Janusz Alfred Maria Uberna urodzi³ siê we Lwowie 5 kwietnia 1929 r. Swoje dzieciñstwo spêdzi³ wœród jarów Podola w Trembowli. Tutaj zasta³a go II wojna œwiatowa. Przeszed³ dwie okupacje; sowieck¹ i hitlerowsk¹. W 1945 r. „powróci³” z matk¹, przez Che³m i Pu³awy, do Warszawy. Po ukoñczeniu w 1945 r. liceum, podj¹³ studia na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego. W 1953 r. uzyska³ dyplom magistra geologii i paleontolo-gii, za pracê „Dolomity œrodkowodewoñskie okolic £ago-wa”, wykonan¹ pod kierunkiem Jana Samsonowicza.
Z Pañstwowym Instytutem Geologicznym zwi¹za³ siê od pocz¹tku studiów. Najpierw by³y to krótkoterminowe umowy o pracê, a od listopada 1951 r. sta³y etat w Zak³a-dzie Surowców Skalnych. Zajmowa³ siê inwentaryzacj¹ z³ó¿ i wyst¹pieñ kruszywa naturalnego. Nastêpnie poszuki-wa³ i dokumentoposzuki-wa³ z³o¿a fosforytów w okolicach Goœcie-radowa, Chwa³owic, Krzy¿anowic, Walentynowa i £¹czan. W 1958 r. przeszed³ do Zak³adu Z³ó¿ Surowców Promie-niotwórczych. Do 1964 r. bada³ mineralizacjê uranow¹ w rejonach W¹dro¿a Wielkiego, Radomierzyc i Turoszowa oraz w wapieniach i marglach miedzionoœnych niecki pó³nocnosudeckiej, w kopalniach „Lena”, „Nowy Koœció³” i „Konrad II”. Poza tym bada³ uranonoœnoœæ serii wêglo-wych Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego, a tak¿e pstrego piaskowca w rejonie Pas³êka i stref tektonicznych Gór Œwiê-tokrzyskich. W 1961 r. obroni³ rozprawê doktorsk¹ „Rozwój serii fosforonoœnej pó³nocnego obrze¿enia Gór Œwiêtokrzy-skich na tle zagadnieñ sedymentologicznych albu i cenoma-nu”. W 1966 r. zosta³ kierownikiem Pracowni Fosforytów w Zak³adzie Z³ó¿ Soli i Surowców Chemicznych, w której do 1970 r. bada³ m.in. fosforytonoœnoœæ kredy, paleogenu i neogenu w rejonie Zatoki Puckiej, utworów górnoeoceñ-skie w rejonie parczewskim oraz warstw paleogeñskich na obszarze miêdzy Radomiem i Bia³¹ Podlask¹.
Prace te przerwa³ w 1971 r., poniewa¿ zosta³ delegowa-ny do poszukiwañ z³ó¿ fosforytów w Libii.
Po powrocie na pocz¹tku 1972 r. kontynuowa³ badania fosforytów w ró¿nych regionach Polski. Zajmowa³ siê te¿ wystêpowaniem z³ó¿ surowców mineralnych w Afryce Pó³nocnej i Œrodkowej. W 1973 r. uzyska³ stopieñ doktora habilitowanego na podstawie rozprawy „Uran w Górach Œwiêtokrzyskich”. W 1975 r. zosta³ mianowany docentem w Instytucie Geologicznym.
W maju 1979 r. obj¹³ stanowisko starszego geologa w polskiej grupie Miêdzynarodowej Ekspedycji Geologicz-nej RWPG w Mongolii. Grupa wykonywa³a mapy geologicz-ne w skali 1: 50 000 i poszukiwa³a surowców migeologicz-neralnych w rejonie Narintaj-Obo (ajmak chentejski w pó³nocno--wschodniej Mongolii). Od tej pory Janusz Uberna przeplata³ badania polskich fosforytów z pracami w Mongolii. W Insty-tucie zajmowa³ siê utworami fosforytonoœnymi na obszarach Goœcieradów–I³¿a–Radom oraz Goœcieradów–Salomin– Modliborzyce. Ukoñczy³ równie¿ monografiê polskich
fosfo-rytów, wskazuj¹c perspektywy dalszych ich poszukiwañ. Studia polskich formacji fosforytonoœnych przerwa³ na pocz¹tku 1984 r. Zosta³ wówczas skierowany do pracy w Mongolii, do badañ z³ó¿ pierwiastków ziem rzadkich. Wraz ze Stanis³awem Kubickim opracowa³ projekt badañ z³o¿a pierwiastków ziem rzadkich £ugijn-go³. Przez prawie siedem lat (do sierpnia 1990 r.) Janusz Uberna by³ g³ównym geologiem wspomnianej Ekspedycji, efektem jej prac by³a dokumentacja geologiczna z³o¿a £ugijn-go³ i przygotowa-nie z³o¿a do eksploatacji. Praca zosta³a z uznaprzygotowa-niem przyjêta przez w³adze polskie i mongolskie. Po powrocie do Insty-tutu Janusz Uberna poœwiêci³ siê porz¹dkowaniu i moder-nizacji bogatych instytutowych archiwalnych opracowañ geologicznych i rdzeni wiertniczych. Na pocz¹tku 1992 r. zosta³ kierownikiem Centralnego Archiwum Geologiczne-go PIG. Sprawowa³ tê funkcjê a¿ do przejœcia na emeryturê w 2002 r. Pod jego kierownictwem przebudowano i zmo-dernizowano liczne instytutowe budynki archiwów.
Za swoje zas³ugi Janusz Uberna otrzyma³ w 1954 r. nagrodê Prezesa CUG, a w 2002 r. Nagrodê Specjaln¹ Dyrektora Naczelnego PIG. W latach 1993–1995 by³ mia-nowany dyrektorem górniczym, zosta³ odznaczony resor-tow¹ odznak¹ Zas³u¿ony dla Polskiej Geologii, Odznak¹ Instytutu Geologicznego, Odznak¹ Zas³u¿ony Pracownik Instytutu Geologicznego i Z³ot¹ Odznak¹ Pañstwowego Instytutu Geologicznego. Otrzyma³ równie¿ dwa mongol-skie odznaczenia pañstwowe i odznakê przyznan¹ z okazji 60. rocznicy powstania Mongolskiej Republiki Ludowej.
Janusz Uberna zawsze imponowa³ swoim kolegom i wspó³pracownikom niezwyk³¹ sumiennoœci¹ w pracy, wiedz¹ i doœwiadczeniem zawodowym. By³ tak¿e zapalo-nym filatelist¹. Potrafi³ zaskarbiæ sobie powszechn¹ sympa-tiê jako osoba skromna, uczynna i obowi¹zkowa, o duszy romantyka. Na emeryturze „odkry³” w sobie zaciêcie pisar-skie. Opublikowa³ powieœæ przygodow¹ („Dalej na wschód”,
496
Przegl¹d Geologiczny, vol. 62, nr 10/1, 2014
2012), wspomnienia z pracy w Mongolii („Gobijska przygo-da”, 2012) oraz autobiografiê („¯ycie pe³ne podró¿y”, 2013). Ta ostatnia publikacja wyraŸnie charakteryzuje go jako zapa-lonego eksploratora i mi³oœnika przyrody zarówno ojczystego kraju, jak i odwiedzanych krain. Bra³ te¿ ¿ywy udzia³ w ¿yciu instytutowej wspólnoty emeryckiej, jako wspó³organizator i do koñca aktywny cz³onek Zarz¹du Stowarzyszenia Emery-towanych Pracowników PIG (2008–2013).
Janusz Uberna zmar³ w Warszawie 26 grudnia 2013 r. ¯onê Teresê, która te¿ by³a geologiem pracuj¹cym w Insty-tucie, prze¿y³ o ponad 20 lat. Pozostawi³ syna Janusza i córkê Annê, którzy dochowali siê kilku jego prawnuków. Zosta³ pochowany na cmentarzu w Milanówku.
Maciej Podemski & Halina Urban
Lech Wysokiñski urodzi³ siê 27 lipca 1936 r. w Ciecha-nowie. W 1959 r. ukoñczy³ studia na Wydziale Budownic-twa L¹dowego i Wodnego Politechniki Szczeciñskiej. W latach 1961–1985 pracowa³ na Wydziale Geologii Uni-wersytetu Warszawskiego. Rozprawê doktorsk¹ obroni³ w 1966 r., a habilitacyjn¹ w 1976 r. W 1989 r. otrzyma³ tytu³ naukowy profesora.
Tezy zawarte w rozprawie doktorskiej pt.: „Wp³yw spêkañ w glinach zwa³owych na statecznoœæ zboczy wiœla-nych na przyk³adzie skarpy w P³ocku” mia³y znacz¹cy wp³yw na póŸniejsze zainteresowania Profesora problema-mi statecznoœci skarp i zboczy, które kontynuowa³ przez ca³y okres pracy badawczej. W ramach tej dzia³alnoœci wykona³ wiele badañ, ekspertyz i opracowañ dla zabezpie-czenia Skarpy P³ockiej oraz do celów zagospodarowania przestrzennego i ochrony obiektów po³o¿onych w strefie Skarpy Warszawskiej. Jest autorem instrukcji „Ocena sta-tecznoœci skarp i zboczy. Zasady wyboru zabezpieczeñ”.
Wa¿nymi pracami w dorobku naukowym Profesora s¹ opracowania wykonane dla kopalni Be³chatów. Dotyczy³y one miêdzy innymi bezpiecznej eksploatacji wêgla brunatne-go i oceny wstrz¹sów parasejsmicznych w rejonie odkrywki. Zainteresowania Profesora dotyczy³y równie¿ zagadnieñ zwi¹zanych z projektowaniem posadowienia farm wiatro-wych na zwa³owiskach kopalni Be³chatów i Adamów.
Dzia³alnoœæ Profesora by³a interdyscyplinarna i wielo-kierunkowa, pocz¹wszy od prac naukowych i rozwojowo--badawczych, przez projektowe i wdro¿eniowe do dzia³al-noœci szkoleniowej i popularyzacyjnej.
Od 1985 r. pracowa³ w Instytucie Techniki Budowlanej, a w 1986 r. zosta³ kierownikiem Zak³adu Geotechniki i Fun-damentowania. Równolegle przez kilkanaœcie lat prowadzi³ zajêcia dydaktyczne na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz na Wydziale In¿ynierii Œrodowiska Politechniki Krakowskiej.
Profesor Lech Wysokiñski kierowa³ pracami badawczy-mi i projektowybadawczy-mi budowy sk³adowisk odpadów, badawczy-miêdzy innymi sk³adowiska odpadów niebezpiecznych w Tarnow-skich Górach. Zebrane doœwiadczenia opublikowa³ w ins-trukcji „Zasady budowy sk³adowisk odpadów”.
Wœród szerokich zainteresowañ badawczych Profesora istotne by³y prace zwi¹zane z budow¹ systemów archiwi-zacji danych oraz tworzeniem nowatorskich opracowañ kartograficznych dotycz¹cych m.in. terenów s³abych i zde-gradowanych oraz warunków budowalnych.
W ostatnich latach Profesor du¿o czasu poœwiêca³ spra-wom harmonizacji polskich norm z unijnymi. Przewodniczy³
Komitetowi Technicznemu KT nr 254 ds. Geotechniki Pol-skiego Komitetu Normalizacyjnego. Jest wspó³autorem po-radnika „Projektowanie geotechniczne wed³ug Eurokodu 7”.
W latach 90. XX w. by³ sekretarzem generalnym Pol-skiego Komitetu Geotechniki, a nastêpnie jego wiceprze-wodnicz¹cym. Przez wiele lat bra³ udzia³ w pracach Rady Geologicznej przy ministrze ochrony œrodowiska, zaso-bów naturalnych i leœnictwa oraz Komisji Dokumentacji Geologiczno-In¿ynierskich. By³ cz³onkiem wielu stowarzy-szeñ naukowych i organizacji technicznych, m.in.: Miêdzy-narodowej Asocjacji Geologów In¿ynierskich, Miêdzynaro-dowego Stowarzyszenia Mechaniki Gruntów i Geotechniki, Europejskiej Komisji ds. Normalizacji (Geotechnika), Pol-skiej Izby In¿ynierów i Techników Budownictwa, Komitetu In¿ynierii L¹dowej i Wodnej PAN.
Profesor Lech Wysokiñski otrzyma³ wiele nagród i odznaczeñ resortowych za nowe rozwi¹zania wprowadzone do praktyki. Za wybitne zas³ugi w dzia³alnoœci na rzecz roz-woju budownictwa Profesor Lech Wysokiñski w 2005 r. zosta³ odznaczony przez Prezydenta RP Krzy¿em Kawaler-skim Orderu Odrodzenia Polski.
Lech Wysokiñski zmar³ 3 grudnia 2013 r., wybitny spe-cjalista w zakresie geotechniki, fundamentowania i geologii in¿ynierskiej, autor licznych publikacji, instrukcji i norm z zakresu geotechniki oraz opracowañ kartograficznych, wieloletni pracownik naukowo-dydaktyczny Wydzia³u Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Techniki Budowlanej.
Zbigniew Frankowski & Edyta Majer
497 Przegl¹d Geologiczny, vol. 62, nr 10/1, 2014
