K ronika
505
n ie c o w a c o ra z w ię k sz e g o zn aczen ia g o sp o d a rc z e g o n a b ie ra ją w d ru g iej p o ło w ie X K v . osią g n ięcia ju ż n ie ty lk o , ja k b y ło d a w n ie j, fiz y k i sto so w a n e j i d ośw ia d czaln ej,, ale fiz y k i teorety cz n ej. (O ile p r z y tym b a d a n ia tedhniazne n a d a ją w y d a jn o ś c i p r a c y w ¡procesie p r o d u k c ji sp o łe cz n e j p ew n ą p r ę d k o ść w zrostu , o ile b a d a n ia f iz y k i d o ś w ia d cza ln e j n a d a ją tem u w z ro s to w i p e w n e p rzy sp ie szen ie, to b a d a n ia te o r e ty c z n e p o w o d u ją p r z y r o s t te g o p rzysp ieszen ia . W ie lk ie o sią g n ię cia fiz y k i te o r e ty cz n e j w y w o łu ją b o w ie m r e w o lu c je n a u k ow e, zm ie n ia ją ce n u rty r o z w o ju n a u k i i f o r m y m y śle n ia n a u k ow e g o, azego p rzy k ła d em ¡może b y ć p o s zu k iw a n ie a n alogii w e w s p ó ł czesn ej n ie k la s y czn e j f iz y c e dla w y ja śn ie n ia p r o b le m ó w , p rze d k tó r y m i s to ją o b e c n ie n a u k i ek o n o m iczn e. Jed n y m zaś z n ich je g o k o n ie cz n o ś ć u w zg lęd n ia n ia n ie o k re ślo n o ści p ersp e k ty w iczn e g o p la n ow a n ia g o sp o d a rcze g o i sp o łe cz n e g o , s p o w o d o w a n e j m. in. u zależn ien iem r o z w o ju g o sp o d a rcze g o o d n ie m o ż liw y c h do p r z e w i dzen ia d o n io sły ch o d k r y ć d o k o n y w a n y ch p rze z fiz y k ę teo rety cz n ą .W dyskus/ji n ad retferatem w z ię li u d zia ł lic z n ie p r z y b y li n a p os ie d ze n ie h isto r y c y nauki, fiz y c y i e k on om iści.
W cza s ie p o b y tu w W arszaw ie p r o f. K u z n ie c o w a , 28 lu te g o , o d b y ło s ię r ó w n ież sp otk an ie z n im k ie ro w n ik a ¡Zakładu H isto rii N a u k i i T e c h n ik i, p ro f. B. S u ch od o lsk ieg o, p r z e w o d n iczą ce g o K o m ite tu H istorii N a u k i i T ech n ik i, p r o f. J. B u k o w sk ie g o o r a z k ilk u in n y ch h is to ry k ó w n au k i. N a ¡spotkaniu ty m o m ó w io n o m . i n . s p ra w y zw iązan e z dru k iem w p o ls k ich p e r io d y k a c h h isto ry cz n o n a u k o w y c h a r ty k u łó w p ro f. K u z n ie c o w a 3.
E u gen iu sz O lszew sk i
Z E S P Ó Ł H IS T O R II S E M IO T Y K I
D n ia 22 lu te g o 1967 r. n a og óln y m zeb ra n iu Z a k ła d u H istorii N a u k i i T e c h n ik i w czasie d ysk u sji mad n o w y m i fo rm a m i o p r a c o w y w a n ia h isto rii maiuM w y s u n ię t o m y śl, b y p r z e jś ć ¡od h istorii „¡o p ow ia d a ją ce j” d o „p r o b le m o w e j” . P o ś r ó d zagadnień n a u k o w y ch d o b y w sp ó łc z e s n e j n a czoło w y s u w a się sem ioty k a, k w e stia u n ifik a c ji n au k i, struIkturalMzmu iltp. W ¡oparciu w ię c o d o ś w ia d cze n ia z d o b y te w czacie pn ący w zesp ołach ju ż is tn ie ją c y c h prozy Z ak ła d zie, w y s u n ię to p r d je k t zm o n to w a n ia p o d ob n eg o, lu źn eg o zesp ołu p r a c o w n ik ó w n a u k o w y ch , Wtórzy m o g lib y s ię p o d ją ć- o p ra co w a n ia te m a tó w ow ią za n ych z szerok o p o ję tą h isto rią ¡sem iotyki.
W [kwietniu '119167 r. o d b y ło się ¡następne zeb ra n ie w 'całości p o ś w ię c o n e d y s k u s ji n a d ty m tem a tem n a p o d s ta w ie o d p o w ie d n ie g o w p row a d ze n ia . N a jw a ż n ie jsz ą k w estią ok a za ło s ię zn alezienie od p o w ie d n ich o só b , sk łon n ya h d o p o d ję c ia t e g o r o d z a ju p rac. Przeppołwadzonio w ię c ¡szereg r o z m ó w w stęp n y ch , w y s to s o w a n o za p ro szenia d o ¡zainteresow anych in sty tu c ji oraz ¡kilkudziesięciu p r a c o w n ik ó w n au k ow y ch ,, k tó r y m n ie Obca je s t p ro b le m a ty k a isemiotyazna.
W ty m sam ym czasie tr w a ło p r zy g o to w a n ie p la n u p r a c y d la e w e n tu a ln e g o zespołu . P la n ten w ra z z o d p o w ie d n im om ów ie n iem p rz e d sta w io n o w d n iu 8 lis t o pa da n a zebraniu n a u k o w y m , iz ¡udziałem o s ó b z a p ro szo n y ch z ¡całej Polaki. N ie o b e c n y m p la n ¡ten zosta ł przesłan y w r a z ¡z u w a ga m i d y sk u ta n tów .
P o c h o d z ą c e o d p r zed sta w icie li n a jrozm a itszy ch d y s c y p lin n a u k o w y c h i gałęzi sztu ki g ło sy w ¡dyskusji w sk a z y w a ły n a ogrom n ą ¡aktualność p r o b le m u , a za ra zem n a tru d n ości ¡związane z p r ó b ą k o m p le k s o w e g o r o zw ią za n ia za ga d n ien ia jeszcze n i e ¡całk ow icie d o jrz a łe g o . (P rzedstaw iony p r o je k t o k aza ł ¡się zbyt w ąsk i, g d y ż p o m ija ł n iek tóre tem aty, ta k ie ja k : se m io ty k a mettafizyazna, ¡znaki w izu a ln e , ¡akustyczne,, sy m b olik ę itd . z ¡drugiej ¡zaś stron y —• b io r ą c p o d ¡uwagę stosu n k i person a ln e i r e a ln e m oż liw o śc i — pla n b y ł n ie w ą tp liw ie za szeroki.
a W n astępn ym n u m erze „K w a rta ln ik a ” u k aże się a rty k u ł p r o f. K u z n ie c o w a L eo p o ld In feld a historia nauki.
506
K ronikaW y ło n io n a je d n a k została -grupa k ilk u n a stu osó b , k tó r e p o d ję ły się opraco w a n ia n ie k tó r y c h g ru p -tem atycznych z h istorii t e g o zagadnienia. P ie rw szy m c e le m ze s p o łu b ę d z ie p r z y g o to w a n ie z b io r u a rty k u łó w , w , mliarę m oż liw o śc i tw o r z ą c y c h orga n iczn ą i u sy stem atyzow an ą ca łość; teg o r o d z a ju a rty k u ły sta n o w iły b y m a teria ł d o p r o je k to w a n y c h n astęp n y ch ¡tom ów za ty tu ło w a n y ch Z historii s e m io ty k i
Z a k ła d ¡Historii N auki i' T e ch n ik i P A N tą .drogą z w ra ca się d o w szy stk ich za in teresow a n y ch p ro b le m a ty k ą zw iązan ą z 'szeroko p o ję tą h istorią se m io ty k i o n a w ią za n ie k o n ta k tu oraz ew e n tu a ln e j w sp ó łp ra cy z Z e sp o łe m .
Jan SuLowski
P O S IE D Z E N IE N A U K O W E Z E S P O Ł Ó W : H IS T O R II M E T O D O L O G II I O D R O D Z E N IA
D n ia 12 g ru d n ia 1067 r. o d b y ło isię w K ra k o w ie , p o d p rz e w o d n ictw e m P r o f. d r H e n ry k a B a ry cz ą , łą czn e zeb ra n ie z e s p o łó w : H isto rii M e to d o lo g ii i O drod zen ia.
Prof.
d r P a w e ł R y b ic k i p r z e d s ta w ił-n a n im r e fe ra t K ształtow an ie się p o lityk i ja k o o s o b n e j d y sc yp lin y n au k ow ej w ok resie renesansu. N a w s tę p ie r e fe re n t aa:jął isię o g ó ln y m p ro b le m e m w y k ry sta lia ow y w a n ia się r ó ż n y c h n a u k i to w a rzy szą cy ch tem u p r o ce s o w i -czyn ników (u św iadom ien ie założeń , -określenie p rze d m iotu , w y k szta łcen ie aparatu p o ję c io w e g o , z esp ołu p r o b le m ó w , sa h em atów u jm o w a n ia zja w isk , ź r ó d e ł w ie d zy ). P r z e ch o d z ą c d o za ga d n ien ia p o lity k i P n of. R y b ic k i -Stwierdził, ż e d op ie ro n a p rze ło m ie X V I i X V I I w . doctrina política iStała (się d y sc y p lin ą rze cz y w iśc ie sa m od zieln ą . W d łu g im o k re s ie p r z y g o to w a w c z y m , p o p rze d za ją cy m j e j d e fin ity w n e u form o w a n ie, r o z w ija ła się oma g łó w n ie n a m a rg in esie P o lity k i A ry stotelesa , d zie ła zn an ego w średniow ieczni, w e p o c e zaś renesan su n a n o w o z r e w id o w a n e g o i zin ter p re to w a n e g o .W
o k re s ie o d r o d z e n ia n a r o z w ó j -podstaw ow ych p o ję ć p o lity k i w p ły w a ły — poaa w cią ż ż y w y m ary stotelizm em — d w a d od a tk ow e i różrie czyn n ik i: r e c e p c ja ¡innych k ie r u n k ó w m y śli sta roży tn e j, szczeg óln ie p la ton izm u i stoicyam u , o ra z o b s e rw a cja w s p ó łc z e s n e j rze czy w isto ści -społecznej i p a ń s tw o w e j i z a ch od zą cy ch w n ie j przem ia n .Protf. R y b ic k i p o s ta w ił w sw y m r e fe ra cie za c e l g łó w n y p rze śled zen ie p ro ce s u u św iad am ian ia p rzed m iotu p o w s ta ją c e j d y s c y p lin y u re p re ze n ta ty w n y ch dla d o b y r en esa n su p rze d sta w icieíi m y śli p o lity cz n e j i sp ołe cz n e j. N a jp ie r w za ga d n ien ie ¡to r o zp a trzy ł n a p r z y k ła d z ie te o r e ty cz n y ch sfo r m u ło w a ń N ico la M aChiaveJlego i T o m a sza M oru sa, p is a rzy p o c z ą tk ó w X V I stu lecia . W zasiągu za in teresow a ń au tora K sięcia leża ł w y ra źn ie p ro b lem państwa^ k tó r y r o z w ija ł czierpiąc w y b ra n e elem en ty z a r ystotslesow ski-ej P olityki. D la M o ru sa p r z e ciw n ie : p rzed m iotem rozw a żań b y ł p rze d e w szy stk im t y p sp ołeczeń stw a i je g o u stroju . Z p o ło w y X V I w . w y b r a ł 'autor d w ó c h p is a r z y p o ls k ic h — A n d r z e ja F ry cza M o d rzew sk ieg o i S ta n isła w a O rze ch ow sk ieg o , u k tó r y c h za u w aży ł siln ie jsze n iż u in n y c h w sp ó łc z e s n y ch im p isa rzy ten d e n c je te o re ty cz n e g o sp recy zow a n ia p rzed m iotu rozw a ża ń s p o łe cz n o -p o lity czn y ch . M im o za sa d n iczy ch r ó ż n ic w p ra k ty c z n e j o r ie n ta c ji id e o lo g iczn e j, z a ch o d zą cy ch m ię d z y au torem O popra w ie R zeczposp olitej i au torem P olicji, p r o f. R y b ick i skonsta to w a ł -pok rew ień stw o ich d e fin ic ji te o re ty cz n y ch , tk w ią cy ch k o rz e n ia m i w a r y sto - teOizmle. Z k o le i p rzeszed ł r e fe re n t ido d w ó c h m y ś licie li z k o ń c a w ie k u , k tórzy s k ierow a li m y śl -sp ołeczn o-polity czn ą n a n o w e to r y i w y w a r li d e c y d u ją c y w p ły w n a ostateczne u k szta łtow a n ie p o lity k i ja k o d y scy p lin y n a u k o w e j — b y li t o F ran cu z Jan B od in i N ie m ie c Jan AlthuSius. B-odin stał isię -twórcą n o w e j te o rii państw a, c z ę śc io w o w y c h o d z ą c e j p o z a za łożen ia arysitotelesow skie; szczeg ó ln ie w a żn e b y ło w p ro w a d ze n ie p rzezeń p o ję cia su w ere n n ości. A łth u siu s a n a liz u ją c -problem y
