A C T A U N IV E R S IT A T IS L O D Z IE N S IS
FOLIA BOTANICA 15 69-79 2000
(Acta Univ. Lodz., Folia bot.)
Jan T. S ic iń sk i
Z B IO R O W IS K A C H W A S T Ó W U P R A W W A R Z Y W N Y C H W O K O L IC Y Ł Ę C Z Y C Y *
W E E D C O M M U N IT IE S O F C U L T IV A T E D V E G E T A B L E S IN T H E V IC IN IT Y O F T H E T O W N O F Ł Ę C Z Y C A
ABSTRACT: On the basis o f 15 phytosociological releves the ruderal variant o f the association Echinochloo-Setarietum was distinguished in the field cultivations o f vegetables. This distinction was due to the abundant presence o f species characteristic o f the class Rudero- Secalieiea.
The described ruderal variant o f the association reflects the natural conditions and various human impacts in the investigated agrophytocenoses.
T r e ś ć
1. Wstęp
2. Przegląd literatury
3. Materiały i metodyka badań 4. Wyniki
5. Podsumowanie 6. Piśmiennictwo 7. Summary
* Referat wygłoszony 15 lipca 1999 r. w Skierniewicach na XXIII Konferencji Naukowej z cyklu: Rejonizacja chwastów segetalnych w Polsce, zorganizowanej przez Pracownię Herbologii Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach. Tematem konferencji było przenikanie gatunków ruderalnych z siedlisk sadowniczo-parkowych do zbiorowisk segetalnych upraw rolniczo- -war żywni czych.
1. WSTĘP
W środkow ej Polsce istnieje kilka m niejszych lub w iększych o b szaro w o rejonów polow ych u p ra w warzyw. Jednym z większych jest Ł ęczyca w raz z najbliższą okolicą, gdzie istnieją odpow iednie w arun ki przyrod nicze o ra z trad y cja tych kultur.
Szczególne w arunki edaficzne (glebowe), a także sprzyjający klim at, przyczyniły się d o rozw oju u p raw w arzyw nych w tym obszarze.
C zarne ziemie w ytw orzone z glin i iłów różnego p o ch o d zen ia, gleby b ru n a tn e lekkie i średnie w ytw orzone z glin zw ałow ych o ra z z piask ów naglinow ych i naiłow ych ( M u s i e r o w i c z , bez d aty ) są odpow iedn ie do upraw y różnych gatu n k ó w w arzyw n a większych pow ierzchniach.
W „łęczyckim zagłębiu w arzyw nym ” u p ra w ia się najczęściej w arzyw a cebulow e (cebula i por), korzeniow e (selery zw yczajne, m archew , pietru szka, b u ra k ćw ikłowy), k ap u stn e (k a p u sta głow iasta), p sian k o w ate (p om ido r, p ap ry k a) i rzadziej inne, ja k strączkow e o ra z wieloletnie.
Niniejszy podział roślin w arzywnych przyjęto za D o b r z a ń s k i m (1995). Celem niniejszego o p racow ania jest określenie zróżnicow ania florystyczno- -fitosocjologicznego zbiorowisk segetalnych towarzyszących polow ym upraw om w arzyw w rejonie Łęczycy.
2. PRZEGLĄD LITERATURY
K ra jo b ra z w okolicy Łęczycy zw iązany jest z B zurą i jej d o lin ą o raz tow arzyszącym i jej podm okłym i łąkam i i pastw iskam i, niewielkim i po w ierz chniam i leśnym i i torfow iskam i o raz żyznym i g ru n tam i ornym i.
N ie te jed n ak , dom inujące n a tym terenie zb io ro w isk a, stanow iły od d aw n a przedm iot zainteresow ania wielu badaczy, ale flo ra zw iązana ze słonym i źródłam i, w ykazującym i obecność soli kuchennej (N aC l). O sobliw a i interesująca flora naczyniowa, zw iązana z m iejscam i w ykazującym i zasolenie, m a liczne op raco w an ia ( B ł o ń s k i 1892, J a s t r z ę b o w s k i 1829, M ą d a 1 - s k i 1954, M o w s z o w i c z 1964, O l a c z e k 1964, 1976a).
W iele inform acji n a tem at flory i roślinności innych siedlisk m o żn a znaleźć w wielu publikacjach M o w s z o w i c z a (1961, 1978) i O l a c z k a (1963, 1972, 1976b, 1987).
R ośliny niższe, a głównie glony - okrzem ki i ich zbio ro w iska, słonego źró d ła w Pełczyskach, opisane zostały w p ra cac h P i l i ń s k i e g o (1969) i R a k o w s k i e j (1997).
N ieliczne inform acje dotyczące flory segetalnej zaw ierają publikacje: M o w s z o w i c z a (1978), O l a c z k a (1963), S i c i ń s k i e g o (1997b) o raz W i ś n i e w s k i e g o (1972, 1974, 1976a, b).
3. MATERIAŁY I METODYKA BADAŃ
B ad an ia terenow e p ro w a d z o n o w polow ych u p ra w a c h w arzyw nych, w rejonie Łęczycy, w latach 1994-1998.
Z djęcia fitosocjologiczne w yk o n y w an o w u p ra w a c h selerów , cebuli, m archw i i kap u sty , w okresie zachw aszczenia w tórnego, w ystępującego w drugiej połow ie okresu wegetacji, w optym alnej fazie fenologicznego rozw oju chw astów , przed zbiorem roślin upraw nych.
B adan ia p ro w a d zo n o w łanach o m ałym i dużym p ok ry ciu rośliny upraw nej o raz różnym stopniu po krycia chw astam i.
Z biorow iska chw astów w ystępujące w om aw ianych upraw ach w yróżniono i sch arak tery zo w an o n a podstaw ie 15 zdjęć fitosocjologicznych, w yk on an ych ogólnie przyjętą m e to d ą B rau n -B lan q u eta ( P a w ł o w s k i 1972) i zestaw iono w tab . I. W yko rzystano jedynie część zdjęć (15) ze w zględu n a wym ogi edytorskie. P ozostałe posłużyły d o sch arakteryzow an ia zbiorow isk.
Z a p o dstaw ę ich w yróżnienia i klasyfikacji p rzyjęto p race wielu a u to ró w krajow ych, badających zachwaszczenie u p raw okopow ych ( A n i o ł - K w i a t - k o w s k a 1974, F a l i ń s k i 1966, F ijałkow ski 1963, 1967, K o r n a ś 1950, 1972, M a t u s z k i e w i c z 1982, N o w i ń s k i 1964, 1965a, b, P a b i a n e k 1996, P a w l a k 1981, S i c i ń s k i 1974, 1986, 1997a, S i c i ń s k i , S o w a 1980, S z m e j a 1989, 1994, S z o t k o w s k i 1965, W a r c h o l i ń s k a 1974, 1988, 1996, W a r c h o l i ń s k a , S i c i ń s k i 1991, W i ś n i e w s k i 1967, W n u k 1976, W ó j c i k 1973, 1980, W ó j c i k , K m o s e k 1988).
N azw y g atu n k ó w chw astów tow arzyszących u p raw o m w arzyw p o d a n o w edług M i r k a i in. (1995) o ra z S z a f e r a i in. (1967).
4. WYNIKI
Zdjęcia fitosoq'ologiczne w ykonane w 15 płatach upraw warzyw zestaw iono w tab . I. Ich skład florystyczny, niezależnie od g a tu n k u u p ra w ian eg o w arzyw a, naw iązuje d o spotykaneg o w u p raw ach ok op ow ych - ziem niakach i b u ra k ach . N a znaczne podobieństw o w pływ ają zapew ne p o d o b n e sposoby upraw y, term iny sadzeń, stosow ane zabiegi pielęgnacyjne oraz charakter upraw.
P okrycie w arzyw w ahało się znacznie, bo od 15 d o 85% , a średnio 4 4,0% , n a to m ia st chw astów od 10 d o 55% , średnio 21,66% .
W składzie florystycznym opisyw anych zbiorow isk stw ierdzono 56 g a tu n ków roślin naczyniow ych. M ają one zróżnicow ane w y m agania siedliskowe, trw ałość, stopień zasiedlenia, pochodzenie itp.
L iczba tak so n ó w w poszczególnych zdjęciach fitosocjologicznych nie jest w ysoka, gdyż w aha się od 10 d o 20, średnio 15,33. R óżnice te są zapew ne wynikiem różnorodnych zabiegów pielęgnacyjnych, ja k pielenie oraz stosow anie chem icznych środków ochrony roślin.
Echinochloo-Setarietum Kruseman et Vlieger (1939) 1940 wanant ruderalny, przydomowy, przyzagrodowy (variant ruderal), Galinsogo-Setarietum (R. Tx. et Becker 1942) R. Tx. 1950
KJasa (Class): Rudero-Secalietea Rząd (Order): Secali-Violetalia arvensis
Związek (Allinnce): Polygono-Chenopodion polyspermi
! Nr zdjęcia w tabeli 1
Table number o f releve 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
: Nr zdjęcia w terenie
Field number o f releve 4 3 11 7 15 13 5 14 12 1 2 10 8 9 6
Data 22 22 18 18 07 07 22 07 07 22 22 18 18 18 22 j Date 07 07 09 09 08 08 07 08 08 07 07 07 09 09 07 94 94 95 95 98 98 94 98 98 94 94 95 95 95 94 ; Ekspozycja | Eksposure N N -. Nachylenie Slope 3 3
-Pokrycie roślin uprawnych (w %)
\ Cover o f cultivated plants (in %) 25 25 15 50 55 70 50 85 30 25 40 50 70 40 30
| Pokrycie chwastów (w %)
J Cover o f weeds (in %) 15 15 55 20 20 30 20 15 10 30 35 17 20 15 10
pH gleby (1-5 cm)
1 pH o f soil (1-5 cm) 7,3
Powierzchnia (w m 2)
Area o f sample plot (in m2) 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 D S
P ' ■V. ¡5*
Ch.
! Ch.
Apium graveo lens 3.3 3.3 4.4 3.3 3.3 4.4 4.4 3.3
Daucus carota 3.3
Allium cepa 2.2 4.4 4.4 4.4 3.3
Brassica oleracea subsp. capitata 5.5
Echinochloo-Setarietum:
Echinochloa crus-galli 1.2 + 1.1 2.2 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 1.2 2.2 + + + 12 536,00 V
Galinsoga pcurviflora 1.1 2.2 3.3 2.2 2.2 2.2 2.2 1.1 1.1 1.1 + 1.2 1.1 1.1 1067,33 V
Galinsoga ciliata + + 1,33 I
Polygono-Chenopodion polyspermi:
Polygonum lapatifolium subsp. pallidum + + 2 + r 1.1 1.2 68,66 II
Euphorbia helioscopio + 1.1 + + r 1.1 68,66 11
Veronica pérsica + + 1,33 1
Secali- Violetalia arvensis:
Matricaria maritima subsp. inodora + + + + + 1.1 36,66 II
Fallopio convolvulus + 1.1 + 34,66 I Lamium purpureum + + + 2,00 I Mentha arvensis + 2 + 1,33 I Centaurea cyanus r + 0,66 I Raphanus raphanistrum r r 0,00 I Viola arvensis r r 0,00 1 j Rudero-Secalietea: Chenopodium album 2.2 1.1 1.1 1.1 2.2 2.2 1.1 2.2 1.1 2.2 2.2 1.1 1.1 + + 934,66 v Senecio vulgaris + 2.2 1.1 + + + 1.1 + 1.1 1.1 1.1 + 287,33 iv ; Capsella bursa-pastoris + + + 1.1 + 1.1 + 1.1 + 1.1 1.1 + 171,33 IV Agropyron repens 2.2 1.1 + 2 1.1 r 1.1 + + 1.1 2.2 368,00 iv ; Urtica urens + + r + + r + + + 1.1 38,00 iv ! Solanum nigrum + .2 + .2 r 1.1 + + + 36,66 in Stellcuria media + r + + .2 + 1.1 + 36,66 in Amaranthus retroflexus 1.1 r r + + .2 + 35,33 u Polygonum aviculare + + r + .2 + .2 + 3,33 u Cirsium arvense 1.2 1.2 + .2 + + 68,66 u Matricaria recutita 1.1 1.2 + .2 + 68,00 11 !
Poa annua + .2 + 1.1 + 35,33 II Polygonum persicaria + 1.2 + 34,66 I Geranium pusillum + r + 1,33 I Matricaria suavuolens + + r 1,33 1 ; Malva sylvestris 1.1 + 34,00 I i Erodium cicutarium + + 1,33 I | Inne (other spp.): Taraxacum officinale + + r r 1.1 r r + + 1.1 + + 70,66 IV !
Equisetum arvense 2.2 1.2 + 1.1 1.2 + .2 + .2 1.1 1.2 285,33 Ill !
Polygonum amphibium 1.2 + .2 + 34,66 i : Solanum lycopersicum + + .2 + 2,00 i Rorippa sylvestris 2.2 1.2 150,00 i j Convolvulus arvensis 1.2 1.1 66,66 i ; Anethum graveolens + 1.1 34,00 i Achillea millefolium r + 0,66 i 1
Gatunki przechodzące z Nanocyperion f lave scent is (species transfering from Nanocy perion flavescentis):
Gnaphalium uliginosum r + .2 0,66 i
Juncus bufonius 1
--- ——--- —--- + .2 0,66 i
Liczba gatunków (number o f spp.) 12 14 14 12 19 16 10 20 14 14 18 19 18 17 13
Łączna (total).
Sporadycznie (sporadic spp.). 1 1 - - 3 1 - 2 1 1 1 2 - 2 1
Gatunki sporadyczne (sporadic species): Ch. Polygono-Chenopodion polyspermi: Lamium amplexicaule 2 /+ , Sonchus asper 6/r, Ch. Secali-Violetaiia arvensis:
Apera spica-venti 10/+, Sinapis arvensis 9 /+ , Thlaspi arvensis 1 5 /+ , Vicia hirsuta 5 /+ , Vicia tetrasperma 8 /+ . Ch. Rudero-Secalietea: Armoracia rusticana 14/+.2,
Chenopodium album 14/r, Erysimum cheiranthoides 12/r, M alva neglecta 1 / + , Plantago major 12/r. Inne (other spp.): Arabidopsis thaliana 1 1 /+ , Medicago lupulina
5/r, Rorippa palustris 8/r, Trifolium repens 5/r.
D - współczynnik pokrycia (ratio of species covering); S - stałość (constancy).
Stanowiska zdjęć fitosocjologicznych (localities o f pbytosotiological records) Łęczyca: 1 - ul. Wiejska nr 8, sąsiedztwo, powierzchnia poletka 1/20 ha; 2 - ui. Wiejska nr 8, sąsiedztwo, 1/20 ha; 3 - między linią kolejową Łódź Kai. — Gdynia a bocznicą do nieczynnej kopalni rud żelaza, 1/20 ha; 4 — ul. Prusa, sąsiedztwo,
1/5 ha. Tum. 5 — między archikolegiatą a grodziskiem, 1/6 ha; 6 — po lewej stronie drogi od Łęczycy do Tumu, przy sadzie owocowym, 1/3 ha; 7 — napraedw
domu nr 89, 1/8 ha; 8 - naprzeciw domu nr 86, 1/10 ha; 9 - naprzeciw domu nr 84, 1/8 ha; 10 - naprzeciw domu n r 81, 1/5 ha; 11 - za zabudowaniami nr 60,
1/3 ha; 15 - naprzeciw domu nr 86, 2/3 ha. Podgórzyce: 12 - w sąsiedztwie domu nr 21, 1/2 ha; 13 - naprzeciw domu nr 21, 1/3 ha; 14 - naprzeciw domu nr 5,
1/5 ha Ja n T . Sici ński
W tabeli I p o d a n o klasy stałości (S) oraz w spółczynniki p o k ry c ia (D ) dla poszczególnych g atu n k ó w zbiorow isk ( P a w ł o w s k i 1972).
N ajczęstszym i chw astam i, osiągającym i najw yższe klasy stałości (S), są: Echinochloa crus-galli i Galinsoga parviflora (V kl. stał.), Ch. Echinochloo- Setarietum , Chenopodium album (V kl. stał.), Senecio vulgaris, Capsella bursa-pastoris, A gropyron repens i Urtica urens (IV kl. stał.) o raz Solarium nigrum i Stellaria media (III kl. stał.), Ch. Rudero-Secalietea, a z innych Taraxacum officinale (V kl. stał.) i Eąuisetum arvense (III kl. stał.).
Najw yższe w spółczynniki p o k ry cia (D ) w kolejności osiągnęły: Galinsoga parviflora (1067,33), Chenopodium album (934,66), Echinochloa crus-galli (536,0), A gropyron repens (368,0), Senecio vulgaris (287,33), E ąuisetum arvense (285,33), Capsella bursa-pastoris (171,33) i Rorippa sylvestris (150,0).
O statn io w ym ienione g atunki chw astów , najliczniej w ystępujące i często najwyższe, p rzesądzają o fizjonom ii opisyw anej agrocenozy. T o o n e są najgroźniejszym i k o n k u re n ta m i upraw ianych warzyw.
O bfite naw ożenie stw arza optym alne w arunki rozw oju chw astom azotolub- nym , n ato m iast niewielkie zw arcie roślin u p raw n ych sprzyja rozw ojow i chw astów św iatłolubnych. W ynikiem jest dom inacja ośm iu g atu n k ó w i niewie lki udział, albo śladow y, pozostałych.
N ieznaczny jest udział gatu n k ó w przechodzących z N anocyperion fla ves- centis, reprezentow anych przez Gnaphalium uliginosum.
W yróżniony zespół odzw ierciedla w a ru n k i siedliskow e o ra z ingerencję człow ieka w b a d a n e upraw y. Ż ad n e n a tym terenie nie p o d leg ają ta k dużej presji, ja k up raw y w arzyw , określane ja k o intensyw ne. O bfite naw ożenie (naw ozy n a tu ra ln e i m ineralne), stosow anie chem icznych śro d k ó w o chro ny roślin o raz ręczne odchw aszczanie p o w o d u ją obfity rozw ój jed n y ch lub elim inację in nych g atu n k ó w . W czasie w egetacji o bserw u je się zm ian ę stru k tu ry zbiorow isk zw iązaną ściśle z działaniam i gospodarczym i.
M o żn a uznać, że zdjęcia fitosocjologiczne, m ające w swym składzie florystycznym gatu n k i roślin typow ych dla flory ru deraln ej, re p rezen tu ją w a rian t ru deralny, zw any przydom ow ym lub przyzag rod ow y m , Echinochloo- Setarietum K ru se m an et Vlieger (1939) 1940.
Jego skład w ykazuje znaczne podobieństw o do zespołu G alinsogo-Seta- rietum (R . T x. et Becker 1942) Tx. 1950. M o żn a przypuszczać, że są to b ard zo p o d o b n e d o siebie zespoły chw astów u praw o ko p o w y ch , a być m oże jeden, w ykazujący zróżnicow anie ( K o r n a ś 1950, P a b i a n e k 1996, P a w
l a k 1981, S i c i ń s k i 1974, S z m e j a 1989, 1994, W i ś n i e w s k i 1967). Z naczący jakościow o i ilościow o jest udział wielu ro ślin ru d e raln y ch , jak : Senecio vulgaris, Urtica urens, Solanum nigrum, A m aranthus retroflexus, M alva sylvestris, M alva neglecta i innych, charak tery sty czn y ch d la klasy R udero-Secalietea.
S łabo rep rez en to w an y je st n a to m ia st rz ąd Secali-V io letalia arvensis. N ie k tó ry c h ch arak tery sty c zn y ch g atu n k ó w b ra k , np. Veronica arvensis,
M y o so tis arvensis i A nthem is arvensis, bądź zazn aczają sw oją o becność w niewielkim stopniu — Raphanus raphanistrum, Viola arvensis i Vicia hirsuta.
W sk ład zie florystycznym opisyw anego w a ria n tu zesp o łu b ra k dw u gatunków : włośnicy sinej (Setaria pum ila) o ra z w łośnicy zielonej (Setaria viridis), zwykle n o tow anych w u praw ach ziem niaków i b u ra k ó w . G o dn ym o d n o to w a n ia jest b ra k pierw szej, k tó ra jest ch a rak tery styczny m gatun kiem zespołu i od której pochodzi jego nazw a.
A g ro fito cen o za n a skutek oddziaływ ań zew nętrznych za traciła sw ą in dyw idualność florystyczno-fitosocjologiczną, stając się układem uproszczonym . Io w arzy szy jej 56 tak so n ó w chw astów , będących w y p ad k o w ą licznych czynników n atu ra ln y ch , ale głów nie antropog en iczny ch . O p isan y w a rian t zespołu, w ew nętrznie zróżnicow any, odzw ierciedla p o ten cjał ekologiczno- -p rodu kcyjny siedlisk b adanego obszaru.
N iniejsza p ra c a stanow i przyczynek do p o zn an ia składu flory i ro ślin ności zw iązanej z upraw am i różnych gatu n k ó w w arzyw w rejonie Łęczycy. O b sz a r te n je s t je d n y m z b ard ziej zn aczą cy ch „z ag łęb i w a rz y w n y c h ” w kraju.
5. PODSUM OW ANIE
W okolicy Łęczycy istnieją sprzyjające w aru n k i glebow e (edaficzne), klim atyczne o ra z trad y cja upraw y polow ej warzyw.
W latach 1994-1998 p rzep ro w ad zo n o b a d a n ia terenow e w upraw ach: selerów zw yczajnych (A pium graveolens L.), cebuli - czo snk u cebuli A llium cepa L.), m archw i zwyczajnej (Daucus carota ssp. sativus (H o ffm .) A rcang. i kapuście w arzyw nej (Brassica oleracea ssp. capitata (L.) D u c h .), w okresie zachw aszczenia w tórnego.
Z bio ro w isk a chw astów im tow arzyszące w yró żn io no i sch a rak tery zo w an o n a p o d staw ie 15 zdjęć fitosocjologicznych, zestaw ionych w tab . I. Ich skład florystyczny, niezależnie od g a tu n k u upraw ian ego w arzyw a, naw iązuje do spotykanego w upraw ach okopow ych - ziem niakach i burakach. P odobieństw o w ynika ze zbliżonych sposobów upraw , term in ów sadzeń, stosow anych zabiegów pielęgnacyjnych o ra z c h a ra k te ru upraw .
F lo ra segetalna tow arzysząca tym u p raw o m to w y p ad k o w a wielu czyn ników naturalnych, ale głównie antropogenicznych (obfite naw ożenie n atu raln e i m ineralne, stosow anie herbicydów , pielenie, n aw ad n ian ie itd.).
W om aw ianych u p raw ach w yróżniono w a rian t ru d eraln y , zw any p rzy dom ow ym lub przyzagrodow ym zespołu Echinochloo-Setarietum K ru se m an et Vlieger (1939) 1940, a to za przyczyną obecności roślin ru d eraln y ch , charakterystycznych klasy Rudero-Secalietea. W ykazuje on duże podobieństw o d o zespołu Galinsogo-Setarietum (R. T x. et Becker 1942) R . Tx. 1950.
O pisany w arian t ruderalny zespołu chw astnicy jed n o stro n n ej i włośnicy sinej, w ew nętrznie zróżnicow any, odzw ierciedla w aru nki p rzy rod nicze o raz an tro p o p resję w up raw ach w arzyw tego rejonu.
N iniejsza p ra ca stanow i przyczynek d o p o zn a n ia skład u florystycznego i zm ienności fitosocjologicznej ag rofitocenoz u p ra w polow ych w arzyw .
6. PIŚMIENNICTWO
A n i o ł - K w i a t k o w s k a J . 1974. Flora i zbiorowiska synantropijne Legnicy, Lublina i Polkowic. Acta Univ. Wrat., Pr. bot., 229, 19: 1-152.
B ł o ń s k i F. 1892. Przyczynek do flory jawnokwiatowej oraz skrytokwiatowej naczyniowej kilkunastu okolic kraju. Para. Fizyjogr., 12, 3: 129-149.
F a l i ń s k i J. B. 1966. Antropogeniczna roślinność Puszczy Białowieskiej jako wynik synantropizacji naturalnego kompleksu leśnego. Rozpr. Uniw. Warsz., 13: 1-256.
F i j a ł k o w s k i D. 1963. Zbiorowiska roślin synantropijnych miasta Chełma. Ann. UMCS, sect. C, 18, 13: 291-325.
F i j a ł k o w s k i D. 1967. Zbiorowiska roślin synantropijnych miasta Lublina. Ann. UMCS, sect. C, 22, 17: 195-233.
J a s t r z ę b o w s k i W. 1829. Rośliny ciekawsze znalezione w Królestwie Polskim. „Pamiętnik Warszawski Umiejętności Ścisłych i Stosowanych”, 4: 183-194.
K o r n a ś J. 1950. Zespoły roślinne Jury Krakowskiej. Cz. I: Zespoły pól uprawnych. Acta Soc. Bot. Pol. 20, 2: 361-438.
K o r n a ś J. 1972. Zespoły synantropijne. [W:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.). Szata roślinna Polski. I. PWN, Warszawa: 442-465.
M a t u s z k i e w i c z W. 1982. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa: 1-298.
M ą d a l s k i J. 1954. Nowe stanowiska halofttów i innych roślin w okolicach Łęczycy. Fragm. Flor. Geobot. 1, 2: 69-80.
M i r e k Z., P i ę k o ś - M i r k o w a H., Z a j ą c A., Z a j ą c M. 1995. Vascular plants o f Poland a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Polish Botanical Studies, Guidebook Series, Nr 15, Polish Academy of Sciences, W. Szafer Institute o f Botany, Kraków: 1-303.
M o w s z o w i c z J. 1961. Drzewa i inne rośliny godne uwagi i ochrony w województwie łódzkim. Chrońmy Przyr. Ojcz., 17, 4: 18-23.
M o w s z o w i c z J. 1964. Interesujące rośliny w Łęczyckiem. [W:] Ziemia łęczycka. Szkice o teraźniejszości i przeszłości. Wyd. Łódzkie, Łódź: 21-38.
M o w s z o w i c z J. 1978. Conspectus florae Połoniae Medianae (plantae vasculares). Przegląd flory Polski Środkowej (rośliny naczyniowe). Wyd. UŁ, Łódź: 1-395.
M u s i e r o w i c z A. (red.), bez daty. Mapa gleb Polski, 1 : 300 000. Arkusz C3 Płock. IU N G , Puławy.
N o w i ń s k i M. 1964. Chwasty segetalne wyspy Wolin. Pr. Kom. Biol. Pozn. TPN, 22, 6: 1-39. N o w i ń s k i M. 1965a. Chwasty segetalne Żegiestowa i okolicy w Beskidzie Sądeckim. Pozn.
Pr. Kom. Nauk Roi. i Kom. Nauk Leś. Pozn. TPN, 19, 1: 117-149 (1-31).
N o w i ń s k i M. 1965b. Chwasty segetalne Łeby i okolicy w województwie gdańskim. Pr. Kom. Nauk Roi. i Kora. Nauk Leś. Pozn. TPN, 19, 2: 303-352 (1-50).
O l a c z e k R. 1963. Niektóre rzadkie lub nowe gatunki roślin dla flory województwa łódzkiego. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 14: 73-79.
O l a c z e k R. 1964. M ateriały bibliograficzne do fizjografii okolic Łęczycy. [W:] Ziemia łęczycka. Szkice o teraźniejszości i przyszłości. Wyd. Łódzkie, Łódź: 181-186.
O l a c z e k R. 1967a. Roślinność pastwiskowa na słonych glebach okolic Łęczycy. Zesz. Probl. Post. Nauk Roi., 74: 65-69.
O l a c z e k R. 1967b. Zespoły szuwarowe i turzycowe doliny Bzury i Zianu. Zesz. Nauk. UŁ, ser. II, 23: 75-99,
O l a c z e k R. 1972. Formy antropogenicznej degeneracji leśnych zbiorowisk roślinnych iv krajobrazie rolniczym Polski Niżowej. Wyd. UŁ, Łódź: 1-170.
O l a c z e k R. 1987. Zmiany szaty roślinnej okolic Łęczycy w okresie minionego 1000-lecia. [W:] Środowisko naturalne i historyczne Łęczycy. Tow. Nauk. Płockie, Łęczyca: 7-11.
P a b i a n e k P. 1996. Porównanie flory i roślinności segetalnej w okresie 1965-1995 na Polanie Białowieskiej. „Phytocoenosis”, Seminarium Geobotanicum 4, (NS), Warszawa-Białowieża: 83-96.
P a w l a k G. 1981. Roślinność synantropijna obszaru wybitnie rolniczego na przykładzie okolic wsi Klodzino tv województwie szczecińskim. Prace Kom. Biol. Pozn. TPN , 56: 1-80. P a w ł o w s k i B. 1972. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. [W:]
W. Szafer, K. Zarzycki (red.). Szata roślinna Polski. I. PWN, Warszawa: 237-279. P l i ń s k i M. 1969. Okrzemki słonego źródła w Pełczyskach p od Ozorkowem. Zesz. Nauk.
Uniw. Łódz., ser. II, 31: 123-136.
R a k o w s k a B. 1997. Diatom communities in a salt spring at Pelczyska (Central Poland). Biologia, Bratislava, 52, 4: 489-493.
S i c i ń s k i J. T. 1974. Zbiorowiska segetalne Kotliny Szczercowskiej ( Widawskiej) . Acta Agrobot., 27, 2: 5-94.
S i c i ń s k i J. T. 1986. Agrofitocenozy Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Acta Univ. Lodz., Folia sozol., 2: 523-566.
S i c i ń s k i J. T. 1997a. Zachwaszczenie wtórne plantacji Armoracia rusticana P. Gaertn., B. M ey. and Scherb. tv środkowej Polsce. [W:] Zachwaszczenie wtórne roślin okopowych i ściernisk. IU N G , Puławy: 103-111.
S i c i ń s k i J. T. 1997b. Flora segetalna upraw warzywnych w rejonie Łęczycy. [W:] A. Borucki (red.). Środowisko przyrodnicze i kulturowe okolic rzeki Bzury. Muzeum w Łęczycy, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Łodzi, Łęczyca-Łódź: 34-45.
S i c i ń s k i J. T., S o w a R. 1980. Zbiorowiska segetalne na glebach rędzinowych w okolicach Sieradza. Acta Agrobot., 33, 2: 269-298.
S z a f e r W., K u l c z y ń s k i S., P a w ł o w s k i B. 1967. Rośliny polskie. PWN, Warszawa: V-XXVIII, 1-1020.
S z m e j a K. 1989. Roślinność pól uprawnych Wzniesień Elbląskich. Acta Biol. Soc. Sc. Gedan., 7: 1-67.
S z m e j a K. 1994. Roślinność pól uprawnych Zaborskiego Parku Krajobrazowego. Fragm. Flor. Geobot., Ser. Polonica, I: 157-180.
S z o t k o w s k i P. 1965. Chwasty upraw buraka cukrowego w powiecie kozielskim. Opol. TPN, Zesz. Przyr., 5: 67-80.
W a r c h o l i ń s k a A. U. 1974. Zróżnicowanie zbiorowisk segetalnych Równiny Piotrkowskiej i ich współczesne przemiany w związku z intensyfikacją rolnictwa (M ezoregion Nizin Środkowopolskich). Acta Agrobot., 27, 2: 95-193.
W a r c h o l i ń s k a A. U . 1988. Roślinność segetalna terenów rolniczych Puszczy Bolimowskiej i je j współczesne przemiany. Acta Agrobot., 41, 2: 369-452.
W a r c h o l i ń s k a A. U. 1996. Flora i roślinność segetalna Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. Ochr. Przyr., 53: 131-145.
W a r c h o l i ń s k a A. U., S i c i ń s k i J. T. 1991. Zbiorowiska chwastów segetalnych Bełchatow- skiego Okręgu Górniczo-Energetycznego. Acta Univ. Lodz., Folia bot., 8: 19-46.
W i ś n i e w s k i J. 1967. Echinochloeto-Setarietum Kruseman et Vlieger (1939) 1940 w uprawach ziemniaków i buraków w powiecie łowickim. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 23: 133-144. W i ś n i e w s k i J. 1972. Chwasty polne woj. łódzkiego, cz. I. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II,
51: 93-103.
W i ś n i e w s k i J. 1974. Chwasty polne woj. łódzkiego, cz. II. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser II, 54: 41-45.
W i ś n i e w s k i J. 1976a. Chwasty polne północnych obszarów województwa łódzkiego (C z. III). Acta Univ. Lodz., Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 2: 49-58.
W i ś n i e w s k i J. 1976b. Chwasty polne północnych obszarów woj. łódzkiego. Cz. II. Acta Univ. Lodz., Zesz. Nauk. UŁ., ser. II, 8: 17-29.
W n u k Z. 1976. Zbiorowiska chwastów segetalnych Pasma Przedborsko-Malogoskiego i przyległych terenów. Część I. Zbiorowiska upraw okopowych. Acta Univ. Lodz., Zesz. Nauk. UŁ, ser. II, 14: 85-122.
W ó j c i k Z. 1973. The plant communities o f root-crop fields in lowlands and highlands o f Poland: fioristic, ecologic and regional differentiation. „Feddes Repertorium”, 84, 7-8: 573-588. W ó j c i k Z. 1980. Plant communities o f Mazovian cultivated fields. Part III. Root-crop
communities. Pol. Ecol. Stud., 6, 3: 545-569.
W ó j c i k Z., K m o s e k E. 1988. Spatial differentiation o f segetal communities o f Łomianki commune and their changes over the last quarter o f century. Pol. Ecol. Stud., 14, 1-2: 123-143.
7. SUMMARY
In 1994-1998 the field investigations in the cultivations of selery, onions, carrots and cabbage were cerried out in the period od secondary infestation with weeds. The community o f weeds that accompany the cultivations was distinguished and characterised on the basis o f 15 phytosociological releves (Tab. I). Their fioristic composition, independently o f the species o f the cultivated vegetable, is similar to that recorded in the cultivations o f root crops - potatoes and beet-foots.
In the discussed cultivations the ruderal variant o f Echinochloo-Setarietum Kruseman et Vlieger (1939) 1940 was distinguished due to the presence of species that are characteristic o f the class Rudero-Secalietea.
The described variant o f the association reflects the natural conditions and anthropopressure in the cultivations o f vegetables.
The present study is a contribution to the konowledge o f the fioristic composition and phytosociological variability o f agrophytocoenoses accompanying the field cultivations o f vegetables in the vicinity o f the town o f Łęczyca.
Dr Jan T. Siciński Wpłynęło do Redakcji
Katedra Botaniki Folia botanica
Uniwersytetu Łódzkiego 20.07.1999
