Sympozjum naukowe: Historia eksploatacji marmurów w Górach Świętokrzyskich

198

szych projektów regulacji W isły w zaborze rosyjskim . Poruszył także sprawy źró­ deł archiw alnych (głów nie przechow yw anych w Centralnym Państw ow ym A rchi­ w um H istorycznym ZSRR w Leningradzie, w zespole M inisterstw a Kom unikacji b. im perium rosyjskiego), które należałoby w ykorzystać przy dalszym opracowaniu tem atyk i poruszanej w referacie dra K rólikowskiego.

Część druga sesji odbyła się w terenie. U czestników sesji obwożono autokarem po w ybranych obiektach hydrotechnicznych w rejonie W arszawy. Zwiedzono m ię­ dzy innym i rejon ujścia rzeki W ilanów ki do W isły, gdzie znajduje się cały zespół urządzeń hydrotechnicznych związanych z pracującą obok elektrociepłow nią „Sie­ k ierki”, Port Praski (od 1980 r. zam knięty dla żeglugi w iślanej); śluzę im. Tadeusza T illingera na K anale Żerańskim, stanow iącą istotny elem ent drogi wodnej Że­ rań — Zegrze; stację pilotującą system uzdatniania w ody budowanego Wodociągu Północnego; w reszcie zaporę i hydroelektrow nię w Dębem na Z alew ie Zegrzyń­ skim . Po tych obiektach oprowadzali zatrudnieni w nich inżynierow ie hydrotech- nicy. M ów ili ciekaw ie, naw iązyw ali często do h istorii zw iedzanych obiektów , dawali w yraz sw ej uczuciowej w ięzi z w ykonyw anym zawodem . Przedstaw iali także różne asp ek ty problem ów związanych z budową i eksploatacją urządzeń hydrotechnicz­ nych, dając w ten sposób uczestnikom sesji dobrą lekcję poglądową „hydrotech- niki stosow anej”.

J e rzy R óziew icz

(Warszawa)

SYMPOZJUM NAUKOWE: H ISTO RIA E K SP L O A T A C JI M ARM URÓW

W GÓ RACH Ś W IĘ T O K R ZY S K IC H

15—16.X.1983 r. — staraniem Tow arzystw a Przyjaciół Górnictwa, H utnictwa i Przem ysłu Staropolskiego w Kielcach, Rady Oddziału W ojewódzkiego NOT, K ie­ leckiego Towarzystwa Naukowego oraz m iejscow ego Oddziału Polskiego Tow arzy­ stw a H istorycznego — zorganizow ano sym pozjum naukow e pośw ięcone historii e k s­ ploatacji marmuru w regionie św iętokrzyskim .

W ydobyw anie marm uru na K ielecczyźnie ma w ielow iek ow ą tradycję. Również i w spółcześnie region ten znany jest z eksploatacji i obróbki tego cennego su ­ rowca. M armury św iętokrzyskie od stuleci w ykorzystyw ane są, jako elem enty w ystroju reprezentacyjnych budowli w naszym kraju, a także poza jego granicami.

D w a referaty w ygłoszone podczas sympozjum traktow ały o historii rozpozna­ nia złóż m arm urów oraz o dziejach ich eksploatacji i obróbki.

Doc. Zbigniew W ójcik w referacie H istoria badań złó ż m a rm u ró w św ię to k r z y ­

skich w oparciu o bogatą literaturę, przedstaw ił dzieje poznania tych złóż. R efe­

rent stwierdził, że przypisyw anie Janow i D ługoszow i zam ieszczenia pierwszej w zm ia n k i.o marmurach chęcińskich w Chorografii opiera się na błędnym tłum a­ czeniu tekstu łacińskiego. Pierw sze geologiczne źródła pisane na ten tem at pocho­ dzą z końca XVIII w . Z różnych przekazów można w nioskow ać, że poszukiwaniem i w ydobyw aniem m arm urów chęcińskich zajm ow ali się gw arkow ie kruszcowi. N ie­ w ątp liw ie znaczącą rolę w rozpoznaniu i w ydobyw aniu marmuru odegrali Włosi, a w śród nich: K acper Fotyga, Sanjti Guoci, Bartłom iej Berecci. Zagadnieniam i m arm urów w XVIII w . interesow ali się także Filip Carosi oraz Jan Jakub Ferber. W w iek u X IX nad eksploatacją i przeróbkę m arm urów czuwała Główna Dyrekcja Górnicza, a zwłaszcza jej geolog — J. B. Pusch. Spośród innych badaczy, którzy zajm ow ali się tą problem atyką w okresie późniejszym , doc. Wójcik ukazał m. i n . — dorobek Alfonsa W elke, Bronisław a P aw lew skiego, Józefa Siem iradzkiego, Win­

K ron ika

₁₉₉

centego Chóroszewskiego, Stanisław a K ontkiewicza, B olesław a Łaszczyńskiego i Ja-' na Czarnockiego.

M gr Maria W eber-K ozińska przygotow ała referat pt. H istoria ek sp lo a ta cji

i o bróbki m a rm u ró w św ięto k rzysk ich ; w ykorzystując m. in. m ateriałow e analizy

rzeźb. Stwierdziła, że rozwój górnictw a kam iennego na terenie daw nego starostw a chęcińskiego w iąże się ściśle z przem ianam i w stosunkach społecznych w naszym kraju w końcu X V I w . N astępnie przedstaw iła kolejne etapy rozw oju w yd ob yw a­ nia i obróbki m arm urów w regionie św iętokrzyskim — w okolicach Chęcin, D a­ leszyc i Kielc.

Interesujące b yły dwa w ystąpienia pracow ników Instytutu G eologicznego Od­ działu im. J. Czarnockiego w K ielcach. Mgr inż. Jan Urban przedstaw ił w sw ym referacie geologiczne warunki w ystęp ow an ia skał przydatnych do produkcji m ar­ m urów technicznych w Górach Św iętokrzyskich. N atom iast doc. Zbigniew R ubi- n ow sk i scharakteryzow ał różan kę ze lejo w sk ą jako najbardziej ozdobną odm ianę polskich m arm urów technicznych.

Podczas obrad zaprezentowano także kilka kom unikatów.

Dr S tan isław Czarniecki i mgr Zofia M artini m ów ili o k olekcji m arm urów kieleckich M athiasa Bersohna z drugiej połow y X IX w . przechow ywanej w zbio­ rach Muzeum Geologicznego PAN w K rakowie. Doc. Zenon G uldon i mgr W al­ demar K ow alski zaprezentow ali natom iast m ateriał używ any w okresie przedroz­ biorow ym do tablic i p łyt inskrypcyjnych regionu kielecko-radom skiego.

Mgr inż. Eugenia Fijałkow ska om ówiła P ro b le m a ty k ę m a rm u ró w św ię to k r z y ­

skich na łam ach „G azety K ie le c k ie j” w latach 1870— 1914; mgr Jerzy F ijałkow ski

scharakteryzow ał M arm u ry w bu dow lach z a b y tk o w y c h regionu św ięto k rzysk ieg o . Dr S tan isław M arcinkowski przeanalizow ał Źródła do d zie jó w p rze m y słu m a rm u ro ­

w ego zn ajdu jące się w Wo je w ó d zk im A rch iw u m P a ń stw o w ym w K ielcach.

Poza tem atykę sym pozjum w yszła w interesującym referacie mgr Irena Olko- wicz-Paprocka. Om ówiła ona perspektyw y eksploatacji m arm urów w rejonie Iw a ­ n isk i Opatowa. Autorka dokonała charakterystyki jakościow ej i oceniła zasoby zbadanych ostatnio pokładów m arm urów w Górach Św iętokrzyskich. W części obszaru znajdującego się na w schód od Łagowa w ystęp ują zasoby, które stwarzają m ożliw ości utw orzenia dużego ośrodka przem ysłu m arm urowego.

U czestnicy sym pozjum w drugim dniu jego trwania zw iedzili czynne m arm u- rołom y w Bolechow icach i na Górze Zygm untówce, a także rezerw at przyrody na Górze Zelejow ej, gdzie znajdują się dawne w yrobiska górnicze.

R eferaty i kom unikaty przygotow ane na sym pozjum ukażą się drukiem dzięki staraniom T ow arzystw a Przyjaciół Górnictwa, H utnictw a i Przem ysłu Staropol­ skiego w Kielcach.

A n d rze j R em balski

(Kielce)

SYMPOZJUM NAUKOWE: P R O D U K C JA BRONI W REGIONIE

Ś W IĘ T O K R ZY S K IM

17 września 1983 r. odbyło się w K ielcach sym pozjum naukow e na tem at P ro ­

d u k cja broni w regionie św ięto k rzysk im . Stanow iło on o jeden z elem en tów obcho­

dów 300 rocznicy zw ycięstw a pod W iedniem oraz 40-lecie p ow stania Ludowego W ojska Polskiego.

Organizatoram i sym pozjum były: Towarzystw o Przyjaciół Górnictwa, H utni­ ctw a i Przem ysłu Staropolskiego; W ojewódzki Sztab W ojskow y w K ielcach; K ie­