Ziemlińska-Odojowa, Włodzimiera
Sprawozdanie z badań kurhanu z
okresu lateńskiego w Rybnie, pow.
Mrągowo (st. 2) w r. 1962
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 818-820
Z aplanow ane w ięc n a szereg la t b ad an ia archeologiczne i próby odtw orzenia pierw otnego k ra jo b ra z u okolic G ródek pozwolą na rozpoznanie n ie tylko jednego typow ego 'm ik ro re g io n u , ale rozszerzą naszą znajom ość dziejów osadnictw a całej tej pogranicznej k rain y .
J A N D Ą B R O W S K I
BADANIA ZESPOŁU OSADNICZEGO NAKOMIADY — GODZIKOWO, POW. KĘTRZYN
W dn. 10—31 sierp n ia 1962 r. przeprow adzono z funduszów K o n serw a to ra Zabytków A rcheologicznych ratow nicze prace w ykopaliskow e n a grodzisku „G óra Z am kow a” w N akom iadach i odległym odeń o około 1,5 k m c m e n ta rzysku, położonym na połach PG R Godzikowo. P ra c e prow adził a u to r sp raw o zdania przy udziale K. B erezki, stu d e n tk i archeologii UMCS w L ublinie.
N a grodzisku „G óra Z am kow a”, znanym w lite ra tu rz e jak o ob iek t z w czes n ej epoki żelaza, przekopano ogółem 175 m 2, lo k alizu jąc w ykopy w p o łudnio w ej części grodziska. S tw ierdzono, że jest to obiekt o osadnictw ie jednofazo w ym , przy czym w a rstw a k u ltu ro w a jest niem al całkow icie zniszczona przez upraw ę, dziś już w strzy m an ą. O bserw acje grubości w arstw spływ ow ych na stokach grodziska p ozw alają przypuszczać, że pierw o tn ie w a rstw a k u ltu ro w a n ie odznaczała się dużą m iąższością. P rzy stoku zaobserw ow ano ślady bliżej nie określonych um ocnień obronnych w p o sta ci pozostałości k ilku, n a jp ra w d o podobniej zbutw iałych, pali. M a teriał zabytkow y re p re z e n tu je ceram ik a o dość dużym bogactw ie form , zbliżona do m a te ria łu z niedalekiego Je zio rk a w pow. Giżycko i w sk azu jąca n a przynależność o biektu do późnego okresu halsztackiego lub w czesnych faz ok resu lateńskiego.
W spółczesne grodzisku cm entarzysko w Godzikowie znane było rów nież z lite ra tu ry , je d n a k lo k alizacja jego była ta k niepew na, że udało się ją ustalić dopiero po dłuższych b adaniach pow ierzchniow ych oraz przep ro w a dzeniu szeregu row ów sondażow ych. Ł ączna długość tych row ów w ynosi 220 m. O dkryto dw a silnie zniszczone groby ciałopalne, w tym jeden ze śladam i b ru k u kam iennego. P o n ad to o b serw acja profilów w row ach sondażow ych w y k a
zała w ystępow anie śladów po dalszych, całkow icie już zniszczonych, grobach w postaci dużych skupisk spalenizny, ułam ków naczyń, kam ieni i kości, rozwleczonych na p rzestrzen i kilku, a n aw et k ilk u n a stu m etrów . C m en ta rzysko zostało niem al całkow icie zniszczone przez przeprow adzone n a tym obiekcie przed 1939 rokiem prace m elioracyjne, a następ n ie przez głęboką orkę. D ostarczyło ono stosunkow o dużej ilości m a te ria łu ceram icznego, potw ierdzającego dotychczasow e datow anie obiektu.
W Ł O D Z I M I E R A Z I E M L l N S K A - O D O J O W A
SPRAW OZDANIE Z BADAN KURHANU Z OKRESU LA TEŃ SK IEG O W RYBNIE, FOW. MRĄGOWO, (ST. 2) W R. 1962
W czerw cu 1962 r. prow adzono b ad an ia na k u rh a n ie w R ybnie, pow. m rą- gowsklm . B adania te podjęto z in icjaty w y D ziału A rcheologii M uzeum M a zu r skiego w O lsztynie oraz E kspedycji In sty tu tu H istorii K u ltu ry M a terialn ej PAN, p row adzącej b ad an ia podw odne na osadzie n aw o d n ej z wczesnego okresu lateńskiego na jeziorze P iłakno k. R ybna. (ST. 1). Celem b ad ań było p rz e
śledzenie w zajem n ej zależności chronologicznej osady i k u rh a n u . P ra ce badaw cze n a k u rh a n ie fin an so w an e były przez K o n serw a to ra Z abytków A rcheologicznych na woj. olsztyńskie. B a d an ia archeologiczne na k u rh an ach położonych w okolicy badanych obiektów pro w ad zili ju ż w X IX w. badacze niem ieccy *). K u rh a n w R ybnie położony sam otnie ok. 500 m n a p ołudnie od osady leżącej n a południow o-zachodnim brzegu jeziora P iłak n o i ok. 2 km na wschód od m iejscow ości R ybno. Nasyp k u rh a n u posiadał ok. 2 m w ysokości
*) K a rl E n g e l , V orgeschichte der A ltp reu ssisch e n S tä m m e, K önigsberg 1935, tabl. 69a.
R ybno, pow. M rągowo. St. 2.
B ru k kam ien n y , na k tó ry m u sta w io n e były popielnice.
Fot. R. Odoj
ponad poziom otaczających pól, oborany był od strony północnej i zniszczony row em strzeleckim w północno-w schodnim krań cu . P o w ierzchnia zarzucona była w tó rn ie k am ien iam i i perzem oraz zaro śn ięta krzew am i i drzew am i.
J a k w ynika z u k ład u w arstw , na k u rh a n w ybrano n a tu ra ln e w zniesienie. B udow a k u rh a n u p rzed staw ia ła się następująco. W części środkow ej w znie sienia w kopano w calec dw a głazy podłużne ustaw ione obok siebie w odle głości ok. 80 cm. Na przedłużeniu tych głazów w odległości 5 m na północny zachód w kopano trzeci potężny głaz. W szystkie głazy p o d p arto m niejszym i k am ieniam i. N a calcu ok. 45 cm poniżej próchnicy p ierw o tn ej p rzestrzeń m iędzy głazam i w ybrukow ano ściśle drobnym i dobranym i w ielkością k am ie niam i. B ru k m iał w ym iary 5 X 1,5 m. Na dłuższych kraw ędziach b ru k u p o sta wiono p a ra m i w czterech m iejscach w iększe kam ienie. B ru k b y ł lekko w klęsły do środka. Na b ru k u ustaw ione były pochów ki popielnicow e (2—27). B ruk z pochów kam i otoczono kręgiem kam iennym , ułożonym n a poziom ie próchnicy pierw o tn ej, na stoku w zniesienia. Ś rednica k ręg u w ynosiła 9 m. Z akłócenia k ręg u przez w spółczesne zniszczenia u tru d n ia ją jego całkow itą re k o n stru k cję. Od stro n y północno-w schodniej b ru k tw orzył 2—3 -w arstw ow y u k ła d ściśle przylegających do siebie dobranych w ielkością k am ien i tw orzących jak gdyby w ał. K rąg kam ienny od południow ego w schodu p rzy leg ał do kam ien i „w ejścia”. Całość k o n stru k c ji k am ien n ej w raz z pochów kam i p rz y k ry to stożkow atym nasypem ziem nym , w którym w ystępow ały luźne kam ienie, zw łaszcza w części środkow ej. U podnóża nasypu nad pow ierzchnię w y staw ały zapew ne pierw o tn ie głazy „w ejścia” . N iezakłócony układ w a rstw w n asypie k u rh a n u w skazuje, że pochów ek zbiorow y m iał c h a ra k te r jednorazow y. U kład w arstw nad pochów kiem nie su g e ru je żadnej dodatkow ej k o n stru k cji. Później w kopany w k u rh a n może być pochów ek n r 1 o d k ry ty na poziomie kręgu, ustaw iony n a kam ieniu po d p ierający m głaz w obrębie „w ejścia”. U podnóża k u rh a n u od południow o- w schodniej stro n y n asy p u odkryto zw arty w ydłużony n iereg u larn ie bruk kam ienny, w obrębie którego odsłonięto 3 pochów ki popielnicow e (28, 29, 30) Pochów ki te są może późniejsze od k u rh a n u . W iększość popielnic z k u rh a n u w Rybnie, to b a n ia ste szeroko-otw orow e naczynia o gładzonej szyi i chropo w atym brzuścu oraz k ulistym dnie. Z reg u ły w popielnice w staw ione były m isy szeroko-otw orow e. Przepalone kości znajdow ały się w popielnicach, w k ilk u w ypadkach o d kryto je rów nież w m isach. P rzy p re p a ro w a n iu po chów ka zbiorow ego odkryto rów nież drobne b ry łk i brązu.
W stępna an aliza budow y k u rh a n u oraz pobieżna an aliza silnie zniszczo nych form ceram iki pochów ków zw iązanych z k u rh an em pozw ala datow ać całość zespołu n a wczesny, a być może środkow y okres lateń sk i. Chronologia ta po k ry w a się z dotychczasow ym i d anym i d a tu ją c y m i b ad an ą w pobliżu osadę n a jeziorze P iła k n o 2).
W Ł O D Z I M 1 F R A Z I E M L I Ń S K A - O D O J O W A
W STĘPN E SPRAW OZDANIE Z BADAN W ROK U 1962 '
NA CM ENTARZYSKU Z OKRESU FÛ 2N O LA TEN SK IEG O I RZYM SKIEGO W NIFDANOW IE, FOW. NIDZICA
(stanow isko 2)
W m aju i czerw cu 1962 r. Dział A rcheologii M uzeum M azurskiego przy pomocy finansow ej K on serw a to ra Z abytków A rcheologicznych k ontynuow ał czw arty sezon b a d a n ia w ykopaliskow e na cm en tarzy sk u w N iedanow ie, pow.
2) R. O d o j , A ‘>c h C G l c c f i c i r c badania podw odne w R y b n ie , pow. M rągow o,
K om u n ik aty M azursko-W arm ińskie, 1962, n r 3, s. 712—722.
