Teresa Mendyk-Krajewska
Problemy elektronicznej realizacji
usług w administracji publicznej i
ochronie zdrowia
Ekonomiczne Problemy Usług nr 123, 159-168
2016
Ekonomiczne Problemy Usług nr 123
IS S N : 1 8 9 6 -3 8 2 X | w w w .w n u s .e d u .p l/p l/e p u / DOI: 10.18276/epu.2016.123-15 | strony: 159-168
ZYG M U NT MAZUR, HANNA MAZUR, TERESA MENDYK-KRAJEWSKA
Politechnika Wrocławska1
PROBLEMY ELEKTRONICZNEJ REALIZACJI USŁUG W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ I OCHRONIE ZDROWIA
Streszczenie
Informatyzacja gospodarki, dokonywana dynamicznie w ostatnich latach, obejmu
je swoim zakresem coraz więcej obszarów. Gromadzone dane to już nie tylko dane
osobowe obywateli, ale także finansowe, medyczne, biznesowe itp. Tymczasem stan
bezpieczeństwa systemów informatycznych jest niezadowalający. Celem artykułu jest
przedstawienie aktualnych problemów związanych z budową cyfrowych rejestrów da
nych oraz systemów teleinformatycznych niezbędnych do realizacji usług w administra
cji publicznej i ochronie zdrowia.
Słowa kluczowe: e-administracja, e-zdrowie, e-usługa, bezpieczeństwo.
Wprowadzenie
Wizja sprawnie działającego państwa z rozwiniętymi usługami realizowanymi
drogą elektroniczną (e-usługami) jest możliwa do zrealizowania dzięki powszech
nemu wykorzystywaniu technologii teleinformatycznych. Wraz z ich rozwojem
budowane są odpowiednie rejestry i systemy informatyczne oraz opracowywane są
odpowiednie akty prawne. Konieczne jest doskonalenie obsługi oferowanych
e-usług, których lista powinna być stale poszerzana, by w ja k największym zakresie
umożliwiać obywatelom kontaktowanie się z jednostkami realizującymi zadania
publiczne oraz by coraz więcej procesów biznesowych można było wykonywać
online. W artykule przedstawiono aktualne problemy związane z budową cyfro
1
wych rejestrów danych i systemów teleinformatycznych niezbędnych do realizacji
usług w administracji publicznej i ochronie zdrowia.
W 2014 r. z usług polskiej e-administracji korzystało 92,4% przedsiębiorstw,
przy czym tę formę kontaktu stosowały prawie wszystkie firmy duże i średnie.
W 2015 roku z usług e-administracji korzystało 26,6% osób w wieku 16-74 lat
(GUS 2015). W prawie 78% gospodarstw domowych jest co najmniej jeden kom
puter, a 76% ma dostęp do Internetu. Wiele osób korzysta z dostępu do sieci
w pracy, w szkole i w miejscach użyteczności publicznej.
W celu ułatwienia obywatelom korzystania z e-usług oraz zwiększenia liczby
podmiotów je oferujących opracowano system ePUAP (elektroniczna Platforma
Usług Administracji Publicznej), dostarczający jednolite środowisko, z założenia
łatwe i ergonomiczne w obsłudze.
Duże znaczenie dla rozwoju innowacyjności w kraju oraz rozwoju społeczeń
stwa informacyjnego ma udostępnianie w jednym miejscu danych pochodzących
z rejestrów od różnych podmiotów. Zadanie takie spełnia Centralne Repozytorium
Informacji Publicznej. W serwisie danepubliczne.gov.pl udostępniane są dane, ra
porty i statystyki z rejestrów publicznych różnych dostawców (m.in. GUS, mini
sterstw, Komendy Głównej Policji, Komendy Głównej Państwowej Straży Pożar
nej), np. raporty Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, dane o szkołach wyższych
i ich finansach czy lista rzeczoznawców majątkowych. W styczniu 2015 r. udostęp
nionych było 314 zbiorów. Niestety, polska gospodarka pod względem poziomu
ucyfrowienia zajmuje w klasyfikacji Unii Europejskiej jedno z ostatnich miejsc
(Europa 2015). 1
1. Elektroniczna realizacja usług w administracji publicznej
Obecnie uruchomiono wiele przedsięwzięć i przeznaczono duże środki finan
sowe na działania zmierzające do rozwoju e-usług w administracji publicznej i do
budowy odpowiednich systemów informatycznych zapewniających niezawodne
funkcjonowanie urzędów.
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG) podzielony jest na
9 osi priorytetowych o różnych szczegółowych działaniach. Celem 7. osi „Społe
czeństwo informacyjne - budowa elektronicznej administracji”, realizowanej
w latach 2007-2013, była poprawa warunków prowadzenia działalności gospodar
czej poprzez zwiększenie dostępności zasobów informacyjnych administracji pu
blicznej oraz rozwój elektronicznych usług publicznych dla obywateli i przedsię
biorców. Zadania 8. osi POIG „Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie inno
wacyjności gospodarki” dotyczyły stymulowania rozwoju gospodarki elektronicz
nej poprzez wspieranie tworzenia innowacyjnych e-usług i nowych rozwiązań elek
tronicznego biznesu oraz zmniejszania technologicznych, ekonomicznych i
mental-Zygmunt Mazur, Hanna Mazur, Teresa Mendyk-Krajewska
161n y c h b a r i e r w y k o r z y s t y w a n i a e - u s łu g . W r a m a c h P O I G w g r u d n i u 2 0 1 5 r o k u u k o ń c z o n o p o r ta l I n v e n to r u m , u d o s tę p n ia ją c y d a n e z r ó ż n y c h ź r ó d e ł, k tó r e d o ty c z ą p r o j e k t ó w i p r z e d s i ę b i o r s t w in n o w a c y jn y c h , i n s ty tu c ji n a u k o w y c h o r a z e k s p e r tó w
i k o n f e r e n c ji. W 2 0 1 5 r. w d r o ż o n o ta k ż e S y s te m D i g ita liz a c ji A k t i w p a ź d z ie r n ik u w p o s ta c i c y f r o w e j i s t n i a ł o j u ż 12 7 4 9 to m ó w a k t k a r n y c h ( S D A 2 0 1 5 ) .
W c e lu u ła tw ie n ia k o n ta k tó w a d m in is tr a c ji z p r z e d s ię b io r c a m i o p r a c o w a n o E le k tr o n ic z n y P u n k t K o n ta k to w y (e P K ) u m o ż liw ia ją c y s z y b k ą re a liz a c ję s p ra w , z k tó r y m i p r z e d s ię b io r c y z g ła s z a ją się d o u r z ę d ó w . W w ie lo ję z y c z n y m s e rw is ie b iz - n e s .g o v .p l z n a jd u je s ię w y k a z e -u s łu g o r a z w z o r y w y k o r z y s ty w a n y c h fo rm u la rz y . W m i n is te r s tw a c h o d p o w ie d z ia ln y c h z a ro z w ó j e - u s łu g s to s u je s ię m ie s z a n y m o d e l u t r z y m a n i a s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h - c z ę ś ć u s łu g j e s t r e a l i z o w a n a w e w n ą tr z o d p o w ie d n ic h p o d m io tó w ( m in is te r s tw ) , a c z ę ś ć j e s t k o n t r a k t o w a n a n a z e w n ą tr z . W p r z y p a d k u M in i s t e r s t w a G o s p o d a r k i ( M G ) , k tó r e o d p o w i a d a z a e P K i s e r w is b iz n e s .g o v .p l, z a d a n ia ta k ie , j a k n p . b ie ż ą c e m o n ito r o w a n ie u s łu g i a k tu a l n o ś c i tr e ś c i p u b lik o w a n y c h w s e r w is ie o r a z w s p ó ł p r a c a z w ła ś c iw y m i o r g a n a m i w z a k r e s ie p u b lik o w a n y c h tr e ś c i - s ą r e a liz o w a n e p r z e z M G , n a to m ia s t r e a liz a c ja p r a c r o z w o jo w y c h w z a k r e s ie f u n k c jo n a ln y m i te c h n ic z n y m z le c a n a j e s t n a z e w n ą tr z ( P O I G 2 0 1 5 ). T a k i m o d e l c z ę s to b y w a p r z y c z y n ą p r o b l e m ó w p r z y t w o r z e n iu , r o z b u d o w ie c z y i n te g r a c ji s y s te m ó w . W r a p o r c ie z 2 0 1 4 r . 2 d o ty c z ą c y m p r z e b ie g u w d r o ż e n i a f u n k c jo n a ln o ś c i P r o f il Z a u f a n y o r a z D o s ta w c a T o ż s a m o ś c i w r a m a c h s y s te m u e P U A P s tw ie r d z o n o n i e d o c i ą g n i ę c i a w k w e s tii w y d a jn o ś c i i b e z p i e c z e ń s t w a r o z w ią z a n ia . S tw ie r d z o n o m .in . n ie u z a s a d n io n e p r z e k a z a n ie f i r m ie z e w n ę tr z n e j k o d ó w ź r ó d ło w y c h P r o f ilu Z a u f a n e g o , c h o c ia ż p o w i n n y o n e b y ć s z c z e g ó ln ie c h r o n io n e ( e P U A P 2 2 0 1 4 , s. 8). W r a m a c h 7. o s i P O I G r e a liz o w a n o ta k ż e p r o j e k t e P U A P 2 , k tó r e g o c e le m b y ł a r o z b u d o w a f u n k c jo n a ln o ś c i p la tf o r m y e P U A P i z w ię k s z e n ie o f e r ty u s łu g ś w ia d c z o n y c h e le k tr o n ic z n ie . P o r ta l u d o s t ę p n i o n o w s ie r p n iu 2 0 1 5 r. N i e s t e t y j e g o j a k o ś ć n a d a l n i e j e s t z a d o w a la ją c a - s y s te m j e s t n i e in tu ic y jn y i d z i a ł a w o ln o , p o d c z a s z a k ł a d a n i a k o n t a c z ę s to tr a c i s ię p o łą c z e n ie z s y s te m e m , s ą p r o b le m y z u w ie r z y te ln ia n ie m , k o m u n i k a t y s ą n ie c z y te ln e . W c e lu o b n i ż e n i a r y z y k a w y s t ą p i e n i a n ie p r a w id ło w o ś c i w p r o je k ta c h i n f o r m a ty c z n y c h p r o w a d z i s ię k o n tr o le p r e w e n c y jn e e x a n te ( p r z e d o g ło s z e n ie m p o s t ę p o w a n ia ) o r a z e x p o s t (p o z a k o ń c z e n iu p o d p i s a n i a u m o w y o z a m ó w ie n ia c h p u b l i c z n y c h ) . P o n a d to o r g a n iz o w a n e s ą s e m in a r ia i k o n f e r e n c je d o ty c z ą c e z a r z ą d z a n ia p r o je k ta m i i in te r o p e r a c y jn o ś c i. D o k o n a n e k o n tr o le p o tw ie r d z a ły n a o g ó ł p r o w a d z e n ie p r o je k tó w z g o d n ie z e z g ło s z o n y m i m e to d y k a m i, k o n ie c z n e j e s t j e d n a k d a l s z e u p r a s z c z a n ie d o s tę p n o ś c i z r e a liz o w a n y c h e - u s łu g , s z e r s z e r o z p o w s z e c h n ia n ie in f o r m a c ji o z a le ta c h k o r z y s t a n i a z n ic h o r a z o u d a n y c h p r o je k ta c h e le k tr o n ic z n e j a d m in is tr a c ji.
Z e w z g lę d ó w b e z p ie c z e ń s tw a , w m y ś l n o w e liz a c ji u s t a w y o d z ia ła c h a d m in i s tr a c ji r z ą d o w e j, o d 2 0 1 6 r o k u n a d z ó r n a r e je s tr a m i p a ń s tw o w y m i ( P E S E L , R e je s tr D o w o d ó w O s o b is ty c h , R e j e s t r S ta n u C y w iln e g o , C e n tr a ln a E w id e n c ja W y d a n y c h i U n ie w a ż n io n y c h D o k u m e n tó w P a s z p o r to w y c h o r a z e w i d e n c j a p o ja z d ó w , e w i d e n c ja k i e r o w c ó w o r a z e w i d e n c j a p o s i a d a c z y k a r t p a r k in g o w y c h ) , s p r a w o w a n y d o ty c h c z a s p r z e z M in is te r s tw o S p r a w W e w n ę tr z n y c h i A d m in is tr a c ji, z o s ta ł p o w i e r z o n y n o w o u tw o r z o n e m u M in is te r s tw u C y f r y z a c ji ( U s ta w a 2 0 1 5 ). W p r o je k ta c h d o p u s z c z a ją c y c h w y d z ie la n ie p o d p r o j e k t ó w c z ę ś c io w y c h i p o d p is y w a n ie u m ó w z r ó ż n y m i w y k o n a w c a m i k o n ie c z n e j e s t p o d e jm o w a n ie d z ia ła ń i n te g r u ją c y c h p o s z c z e g ó ln e r o z w i ą z a n i a w c a ło ś ć , c o w y m a g a d o d a tk o w y c h ś r o d k ó w f in a n s o w y c h , lu d z i i c z a s u . D o b r a j a k o ś ć p o s z c z e g ó ln y c h m o d u łó w ( s y s t e m ó w ) o tr z y m a n y c h z r ó ż n y c h z a d a ń c z ę ś c io w y c h , p r z y b r a k u k o o r d y n a c ji i w c z e ś n ie js z y c h u z g o d n i e ń o r a z b r a k u s ta n d a r y z a c ji i n a d z o r u n a d c a ło ś c ią - m o ż e d o p r o w a d z ić d o n e g a ty w n e g o e f e k tu k o ń c o w e g o , c o m ia ło m ie js c e w p r z y p a d k u p r o j e k t u P I , s t a n o w ią c e g o k lu c z o w y e le m e n t d l a o b s łu g i s y s te m u in f o r m a c ji w o c h r o n ie z d r o w ia .
2. Usługi elektroniczne w sektorze ochrony zdrowia
O d k ilk u la t t r w a j ą p r a c e n a d j e d n y m z n a jw ię k s z y c h p r z e d s ię w z ię ć i n f o r m a ty c z n y c h w p u b lic z n y m s y s te m ie o c h r o n y z d r o w ia w P o ls c e , c z y li p r o je k te m P 1 -
Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfro
wych o Zdarzeniach Medycznych
, w r a m a c h k tó r e g o m a p o w s ta ć p l a t f o r m a d o u d o s tę p n ia n ia u s łu g e le k tr o n ic z n y c h , t a k ic h j a k I n te r n e to w e K o n to P a c je n ta , E l e k t r o n i c z n a R e c e p ta , e - S k ie r o w a n ie , e - Z le c e n ie o r a z P o r ta l in f o r m a c y jn y e - Z d r o w ie . N a te m a t p r o b l e m ó w z r e a l i z a c j ą s y s te m u , r o s n ą c y c h k o s z t ó w (o k . 9 0 m i n z ł) i n i e d o tr z y m a n y c h t e r m in ó w n a p is a n o j u ż w ie le a r ty k u łó w . C e n tr u m S y s te m ó w I n f o r m a c y jn y c h w O c h r o n ie Z d r o w i a ( C S I O Z ) , o d p o w ie d z ia ln e z a r e a liz a c ję s y s te m u , z a p e w n ia , ż e w r o k u 2 0 1 6 z o s t a n ą u r u c h o m io n e u s łu g i: e - r e c e p t a i e - s k ie r o w a n ie ( J a n c z u r a 2 0 1 5 ) . N a s tr o n ie C S I O Z ( c s io z .g o v .p l) s ą u d o s tę p n ia n e r ó ż n e r e je s tr y m e d y c z n e , n p . a p te k , p r o d u k t ó w le c z n ic z y c h , f a r m a c e u tó w . Z b iu le ty n u C S I O Z w y n ik a , ż e w 2 0 1 5 r o k u n a s tą p iło p o g o r s z e n i e j a k o ś c i d a n y c h z a w a r ty c h w R e j e s tr z e P o d m io tó w W y k o n u ją c y c h D z ia ła ln o ś ć L e c z n ic z ą ( R P W D L ) ( C S I O Z 2 0 1 5 , s. 2 ) , a p la tf o r m a e P U A P n ie j e s t w z a s a d z ie w o g ó le w y k o r z y s ty w a n a p r z e z p o d m io ty l e c z n ic z e ( C S I O Z 2 0 1 5 , s. 3 ). W r a m a c h R P W D L d o s tę p n e s ą w y s z u k iw a r k i: P r a k ty k Z a w o d o w y c h L e k a r z y i L e k a r z y D e n ty s tó w , P o d m io tó w L e c z n ic z y c h o r a z P r a k ty k Z a w o d o w y c h P ie lę g n ia r e k i P o ło ż n y c h . W s ty c z n iu 2 0 1 6 r o k u w y d a n o p ie r w s z e z w o ln ie n ia e le k tr o n ic z n e ( e -Z L A ). D o k o ń c a 2 0 1 7 r. z w o l n i e n i a n a d a l b ę d ą m o g ły m ie ć ta k ż e f o r m ę p a p i e r o w ą (Z U S Z L A ) , a le o d 1 s ty c z n ia 2 0 1 8 r o k u m a j ą j u ż o b o w ią z y w a ć w y łą c z n ie z w o l n i e n i a e le k tr o n ic z n e .Zygmunt Mazur, Hanna Mazur, Teresa Mendyk-Krajewska
163 C S I O Z w r a m a c h p r o je k tu P 4 : „ D z ie d z in o w e s y s te m y t e l e i n f o r m a ty c z n e s y s te m u in f o r m a c ji w o c h r o n ie z d r o w ia ” 3 m a z b u d o w a ć i w d r o ż y ć : - S y s te m S ta ty s ty k i w O c h r o n ie Z d r o w ia , - S y s te m M o n i t o r o w a n i a Z a g r o ż e ń , - Z in te g r o w a n y S y s te m M o n i t o r o w a n i a O b r o tu P r o d u k ta m i L e c z n ic z y m i, - S y s te m M o n i t o r o w a n i a K s z ta łc e n ia P r a c o w n ik ó w M e d y c z n y c h , - S y s te m E w id e n c ji Z a s o b ó w O c h r o n y Z d r o w ia . W o b s z e r n y m , lic z ą c y m 5 4 0 s tr o n r a p o r c ie o p r a c o w a n y m d l a C S I O Z p r z e z I n f o v id e M a tr ix , d o ty c z ą c y m s ta n u 3 0 m e d y c z n y c h r e je s tr ó w p o d m io to w y c h , w p o d s u m o w a n iu s tw ie r d z o n o , ż e w z a s a d z ie r e je s tr y s ą p r o w a d z o n e z g o d n ie z p r z e p is a m i p r a w n y m i, a le p o z a R e je s tr e m P r o d u k tó w L e c z n ic z y c h w s z y s tk ie s ą w y k o r z y s ty w a n e ty lk o w k r a ju ( I n f o V id e 2 0 1 4 ). U ż y tk o w n ik a m i r e je s tr ó w s ą i n t e r n a u c i i g e s to r z y . K a ż d y z r e je s tr ó w z a p r o je k to w a n y j e s t z g o d n ie z w y m a g a n ia m i d a n e j in s ty tu c ji, a n ie o g ó ln e g o s y s te m u in f o r m a c ji w o c h r o n ie z d r o w ia . P o w a ż n y m u tr u d n ie n ie m w d a ls z e j m o d e r n iz a c ji i r o z b u d o w ie r e je s tr ó w j e s t b r a k p e łn e j d o k u m e n ta c ji p o s z c z e g ó ln y c h s y s te m ó w , i w w ie lu p r z y p a d k a c h j e s t o n a w p o s ia d a n iu w y k o n a w c ó w z e w n ę tr z n y c h . R e je s tr y m a j ą c h a r a k t e r z d e c e n tr a liz o w a n y i n ie j e d n o r o d n y . W c e lu p r z e b u d o w y i in te g r a c ji r e je s tr ó w n a le ż a ło b y n a j p i e r w o p r a c o w a ć s p ó j n ą i k o m p l e k s o w ą a r c h ite k tu r ę k o r p o r a c y jn ą . W ie le r e je s tr ó w z a w ie r a b a r d z o o g ó ln e d a n e , in n e n a t o m i a s t s ą o p r a c o w a n e b a r d z o r z e te ln ie i z a w ie r a ją w s z y s tk ie n i e z b ę d n e d a n e o c h o r y m , j e g o w iz y ta c h , p r z e b i e g u c h o r o b y itp . P r z y k ła d e m p o p r a w n ie p r o w a d z o n e g o r e je s tr u j e s t K r a jo w y R e j e s t r O p e r a c ji K a r d io c h ir u r g ic z n y c h . Z g r o m a d z o n e w n im d a n e m o g ą b y ć w y k o r z y s ty w a n e d o p r z e p r o w a d z a n i a w i e lo w y m ia r o w y c h a n a liz k o s z tó w , is to tn y c h c z y n n ik ó w r y z y k a w c z e s n y c h p o w ik ła ń i n ie p o w o d z e ń p o le c z e n iu k a r d i o c h i r u r g ic z n y m , o c e n y j a k o ś c i p o d ję te g o le c z e n i a i g e n e r o w a n i a r a p o r tó w . D a n e m o g ą b y ć w y m ie n ia n e z b a z ą E u r o p e js k ie g o T o w a r z y s tw a K a r d io - T o r a k o c h ir u r g ó w ( E A C T S ) . P r o f e s jo n a ln e p r o w a d z e n ie r e j e s t r ó w m e d y c z n y c h j e s t k o s z to w n e , c z a s o c h ło n n e i w y m a g a o d p r o w a d z ą c y c h ( le k a r z y , p i e l ę g n i a r e k itd .) n ie z w y k łe j s t a r a n n o ś c i i s y s te m a ty c z n o ś c i. C o r a z w ię c e j s z p ita li u b i e g a s ię o c e r ty f ik a ty j a k o ś c i n a d z o r o w a n e p r z e z C e n tr u m M o n i t o r o w a n i a J a k o ś c i w O c h r o n ie Z d r o w ia . O d k i l k u la t t r w a j ą p r a c e n a d u tw o r z e n ie m E le k tr o n ic z n e g o R e k o r d u P a c je n ta i, w e d łu g z a ło ż e ń , o d 1 s ie r p n ia 2 0 1 4 r. d o k u m e n ta c ja m e d y c z n a m i a ł a b y ć t w o r z o n a w y łą c z n ie w w e r s ji e le k tr o n ic z n e j. T e r m in te n j e d n a k n ie z o s ta ł u tr z y m a n y . Z g o d n ie z R o z p o r z ą d z e n ie m M i n i s t r a Z d r o w i a o d 1 s ie r p n ia 2 0 1 7 r. p r o w a d z e n ie E D M ( E le k tr o n ic z n e j D o k u m e n ta c ji M e d y c z n e j) b ę d z ie o b o w ią z y w a ło w s z y s tk ie p l a c ó w k i m e d y c z n e , p r z y c h o d n ie , k lin ik i, g a b i n e t y p r y w a tn e , N Z O Z o r a z w s z y s t k ie p o z o s ta łe p o d m io ty m e d y c z n e (ta k ż e in d y w id u a ln e p r a k ty k i le k a r s k ie ) .3. Bezpieczeństwo IT w podmiotach publicznych
P o z io m b e z p i e c z e ń s t w a t e le in f o r m a ty c z n e g o w a d m in is tr a c ji p u b lic z n e j z a l e ż y o d w ie d z y i ś w ia d o m o ś c i p ra c o w n ik ó w , s z k o le ń w ty m z a k re s ie , n a k ła d ó w f in a n s o w y c h , o d o p ra c o w a n ia i p rz e s trz e g a n ia p o lity k i b e z p ie c z e ń s tw a o r a z w ie lu in n y c h c z y n n ik ó w . B e z p ie c z e ń s tw o d a n y c h w s e r w is a c h in te r n e to w y c h i e - u s łu g a c h in s ty tu c ji p u b lic z n y c h n ie j e s t n a o d p o w ie d n im p o z io m ie . P o t w i e r d z a j ą to w y n ik i b a d a ń z a w a r te w r ó ż n y c h r a p o r ta c h , m .in . N I K ( S te f c z y k 2 0 1 5 ) , „ B e z p ie c z e ń s tw o i n f r a s tr u k tu r y k r y ty c z n e j w y m i a r t e le in f o r m a ty c z n y ” ( E Y 2 0 1 5 ) , „ Z a r z ą d z a n ie r y z y k ie m w c y b e r p r z e s tr z e n i” ( P W C 2 0 1 4 ) i „ G lo b a ln y s ta n b e z p i e c z e ń s t w a in f o r m a c ji 2 0 1 5 ” ( P w C 2 0 1 5 ). N a jw ię k s z y m p r o b le m e m a d m in is tr a c ji p u b lic z n e j s ą ź le z a b e z p ie c z o n e s e r w is y w e b o w e u r z ę d ó w w m a ły c h o ś r o d k a c h . J e d n a k d o w ła m a ń d o c h o d z i ta k ż e n a in n y c h s e r w is a c h , n p . P a ń s tw o w e j K o m is ji W y b o r c z e j. W ie le s e r w is ó w w d o m e n ie g o v .p l j e s t p o d a tn y c h n a a ta k i ( K a s ic k i 2 0 1 5 ) . U c h y b ie n ia d o ty c z ą ta k ż e z a r z ą d z a n ia u p r a w n ie n ia m i u ż y t k o w n i k ó w w z a k r e s ie d o s tę p u d o s y s te m ó w i n f o r m a ty c z n y c h , m o ż liw o ś c i in s t a l o w a n i a n a k o m p u te r a c h u r z ę d ó w d o w o ln e g o o p r o g r a m o w a n ia , n ie u z a s a d n io n e g o p o s i a d a n i a u p r a w n ie ń a d m i n i s t r a t o r a s y s te m u , n ie p r z e s tr z e g a n ia p r o c e d u r w z a k r e s ie o d b ie r a n ia u p r a w n ie ń b y ły m p r a c o w n ik o m . W w ie lu u r z ę d a c h b ra k u je o p ra c o w a n y c h i w d r o ż o n y c h re g u la c ji z w ią z a n y c h z z a r z ą d z a n ie m b e z p ie c z e ń s tw e m in fo rm a c ji, c z y li p o lity k ą b e z p ie c z e ń s tw a in fo rm a c ji (M u liń s k i 2 0 1 5 ). W 2 0 1 4 r o k u o d n o to w a n o w P o ls c e 7,5 ty s . in c y d e n tó w ( K a s ic k i 2 0 1 5 ) , c o o z n a c z a 4 1 % w z r o s t w p o r ó w n a n i u d o r o k u 2 0 1 3 ( J a d c z a k 2 0 1 4 ) . C a łk o w ity k o s z t s y s te m ó w z a b e z p ie c z e ń c y b e r n e ty c z n y c h n a ś w ie c ie w 2 0 1 4 r o k u s z a c u je s ię n a 2 ,4 m ld U S D ( S to la r z 2 0 1 5 ). Z a r z ą d z a n ie b e z p ie c z e ń s tw e m to n ie ty lk o z a d a n ie d l a d z ia łu IT , ty m c z a s e m w P o ls c e n a d a l n ie w ie le o r g a n iz a c ji m a o p r a c o w a n ą s tr a te g ię b e z p ie c z e ń s tw a , z i d e n ty f ik o w a n e z a s o b y , k tó r e p o w i n n y p o d le g a ć o c h r o n ie , o r a z w y z n a c z o n e o s o b y o d p o w ie d z ia ln e z a ic h o c h r o n ę . O p u b lik o w a n y w 2 0 1 3 r o k u d o k u m e n t „ P o lity k a o c h r o n y c y b e r p r z e s tr z e n i R z e c z y p o s p o lite j P o l s k i e j ” ( z a tw ie r d z o n y p r z e z R a d ę M in is tr ó w ) o k a z a ł s ię n i e c z y te ln y i tr u d n y d o p r a k ty c z n e g o s to s o w a n ia . R a d a B e z p ie c z e ń s t w a N a r o d o w e g o o p u b l i k o w a ł a n o w y d o k u m e n t p t. „ D o k tr y n a c y b e r b e z - p ie c z e ń s t w a R P 2 0 1 5 ” , z a w ie r a ją c y o p is y z a g r o ż e ń , r y z y k i s z a n s o r a z r e k o m e n d a c je p r z e z n a c z o n e d o o d p o w ie d n ie g o w y k o r z y s ty w a n ia „ p r z e z w s z y s tk ie p o d m io ty p u b lic z n e i p r y w a tn e o d p o w ie d z ia ln e z a p la n o w a n ie , o r g a n iz o w a n ie i r e a liz o w a n ie z a d a ń w d z ie d z in ie c y b e r b e z p ie c z e ń s tw a ” ( B B N 2 0 1 5 ). Z b a d a n i a O r a n g e I n s ig h ts p r z e p r o w a d z o n e g o p r z e z f ir m ę I C A N R e s e a r c h w y n ik a , ż e 8 1 % p r e z e s ó w f ir m j e s t p r z e k o n a n y c h , ż e b e z p ie c z e ń s tw o IT w ic h f ir m a c h j e s t n a o d p o w ie d n im p o z io m ie , p o d c z a s g d y s y tu a c ję tę u w a ż a z a d o b r ą ty lk o 6 0 % k i e r o w n i k ó w IT . J a k o n a jw ię k s z y p r o b le m w i d z ą o n i u tr a tę c ią g ło ś c iZygmunt Mazur, Hanna Mazur, Teresa Mendyk-Krajewska
165pracy systemów informatycznych i nieodpowiednie podejście pracowników do
zagadnień bezpieczeństwa, a dopiero na trzecim miejscu wymieniane są ataki cy
bernetyczne. Widocznym trendem w firmach jest zwiększanie nakładów finanso
wych na zapewnienie bezpieczeństwa teleinformatycznego (Swirkula 2015). Zda
niem CERT w instytucjach państwowych przy wyborze systemów bezpieczeństwa
głównym kryteriumjest częstojednak cena, anie ich jakość (CERT 2015).
Instytucje administracji państwowej w coraz większym stopniu ufają rozwią
zaniom w chmurze (cloud computing) i decydują się na przekazanie realizacji przy
najmniej części usług i procesów na zewnątrz, m.in. w chmurze są przechowywane
kopie zapasowe danych. Coraz większe zaufanie do cloud computing wykazują
także małe i średnie przedsiębiorstwa (PS 2015).
Podsumowanie
Komisja Europejska, zgodnie ze strategią Jednolitego Rynku Cyfrowego
w UE, umożliwiła wszystkim zainteresowanym organizacjom i osobom prywatnym
przekazanie swoich spostrzeżeń w sprawie e-administracji do 22 stycznia 2016 r.
Na ich podstawie zostanie opracowany plan działania na rzecz e-administracji
(eGovernment Action Plan 2016-2020) w zakresie zintegrowania europejskich
i krajowych portali w celu utworzenia jednego portalu cyfrowego przyjaznego dla
obywateli i przedsiębiorstw, wprowadzenia w 2016 r. zasady jednorazowości (ang.
once only)4, wzajemnego połączenia rejestrów handlowych do 2017 r., przyspiesze
nia przejścia państw członkowskich do w pełni elektronicznych zamówień publicz
nych oraz interoperacyjnych podpisów elektronicznych (MAC 2015).
Aktualne tematy dyskutowane w UE to jakość platform internetowych udo
stępnianych przez podmioty publiczne, problem cyberprzemocy i nielegalnych
treści w Internecie oraz odpowiedzialności pośredników internetowych, przetwa
rzanie danych i wykorzystanie chmury obliczeniowej oraz model tzw. współdzielo
nej konsumpcji (collaborative economy), czyli ekonomii dzielenia się.
Jako rozwiązania najbliższej przyszłości wskazywane są usługi cloud compu
ting i wszelkiego rodzaju usługi oparte na analizie danych. W przypadku urzędów
administracji publicznej i ochrony zdrowia istotna jest taka budowa systemów cen
tralnych, by możliwe było jednorazowe wprowadzanie danych i wielokrotne ich
wykorzystywanie w określonym zakresie przez upoważnione podmioty. Bezpieczna
realizacja zadań jest uzależniona od wdrożenia Systemu Zarządzania
Bezpieczeń-4 U r z ę d y a d m in is tr a c ji p a ń s t w o w e j p o w i n n y w y k o r z y s t y w a ć d a n e z g r o m a d z o n e o o b y w a t e lu , a n i e p y ta ć o n i e p o n o w n ie . O b e c n ie t a z a s a d a j e s t w y k o r z y s t y w a n a t y lk o w 4 8 % p r z y p a d k ó w ( K E 2 0 1 5 ) .
s tw e m I n f o r m a c ji, z e s z c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m o c h r o n y d a n y c h p o u f n y c h , z a p e w n ie n ie m c ią g ło ś c i p r a c y o r a z z a r z ą d z a n ie m in c y d e n ta m i i z m ia n a m i. P o d s ta w ą s p r a w n e j d z ia ła ln o ś c i a d m in is tr a c ji p u b lic z n e j i o c h r o n y z d r o w ia j e s t w y k o r z y s ty w a n ie n o w y c h t e c h n o lo g ii i s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h , k tó r e m u s z ą łą c z y ć w y g o d ę k o r z y s t a n i a z n ic h z b e z p ie c z e ń s tw e m u ż y tk o w a n ia .
!["Analiza transakcyjna dzisiaj", I. Stewart, V. Joines, Poznań 2016 : [recenzja]]()