odno-florystyczny) z unikalnym w skali Polski stanow is kiem lobelii jeziornej.
Zasoby kulturow e w gm inie Złocieniec nie m ają tak wysokiej rangi ja k w a lory przyrodnicze, niemniej jed n ak ich znaczenie w ruchu turystycznym je s t is totne. N a szczególną uwagę zasługują zabytkow e pałace w Darskowie, C ieszy nie Drawskim i Bobrowie, parki z drzewostanem pom nikowym , kościoły baro
kowe w D arskow ie i Lubieszewie, kościoły ryglowe w Cieszynie Drawskim i Starym W orowie oraz cm entarze ew angelickie. Interesujące są rów nież całe układy przestrzenne wsi, m iasta Złocieńca (układ ulic w centrum m iasta prze trw ał w niezm ienionym stanie od czasów średniow iecza) i ich zabudowa. Jest to tym bardziej ciekaw e, że walory antropogeniczne badanego regionu są pozosta łością architektury niem ieckiej. W swojej formie i stylu są odm ienne od tego, co m ożna zaobserw ow ać w innych regionach Polski.
2. S T A N Z A G O S P O D A R O W A N I A T U R Y S T Y C Z N E G O
Istotnym elem entem um ożliw iającym właściw e korzystanie z w alorów przy rodniczych i antropogenicznych badanego obszaru je s t zagospodarow anie turys tyczne. W skład zagospodarow ania turystycznego w chodzą: baza noclegowa, gastronom iczna, kom unikacyjna i towarzysząca.
W 1995 r. na terenie gminy Złocieniec zarejestrow ano 14 obiektów noclego wych i dw ie kwatery z pokojam i gościnnym i (tab. I).
Baza noclegow a skoncentrow ana je s t w czterech sołectwach: Cieszyno Drawskie (5 obiektów ), Lubieszewo (5), Bobrowo (2), R zęśnica (1) i m ieście Zlocieńcu (3). O gólna liczba m iejsc noclegowych wynosi 1717 (w bazie stałej - 1 177, na kem pingach i polach namiotowych - 540). N ajw iększą liczbą m iejsc noclegow ych dysponują: sołectw o Cieszyno Drawskie 901, Lubieszew o 516, Bobrowo 160, miasto Złocieniec 125, Rzęśnica 15. Przeprow adzone badania do wiodły, że turyści przyjeżdżający na teren gm iny Złocieniec preferują nocleg w domkach kem pingowych i ośrodkach w ypoczynkowych. Zm niejsza się nato miast liczba am atorów pól nam iotowych i kempingowych. Dowodzi to, że 540 m iejsc noclegow ych na kem pingach i polach nam iotowych je s t liczbą w ystar czającą i każdy kto przyjedzie na teren gminy Złocieniec z własnym nam iotem bądź przyczepą bez trudu znajdzie zakwaterowanie.
Znacznie gorzej przedstaw ia się sytuacja noclegów w bazie stałej. Liczba 1177 m iejsc noclegow ych je s t w artością niew ystarczającą, a na nocleg m ogą liczyć jed y n ie ci turyści, którzy odpow iednio w cześniej zarezerw ują m iejsca w wybranym ośrodku (tzn. w marcu lub w kwietniu). Dochodzi do tego, że goście kończący urlop, w dniu wyjazdu płacą za dom ek za rok następny. Jest to pow ażny problem , a jednocześnie wskazów ka dla decydentów z terenu m ias ta i gm iny Złocieniec o potrzebie budowy nowych ośrodków turystycznych, naj lepiej m ałych, w kom ponow anych w krajobraz lasów, jezio r i pagórków m ore nowych.
Istnieje jeszcze problem standardu ośrodków turystycznych. W obecnych czasach nie wystarczy ju ż tylko łóżko, stolik i „trzy krzesła” . O czekiw ania tu rystów są znacznie w yższe i idą w kierunku stw orzenia w m iejscu noclegu
wa-T a b e l a I O biekly noclegow e turystyki n a terenie m iasta i gm iny Z łocieniec
L es bases tou ristiq u es d e couchage su r le terrain d e la ville et d e la com m une de Z łocieniec
M iejsco wość
O biekt C zas działania
Liczba m iejsc nocle gowych Baza żyw ieniow a rodzaj, liczba m iejsc sezonow y cało roczny I. C ieszyno D raw skie O śro d ek W czasow y „E k o lan d ” c ze rw iec -w rzesień — 140 stołów ka 70 O środek W ypoczynkow y E xbud SA K ielce cz e rw iec -w rzesień, obiekt zam knięty 15 stołów ka 20 O środek W ypoczynku Św iątecznego, K em ping nr 240, jez. Siecino 15 c z e rw c a - 15 w rześnia 318 restauracja 160 O śro d ek K em pingow y „D raw a” ' c ze rw iec - w rzesień — 88 brak O środek K olonijno- W czasow y tak 342 jad a ln ia 200 kaw iarnia 40 11
Z ło cien iec
1 lotel „K ib ic” , kat. II - tak 33 restauracja 50
S tanica W odna nad D raw ą - lak 42 restauracja
80 S chronisko M łodzieżow e PTSM lip ie c-sierpień - 50 brak III L ubieszew o
P okoje g o ścinne - tak 8 brak
O śro d ek W ędkarski przy P etrochem ii SA Płock
czerw i e c - w rzesień
— 70 brak
O śro d ek W ypoczynkow y Z D Z Z ło cien iec
c ze rw iec -sierpień - 66 brak O środek W ypoczynkow y „L u b ię ” c ze rw iec -w rzesień - 140 brak L ubieszew o (Z atonie) M łodzieżow y O środek K o ścio ła A dw entystów D n ia 7-go tak 180 stołów ka 100 (dania w ege tariańskie) IV W ąsosz
O śro d ek kolonijno-w czasow y „W ifam a” -Ł ódź 15 c ze rw c a- 15 w rześnia + ferie zim ow e 110 ja d a ln ia 120
V K em ping nad jez . W ilczkow o cze rw iec --sie rp ie ń
— 50 brak
VI R zęśnica P okoje gościnne - - 15 brak
runków dom owych. W łaściciele i dzierżaw cy obiektów noclegowych w ychodzą naprzeciw wymaganiom turystów podnosząc standard dom ków kem pingowych i pokoi gościnnych. O becnie coraz więcej ośrodków na terenie gminy Złocieniec w yposażonych je st w oddzielne aneksy kuchenne, łazienki, prysznice i toalety.
Przeprow adzone ankiety przeczą zatem powszechnie panującej tezie, że w wyniku ogólnej pauperyzacji społeczeństwa turysta szuka jak najtańszego spo sobu spędzenia urlopu (co wiąże się bezpośrednio z tanią bazą noclegow ą). Na terenie gm iny Złocieniec tendencja je s t zupełnie inna, nie ja k najtańszy nocleg, ale niedrogi i kom fortowy.
Elem entem niezbędnym do praw idłow ego rozwoju ruchu turystycznego je st istnienie obok bazy noclegowej zaplecza gastronom icznego.
W 1995 r. łączna pojem ność bazy gastronom icznej na terenie gm iny Z łocie niec w ynosiła 1253 miejsc, z czego na bazę ogólnodostępną przypadło 478 m iejsc, a na bazę zam kniętą (w obiektach turystycznych) 775 m iejsc. Baza gastrono miczna poza ośrodkami wczasowym i skoncentrow ana je s t prawie w całości w m ieście Złocieńcu (dw ie restauracje, sześć kawiarni, trzy bary) i tylko jeden bar we wsi Lubieszewo. Ogólnodostępna baza gastronomiczna występuje w 11 spośród 16 ośrodków wczasowych. W celu określenia stopnia rozwoju bazy gastronom icznej posłużono się w skaźnikiem w yrażającym stosunek liczby tu rystów do liczby m iejsc konsum enckich. Dla terenu m iasta i gminy Złocieńca w skaźnik rozwoju bazy gastronom icznej wynosi 6,7 i je s t przy obecnym stanie bazy noclegowej w ystarczający. N ie ma zatem potrzeby zw iększania liczby miejsc konsum enckich. Jak ju ż w spom niano, na badanym obszarze dąży się do stw orzenia dom owych w arunków zakw aterow ania i zam iast jednej wspólnej stołówki domki kem pingow e w yposażone są w aneksy kuchenne z butlą gazow ą oraz drobnym sprzętem gospodarstw a dom owego (szklanki, naczynia, sztućce), z których każdy turysta może korzystać bez żadnych ograniczeń.
G oście nie korzystający z usług gastronomii albo korzystający z nich tylko częściowo, m ogą przyrządzić posiłki kupując w sklepach niezbędne produkty żyw nościowe. W 1995 r. funkcjonow ało na terenie m iasta Złocieńca 21 sklepów spożywczych, dziew ięć m ięsno-w ędliniarskich, siedem warzywno-owocowych (oraz cztery budki w arzyw no-ow ocow e typu „szczęki”). Poza tym w każdej wsi sołeckiej znajdow ał się przynajm niej jeden sklep spożywczo-przem ysłowy.
N ie mniej istotne znaczenie dla obsługi ruchu turystycznego m ają urządze nia bazy tow arzyszącej. S ą to urządzenia oraz instytucje o charakterze usługo wym, handlowym , rozrywkowym , kulturalnym , sportowym , zaspokajające roz maite potrzeby życiow e turystów , a naw et stanow iące pew ne dodatkow e walory turystyczne, bądź też um ożliw iające w ykorzystanie w alorów podstawowych. Do urządzeń turystycznych w ystępujących na terenie gminy Złocieniec zaliczamy: kąpielisko, wypożyczalnie sprzętu wodnego, korty tenisowe, boiska do gry w pił kę nożną, siatkówkę, sale gim nastyczne, sauny i św ietlice. W szystkie w ym ienio ne elem enty znajdu ją się na terenie obiektów turystycznych i dostęp do nich
m ają jed y n ie goście w ypoczyw ający w danym ośrodku (ogólnodostępne są je d y nie kąpieliska). Brak ogólnodostępnych urządzeń turystycznych stanowi pow aż ny problem gdyż uniem ożliw ia w łaściw e w ykorzystanie w alorów przyrodni czych gminy Złocieniec. Dotyczy to przede wszystkim ogólnodostępnych w ypo życzalni sprzętu w odnego (bez których nie może być mowy o uprawianiu tu rystyki w odnej) i kąpielisk. Zbyt m ała liczba m iejsc przystosowanych do plażo w ania i kąpieli nie tylko pogarsza warunki wypoczynku ale przyczynia się do pow staw ania dzikich plaż, które stanowić m ogą poważne zagrożenia dla środo wiska przyrodniczego.
B ardzo duże znaczenie dla ruchu turystycznego m ają szlaki turystyki pie szej, poniew aż um ożliw iają one poznanie najpiękniejszych i najciekawszych re gionów m iasta i gminy Złocieniec. Przez badany obszar przebiega pięć szlaków turystycznych (rys. 1): Szlak Przyrodniczy (czarny, długości 70,7 km), Szlak Jezior (zielony - 56,7 km), Szlak Walu Pomorskiego (czarny - 29,4 km), Szlak im. 1 Warszawskiej Brygady Kawalerii (niebieski - 51,9 km, Szlak Jezior Draw skich (zielony - 84 km). Z pięciu wym ienionych szlaków tylko Szlak Przyrodni czy i Szlak Jezior, znajdujące się na terenie Drawskiego Parku Krajobrazowego, są dobrze oznakow ane, czytelne i ułatw iają sprawne poruszanie się po terenie. Pozostałe są nieczytelne, źle oznakow ane i nie tylko utrudniają wędrówki tu rystów po gm inie Złocieniec, a w ręcz m ogą ich dezorientow ać i wprow adzić w błąd. Zachodzi zatem konieczność ponownego oznakow ania szlaku i ustaw ie nia tablic inform acyjnych o przebiegu trasy i o tym, co ciekaw ego można zo baczyć na badanym obszarze.
Poza szlakam i turystyki pieszej przez teren m iasta i gm iny Złocieniec prze biegają dwa szlaki wodne: szlak kajakow y po rzece Drawie im. ks. K ardynała K arola W ojtyły (długości 195 km), jeden z najpiękniejszych szlaków wodnych w Polsce, i szlak kajakow y Kokny (dopływ Drawy) - o długości 13 km, o zna czeniu lokalnym .
Bazę tow arzyszącą uzupełnia sieć kom unikacyjna, którą tw orzą drogi kołowe i kolejow e. Połączenia kolejow e reprezentuje tylko jed n a linia Drawsko P om orskie-Z łocieniec-S zczecinek, która służy jed y n ie jak o szlak dojazdow y do Złocieńca. N a trasie kolei znajdują się trzy stacje kolejowe: główna w Złocieńcu oraz dw ie m niejsze, w Rzęśnicy i Bobrowie, o znaczeniu lokalnym. W ostatnich latach obserw uje się regres połączeń i linii kolejowej. N a terenie gminy Zło cieniec zlikwidowano połączenie Złocieniec-Cieszyno Drawskie-Połczyn Zdrój. Jest to tym bardziej niekorzystne zjaw isko, że od Złocieńca do Połczyna Zdrój trasa przebiegała przez najbardziej interesujące i urozm aicone krajobrazow o fragm enty gm iny Złocieniec, co mogłoby stanowić dodatkow ą atrakcję turys tyczną.
W obec braku połączeń kolejowych turyści m ogą korzystać z sieci dróg koło wych. Ogółem na terenie m iasta i gminy Złocieniec znajduje się 62 km dróg utw ardzonych, przew ażnie o naw ierzchni asfaltow ej. Od 11 lat ich stan tech
niczny ulegał pow ażnem u pogorszeniu, co dotyczy szczególnie dróg lokalnych. Przez środek badanego obszaru równolegle z linią kolejow ą przebiega droga nr 174 relacji Drawsko Pom orskie-Z łocieniec-C zaplinek-Szczecinek.
C echą charakterystyczną sieci dróg kołowych je s t to, że rozchodzą się one koncentrycznie od centrum m iasta Złocieńca. Brak je s t natom iast połączeń dro gami lokalnymi utwardzonym i, między wsiami. Z jednej osady wiejskiej do dru giej m ożna się dostać z pom inięciem m iasta Złocieńca jed y n ie drogami grunto wymi, które w trudnych w arunkach atm osferycznych są zw ykle nieprzejezdne dla pojazdów kołowych. Zły stan dróg kołowych ma niekorzystny w pływ na rozwój turystyki. Szczególnie niepokojąca je s t sytuacja w południowej części gm iny nad jeziorem Lubię. Do ośrodków turystycznych zlokalizow anych w po łudniow o-w schodniej części jezio ra prowadzi tylko jed n a droga gruntow a, od wielu lat nie rem ontow ana.
Podstaw ę kom unikacji kołowej stanowi sieć połączeń autobusow ych. G łów na stacja PKS znajduje się w Złocieńcu. Stąd m ożna dotrzeć do siedm iu z dzie w ięciu wsi soleckich na badanym terenie. Brak je s t połączeń z wsiam i Darsko- wo i Bobrowo, które zlikw idow ano kilka lat temu. Jest to bardzo niekorzystna sytuacja, poniew aż do najbliższego przystanku trzeba iść pieszo ok. 2 -3 km. W obec niedostatecznej ilości połączeń autobusow ych najlepszym środkiem lo komocji je st w łasny sam ochód bądź rower, który um ożliw ia dotarcie do najbar dziej odległych zakątków m iasta i gm iny Złocieniec.
3. R U C H T U R Y S T Y C Z N Y
Z przeprow adzonych badań wynika, że w okresie od w rześnia 1994 r. do końca sierpnia 1995 r. zarejestrow ano na terenie m iasta i gm iny Złocieniec ok. 8406 turystów (dane z kart obiektów turystycznych i kart m eldunkowych). Przypuszcza się jed nak, że ruch turystyczny je s t znacznie większy i wynosi od 10 do 12 tys. gości rocznie (łącznie z wizytami nie zarejestrow anym i).
Interesujący obraz rozm ieszczenia turystów na terenie m iasta i gm iny Zło cieniec daje zastosow anie metody koncentracji do analizy badanego zjawiska. Obliczony w spółczynnik Lorentza3, w ynoszący 0,453, świadczy o um iarkow a nej koncentracji. Jak w ynika z rys. 2, najwięcej turystów w ypoczyw a na terenie sołectw a C ieszyno Drawskie (34,6% ) i Lubieszew o (35,1% ), a następnie m iasta Złocieniec (24,3% ), stosunkow o najm niej gości odw iedza sołectw a Bobrowo (5,2% ) i R zęśnica (0,8% ). Brak turystów notuje się w pięciu z dziew ięciu so łectw, czyli w ponad połowie.
3 W spó łczy n n ik k oncentracji L orentza o bliczono na podstaw ie w zoru K = a : (a+b), gdzie K
o zn acza sto su n ek p ow ierzchni zaw artej pom iędzy k rzy w ą koncentracji a lin ią rów nom iernego po działu do ogólnej p ow ierzchni tró jk ą ta (na podstaw ie K r z y s z t o f i a k , U r b a n e k l 981).
Rys. 2. M apa k oncentracji rozm ieszczenia turystów n a terenie m iasta i gm iny Z łocieniec D essin 2. La carte de co n cen tatio n de la d isposition des touristes sur le terrain de la ville et
d e la com m une de Z łocieniec
N ie je s t to zjaw isko przypadkowe, ale ściśle zw iązane z rozm ieszczeniem bazy noclegow ej i w arunkam i środowiska przyrodniczego korzystnymi dla wy poczynku. N ajlepsze warunki w ystępują bowiem w sołectwach Cieszyno Draw skie i Lubieszewo, położonymi nad dużymi zbiornikam i wodnymi Siecino i Lu bie, gdzie w ystępują doskonale warunki do upraw iania turystyki wodnej i in nych zw iązanych z nią form w ypoczynku. Znaczna też liczba turystów odw iedza m iasto Złocieniec, atrakcyjne ze względu na swoje m alownicze położenie nad Drawą, naturalnym szlakiem wodnym. Pozostałe sołectw a nie są odpow iednio przystosow ane do wizyt gości, stąd też m ała liczba turystów albo ich brak.
Przyjazdy turystów na badany obszar charakteryzują się wyraźnymi zm iana mi sezonow ym i. W celu uchw ycenia sezonowych wahań wizyt turystów w
mieś-cic i gm inie Złocieniec, posłużono się w skaźnikiem sezonowości obliczonym na podstaw ie średniej m iesięcznej liczby odwiedzających:
liczba turystów w miesiącu
wskaźnik sezonowości = •- ... x 100%
średnia miesięczna liczba turystów
Biorąc za podstaw ę liczbę 8406 turystów , obliczono, że średnio w m iesiącu w ypoczyw ało na badanym obszarze 700,5 osoby. O bliczone na tej podstawie wskaźniki sezonowości dla poszczególnych m iesięcy w roku w ykazują duże odchylenia od wartości średniej (rys. 3).
i u ni w v vi v» v*i ix x xi XII
Miesiące
Rys. 3. W skaźnik sezonow ości przyjazdów turystów n a teren gm iny Z łocieniec w 1995 r. D essin 3. L ’étalon du caractère saiso n n ier des arrivées des touristes sur le terrain de la com m une
d e Z łocieniec en 1995
Tylko w ciągu czterech m iesięcy w artość w skaźnika je s t w yższa od średniej m iesięcznej. W yraźne maksim um przyjazdów notuje się w lipcu (w artość w skaźnika 475,1% ), kolejne, ale ju ż niższe w sierpniu (347,3% ). W czerwcu i w rześniu w skaźnik przyjazdów je s t prawie identyczny i wynosi 118,5% dla czerw ca i 124,3% dla w rześnia. Od stycznia do m aja i od października do grud nia w izyty gości osiągają w artości m inim alne i nie przekraczają naw et 40% średniej m iesięcznej.
Sezonow ość w ruchu turystycznym na terenie gm iny Złocieniec zw iązana je st głów nie z czynnikam i przyrodniczym i i społeczno-ekonom icznym i. W yso
kie średnie m iesięczne tem peratury lata, długie dni, duże nasłonecznienie, obfi tość je z io r i m ożliw ość upraw iania sportów wodnych to głów ne elem enty pre destynujące ten obszar do wypoczynku letniego. Z czynników ekonom icznych najw iększe znaczenie m ają term iny wakacji, tradycja w ykorzystyw ania urlopów
latem, a przede w szystkim baza noclegow a, która przystosow ana je s t do okresu ciepłego.
Istotnym elem entem charakteryzującym ruch turystyczny je st średnia dłu gość pobytu turystów na badanym obszarze (rys. 4).
M ie sią c e
Rys. 4. Ś red n ia d łu g o ść pobytu turystów na terenie gm iny Z łocieniec w 1995 r. D essin 4. L a long u eu r m oyenne du séjour des touristes sur le terrain de la com m une de Z łocieniec
en 1995
N ajdłużej turyści przebywają w gminie Złocieniec w lipcu i sierpniu (12,7 dni), a najkrócej w styczniu, m arcu, listopadzie i grudniu (jeden dzień). Dłuższe pobyty w ystępu ją jeszcze w lutym, kiedy średnia ich długość wynosi 5,3 dni. Z w iązane je s t to z term inem ferii zimowych i przyjazdem m łodzieży szkolnej na wypoczynek (ferie w lutym organizow ane są w ośrodku w W ąsoszy i w ośrodku Zakładu Energetycznego „Legnica” SA w C ieszynie Drawskim). Prezentowane wartości średniej długości pobytu podkreślają jeszcze raz, że na terenie gminy Złocieniec dom inuje turystyka letnia, pobytowa, zw iązana bezpośrednio z w alo rami przyrodniczym i badanego obszaru.
W badaniu ruchu turystycznego bardzo duże znaczenie m ają motywy, jakim i kierują się goście odw iedzający dany obszar (tab. II).
N a podstaw ie badań ankietowych stw ierdzono, że głównym motywem i ce lem przyjazdu turystów na teren gminy Złocieniec były walory przyrodnicze (18,1% ), bądź takie, które bezpośrednio od walorów przyrodniczych zależą (tu rystyka kw alifikow ana - 13,7%, ucieczka od cyw ilizacji - 17,5%, zm iana środo w iska - 15,1%, razem 64,4% ). G m inę Złocieniec w blisko 2/3 odw iedzają stali goście. Dla 62,3% ankietowanych jest to kolejna wizyta - zwykle siódma (38,3% ), bądź druga (24,7% ). Świadczy to o tym, że kto raz tu przyjedzie, z chęcią w raca tu ponow nie. A pow rót do gm iny Złocieniec pow odują przede wszystkim w a lory przyrodnicze (95% ) i tu na pierwszym miejscu turyści w ym ieniają wodę, las i czyste pow ietrze, czyli te elem enty, które stanow ią głów ną atrakcję turys tyczną tego obszaru.
T a b e l a II M otyw y i cele przyjazdu turystów n a teren gm iny Z łocieniec w 1995 r.
Les m ótifs et les buts d 'a rriv ć e s des touristes su r le terrain de la co m m u n e de Z łocieniec en 1995
M otyw y L iczba odpow iedzi
w artość bezw zględna %
W alory przyrodnicze 106 18,1
W alo ry antropogeniczne 11 1,9
Turystyka k w alifikow ana 80 13,7
U cieczka od cyw ilizacji 102 17,5
B liskość m iejsca zam ieszkania 18 3,1
C hęć p o zn an ia now ego terenu 27 4,6
Z m ian a środow iska 88 15,1
P rzyzw yczajenie 27 4,6
M iejsce p o lecan e p rzez znajom ych 38 6,5
M ożliw ość w ypoczynku z całą ro d zin ą 57 9,8
W zględy ro d zin n e 12 2,0
D obre zag o sp o d aro w an ie terenu 8 1,4
Inne 10 1,7
R azem 584 100,0
Ź r ó d ł o: B ad an ia w łasne, 1995 r.
Formami turystyki (tab. III) preferow anym i przez osoby przebyw ające na terenie gminy Złocieniec są kąpiele (18,9%), plażowanie (17,5%), wędrówki pie sze (15,2% ), w ędkarstw o (12,7% ) i żeglarstw o (3,0% ). Aż 74,8% odpowiedzi zw iązanych je s t więc z w aloram i przyrodniczym i tego terenu, a dokładnie z w y poczynkiem nad wodą.
A nalizując odpow iedzi turystów próbowano znaleźć związki między m oty wami przyjazdu, formami wypoczynku, a wiekiem, płcią i wykształceniem gości. N iestety, w w ym ienionych przypadkach nie w ystąpiły żadne w yraźne zależ ności. Zw iązane je s t to przede wszystkim ze specyfiką tego terenu, a dokładnie z tym, że do gm iny Złocieniec jed zie się (jeździ się) „po” walory przyrodnicze bez względu na płeć, w iek i wykształcenie. Jeżeli turysta szuka dyskotek, pubów, ekskluzyw nych restauracji, drogich hoteli i mocnych wrażeń, to na om a wianym terenie tego nie znajdzie. Do gminy Złocieniec jeździ się po to, aby w sposób św iadom y i rozsądny korzystać z walorów przyrodniczych tego tere nu, a zagospodarow anie turystyczne w postaci bazy towarzyszącej (pom osty, ką pieliska, szlaki turystyczne, w ypożyczalnie sprzętu w odnego) ma um ożliwić tu rystom ja k najlepsze spędzenie w olnego czasu w bliskim kontakcie z n a tu rą kontakcie, który nie zniszczy tego pięknego zakątka Polski.
A nalizując wiek odw iedzających, formy turystyki, m iejsca noclegów i m iej sca żyw ienia opracow ano profil turysty wypoczyw ającego na badanym obsza
rze. W gm inie Złocieniec dom inuje wypoczynek rodzinny. G łów ną grupę od w iedzających stanow ią turyści między 30 a 50 rokiem życia - 72,4%. Są to przede w szystkim rodzice z dziećmi i dziadkow ie z wnukami. M ieszkają w przy czepach kem pingowych lub nam iotach na polach nam iotowych (53,1% ) lub w ośrodkach w ypoczynkow ych (19,2% ), a posiłki przyrządzają we własnym zakresie 68,6% . U lubionym i formami turystyki uprawianym i przez tę grupę lu dzi s ą w spom niane wyżej plażowanie, kąpiele, w ędkarstwo, wędrówki piesze.
T a b e l a III Form y turystyki upraw iane p rzez turystów podczas pobytu na terenie
gm iny Z łocieniec w 1995 r.
L es form es de tourism e pratiquées par les touristes pendant leur séjour su r le terrain de la co m m u n e de Z łocieniec en 1995
Form y turystyki L iczba odpow iedzi w artość b ezw zględna %
P lażow anie 105 17,5
K ąpiele 113 18,9
W ędrów ki piesze 91 15,2
Jazda na row erze 19 3,2
B ieganie 4 0,6
W ycieczki k rajoznaw cze 42 7,0
Ż eglarstw o 18 3,0 K ajakarstw o 45 7,5 W ędkarstw o 76 12,7 G rzybobranie 19 3,2 W ypoczynek bierny 57 9,5 Inne 10 1,7 Razem 599 100,0 Ź r ó d ł o : B ad an ia w łasne, 1995 r.
R ysunek 5 przedstaw ia koncentrację m iejsc zam ieszkania turystów w ypo czyw ających na terenie gminy Złocieniec.
O bliczony w spółczynnik Lorentza, wynoszący 0,87, świadczy o bardzo nie rów nom iernym rozkładzie przestrzennym m iejsc stałego zam ieszkania gości na terenie kraju. N ajw ięcej osób przyjechało z w ojew ództw a łódzkiego, a następnie z w ojew ództw a koszalińskiego. K olejny przedział to wojew ództwa: legnickie, katowickie, bielskie, poznańskie, wrocław skie, krakow skie i słupskie. Najm niej turystów w ypoczyw ających na badanym terenie pochodzi z wojew ództw: czę stochow skiego, płockiego, w arszaw skiego, szczecińskiego, gorzowskiego, byd goskiego, opolskiego, lubelskiego, zielonogórskiego i kieleckiego. Turyści przy jeżdżający do Złocieńca m ieszkają tylko w 21 w ojew ództw ach, skoncentro
w anych w zachodniej części Polski. Blok w schodni reprezentuje tylko w oje wództw o lubelskie. Interesujący je s t fakt, że najw ięcej turystów przyjeżdża z w ojew ództw o największej liczbie ludności, silnie uprzem ysłow ionych i zanie czyszczonych (łódzkie, katowickie, bielskie, krakowskie, wrocław skie, legnic kie). Zjaw isko to tłum aczy się tym, że z wyżej wym ienionych w ojew ództw ist nieje w iększa potrzeba wyjazdu. Turyści szukają terenów o czystym, niezanie- czyszczonym środowisku, gdzie mogą w pełni zregenerow ać siły psychofizycz ne nadszarpnięte uciążliwymi warunkami życia w dużych ośrodkach m iejsko- -przem ysłow ych. Ściana w schodnia to przede wszystkim w ojew ództw a o niskim stopniu zurbanizow ania i rozwoju przemysłu, przeważnie rolnicze. Brak bądź m ałą frekw encję turystów tłum aczyć m ożna niew ielką potrzebą wyjazdu lub (dotyczy to zw łaszcza silnie zurbanizow anego w ojew ództw a w arszaw skiego) bliskością Pojezierza W schodniopom orskiego.
0 2 0 4 0 54.8 82 90 9 7 % powierzchni
Rys. 5. M apa koncentracji m iejsc zam ieszkania tury stó w w ypoczyw ających n a teren ie m iasta i gm iny Z łocieniec
D essin 5. La carte d e co n cen tratio n des lieux d ’habitation des to u ristes se reposant su r le terrain de la ville et de la com m une de Z łocieniec
Rozkład przyjazdów turystów z poszczególnych stref odległości od Złocień- ca (rys. 6) pozw ala w yznaczyć trzy pola rynkowe: regionalne do 150 km, aglo m eracji m iejsko-przem ysłow ych położonych bliżej (3 50 -4 0 0 km) i dalej (5 0 0 - 550 km).
Procent turystów
Odległość
Rys. 6. R ozkład przyjazdów turystów z poszczególnych s tre f odległości od m iasta Z łocieńca w 1995 r.
D essin 6. La disp o sitio n des arrivées des touristes des zones particulierès de l ’éloignem ent de la ville d e Z ło cien iec en 1995
Pierwsze regionalne pole rynkowe to odw iedzający z gmin sąsiednich, przy jeżdżający autobusem bądź własnym sam ochodem na krótki, jednodniow y lub w eekendow y w ypoczynek nad jezioro. W grupie tej znajdują się także osoby z w ojew ództw ościennych. Ich przyjazd do gminy Złocieniec wiąże się z bliskim położeniem badanego terenu, ja k rów nież z niechęcią i pew ną opieszałością ludzi do poszukiw ania oraz odkryw ania nowych zakątków Polski. Drugie i trze cie pole rynkow e to odw iedzający z dużych aglom eracji m iejsko-przem ysło- wych (łódzkie, w rocław skie, legnickie, katowickie i częstochow skie), charak teryzujących się dużą uciążliw ością życia. U cieczka od cyw ilizacji i m ożliwość przebyw ania przez kilka bądź kilkunaście dni w zdrowym , kontrastow ym wobec w łasnego m iejsca zam ieszkania środowisku przyrodniczym to główne m otywy przyjazdu na w ypoczynek do m iasta i gm iny Złocieniec.
Poza turystam i krajowymi badany obszar odw iedzają rów nież goście z za granicy. W 1995 r. stanowili oni 3,8% badanych respondentów. O bcokrajow cy przyjechali z N iem iec i z Holandii - po dwie osoby i jed n a z Kanady. Przyjazdy N iem ców można określić jak o tzw. turystykę sentym entalną, zw iązaną z m iej scem urodzenia bądź pochodzenia przodków.
4 . W N IO S K I
W ostatnich latach, obok naukowego w zrasta rów nież praktyczne zastoso wanie badań ruchu turystycznego. Szczególnie ważna je s t ich rola w prom ocji turystycznej gminy. Prom ocja tw orząca właściw y image pełni najw ażniejszą funkcję w marketingu. Do niedaw na była praw ie nieznana na tym terenie, a w epoce turystyki socjalnej w ręcz niepotrzebna. Od kilku lat władze gminy i w łaściciele obiektów turystycznych starają się przyciągnąć na w łasny teren jak najwięcej turystów. N ie je s t to łatwy proces, bo trzeba wiedzieć, gdzie prom o wać, jak, co i dla kogo. N a te pytania m ożna znaleźć odpow iedź prowadząc badania ruchu turystycznego na konkretnym obszarze. Szczególnie istotne znaczenie m ają te opracow ania, które dotyczą wymagań i oczekiwań turystów, pozw alają bowiem na w łaściw e gospodarow anie waloram i turystycznym i obsza ru, tak aby ja k najbardziej uatrakcyjnić wypoczynek. W ażne je s t również, gdzie w ypoczyw ają goście. Znając odpow iedź na to pytanie m ożna poprawić warunki pobytu na jednym obszarze, a inny zaktyw izować. Chyba jed n ak najwięcej uwagi należy zw rócić na to skąd pochodzą turyści odw iedzający m iasto i gminę Złocieniec. Znajom ość tego zagadnienia umożliwi bowiem w łaściw ą prom ocję w ew nętrzną (krajow ą) i zew nętrzną (zagraniczną) terenu. Pozwoli to z jednej strony na bardziej w nikliw e poznanie przez turystów obszaru, a z drugiej um oż liwi im dotarcie do m iejsc, gdzie walory turystyczne tej części Pojezierza D raw skiego są jeszcze nieznane albo inform acje na jeg o tem at są zbyt mało intere sujące, aby spędzić tam urlop.
B adania ruchu turystycznego są tym w geografii, czym badania rynku w naukach ekonom icznych. Bez tych badań nie ma odpow iedniego wizerunku obszaru, nie ma prom ocji, a w końcu w łaściw ego rozwoju turystyki.
P I Ś M I E N N I C T W O
K r z y s z t o f i a k M. , U r b a n e k D., 1981, Metody statystyczne, PW N , W arszaw a. M a t c z a k A., 1992, M odel badań m chu turystycznego. Studium m etodologiczne, U L, Łódź. M ateriały statystyczne zaczerp n ięte z U rzędu M iasta i G m iny Z łocieniec.
P o r a - K a b a t h E., 1996, Słownik geograficzno-turystyczny m iasta i gm iny Złocieniec, m a szynopis pracy m agisterskiej, K atedra G eografii M iast i T uryzm u U L, Ł ódź.
S z w i c h t e n b e r g A., 1995, Gospodarstwa turystyczne w okresie przejściowym, W yższa S zkoła Inżynierska, K oszalin.
M gr E lżbieta P ora-K abath W płynęło:
R É S U M É
D ans l'a rtic le on a présenté le caractère du m ouvem ent tou ristiq u e sur le terrain d e la ville et de la com m une de Z łocieniec. L ’élaboration a eu pour but la réponse à la question qui, où et quand visite la ville et la com m une d e Z łocieniec et quels sont les besoins, les exigences et les attentes des to u ristes?
C om m ent p euvent-ils se réfléter dans la planification de la structure de p rom otion d e ce terrain.
Les m atériels d e source éta ien t accum ulés aux m ois d e ju illet et d ’août 1995. P o u r les am as ser, on faisait des recherches d ’en q u ête (130 enquêtes aux points d e l’intensification suprêm e du m ouvem ent tou ristiq u e), on qu érissait dans les in stitutions adm inistratives (m unicipalité d e ville et d e com m une, offices d e voïv o d ie à K oszalin, etc.) et dans celles rendant services touristiques (centres d e la base de couchage et gastronom ique). O n o b servait aussi le terrain.
La ville et la com m une d e Z łocieniec sont situées su r le terrain du pays des lacs de D raw sko. Les élém ents du m ilieu naturel, tels que, les eaux superficielles, le tapis forestier et la form ation de la surface terrestre co n stitu en t leurs principales valeurs touristiques. Le rôle spécial y est jo u e par les lacs et les rivières qui sont une base du développem ent des form es différentes du tourism e. C e qui rend po ssib le l’ex p loitation des valeurs m entionnées c ’est l'am én ag em en t touristique, qui au m ilieu des années q u atre-vingt-dix n ’était pas au niveau très élevé. En 1995 14 objets d e couchage e t 2 logem ents d isposant de cham bres d ’hôte y étaient enregistrés.
L eur équipem ent c ’était un héritage transm is par la base to u ristiq u e des années soixante-dix et quatre-vingts. Pareille est la situation de la base gastronom ique, qui, les centres de repos mis à part, était co n cen trée dans la ville de Z łocieniec (restaurants, bars, cafés). M algré la situation faible en général, qu elq u es sym ptôm es des changem ents se faisaient voir. Les propriétaires et les tenanciers privés des objets en se rendant com pte que le tourism e peut être une sourse solide des revenus, p o u r attirer les to u ristes enlevaient le standard des services offerts (annexes d e cuisine sup p lém en taire, salles de bains, d ouches, toillettes dans les cham bres, salles d e jeu x , foyers, cab in ets de régénération biologique).
Les itinéraires du tourism e pédestre et su r eau et toute la structure d e com m unication d em an d en t la m odernisation et l’am élioration.
A la base des recherches faites on a créé le profil du touriste se reposant su r le terrain exam iné. D ans la com m une d e Z łocieniec dom ine le repos en fam ille. Les touristes âgés d e 3 0 -5 0 ans con stitu en t 72,4% . C e sont avant to u t les parents avec les enfants ou les gran d s-p aren ts avec les petits-enfants. Ils vivent sous les tentes - 5 3 ,1 % (tente et rem arque d e cam ping) ou dans les centres de rep o s - 19,2%. Ils p réparent les repos eux-m êm es - 68,6% . Les form es du tourism e le plus sou v en t p ratiquées sont: repos su r plage, bains, pêche à la ligne, prom enades à pied. C e sont les h abitants des voivodies: d e Ł ódź, de K oszalin, de Legnica, de B ielsko-B iała, de Poznań, de W rocław , et K rak ó w qui v ien n e n t le plus souvent à Z łocieniec.
O utre le but in stru ctif l’article présente l’application pratique des recherches sur le m ouvem ent touristique. P articulièrem ent im portant est leur rôle dans la prom otion tou ristiq u e de la com m une.
La p rom otion qui créé l ’im age congrue jo u e le rôle prim ordial en m arketing. A vant peu elle était presque in co n n u e su r ce terrain et à l’ep o q u e du tourism e social superflue. D epuis q u e l ques années les autorités d e la com m une e t les propriétaires des objets touristiques essaient d ’attirer su r les propriétaires d es objets touristiques essaient d ’attirer su r leur terrain le plus de touristes.
Le processus n ’est pas facile. Il faut savoir: où prom ouvoir? com m ent? q uoi? et pour q u i? On p eu t rép o n d re à ces qu e stio n s en analysant le m ouvem ent touristique su r le terrain concret. D one on peut d ire q u e les recherches sur le m ouvem ent tou ristiq u e jo u e n t en géographie le m êm e rôle que celles su r le m arché en sciences économ iques. Sans ces recherches il n ’y a pas d ’im age
co n v en ab le d e la ville et d e la com m une d e Z łocieniec, il n ’y a pas d e prom otion ni enfin de vrai dév elo p p em en t du tourism e.
Traduit par Lucjan Kowalski
SU M M A R Y
T h e article presents the character o f the tourist traffic in the tow n and d istrict o f Z łocieniec. T h e ob jectiv e o f the w ork w as to answ er the questio n w ho, w here and w hen visits the tow n and district o f Z ło cien iec, and w hat the needs, dem ands and expectations o f the to urists are, as well as w hat c o n seq u en ces it should have for planning the strategy o f the prom otion o f this area.
T h e source m aterial w as collected in July and A ugust 1995 through survey (1 3 0 q u estio n naires w ere filled in in places o f the m ost intense tourist traffic), area survey in adm inistrative institu tio n s (the T ow nhall o f Z łocieniec, V o ievodship O ffice in K oszalin, etc.) and in tourist service estab lish m en ts (n ight accom m odation and board centres), as well as through d irect field observation.
T he tow n and district o f Z łocieniec are situated in the area o f the D raw skie L ake D istrict. T he main to u rist assets here are elem ents o f the natural environm ent: surface w aters, forests and the land sculpture. A special role is played by the lakes and rivers, w hich give the basis for the developm ent o f d ifferent form s o f tourism . An im portant elem ent w hich enables tourists to benefit from the assets m entioned above is the tourist infrastructure, w hich in m id -1 9 9 0 ’s did not, u nfortunately, reach loo high a level. In 1995 14 night accom m odation places and 2 houses with guest room s w ere registered, w hose eq u ip m en t and furnishing dated back to the tourist in frastru ctu re o f the 1970’s and 1980’s. A sim ilar situation co u ld be observed in the board section, w hich apart from holiday cen tres, w as concentrated only in the tow n o f Z łocieniec (restaurants, bars, cafes). D espite the generally unfav o u rab le situation, there appeared the first sym ptom s o f changes. P rivate ow ners and lessees o f tourist objects, seeing in tourism a source o f c o nsiderable incom e, arc g radually raising the standard o f the services they offer (additional k itchenettes, d ining annexes, b ath ro o m s, show ers, toilets next to the room s, playroom s, beauty parlours). In this way they are trying to attract the m axim um num ber o f tourists.
M odernization and im provem ent are also required as far as w alking and w ater routes, as well as the w hole transport infrastructure are concerned.
O n the basis o f the research, a m odel o f a tourist resting in the area un d er study w as created. In the Z ło cien iec d istrict the fam ily recreation is predom inant. T he m ain group o f the visitors are tourists betw een 30 and 50 years o f age - 72,4% . T hey are chiefly parents with children and g randparents with grandchildren. T hey live in cam ping areas — 5 3 ,1 % (tents, caravans), o r in holi day centres - 19,2% , and they choose self-catering - 68,6% . T h e favourite form s o f tourism am ong this gro u p o f people arc: going to the beach, bathing, fishing, w alking. T he visitors arrive m ainly from the follow ing voievodships: L ódź, K oszalin, Legnica, K atow ice, B ielsko-B iała, I oz- nań, W rocław and C racow .
A part from the purely co g n itiv e objective, the article also presents the practical application o f the research into the tourist traffic. Its role in the tourist prom otion o f the district is particularly im portant. P rom otion w hich creates the appropriate im age plays the m ost significant role in m arketing. It had been u n k now n in this area till n ot so long ago, and in the tim es o f social tourism even unnecessary. F or a few years the district a uthorities and the ow ners o f to u rist objects have been trying to attract the m axim um num bers o f tourists to th eir area. It is not an easy process, as one has to know w here, how , w hat and fo r w hom to prom ote. O ne can tind the answ ers by
carrying out analyses o f the to u rist traffic in a given area. It can be stated that research into tourist traffic is for geo g rap h y w hat m arketing is for econom y. W ithout this research there is no proper im age o f the tow n and district o f Z łocieniec, there is no prom otion, end, eventually, there is no proper d e v elo p m en t o f tourism .
