Analiza zawartości "Komunikatów Mazursko-Warmińskich" za lata 1957-1977

(1)

Łukaszewicz, Danuta Elżbieta

Analiza zawartości "Komunikatów

Mazursko-Warmińskich" za lata

1957-1977

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 59-81

1979

(2)

Danuta Elżbieta Łukaszewicz

A N A LIZ A ZA W ARTO ŚCI

„KOM UNIKATÓW M A ZU RSKO -W ARM IŃ SKICH ”

ZA L A T A 1957— 1977

Celem niniejszego a r t y k u ł u

1

jest analiza zaw artości w ydaw anego w O l sztynie k w a rta ln ik a historycznego „K o m u n ik aty M az u rsko-W arm ińskie” — pierw szego polskiego p erio d y k u naukow ego pośw ięconego przeszłości ziem P o l ski p ó łn o cn o -w sch o d n iej2. A nalizy zaw artości 21 roczników pism a dokonano p rz y zastosow aniu m etody ilościow ej — pow szechnie stosow anej w b ad an iach prasoznaw czych 3. Jak o jednostki p o m ia ru przyjęto: po pierw sze — pozycje — dla określenia liczby publikacji; po d rugie — arkusze au torskie, czyli 40 000 znaków d ru k a rs k ich (przez zn ak d ru k a rs k i rozum iano zarów no w idoczne w d ru k u znaki — litery , cyfry, znaki in te rp u n k c y jn e jak i o dstępy m iędzy poszczególnym i w yrazam i) lu b 3000 cm k w a d rato w y c h i lu s tr a c ji

1

— dla o k reś lenia objętości publikacji. M ateriał staty sty czn y przedstaw iono w tab elach zbiorczych — dla całego analizow anego okresu. Ponadto, celem u zy skania sy n tetycznego obrazu poszczególnych elem entów analizy, sporządzono w y k re sy ilu stru ją ce dy n am ik ę określonych zjaw isk.

1 A r t y k u ł j e s t f r a g m e n t e m p r a c y m a g i s t e r s k i e j , p o w s t a ł e j w Z a k ł a d z i e B i b l i o t e k o z n a w s t w a i I n f o r m a c j i N a u k o w e j o l s z t y ń s k i e j W y ż s z e j S z k o ł y P e d a g o g i c z n e j w 1978 r o k u n a s e m i n a r i u m z i n f o r m a c j i n a u k o w e j , p r o w a d z o n y m p r z e z d r R e g i n ę H a n c k o . 2 „ K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e ” n i e b y ł y d o t y c h c z a s o b i e k t e m b a d a ń , s t ą d b r a k w l i t e r a t u r z e p e ł n e j c h a r a k t e r y s t y k i k w a r t a l n i k a . P u b l i k o w a n e a r t y k u ł y j e d y n i e m a r g i n e s o w o w s p o m i n a ł y o p i ś m i e p r z y o k a z j i r o c z n i c — c z y t o s a m e g o p i s m a , c z y t e ż W y d a w c y — I n s t y t u t u M a z u r s k i e g o . S ą t o j e d n a k ż e p r a c e t r a k t u j ą c e c z ę s t o r a c z e j o a n i m a t o r c e „ K o m u n i k a t ó w ” — E m i l i i S u k e r t o w e j - B i e d r a w i n i e , a n i ż e l i o s a m y m p i ś m i e (T . G r y g i e r , 1 5 - l e c i e I n s t y t u t u M a z u r s k i e g o v> O l s z t y n i e , K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e ( d a l e j K M W ) , 1960, n r 3 ; s s . 436—453; J . J a s i ń s k i , J0 l a t p r a c y S t a c j i N a u k o w e j P o l s k i e g o T o w a r z y s t w a H i s t o r y c z n e g o w O l s z t y n i e , i b i d e m , 1963, n r 3, s s . 468— 476; E . S u k e r t o w a - B i e d r a w i n a , S z e ś c i o l e c i e „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” , i b i d e m , 1963, n r 1, s s . 143— 153; E . S u k e r t o w a - B i e d r a w i n a , Z e w s p o m n i e ń r e d a k t o r k i „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” , i b i d e m , 1968, n r 2, s s . 315— 354; M . B i s k u p , D w a d z i e ś c i a l a t „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” , i b i d e m , 1977, n r 3— 4, s s . 291— 297; M . S z o s t a k o w s k a , E m i l i a S u k e r t o w a - - B i e d r a w i n a 1887—1970. Z a r y s b i o g r a f i c z n y , O l s z t y n 1978). 3 P o d s t a w o w e w y m o g i m e t o d y i l o ś c i o w e j t o : a ) o b i e k t y w i z m — a w i ę c u z y s k i w a n e z t e g o s a m e g o m a t e r i a ł u w y n i k i m u s z ą b y ć i d e n t y c z n e , n i e z a l e ż n i e o d w y k o n u j ą c e g o a n a l i z ę , c z a s u i m i e j s c a ; b ) s y s t e m a t y c z n o ś ć a n a l i z y — t z n . a n a l i z a m u s i o p i e r a ć s i ę n a p e ł n y m l u b w i a r y g o d n i e r e p r e z e n t a t y w n y m m a t e r i a l e ; c) w y m i e r n o ś ć — b y m i e ć c h a r a k t e r i l o ś c i o w y a n a l i z a m u s i b y ć p r z e p r o w a d z o n a w o k r e ś l o n y c h , p o r ó w n y w a l n y c h j e d n o s t k a c h ( P o r . E n c y k l o p e d i a w i e d z y o p r a  s i e . P o d r e d a k c j ą J . M a ś l a n k i , W r o c ł a w —W a r s z a w a — K r a k ó w — G d a ń s k 1976, s s . 20—21; P . D u b i e l , M e t o d y a n a l i z y z a w a r t o ś c i p r a s y ( g e n e z a , c h a r a k t e r y s t y k a , t e c h n i k a b a d a w c z a ) , w : M e t o d y i t e c h  n i k i b a d a i u c z e w p r a s o z n a w s t w i e , t . 1, W a r s z a w a 1969, s s . 19—23; I . T e t e l o w s k a , S z k i c e p r a s o z n a w  c z e . W y b ó r r o z p r a w i a r t y k u ł ó w p o d r e d a k c j ą P a w ł a D u b i e l a i W a l e r e g o P i s a r k a , K r a k ó w 1972, s s . 141— 184). 4 M . K a f e l , Z a r y s t e c h n i k i w y d a w n i c z e j , W a r s z a w a 1971, s . 492. K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e , 1979, n r 1 (143)

(3)

60 Danuta Elżbieta Łukaszew icz

Geneza „K om unikatów M azursko-W arm ińskich” sięga października 1956 roku, k ied y to n a fa li p rzem ian zachodzących w k ra ju w y tw o rz y ła się spo sobna sy tuacja dla zrealizow ania zam ysłu utw orzenia w O lsztynie h isto ry cz nego p erio d y k u naukow ego. Na o dbyw ającym się w dniach 19—20 paździer n ik a 1956 ro k u w W arszaw ie W alnym Zjeździe Polskiego T ow arzystw a H is torycznego delegacja olsztyńska, w skład k tó re j wchodzili E m ilia S u k erto w a- -B iedraw ina — k iero w n ik S tacji N aukow ej Polskiego T o w arzy stw a H istorycz nego w Olsztynie, d r T adeusz G ry g ier — d y re k to r W ojew ódzkiego A rchiw um P aństw ow ego w O lsztynie oraz m g r W ładysław O grodziński — p racow nik n au k o w y Stacji, złożyła w niosek o zezwolenie n a w y d aw an ie „K o m unikatów ” przez placów kę o ls z ty ń s k ą 5. Z yskał on a p ro b atę uczestników Z jazdu i um iesz czony został w e W nioskach W alnego Z jazdu PTH : „W alny Z jazd Polskiego T ow arzystw a Historycznego zw ażyw szy n a szczególnie ciężką i niek o rz y stn ą sy tu ację tak ich ośrodków pozauniw ersyteckich n a tere n ie ziem północno- -w schodnich ja k Olsztyn, u chw ala zw rócić się do odpow iednich czynników z apelem i prośbą o stw orzenie w aru n k ó w p racy n au k ow o-w ydaw niczej w ol sztyńskim środow isku h isto ry czn y m ” 6.

Jeszcze ro k trw a ły s ta ran ia o p a p ie r i p ie n ią d z e

7

oraz dyskusje nad ostatecznym k ształtem now ego pism a 8, k tó re postaw iło sobie wów czas za cel „w ypełnić lu k i w histo rii M azur i W arm ii, szukać p ra w d y dziejow ej w bo gaty ch arch iw ach olsztyńskich, a b y zaspokajać coraz to h a rd z ie j w zrastające zainteresow anie regionem w arm iń sk o -m azu rsk im . Chodziło też o aktyw izację m iejscow ego środow iska naukow ego, zwłaszcza młodszego pokolenia” 9.

P ierw szy n u m er now ego pism a olsztyńskiego środow iska naukow ego, za plan o w an y jako k w a rta ln ik i n azw a n y „K o m u n ik aty M azursko-W arm ińskie” (od n u m e ru 2 z 1960 ro k u dodano p o d ty tu ł „Czasopismo poświęcone przeszłości M azur i W arm ii”, a od n u m eru 1 z 1974 rozszerzono pojem ność p o d ty tu łu zm ie n iają c go n a „Czasopismo pośw ięcone przeszłości ziem Polski północno-w schod n ie j”) ukazał się 1 p aździernika 1957 roku. W słowie „Od re d ak c ji” zamieszczo n ym w n u m erze pierw szym czytam y m iędzy innym i: „W ydanie »K om unikatów M azursko-W arm ińskich« jest w y n ik iem w ielu n a ra d i gorących dy sk u sji grona osób in teresu jąc y ch się p ro b lem a ty k ą regionu i p rag n ący ch stw orzenia p la t fo rm y dla ogłaszania w y n ik ó w b a d ań naukow ych. Równocześnie »K om unika ty« m ają spełniać rolę in fo rm a to ra o p ro d u k cji n a u k o w ej w dziedzinie przede w szystkim h isto rii regionu, a w m ia rę możliwości rów nież i w innych dyscy plinach n a u k o w y c h . W y b raliśm y fo rm ę »Kom unikatów«, jako um ożli w iającą in fo rm ację szybką, bieżącą, a rów nocześnie pozw alającą n a p rz ep ro wadzenie dyskusji bez niebezpieczeństw a zbyt w ielkich odstępów czasu u k a zyw ania się czasopisma. P o d k re śla m y jednocześnie, że obecne »K om unikaty« n aw iązu ją do trad y c ji »K om unikatów D ziału Inform acji N aukow ej« w y d a w a nych przez I n sty tu t M azurski w latach 1946—1950 i stanow ią w pew n y m sensie ich k o n ty n u ac ję ” . 5 M . S z o s t a k o w s k a , o p . c i t . , s s . 137—138. 6 P o l s k i e T o w a r z y s t w o H i s t o r y c z n e 1886—1SS6. K s i ę g a p a m i ą t k o w a z o k a z j i z j a z d u j u b i l e  u s z o w e g o P T H . 19— 20 X 1956, W a r s z a w a 1958, s . 164. 7 S t a c j a u z y s k a ł a z Z a r z ą d u G ł ó w n e g o P T H s u b w e n c j ę w w y s o k o ś c i 30 t y s . z l o r a z d o d a t k o  w ą d o t a c j ę z P r e z y d i u m W R N w O l s z t y n i e , (E . S u k e r t o w a - B i e d r a w i n a , Z e w s p o m n i e ń , s . 351). 8 P o r . J . J a s i ń s k i , D z i a ł a l n o ś ć P r o f e s o r a S t a n i s ł a w a H e r b s t a n a r z e c z W a r m i i i M a z u r , K M W , 1974, n r 2, s s . 110—112. 9 E . S u k e r t o w a - B i e d r a w i n a , S z e ś c i o l e c i e , s . 143.

(4)

A n a liza zaw artości „ Kom unikatów M azursko -W a rm iń skich " 61

Sięgnięcie do trad y c ji „ K o m u n ik ató w ” In s ty tu tu M azurskiego znalazło sw ój w yraz w p rzyjęciu w n aw iasach n u m era cji n aw iązu jącej do p ierw szych 55 n u m eró w „K o m u n ik ató w ”. P ie rw sz y n u m e r „K om unikatów M azu rsko-W ar m iń sk ich ” u k azał się w ięc jak o n u m e r 1 (56).

P ierw szy K o m itet R ed ak c y jn y „K o m unikatów M azu rsk o -W arm iń sk ich ” u k ształto w ał się w składzie: re d a k to r naczelny — prof, d r T adeusz Cieślak; s e k reta rz red ak cji — E m ilia S u k erto w a-B ied raw in a ; członkowie: d r Tadeusz G ry g ier (historyk X IX —X X w., d y re k to r W ojewódzkiego A rch iw u m P a ń stw o w ego w Olsztynie), d r W ładysław G ębik (pedagog, lite rat, etn o g raf i folklo rysta, działacz społeczno-kulturalny, do k to r filozofii), Z bigniew Jan u szk o (dzia łacz polityczny, przew odniczący P rezy d iu m W ojew ódzkiej R a d y N arodow ej w Olsztynie), m g r Ja n u sz Jasiń sk i (historyk, p raco w n ik S tacji N aukowej), m g r W ładysław O grodziński (historyk, literat), m g r B ohdan W ilam ow ski (dzia łacz społeczno-polityczny, p raco w n ik n au k o w y W yższej Szkoły Rolniczej w O l sztynie).

W m arc u 1958 ro k u prof. T adeusz C ieślak zrezygnow ał ze stan o w isk a r e dak to ra naczelnego „K o m u n ik ató w ” ,0. Z arząd G łów ny Polskiego T ow arzystw a H istorycznego m ianow ał re d ak to rem naczelnym pism a Em ilię S u k erto w ą-B ie - draw in ę; a s e k reta rze m re d ak c ji Ja n u sz a Jasińskiego (od n u m eru 4 z 1958 roku). K olejną zm ianę w składzie K o m ite tu R e dakcyjnego n o tu je m y w 1959 roku, k ied y to do zespołu red ak cy jn eg o dokooptow ano (od n u m e ru 4 z 1959 r o ku) dr. S ta n isła w a Flisa, lekarza, zajm ującego się dziejam i m edycyny w P r u sach W schodnich. W ta k im składzie K o m ite t R ed ak cy jn y p raco w ał do począt k u 1962 roku, k ied y to u stą p ił Z bigniew Januszko, a w szedł W ojciech W rze siński, m łody h isto ry k , z ajm u jący się X X w iekiem . W ro k u 1966 (od n u m eru 1) zespół re d ak c y jn y pow iększył się o m gr. Jerzeg o S ikorskiego — h isto ry k a dziejów now ożytnych. Do ro k u 1969 rozszerzano jedynie sk ład K o m ite tu R e dakcyjnego. O ile w 1957 ro k u Uczył on siedem osób, to n a koniec 1969 roku już dw anaście. W ty m czasie E m ilia S u k e rto w a -B ie d raw in a przeszła na em e ry tu rę. Pozostając nom in aln ie re d ak to rem naczelnym pism a i h onorow ym k u ra to re m Stacji, faktycznie p rzestała ona jed n ak decydow ać o sp ra w a c h „K o m u n ik a tó w ” . Wówczas to (od n u m e ru 4 z 1969 r.) dotychczasow y s e k re ta rz r e dakcji, d r Jan u sz Jasiński, został zastępcą re d a k to ra naczelnego, zaś s e k reta rze m re d ak c ji n o w y k iero w n ik S ta cji N au k o w e j PT H , m gr B ohdan Ko- ziełło-Poklew ski. Jednocześnie w sk ład K o m itetu weszli: d r S tan isław Szo- stakow ski — p ro re k to r W yższej Szkoły N auczycielskiej w O lsztynie i d r E d m u n d W ojnow ski — d y re k to r I n s ty tu tu N a u k Politycznych W yższej Szkoły R olniczej w Olsztynie.

Od n u m e ru 4/1968 w spółw ydaw cą „K o m unikatów M azu rsk o -W a rm iń sk ich ” został O środek B adań N aukow ych im. W ojciecha K ętrzyńskiego w Olsztynie, k tó ry p a rty c y p o w a ł przede w szystkim w kosztach w ydaw niczych pisma.

Po śm ierci E m ilii S u k e rto w e j-B ied ra w in y (27 g ru d n ia 1970 r.) przew od niczącym zespołu red ak c y jn eg o został doc. d r Ja n u sz Jasiński. Do połowy 1975 ro k u sk ład K o m itetu R edakcyjnego nie zm ieniał się, dopiero od n u m e ru 2/1975 n a stąp iła g e n era ln a zm iana. O deszli p ionierzy „K o m u n ik ató w ” : d r W ła dysław Gębik, d r T adeusz G rygier, prof, d r B ohdan W ilam ow ski, d r S tan isław

(5)

62 D a n u ta Elżbieta Łukaszew icz

Flis. Now y zespół re d a k c y jn y zbudow ano n a zasadzie rep rezen tacji h u m an is tycznego środow iska naukow ego Olsztyna i ukształtow ano w sposób n a stęp u jący: re d a k to r naczelny — doc. d r Ja n u sz Ja siń sk i (pracow nik n au k o w y In sty tu tu H istorii PAN), zastępca re d ak to ra naczelnego — m g r B ohdan Koziełło- -Poklew ski (historyk, od 1976 doktor, k ie ro w n ik S ta cji N aukow ej Polskiego T ow arzystw a H istorycznego w Olsztynie), s e k re ta rz re d ak c ji — m g r Bohdan Łukaszew icz (historyk, p raco w n ik n au k o w y W yższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie), członkowie: d r T adeusz Filipkow ski (historyk, p raco w n ik In s ty t u tu N a u k Politycznych A kadem ii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie), m g r J ó zef Ju d ziń sk i (historyk, d y re k to r W ojewódzkiego A rch iw u m Państw ow ego w Olsztynie), doc. d r Z yg m u n t Lietz — k iero w n ik Z ak ład u H istorii Ośrodka B ad ań N aukow ych im. W. K ętrzyńskiego, m g r W ładysław O grodziński (histo ry k , d y re k to r M uzeum W arm ii i M azur w Olsztynie), d r J e rz y Sikorski (histo ryk, d y re k to r O środka B adań N aukow ych im. W. K ętrzyńskiego w Olsztynie), doc. d r S tan isław Szostakow ski (historyk, p ro re k to r W yższej Szkoły P ed ag o gicznej w Olsztynie), doc. d r E d m u n d W ojnow ski (historyk, d y re k to r In sty tu tu N auk Politycznych ART w Olsztynie, s e k reta rz KW P Z P R w Olsztynie), prof, d r W ojciech W rzesiński (historyk, d y re k to r I n s ty tu tu H istorycznego U n i w e rsy te tu W rocław skiego). T ak w ięc z pierw szego zespołu red ak cy jn eg o „Ko m u n ik a tó w ” pozostali jedynie Ja n u sz Ja siń sk i i W ładysław O grodziński. Now y zespół składał się w całości z p ro fesjonalnych h istoryków , re p rez en tu jący ch w sw ych b ad an iach w szystkie okresy historyczne (poza archeologią). Zespół ten zatw ierd zo n y został n a okres 3 la t (1975—1977), tj. okres kadencji w ładz P olskiej A kadem ii N auk.

X. O P I S Z E W N Ę T R Z N Y P I S M A

R ozpoczynając w y d aw a n ie „K om unikatów M azursko-W arm ińskich” d y s ponenci pism a p rzy jęli ty p o w y dla p eriodyków nau k o w y ch w Polsce fo rm at B

5

(

8

° — 17X24 cm). Typow y jest rów nież fo rm a t pow ierzchni zadrukow anej:

12,6

cm X 18,9 cm. T ek sty składano pism em o k ro ju „excelsior” ; te k s ty zasad nicze czcionką o w ielkości

10

pkt. d ru k a rs k ich (garm ond z w an y też k o rp u sem — odpow iadający w ielkości 3,761 mm), zaś przypisy, um ieszczane n a dole kolum ny, czcionką

8

pkt. (petit — 3,009 mm). Od ro k u 1976 zm ieniono w ie l kości składu: te k s t zasadniczy n a 9 p kt. (borgis albo burgos — 3,385 mm) nato m iast przy p isy n a

6

p k t. (nonparel — 2,256 mm). O ile początkow o — do końca 1968 ro k u — stro n y b yły n u m ero w an e tzw. pag in ą bieżącą, tzn. za w ie rając ą k olejny n u m e r strony, to od n u m e ru 1/1969 w prow adzono ta k zw aną paginę żywą, zaw ierającą, oprócz n u m e ru stronicy, n a górze kolu m n y lew ej: im ię i nazw isko autora, zaś na górze k o lu m n y p ra w e j: ty tu ł a rty k u łu , często w skróconej form ie. K ażdy dział k w a rta ln ik a , sygnow any odpow iednim ty tu łem, rozpoczynał się od n o w ej kolum ny. N u m eracja stro n była ciągła w o b rę bie całego rocznika.

Bez zm ian w ciągu 21 la t pozostaje rodzaj opraw y, tzn. k a rto n o w a okładka przez okres 1957—1974 pozostaw ała ta k a sam a: n a b iały m k a rto n ie czarny druk, zaw ierający nazw ę w ydaw cy, ty tu ł pism a (podtytuł k w a rta ln ik a um iesz czano n a stronie redakcyjnej), określenie częstotliwości (kw artalnik), k olejny n u m e r oraz m iejsce i ro k w y d an ia (Olsztyn). Od n u m e ru pierw szego z 1975 roku zmieniono okładkę, zam ieszczając n a n iej ty lk o ty tu ł pism a, rok, m iejsce

(6)

w ydania i k o lejn y n u m er. W szystkie cztery n u m e ry w ro k u posiadały o k ład ki w jednym kolorze. Z m ian a koloru o k ład k i następ o w ała co roku. W ten sposób w prow adzono rozróżnienie kolorystyczne poszczególnych zeszytów z k o lejnych lat. N ow ą o k ład k ę p ro jek to w a ł Bohdan Łukaszewicz.

„K o m u n ik a ty M azu rsk o -W arm iń sk ie” u k a zy w ały się cztery ra z y do roku. Jed y n ie w ro k u 1957 w ydano trz y n u m ery . W n astęp n y c h lata ch sporadycznie zdarzało się, iż poszczególne zeszyty m iały p odw ójną n u m era cję , ta k było w 1967 (n u m er 1— 2), w latach 1971— 1973, o raz w ro k u 1977. Je d n a k że w y p a da zauw ażyć, iż zeszyty n u m ero w an e podw ójnie m ia ły rów nież zbliżoną do n u m e ru podw ójnego objętość.

N ak ład „K o m u n ik a tó w ” w ynoszący początkow o, w 1957 roku, 1000 egzem plarzy, przez n astęp n y c h pięć la t nie był sta ły i u legał w ahaniom : w 1958 od 1250 egz. (n u m ery 1 i 2) do 1900 egz. (n um ery 3 i 4). W n astęp n y m ro k u pierw sze dw a n u m e ry m iały n a k ła d y po 1700 egz., zaś n u m e r 3 — 1900, a 4 — 1500 egz. W ciągu ro k u 1960 w szystkie 4 zeszyty w ydano w n a k ła d zie 1000 egz. W ro k u 1961 n a k ła d w ynosił po 950 egz., zaś w 1962 ro k u n u m e r 1 — 1050 egz. (był to „jubileuszow y”, d w udziesty n u m er, k tó ry u k azał się w trak c ie W alnego Z jazdu PTH , stą d być może w iększy nakład), 2 i 3 po 800 egz. i 4 — 750 egzem p larzy. O d 1963 ro k u do 1977 n a k ła d ustabilizow ał się i stale w ynosił 750 egz. każdego n u m e ru k w a rtaln ik a .

M niejszym w ah an io m u leg a ła cena pojedynczego zeszytu. W latach 1957— 1959 cena ta w ynosiła 10 zł. Od początku 1960 ro k u do n u m e ru 3 z 1970 roku cena podniosła się do 15 zł. W latach 1971— 1975 jeden egzem plarz kosztował w sprzedaży 20 zł, a od 1976 ro k u 30 zł. T ak w ięc w ciągu 20 la t cena w zrosła trzy k ro tn ie. 1 ark. sp rz ed a w a n y w lata ch 1957— 1959 kosztow ał kupującego 1,15 zł, w latach 1960— 1970 — 0,9b zł, w latach 1971—1975 koszt 1 ark. g w a ł to w n ie w zrósł do 1,57 zł, by w ciągu o statnich dw óch la t osiągnąć w ielkość 2,54 zł za a rk . Faktycznie zatem w ciągu 20 la t cena sprzedaży „K o m u n ik ató w ” w zrosła p o n ad d w u k ro tn ie (

2

,

2

); k u p u jąc y płacił co p ra w d a wyższą cenę, ale otrzy m y w ał też w iększy objętościowo zeszyt. P ism o było dotow ane przez W y dział K u ltu r y P re z y d iu m W ojew ódzkiej R ady N arodow ej (potem U rząd W o jewódzki).

Głów nym i o dbiorcam i są p re n u m e rato rz y (w ro k u 1976 było ich 198), b iblioteki n au k o w e i publiczne. Część n a k ła d u rozprow adzano przez w ym ianę, a także w w olnej sprzedaży przez sieć „Domu K siążk i” .

A n a liza zaw artości ,,Kom unikatów M azursko -W a rm iń skich " 63

2. A U T O R Z Y

Od sam ego początku u k azy w an ia się „K om unikatów M az u rsk o -W arm iń sk ich ” n a łam ach pism a znaleźli się au to rz y z licznych środow isk spoza Olszty na. Na ogólną liczbę 1217 autorów , k tó rzy w okresie 1957— 1977 publikow ali n a łam ach „K om unikatów M azu rsk o -W arm iń sk ich ” (liczba au to ró w nie jest zgodna z liczbą pozycji z uw agi n a to, iż zd arzały się a rty k u ły m ające w ięcej niż jednego autora), zdecydow ana większość pochodzi z te re n u Polski północ no-w schodniej (73,2%), a więc z O lsztyna i w ojew ództw a olsztyńskiego, G d a ń ska i T orunia. N ajliczniej rep re z en to w a n i są au to rz y zam ieszkali w O lszty n ie — 57,3% i T o ru n iu — 11,5%, n a to m ias t a u to rz y z w ojew ództw a o lsztyń skiego stanow ili 2,8%, z G dańska — 2,1% , inni z te re n u Polski

(7)

północno-64 D a n u ta Elżbieta Łukaszew icz

-w schodniej — 1,6%. Z ośrodków u n iw ersyteckich najliczniejszą g ru p ę a u to ró w tw o rzy li n aukow cy zam ieszkali w W arszaw ie (13,5°/o). Oni też, obok a u to rów zam ieszkałych w Toruniu, w y stę p u ją od początku w każd y m roczniku „K om unikatów M a zursko-W arm ińskich” . In n ą stale p u b lik u ją cą (od 1965 roku) g ru p ą au to ró w są nau k o w cy zam ieszkali w e W rocław iu (2,8% ogółu). Na ła m ach „K o m u n ik ató w ” zam ieszczali też sw oje prace autorzy z L ublina, P o znania, K ra k o w a, Łodzi. A u to rzy spoza ośrodków u n iw ersy tec k ich stanow ią 3,5% ogółu (por. tab e la 1; w y k re sy 2,4).

T ak więc pismo, k tó re staw iało sobie program ow o „aktyw izację m iejsco wego środow iska n aukow ego” w ciągu

21

la t ukazy w an ia się spełniło sw oją rolę, bow iem pism o rzeczyw iście było w arsztato w y m p e rio d y k iem olsztyńskie go środow iska naukow ego, n ie stro n iąc y m jednakże od w pływ ów ogólnopol skich, czego dow odem jest p raw ie połow a (49,9%) a u to ró w pochodzących spoza Olsztyńskiego. Było to n iezm iernie w ażne przede w szystkim w pierw szym

T A B E L A 1. A u t o r z y p u b l i k a c j i w „ K o m u n i k a t a c h M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 w e d ł u g m i e j s c a z a m i e s z k a n i a

Rok _sztynOl w oj._olszt. To_ruń Lu_blin

G

d

a

ń

sk

Łódź W ar_szawa _znańPo K ra_{k ó w} Wro_cław Inni z Pol ski półn- -wsch. Pozo stali Razem 1967 20 2 2

_

4

_

__ 28 1958 35 4 2 1 — — 6 — — _ 3 6 57 1969 32 7 4 2 — — 9 — — — 1 3 58 1960 38 3 1 2 — 2 6 —

_

2 — 3 57 1961 37 4 8 2 — — 6 — — — — 3 60 1962 29 3 5 3 — — 24 - — — — 3 77 1963 31 — 5 — — — 5 1 — — 1 8 51 1964 40 — 3 —

_

— 5 1 2 — 1 2 54 1965 34 2

8

— 1 — 11 1 — 2 — — 59 1966 28 — 11 1 1 — 4 — 3 3 — — 51 1967 35 1 1 1 — — 3 1 1 4 — — 47 1968 30 4 6 2 3 1 10 2 — 1 — 2 61 1969 42 4 — 3 1 7 1 — 4 — 1 63 1970 31 1 15 — 1 — 23 — 1 2 — — 74 1971 31 1 5 — 2 — 4 3 — 1 1 — 48 1972 22 — 14 4 2 2 12 2 3 1 4 _ 66 1973 30 1 14 1 2 12 — 1 1 — 3 65 1974 35 — 6 — — — 4 1 — 2 1 3 51 1975 36 — 9 — 3 1 5 — — 6 1 2 63 1976 39 — 8 3

__

1 1 — 3 5 3 63 1977 33 2 9 1 5 2 3 1 1 3 2 2 64 Ra z em : 698 35 140 20 26 9 164 15 12 35 20 43 1217

(8)

A n a liza zawartości ,,Kom unikatów M azursko -W a rm iń skich " 65 W Y K R E S 1. S t r u k t u r a w y k s z t a ł c e n i a a u t o r ó w „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w o k r e s i e 1957— 1977 W Y K R E S 2. M i e j s c e z a m i e s z k a n i a a u t o r ó w „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h " w o k r e s i e 1957—1977 W Y K R E S 3. S t r u k t u r a w y k s z t a ł c e n i a a u t o r ó w „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w L a t a c h 1957— 1977

okresie ukazy w an ia się pism a, k ied y nau k o w cy olsztyńscy dopiero rozpoczy n a li badania. 1 w łaśnie „ K o m u n ik a ty ” s ta ły się ich pism em w arsztatow ym .

Spośród ogółu a u to ró w zdecydow aną w iększość stanow ią m łodsi p ra co w n icy n a u k o w i (doktorzy — 29,9%, m agistrow ie — 44,8%) p rz y od setk u p ro feso ró w — 9,3 i docentów 8,7 (por. tab. 2; w y k re sy 1, 3). W y jaśnienia w y m aga g ru p a a u to ró w bez w ykształcenia un iw ersy teck ieg o (7,3% ogółu), sto sunkow o liczna w okresie do 1969 roku. W g rupie te j znalazła się Emilia S u k e rto w a -B ie d raw in a oraz działacze polonijni ok resu m iędzyw ojennego, p u b lik u jący n a łam a ch „K o m unikatów ” . N ato m iast w lata ch 1973— 1975 byli to przede w szystkim au to rzy listów do red ak c ji — kom batanci, uczestnicy k a m p an ii w rześniow ej, reag u jący na p u b lik acje z tego okresu, zam ieszczane na łam ach pism a.

(9)

66 D a n u t a E l ż b i e ta Łu k as z ew ic z W Y K R E S 4. M i e j s c e z a m i e s z k a n i a a u t o r ó w „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 T A B E L A z. T y t u ł y i s t o p n i e n a u k o w e a u t o r ó w , p u b l i k u j ą c y c h w „ K o m u n i k a t a c h M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977 R o k ] P r o f e s o r o w i e J D o c e n c i j D o k t o r z y 1 M a g i s t r o w i e J I n n i j R a z e m 1957 2 1 7 14 4 28 1958 4 3 13 25 12 57 1959 7 1 8 34 8 58 1960 6 3 9 33 6 57 1961 7 3 11 31 8 60 1962 15 1 18 36 7 77 1963 6 — 15 20 10 51 1964 4 2 23 19 6 54 1965 7 1 24 22 5 59 1966 6 3 23 17 2 51 1967 2 2 20 18 5 47 1968 5 3 23 26 4 61 1969 2 5 22 28 6 63 1970 4 7 30 33

_

74 1971 4 4 26 14 - 48 1972 6 9 16 33 - 66 1973 3 11 19 31 1 65 1974 — 13 15 22 1 51 1975 9 11 12 29 2 63 1976 3 11 12 37 - 63 1977 9 12 18 23 2 64 Razem 113 106 364 545 89 1217

(10)

Analiza zawartości „Komunikatów Mazursko-Warmińskich” 67

W śród a u to ró w w yróżnia się g ru p a osób, k tó ra n a p rzestrz en i 21 la t system atycznie zam ieszczała sw oje prace w „K om unikatach". W g ru p ie te j znaleźli się autorzy, zam ieszczający n a łam ach „K o m unikatów M azu rsk o -W ar m iń sk ich ” w okresie 1957— 1977 10 i w ięcej p ra c (ty tu ły i stopnie naukow e podano w g sta n u n a koniec 1977 roku): prof, d r M arian B isk u p (Toruń) — 19; prof, d r T adeusz Cieślak (W arszawa) — 39; prof, d r W ła d y sław Chojnacki (W arszawa) — 11; d r S tan isław Flis (Olsztyn) — 19; d r T adeusz G ry g ier (Ol sztyn) —

66

; d r M ak sym ilian G rzegorz (Toruń) — 19; prof, d r S ta n isław H e rb st (W arszawa) — 10; m g r D an u ta Jam io łk o w sk a (Olsztyn) — 11; doc. d r J a nusz Jasiń sk i (Olsztyn) — 56; d r B ohdan K oziełło-P oklew ski (Olsztyn) — 23; doc. d r Z y g m u n t Lietz (Olsztyn) — 35; m g r A ntoni Ł ukaszew ski (Olsztyn) — 10; m g r B ohdan Łukaszew icz (Olsztyn) — 10; doc. d r Jan u sz M ałłek (Toruń) — 21; m g r E d w a rd M artu szew sk i (Olsztyn) — 22; d r Z enon N ow ak (Toruń) ■— 15; m g r R om uald Odoj (Olsztyn) —• 17; m g r W ładysław O grodziński (Ol sztyn) — 10; doc. d r T adeusz O racki (Ostróda, M ław a, Gdańsk) — 10; doc. d r J a n P o w iersk i (Toruń, Gdańsk) — 15; d r J e rz y S ik o rsk i (Olsztyn) — 17; m g r Tadeusz S w a t (Olsztyn) — 18; E m ilia S u k e rto w a -B ie d raw in a (Ol sztyn) — 40; d r A n d rzej S k ro b a ck i (Olsztyn) — 17; m g r A n d rzej W ak a r (Olsztyn) — 12; prof, d r A n d rzej W ojtkow ski (Lublin) — 11; m g r K am ila W róblew ska (Olsztyn) — 16; doc. d r J a n W róblew ski (Olsztyn) — 18; prof, d r W ojciech W rzesiński (Olsztyn, W rocław ) — 43; m g r Z iem lińska-O do- jow a (Olsztyn) — 16; d r S ta n is ła w Ż yrom ski, (Olsztyn, W arszaw a) — 20.

T a k w ięc n a ogólną liczbę 1190 pozycji zam ieszczonych w latach 1957— 1977 w „K o m u n ik atach M a zu rsko-W arm ńskich”

666

(55,9®/o) p ra c jest a u to r stw a 31 osób. M ożna zatem m ów ić o sta ły m k rę g u au to rs k im prezentow anego pism a. Spośród ty ch 31 a u to ró w zdecydow ana większość m ieszka bądź m iesz k a ła w Olsztynie. S ta li au to rz y „K o m u n ik a tó w ” to:

6

profesorów ,

6

docentów ,

8

d oktorów i

10

m agistrów .

3. O B J Ę T O Ś Ć

W ciągu 21 la t u k a zy w an ia się „K o m unikatów M azursko-W arm ińskich” w y d ru k o w an o 1190 pozycji o łącznej objętości 1064,4 arkusza autorskiego. Z a n alizy objętości k w a rta ln ik a w poszczególnych lata ch w ynika, iż a n i liczba pozycji, an i objętość k o lejnych roczników n ie b y ły w ielkościam i stały m i (por. w y k res 5). P o d leg ały one d użym w ahaniom , dlatego też objętość roczników była różna. W ah an ia te by ły jeszcze większe w o brębie poszczególnych roczni ków. Jed n ak że p o m ijając pierw sze dw a la ta u k azy w an ia się „K o m u n ik ató w ”, m ożna stw ierdzić, iż w lata ch następ n y ch liczba pozycji w poszczególnych rocz nik ach m ieściła się w dość szerokim przedziale 47—73. G dyby odrzucić dwa sk rajn e p rzy p ad k i z ro k u 1962 i 1970, to liczba pozycji z a m k n ęłab y się w p rz e dziale 47— 64. W yjątkow o ob szern y rocznik 1962 m a sw oje uzasadnienie w o d b y w ający m się w tym że ro k u w Olsztynie W alnym Zjeździe Polskiego T o w a rzystw a H istorycznego, zaś w ro k u 1970 zamieszczono obszerne m ate ria ły z organizow anej przez In s ty tu t H istorii K u ltu r y M a terialn e j PA N sesji n a u kow ej n a te m a t „W ęzłowe p ro b lem y p rad ziejó w P olski północno-w schodniej” . Ś rednio jeden rocznik z aw ierał 56 pozycji — jest to oczywiście w ielkość sta tystyczna, gdyż n a śre d n ią ary tm ety c zn ą d ecydujący w p ły w m ają w ielkości sk rajne.

B ard ziej ustabilizow ana b yła objętość roczników „ K o m u n ik a tó w ” . Po

(11)

pierw szych trzech latach przekroczyła 50 arkuszy i do 1974 roku tylko trzy razy n o tu jem y objętość m niejszą niż 50 arkuszy. Od 1974 ro k u do końca a n a lizowanego ok resu objętość „K om unikatów ” nie przekroczyła już 50 arkuszy w skali rocznej (nie uw zględnia się tu rocznych spisów treści oraz skorow i dzów nazw osobowych i geograficznych). Średnia objętość jednego zeszytu pism a dla całego dw udziestojednolecia w ynosi

12,8

arkusza autorskiego, a rocz nik a 51,2 arkusza.

I jeszcze jeden w niosek w y n ik ający z analizy w y k resu 5: o ile w okresie 1957—1962 objętość pism a była w ielkością stale w zrastając ą, to w latach n a stępnych ulega p rzem ien n y m w zrostom i spadkom.

4. D Z I A Ł Y

P race zamieszczane w „K om unikatach M azursko-W arm ińskich” u k azyw ały się w n astępujących działach: A r t y k u ł y ; Materiały; Copernicana; Miscellanea; D ysku sje i polem iki; A r t y k u ł y recenzyjne; Recenzje i omówienia; K ronika naukow a; Nekrologi; L is ty do redakcji; Bibliografie; Źródła archiwalne.

Spośród ty ch dw u n astu działów jedynie siedem w y stęp u je n iep rzerw an ie

T A B E L A 3. D z i a ł y w „ K o m u n i k a t a c h M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 R o k A r t y k u ł y M a t e r i a ł y C o p e r n i c a n a M i s c e l l a n e a D y s k u s j e i p o l e m i k i A r t y k u ł y r e c e n z y j n e p o z . 1 ark. p o z . a r k . p o z . a r k . p o z . a r k . p o z . 1 a r k . p o z . 1 a r k . 1967 11 7,8 6 4,0 — — — — 3 1,7 — — 1958 9 13,8 14 8,1 — — — 4 2,4 — — 1959 9 15,5 14 11,9 _ — — — 5 3,9 — — I960 7 18,2 15 19,7 — — — — 2 1,7 — — 1961 11 19,7 15 24,0 — — — — 1 1,7 — — 1962 17 31,1 15 24,2 1963 11 24,4 10 17,9 — _ _— ₁ _0,3 — — 1964 8 11,6 14 23,1 1965 10 16,1 13 24,9 5 1,4 — — 1 3,4 — — 1966 9 19,3 7 11,4 6 8,8 — — 2 3,4 — — 1967 6 19,3 12 12,4 3 4,4 — — 1 1,3 — — 1968 9 18,4 14 22,4 2 3,4 — — 1 1,8 — — 1969 12 26,3 15 17,9 4 4,6 ■ — — 1 0,7 — — 1970 21 30,1 6 14,1 6 4,5 — — 1 0,4 — — 1971 9 20,9 8 14.8 1 0,5 — — — — — — 1972 7 25,1 5 6,9 10 11,9 — — 2 2,2 6 6,8 1973 5 11,4 9 16,2 9 10,4 — — 1 0,3 — — 1974 9 18,2 10 18,5 3 3,4 1975 10 20,8 9 14,9 — — 2 1Д 1 0,5 2 1,6 1976 8 18,6 12 13,2 _ — 5 2,3

2

4,1 4 2,8 1977 8 10,1 14 15,8 — — 2 0,8

2

2,3 3 3,7 Ra zem 206 396,7 237 336,3 45 49,9 9 4,2 31 32,1 18 18,3

(12)

A n a liza zaw artości „Kom un ikató w M azursko-W arm ińskich" 69

przez okres 21 lat: A r t y k u ł y , Materiały, D ysku sje i polem iki, R ecenzje i om ó wienia, K ro n ik a n a u k o w a oraz sporadycznie N ekrologi i L is ty do redakcji.

W dziale A r t y k u ł y zamieszczano prace m onograficzne, syntetyczne (sta now iące próbę podsum ow ania stan u b ad ań n ad szerszym i zagadnieniam i oraz p o stu laty program ow e, dotyczące dalszych badań, m ających doprow adzić do p ełn ej syntezy) i prace o ch arak terze p rogram ow ym (staw iające p o stu laty b a dawcze, w y n ik ające z aktualnego stan u badań). N ajczęściej w p ra ca ch za m ieszczanych w dziale A r t y k u ł y w ystępow ały w szystkie w yżej w ym ienione elem enty, z ty m jednakże, że jeden z n ich dom inow ał n ad pozostałymi.

W dziale M ateriały publikow ano prace o ch arak terze przyczynków ro zp a tru ją ce określone szersze zagadnienie w aspekcie np. jednego przekazu źród łowego. W dziale ty m dru k o w an o rów nież skom entow ane te k s ty źródłow e. J a k się jed n a k w ydaje, uzasadnienie zam ieszczania publikacji w jednym lub d r u gim dziale napo ty k ało na pew ne trudności, jak o że granice pom iędzy obu g r u p am i były dość płynne.

Dział D ysku sje i p olem iki zaw ierał prace o ch arak terze pośrednim m iędzy a rty k u łem n aukow ym a recenzją, najczęściej dotyczące zagadnień k o n tro w e r syjnych, co do k tó ry ch n a u k a n ie p rzy jęła jednoznacznego stanow iska.

Recenzje i om ów ienia zaw ierały niew ielkie objętościow o k ry ty czn e

przed-Recenzje i omówienia Kronika naukowa Nekrologi Listy do redakcji Bibliografia Źródła

archiw alne Razem poz. ark. poz. ark. poz. ark. poz. 1 ark. poz. ark. poz. ark. poz. ark.

3 0,9 5 1.0 28 15,4 11 2,6 12 7,0 1 0,1 1 0,1 5 3,6 — — 57 37,6 16 5,0 9 3,2 1 0,1 — — 4 3,7 — — 58 43,3 18 6,4 13 6,6 ~ —

_

— 2 3,0 — — 57 55,6 17 4,9 12 4,6 1 0,1 — - 2 2,5 — — 59 57,5 24 8,1 12 3,6 — — — — 5 6,4 — - ₇₃ _73,4 18 3,5 8 5,2 — — — — 4 4,7 — — 52 56,0 18 4,2 9 3,1 — — — — 4 4,7 — — 53 46,7 21 4,9 5 3,1 4 5,9 59 59,7 18 4Д 4 1,7 — — — — — — 4 3,6 50 52,3 14 3,6 7 4,3 — 3 2,0 46 47,3 22 4,7 9 3,2 1 0,1 2 0,2 — — — — 60 54,2 21 5,2 6 1,6 1 0,1 60 56,4 21 4,4 13 4,6 2 1,4 69 59,5 27 6,9 2 1,2 47 44,3 21 4,7 9 4,3 2 0,8 62 62,7 28 5,5 8 7,6 — 60 51,4 27 6,1 2 1,2 51 47,4 25 6,0 8 2,9 2 _1Д 3 0,2 — — — — 62 49,1 24 5,4 7 3,0 1 0,3 1 0,2 — — — — 64 49,9 22 6,4 4 1,8 2 1,2 6 2,6 — — — — 63 44,7 418 103,4 164 74,8 14 6,3 13 3,3 26 28,6 11 11,6 1190 1064,4

(13)

W Y K R E S 5. O b j ę t o ś ć „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

staw ienia w ydanych d ru k iem opracow ań, m ap lub atlasów historycznych, w y d aw nictw źródłow ych i a rty k u łó w n .

W Kronice n a u k o w e j zamieszczano in lo rm acje spraw ozdaw cze z obozów naukow ych, sesji, konferencji, sym pozjów naukow ych. R elacjonow ano ró w nież w y n ik i obron p ra c doktorskich, a także drukow ano m ate ria ły p rzeglądo we, om aw iające h isto rię i działalność in sty tu cji czy to w arzy stw naukow ych.

N ekrologi, poza okolicznościowymi n o tatk am i, zaw ierały cenne i tru d n e do uchw ycenia przy innych okazjach inform acje o podstaw ow ym znaczeniu dla biografistyki, dotyczące postaci zm arłych, a w jakim ś stopniu znaczących w życiu na u k o w y m czy społeczno-politycznym Olsztyńskiego.

W dziale L is ty do redakcji d ru k o w a n o n adesłane do „K om unikatów ” k o  respondencje będące uzupełnieniem , sprostow aniem bądź też polem iką z wcześ n ie j w y d ru k o w an y m n a łam ach pism a m ateriałem .

Pozostałe działy: (Bibliografie, Źródła archiwalne i Copernicana) w ystępo w a ły w K o m u n ik atach M azursko-W arm ińskich” okresowo.

I ta k dział Bibliografie w y stę p u je w latach 1958—1964. D rukow ano w nim w „odcinkach” bibliografię pub lik acji zw iązanych z W arm ią i M azuram i, a ogłoszonych d ru k iem w Polsce L udow ej (1945—1960) oraz bibliografię za w artości „K om unikatów ” .

E fem ery d ą okazał się dział Źródła archiwalne, zam ieszczany w latach 1965— 1967. D rukow ano w nim w 11 „odcinkach” zestaw ienie streszczeń aktów i dokum entów naczelnej w ładzy P ru s Książęcych (E tatsm inisterium ).

(14)

A n a liza zaw artości „ Kom unikatów M a zursko-W arm ińskich" 71 W Y K R E S 6. D z i a ł A r t y k u ł y w l a t a c h 1957— 1977 I * 30-W Y K R E S 7. D z i a ł M a t e r i a ł y w l a t a c h 1957— 1977 W Y K R E S 8. D z i a ł C o p e r n i c a n a w l a t a c h 1965—1973 W Y K R E S 9. D z i a ł R e c e n z j e i o m ó i u i e n t a w l a t a c h 1957—1977

(15)

W Y K R E S 10. D z i a ł K r o n i k a n a u k o t o a w l a t a c h 1957— 1977

O kresow o w ystępow ał rów nież dział Copernicana (1965— 1973). P u b lik o  w ano w nim — bez w zględu n a rodzaj — prace zw iązane tem atycznie z p o stacią i epoką K opernika. Po uroczystościach kop ern ik ań sk ich w 1973 roku zaprzestano w y o d rębniania te j tem a ty k i w osobnym dziale.

N atom iast w o statn im pięcioleciu analizow anego okresu w prow adzono dw a now e działy: A r t y k u ł y recenzyjne (od 1972 roku) oraz Miscellanea (od 1975 roku). W pierw szym zamieszczano recenzje o objętości pow yżej 0,5 ark. aut., w d ru g im zaś niew ielkie objętościowo przyczynki.

T ak więc, o ile w pierw szym roczniku (1957) „K om unikatów ” znajd u jem y pięć działów (A r t y k u ł y , Materiały, D ysku sje i polem ik i, Recenzje i omówienia, K ro n ika naukowa), to ostatni rocznik (1977) zaw iera cztery dodatkow e działy: Miscellanea, A r t y k u ł y recenzyjne oraz Nekrologi i L is ty do redakcji. Prace zamieszczane w działach A r t y k u ł y i M ateriały od 1966 ro k u op atry w an o stresz czeniami w języku angielskim . Od ro k u 1971 streszczenia angielskie zastą piono streszczeniam i w języku niem ieckim .

Spośród 1190 pozycji, k tó re u k a za ły się n a przestrzeni 21 lat, najw ięcej, bo 416 (39,9%), pozycji znalazło się w dziale R ecenzje i omówienia. Je st to 0 ty le istotne, że w ty m w łaśnie dziale p rezentow ane b y ły inform acje o n a j now szych publikacjach, dotyczących p ro b lem aty k i regionu w a rm iń sk o -m a z u r skiego, czy szerzej w schodniopruskiego. Podobną in fo rm acy jn ą fu n k cję speł n iała K ro n ika naukow a, w ram ach k tó rej znalazło się 13,8% w szystkich po  zycji „K om unikatów ” . W pozostałych działach najw ięce j pozycji zaw ierały Materiały (19,9%) i A r t y k u ł y (17,Зю/о). T ak w ięc łącznie cztery działy ( A r t y  ku ły, Materiały, R ecenzje i omówienia i K ro n ika naukowa) zaw ierały 85,9% w szystkich pozycji (por. tab. 3).

Podobne p roporcje w y stęp u ją przy objętości w yżej w ym ienionych dzia łów; łącznie przy p ad a n a nie 85,6% objętości w szystkich roczników z okresu 1957— 1977. W ypada jednakże zauważyć, iż nieco odm iennie k sz tałtu ją się tu objętości poszczególnych działów: n ajobszerniejszy jest dział A r t y k u ł y — 37,3%, następnie M ateriały — 31,6%, Recenzja i om ów ienia — 9,7% i K r o  nika na u ko w a — 7,0%. Z pozostałych działów n ajobszerniejszy był dział Co- p e m ica n a — 3,7% pozycji i 4,6°/o objętości ogólnej. Inne nie przek raczają odsetka 3,0.

Zarów no liczba pozycji, jak i objętość poszczególnych działów są zmienne. 1 ta k w dziale A r t y k u ł y n o tu je m y od 21 pozycji w 1970 ro k u do 5 pozycji w 1973 roku. Pod w zględem objętości dział ten zaw ierał 31,1 ark. w 1962 roku, ale i 10,7 w 1977 roku. W yliczając śred n ią ary tm ety czn ą można powiedzieć, iż statystycznie jeden rocznik zaw ierał w dziale A r t y k u ł y 10 pozycji o objętości 18,9 arkusza (por. w y k res

6

).

Podobnie m a się rzecz z pozostałym i działam i, z w y ją tk ie m Recenzji i om ów ień, k tó ry stabilizuje się po 1965 roku. Średnio zaś kolejne działy

(16)

A n a liza zaw artości „Kom un ikatów M a zursko-W arm ińskich” 73

m iały następ u jące objętości roczne: M ateriały — 11 pozycji o objętości 16,0 ark.; Copernicana — 5 pozycji o objętości 5,5 ark. (z zastrzeżeniem , iż w ła ś nie te n dział m a najw iększe rozpiętości — n o tu je m y w n im od

1

do

10

pozycji rocznie o objętości od 0,5 ark. do 11,9 w skali roku), Recenzje i om ów ienia — 19 pozycji o objętości 4,9 ark. i K ro n ik a nau ko w a

8

pozycji o rocznej objętości 3,5 ark. (por. w y k re sy 7,

8

, 9, 10).

5. O K R E S Y H I S T O R Y C Z N E

P rz y analizie zaw artości „K om unikatów M azu rsk o -W arm iń sk ich ” u w zględ niającej ok resy historyczne, p rezentow ane n a łam ach pism a, zastosowano n a stępującą periodyzację:

P rad zieje; Średniow iecze; H istoria now ożytna; O kres 1772— 1918; Okres 1918— 1945; Polska Ludow a.

O ile dw a pierw sze o k resy nie w y m ag ają bliższego uzasadnienia, to po czynając od histo rii now ożytnej należy stw ierdzić, iż przy k w alifik o w a n iu

W Y K R E S 11. O k r e s y h i s t o r y c z n e r e p r e z e n t o w a n e n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

m ateriałów kierow ano się odm iennością dziejów W arm ii od historii M azur. Do okresu histo rii now ożytnej zaliczano w szystkie m a te ria ły dotyczące W arm ii od 1466 roku, zaś M azur od ro k u 1501. Ja k o cezurę końcow ą dla dziejów now o żytnych p rzy jęto ro k 1772, kiedy to W arm ia w w y n ik u I rozbioru została przyłączona do p a ń stw a pruskiego. K o lejn y okres — la ta 1772— 1918 — z a m yka zakończenie I w o jn y św iatow ej i odrodzenie się p ań stw a polskiego. D ata ta stanow i w y ra źn ą cezurę zarów no w h isto rii Polski, ja k i Niemiec, w skład k tó ry ch W arm ia i M azury w chodziły nadal. K o lejn y okres to lata 1918—1945: od początków Polski N iepodległej do zakończenia II w ojny św ia towej, w w y n ik u k tó re j część byłych P ru s W schodnich przyłączona została do Polski.

D odatkow o przy jęto w kluczu kateg o ry zacy jn y m okres z w an y „ In n e ”. Z a liczano tu w szystkie m ateriały , k tó re tra k to w a ły o dwóch w y stęp u jący ch po sobie okresach, bądź też dotyczyły p ro b lem aty k i ogólnej — k ilk u okresów historycznych. I ta k włączono tu np. te k s ty o działaczach polonijnych, k tó rzy pracowali w ruchu polskim w okresie m iędzyw ojennym , a na stęp n ie a k ty w n ie

(17)

w łączyli się w n u r t życia politycznego, k u ltu raln eg o czy społecznego po 1945 roku. Podobnie w okresie „In n e”, zamieszczono np. recenzje czasopism za w ierający ch m ate ria ły z różnych okresów historycznych.

Z dając sobie sp raw ę z um owności p rz y ję te j periodyzacji, w ydaje się, iż za chow ując wym ogi m erytoryczne spełnia ona sw ój podstaw ow y, p ra k ty c zn y cel. P rz y p rzyjęciu k ry te riu m ilości publikacji, najw ięcej pozycji dotyczy o k resu Polski L udow ej (19,9% w szystkich publikacji), n astępnie okresu 1918— 1945 — 17,9%. Na ty m sam ym poziomie k sz tałtu ją się pozycje „In n e” (17,6%). Z histo rii now ożytnej zarejestro w an o 16,6% ogólnej liczby pozycji, z okresu rozbiorow ego (1772— 1918) — 13,4%. N ajm niejszą liczbę pozycji n o tu jem y z okresu średniow iecza (8,7%) i p radziejów (5,9%). T ak więc, oprócz tych dw u ostatnich okresów , pozostałe rep rezen to w an e są w m iarę rów nom iernie (od 16,6% do 19,9%).

P roporcje te nieco odm iennie k sz tałtu ją się w odniesieniu do objętości. Blisko połow ę objętości (40,8%) stanow ią prace tra k tu ją c e o problem atyce dw udziestow iecznej (okres 1918—1945 i Polski L udow ej po 20,4% objętości). J e s t to zrozum iałe, gdy przypom nim y, iż spośród 31 a u to ró w najczęściej p u blik u jący ch swe prace, aż 11 zajm ow ało się ty m okresem . Zbliżoną objętość m iały publik acje z h isto rii now ożytnej (17,7%) oraz z okresu 1772— 1918 (16,7%). Pozostałe działy są w yraźnie m niejsze objętościow o („Średniow

ie-T A B E L A 4. O k r e s y h i s t o r y c z n e n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ’ R o k P r a d z i e j e Ś r e d n i o w i e c z e H i s t o r i a n o w o ż y t n a 1772--1918 p o z . } a r k , p o z . 1 a r k . p o z . 1 a r k . p o z . a r k . 1957

_

6 3,1 4 2,5 1658 1 0,2 1 0,2 6 4,7 10 8,8 1959 1 0,3 6 4,4 8 9,9 9 6,6 1960 2 0,5 10 2,8 6 2,8 10 21,7 1961 4 0,5 5 5,5 7 5,3 9 15,0 1962 12 3,3 4 5,9 11 7,8 12 16,7 1963 2 1,4 4 2,2 11 13,7 8 13,7 1964 3 1,8 1 1,4 7 10,6 11 11,9 1965 3 3,1 3 2,6 15 9,9 7 7,9 1966 3 3,0 7 12,6 14 17,4 5 5,7 1967 — — 5 9,9 9 7,5 7 9,7 1968 3 1,2 3 4,3 8 14,3 9 10,4 1969 — — 1 0,2 10 13,4 6 6,4 1970 18 12,2 5 4,2 8 10,0 7 4,5 1971 2 1,2 10 10,7 6 2,9 2 2,0 1972 9 4,3 12 19,0 18 28,4 2 1,3 1973 6 4,6 5 6,6 14 12,2 9 2,2 1974 1 0,7 2 0,5 3 0,6 6 2,5 1975 —

_

3 0,9 14 6,7 6 10,6 1976 1 0,1 10 11,8 5 3,4 13 12,4 1977 — — 7 6,9 10 6,1 8 6,4 R a z e m 71 38,4 104 112,4 196 188,7 160 177,9

(18)

cze” —■ 10,6%, „In n e” — 10,5%, „ P ra d zieje ” — 3,6%) — por. tab. 4. i w y k res

11

.

P rz y ro z p atry w a n iu każdego z okresów oddzielnie, stw ierdzić należy, iż poza okresem p radziejów w szystkie pozostałe są system atycznie rep re z en to w ane w e w szystkich rocznikach pism a (por. w y k re sy 12— 17).

A n a liza zaw artości ,,Kom unikatów M a zu rsko -W arm ińskich" 7 5

6. T E M A T Y K A

U stalając klucz kateg o ry zacy jn y do analizy tem a ty k i prac, zam ieszczanych w „K o m u n ik atach M azursko-W arm ińskich”, zrezygnow ano z w zorców ra m o w ych schem atów klasyfikacyjnych, stosow anych p rz y budow aniu głów nych zrębów bibliografii, gdyż w tak im w y p a d k u zaw artość tem aty czn a pism a po dzielona zostałaby n a blisko 25 działów tem atycznych, co w praw d zie dałoby obraz bardzo szczegółowy, ale — w y d aje się — n ad m iern ie rozdrobniony. W yodrębnienie zbyt w ielu elem entów te m aty czn y ch spow odow ałoby, iż n ie k tó re z działów posiadałyby n iew ielk ą liczbę pozycji. S tą d też p rzy u sta lan iu podziału tem atycznego zaw artości pism a kierow ano się z jed n ej stro n y w zglę dam i p raktycznym i, z d ru g iej zaś — sta ran o się uw zględnić podstaw ow ą te m aty k ę regionalnego czasopisma naukow ego. P rz y jęto zatem następ u jące

ele-1918--1945 O k r e s P o l s k i L u d o w e j Inne R a z e m R o k p o z . a r k . p o z . a r k . p o z . j a r k . p o z . 1 a r k . 9 6Д 9 3,7

_

28 15,4 1957 14 11,2 13 7,7 12 4,8 57 37,6 1958 8 7,7 18 9,7 8 4,7 58 43,3 1959 8 8Д 12 13,5 9 6,2 57 55,6 1960 6 8,0 ‘ 13 14,3 15 8,9 59 57,5 1961 8 11,3 13 17,2 13 11,2 73 73,4 1962 4 4,1 16 15,7 7 5,2 52 56,0 1963 4 2,0 15 15,5 12 3,5 53 46,7 1964 9 13,2 10 14,3 12 8,8 59 59,7 1965 5 7,1 10 2,9 6 3,6 50 52,3 1966 11 10,0 8 8,1 6 2,2 46 47,3 1967 11 9,7 18 13,0 8 1,3 60 54,2 1968 17 21,1 14 9,1 12 6,2 60 56,2 1969 13 16,6 3 1,2 15 10,8 69 59,5 1970 12 11,8 11 12,5 4 3,2 47 44,3 1971 5 3,8 4 1,1 12 6,8 62 62,7 1972 11 15,4 7 5,4 8 5,0 60 51,4 1973 16 18,1 13 21,4 10 3,6 51 47,4 1974 9 5,7 17 19,2 13 6,0 62 49,1 1975 15 12,6 8 6,4 12 3,2 64 49,9 1976 18 14,2 5 5,2 15 6,9 63 44,7 1977 213 217,8 237 217,1 209 121,1 1190 1064,4 R a z e m

(19)

76

D a n u t a E l żb ie ta Ł u ka sz e w ic z W Y K R E S 12. T e m a t y k a a r c h e o l o g i c z n a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 W Y K R E S 13. O k r e s ś r e d n i o w i e c z a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977 W Y K R E S 14. H i s t o r i a n o w o ż y t n a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

(20)

W Y K R E S 16. O k r e s 1918— 1945 n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

A n a liza zaw artości „Ko m unikatów M a zu rsko-W arm ińskich" 77

W Y K R E S 17. O k r e s p o 1945 r o k u n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 W Y K R E S 18. T e m a t y k a m a t e r i a ł ó w ortem. P0.r<]. z a m i e s z c z o n y c h n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o W a r m i ń -W Y K R E S 19. T e m a t y k a p o l i t y c z n a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - -W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 • »•

(21)

78 D a n uta Elżbieta Łukaszew icz W Y K R E S 20. T e m a t y k a g o s p o d a r c z a n a l a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 W Y K R E S 21. T e m a t y k a s p o ł e c z n a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977 T A B E L A 5. T e m a t y k a „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977 Rok

Polityczna Gospodarcza Społeczna Kultura m aterialna

Nauki pomocnicze poz. ark. poz. 1 ark. poz. ark. poz. j ark. poz. 1 ark. 1957 9 6,1 2 1,0 4 1,9 1 0,4

_

1958 15 9,3 5 4,1 9 7,7 2 0,4 1 1,4 1959 14 10,7 6 4,9 7 10,5 4 4,2 1 0,8 1960 18 14,2 1 0,2 9 14,5 4 5,6 3 0,9 1961 14 13,0 1 2,7 4 8,7 5 4,6 4 1,7 1962 12 15,8 4 5.6 7 10,7 17 9,9 5 4,1 1963 11 16,6 5 4,7 5 3,4 3 3,9 5 2,8 1964 6 12,1 9 9,3 6 2,7 3 1,8 5 6,0 1985 14 12,4 8 10,0 2 0,3 5 4,5 5 7,8 1966 10 19,1 3 0,9 5 5,7 6 4,1 6 4,7 1967 13 19,9 3 4,6 4 1,3 — — 4 2,8 1968 13 16,0 7 9,4 8 6,7 3 0,4 1 1,2 1969 10 13,6 6 5,8 6 4,3 1 0,2 4 2,7 1970 10 11,6 2 3,6 4 2,3 20 13,8 5 5,8 1971 14 12,8 8 6,1 5 3,3 1 0,9 4 7,2 1972 12 24,4 2 0,7 8 4,4 10 4,7 3 6,4 1973 11 13,2 5 7,4 6 _1Д 1 0,2 — — J 974 15 17,6 3 6,6 4 2,7 — — 1 0,3 1975 12 8,8 4 3,2 3 1.9 1,7 4 3,7 1976 13 12,0 3 2.8 9 10,8 2 1.6 2 4,1 1977 17 11,4 2 1,4 4 4,2 4 2,4 3 1,9 Ogółem 263 290,5 89 95,4 118 109,1 93 65,3 65 66,3

(22)

A n a liza zaw artości „ Kom unikatów M a zu rsko-W arm ińskich" 79 W Y K R E S 22. K u l t u r a m a t e r i a l n a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957—1977 W Y K R E S 23. N a u k i p o m o c n i c z e h i s t o r i i n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977 I C z a s o p i ś m i e n n i c t w o B i o g r a f i s t y k a K u l t u r a , n a u k a , s z t u k a I n n e R a z e m R o k p o z . 1 a r k . p o z . 1 a r k . p o z . 1 a r k . p o z . i a r k . p o z . 1 a r k . 7 4,1 1 0,6 4 1,3 — — 28 15,4 1957 5 4,2 6 3,0 8 4,2 6 3,3 57 37,6 1958 6 2,5 2 0,2 7 2,0 11 7,5 58 43,3 1959 5 5,7 5 2,3 6 8,1 6 4,1 57 55,6 1960 Б 4,9 5 5,6 7 7,0 14 9,3 59 57,5 1961 9 9,4 3 4,4 2 1,8 14 11,7 73 73,4 1962 4 10,2 1 0,1 4 2,8 14 11,5 52 56,0 1963 4 2,2 5 1,5 7 4,9 9 6,2 53 46,7 1964 4 6,6 5 4,2 12 8,7 4 5,2 59 59,7 1965 3 1.2 6 10,7 9 5,6 2 0,3 50 52,3 1966 2 0,7 7 7,6 6 7,0 7 3,5 46 47,3 1967 4 6,4 7 4,4 8 5,3 9 4,0 60 54,2 1968 3 1,1 10 6,5 11 16,4 9 5,8 60 56,4 1969 4 1,0 7 6,2 10 12,0 8 3,3 69 59,5 1970 2 0,5 3 4,8 5 4,5 5 4,2 47 44,3 1971 3 2,3 4 1,4 11 12,0 9 6,4 62 62,7 1972 4 2,7 12 10,4 16 15,3 5 1,1 60 51,4 1973 4 6,1 9 3,7 8 7,0 7 3,4 61 47,4 1974 5 8,6 7 4,0 13 13,0 13 4,2 62 49,1 1975 9 5,2 9 3,3 9 6,7 8 3,4 64 49,9 1976 4 2,3 10 4,9 6 6,5 13 9,7 63 44,7 1977 96 87,9 124 89,7 169 152,1 173 108,1 1190 1064,4 O gółem

(23)

W Y K R E S 24. C z a s o p i ś m i e n n i c t w o n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

gO Danuta Elżbieta Łukaszew icz

Г * '

W Y K R E S 25. B i o g r a f i s t y k a n a ł a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

W Y K R E S 26. N a u k a , k u l t u r a , s z t u k a n a l a m a c h „ K o m u n i k a t ó w M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” w l a t a c h 1957— 1977

m en ty tem atyczne: tem aty k a polityczna; gospodarcza; społeczna; k u ltu ra m a terialn a; n a u k i pomocnicze historii; czasopiśm iennictwo; biografistyka; nauka, k u ltu ra i sztuka.

U zupełnieniem powyższego klucza jest dział „T em atyka in n a ”, do k tó rego kw alifikow ano przede w szystkim m ate ria ły obejm ujące w ięcej niż jedną tem atykę, np. zamieszczoną w „K o m u n ik atach ” recenzję czasopisma p o ru sza jącego różnorodną tem a ty k ę zaliczono do działu „In n e” . Do działu tego z ak w a lifikow ano też publikacje o rzadko w y stęp u jącej tem atyce, np. antropologicz nej.

A nalizując zaw artość „K om unikatów M azursko-W arm ińskich” w latach 1957— 1977 pod w zględem tem atycznym , należy stw ierdzić, iż najliczniej, za rów no p rz y przyjęciu k ry te riu m liczby publikacji, ja k i objętości, zajm ow ano się n a łam ach pism a te m a ty k ą polityczną (22,1% ogółu pozycji i 27,3% ob ję tości). T em aty k a określona jako „Inne” obejm ow ała 14,5% pozycji i n a tym sam ym poziomie kształtow ała się liczba pozycji dotyczących nau k i, ośw iaty, k u ltu ry i sztuki (14,2%). Pozostała te m a ty k a objęła łącznie blisko połowę pozycji (49,2%), z czego n a biografistykę przypadało 10,5%, n a tem a ty k ę spo łeczną 9,9%, czasopiśm iennictw o 8,0% i n a k u ltu rę m ate ria ln ą 7,8%. N a j m n iej pozycji (5,5%) zanotow ano z dziedziny n a u k pomocniczych histo rii (por.

(24)

A n a liza zaw artości ,,Kom unikatów M azursko -W arm ińskich" 81

tab. 5, w y k res 18). W podobnych p ro porcjach k ształto w ała się te m a ty k a p u blikacji „K om unikatów M azursko-W arm ińskich” przy p rzyjęciu k ry te riu m ob jętości: tem a ty k a polityczna — 27,3%, gospodarcza — 9,0%, społeczna —

10

,

2

% , k u ltu ra m ate ria ln a —

6

,

1

% , n a u k i pomocnicze h isto rii —

6

,

2

% , cza sopiśm iennictw o — 8,3%, b io g rafisty k a — 8,4%, n a u k a, k u ltu ra i sztuka — 14,3%, inne — 10,2% ogólnej objętości.

A N A L Y S E D E S I N H A L T S D E K „ K O M U N I K A T Y M A Z U R S K O - W A R M I Ń S K I E " F Ü R D I E J A H R E 1957— 1977 Z u s a m m e n f a s s u n g D i e i n O l s z t y n h e r a u s g e g e b e n e V i e r t e l j a h r e s s c h r i f t „ K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e ” ( M a s u r i s c h - E r m l ä n d i s c h e M i t t e i l u n g e n ) i s t e i n e e r s t e p o l n i s c h e g e s c h i c h t s w i s s e n s c h a f t l i c h e Z e i t s c h r i f t , d i e s i c h a u s s c h l i e s s l i c h m i t d e r V e r g a n g e n h e i t d e r n o r d ö s t l i c h e n G e b i e t e P o l e n s b e f a s s t . D i e A n a l y s e d e s I n h a l t s d e r 21 J a h r g ä n g e w u r d e u n t e r A n w e n d u n g d e r q u a n t i t a t i v e n M e t h o d e d u r c h g e f ü h r t , d i e i n d e r p r e s s e k u n d l i c h e n F o r s c h u n g a l l g e m e i n V e r w e n d u n g f i n d e t . N a c h d e r D a r s t e l l u n g d e r Z u s a m m e n s e t z u n g u n d d e r V e r ä n d e r u n g e n i n d e m R e d a k t i o n s - k o m m i t t e e w u r d e n d i e ä u s s e r e n M e r k m a l e u n d d i e A u f l a g e n d e r Z e i t s c h r i f t b e h a n d e l t . D i e A n a l y s e w u r d e u n t e r B e r ü c k s i c h t i g u n g f o l g e n d e r K r i t e r i e n d u r c h g e f ü h r t : 1. D i e A u t o r e n . B e i i n s g e s a m t 1217 A u t o r e n , d i e i n d e m u n t e r s u c h t e n Z e i t r a u m i h r e T e x t e i n d e n K M W v e r ö f f e n t l i c h t h a b e n , s t a m m e n d i e m e i s t e n (73,2% ) a u s d e n G e b i e t e n N o r d o s t p o l e n s . E s s i n d m e i s t e n s j ü n g e r e W i s s e n s c h a f t l e r (74,7% ). 2. D e r U m f a n g . I n d e n J a h r e n 1957— 1977 w u r d e n i n s g e s a m t 1190 T i t e l m i t e i n e m G e s a m t u m i a n g v o n 1064,4 V e r l a g s b o g e n ( j e 40 000 S c h r i f t z e i c h e n ) v e r ö f f e n t l i c h t . 3. D i e T e x t a u f t e i l u n g . D i e T e x t e w u r d e n i n 12 A b t e i l u n g e n v e r ö f f e n t l i c h t . D i e m e i s t e n T i t e l w u r d e n i n d e r A b t e i l u n g R e z e n s i o n e n u n d B e s p r e c h u n g e n (34,9% d e r G e s a m t z a h l ) , d a n n A r t i k e l (17,3% ), M a t e r i a l i e n (19,9% ), W i s s e n s c h a f t l i c h e C h r o n i k (13,8%) g e d r u c k t . D e r G r ö s s e n a c h w a r d i e A b t e i l u n g A r t i k e l a m u m f a n g r e i c h s t e n (37,3% ), d a n n f o l g t e n d i e M a t e r i a l i e n (31,6%) u n d R e z e n s i o n e n - B e s p r e c h u n g e n (9,7% ). 4. D i e G e s c h i c h t s e p o c h e n . N a c h d e r T i t e l z a h l w u r d e n d i e m e i s t e n A r b e i t e n i n d e r G r u p p e n a c h 1945 v e r z e i c h n e t (19,9% a l l e r P u b l i k a t i o n e n ) , d a n n i n d e r P e r i o d e 1918— 1945 (17,9%). D e m U m f a n g n a c h n e h m e n d i e A r b e i t e n , d i e s i c h m i t d e n b e i d e n g e n a n n t e n P e r i o d e n b e f a s s e n , 40,8% d e s G e s a m t u m f a n g e s e i n . 5. D i e T h e m e n k r e i s e . S o w o h l n a c h d e r A n z a h l d e r T i t e l , a l s a u c h n a c h d e m U m f a n g s i n d d i e p o l i t i s c h e n T h e m e n a m s t ä r k s t e n v e r t r e t e n (22,2% a l l e r T i t e l u n d 27,3% d e s U m f a n g e s ) . E t w a d i e H ä l f t e a l l e r T i t e l w i r d v o n d e n B i o g r a p h i e n (10,5% ), d e n g e s e l l s c h a f t l i c h e n P r o b l e m e n (9,9 % ), d e m Z e i t s c h r i f t e n w e s e n (8,0% ), d e r m a t e r i e l l e n K u l t u r (7,8% ) u n d d e n h i s t o r i s c h e n H i l f s w i s s e n s c h a f t e n e i n g e n o m m e n (5 ,5% ). A u c h b e i d e r A n w e n d u n g d e s U m f a n g k r i t e r i u m s w a r d i e A u f t e i l u n g d e s M a t e r i a l s a u f T h e m e n k r e i s e ä h n l i c h p r o p o r t i o n i e r t . U b e r s . J . S e r c z y k 6. K o m u n i k a t y . ,