STUDIA I M A TE R IA Ł Y
MICHAŁ KUŚCIŃSKI - PIERWSZY BADACZ GNIEZDOWA
MICHAŁ KUŚCIŃSKI - THE FIRST INVESTIGATOR OF GNIEZDOW O
Maria Magdalena Blombergowa
Katedra A rch eo lo g ii H istorycznej, U n iw ersytet Ł ódzki ul. Pom orska 96 , 9 1 ^ 402 Ł ódź. Poland
ABSTRACT. The paper presents ach iev em en ts o f M ichał K u ściń ski - the 19 th century antiquarian and m erito rious investigator o f B yeloru ssia. K uściński has initiated regular a rch aeological ex ca v a tio n s o f the M ed ieval m ound cem etery at G n iezd o w o , near S m oleń sk . In arch aeological literature on history o f the S la v s, this site is quoted as one o f the m ost sig n ifica n t p laces.
W poznanie dziejów Białorusi poważny wkład wnieśli m ieszkańcy tego regionu, któ rych dorobek wchodzi w dziedzictwo kulturowe zarówno białoruskie, jak i polskie. Do robek tych badaczy znany jest głównie z publikacji rosyjskich, czasem białoruskich, a niektórych także polskich. Są osoby, o których w polskiej literaturze znajdujem y tylko krótkie wzmianki, a ich prace poszukiwawcze i publikacje nie doczekały się głębszego zainteresowania. Do tej grupy należy M ichał Kuściński z Lepela.
Michał Kuściński, syn Franciszka, urodził się w 1828 r. zm arł w 1905 r. Ukończył In stytut Szlachecki w Wilnie, a na studia udał się do Petersburga. Na fakultecie prawnym uniwersytetu był kolegą Aleksieja Sergiejewicza Uwarowa, który w sposób znaczący wpłynął na ukształtowanie się jego zainteresowań dziejami własnego kraju, a zatem i ba daniami archeologicznymi. W roku 1855, po zawarciu związku małżeńskiego, Kuściński osiadł w swoim majątku Zawidicze w powiecie Lepel w guberni w itebskiej1. Z inspiracji Uwarowa rozpoczął badania archeologiczne nad górną Wołgą, Dźwiną i Dnieprem - na terenach, które niegdyś zamieszkiwać miały plemiona Krywiczan. Uwarow spowodował,
30 M A R IA M A G D A L EN A B L O M B ER G O W A
że M oskiewskie Towarzystwo Archeologiczne, które w 1864 r. powołał do życia, fi nansowało niekiedy prace terenowe Kuścińskiego. W latach 1870-1890 prowadził wy kopaliska rozkopując kilkadziesiąt kurhanów i dwa grodziska. Badał, jak na owe czasy, systematycznie i prowadził dziennik. Badania te pozwoliły mu na opracowanie mapy ar cheologicznej powiatu lepelskiego2.
Badacz gromadził kolekcje zabytków archeologicznych, zaczynając od kamiennych narzędzi, następnie zbierał zabytki z młodszych epok, głównie elementy uzbrojenia, m o nety i inne. Zbioram i ze swych badań dzielił się z M oskiewskim Towarzystwem Arche ologicznym, część num izm atów podarował muzeum w Krakowie3.
Liczne kontakty M ichała Kuścińskiego z M oskiew skim Towarzystwem A rcheolo gicznym zaow ocow ały w ybraniem go na członka tego tow arzystw a, najpierw kore spondenta (17 X 1867), a następnie czynnego (4 XI 1874). Kuściński brał aktywny udział w Pierw szym Zjeździe A rcheologicznym , odbywającym się w Moskwie w 1869 r., zabierając głos w wielu w ażnych sprawach. Organizatorzy zjazdu (co stało się później regułą) przygotow ując program postaw ili szereg problem ów, które miały być dyskutow ane podczas posiedzeń. U czestnicy zjazdu przedstaw iali odpowiedzi w form ie referatów, kom unikatów lub zabierając głos w dyskusji. Kuściński w obszer nym referacie poruszył spraw ę kamieni z rysunkam i i napisami wydobywanymi z rzek lub odkryw anym i na polach na terenie Białorusi. Referat zilustrow ał rysunkami tych obiektów i rekonstrukcji napisów (rye. 1). W odpowiedzi na propozycję A. Uwarowa, aby dla dokładności dokum entacji tych kamieni zastosować fotografię, Kuściński przedstaw ił swój plan zbierania fotografii różnych innych zabytków starożytności. Jego projekt został opublikow any w m ateriałach zjazdow ych4. Kuściński planow ał fo tografow anie kurhanów i przedm iotów w nich znajdow anych a przechowyw anych w pryw atnych kolekcjach: w idoki daw nych świątyń, ruiny zam ków, w yposażenie cer kwi i ikony, stare płyty nagrobne z napisam i, a także tak zwane „kam ienie dźw ińskie” (w ydobyw ane z Dźwiny) i w szystkie inne zabytki, szczególnie grom adzone przez osoby prywatne.
W kolejnym komunikacie proponow ał Kuściński przeprowadzenie badań archeolo gicznych pobojowisk. Zainteresowały go szczególnie pola bitewne z czasów wojen m ię dzy Polską a Rosją w wieku XVI o Liwonię. Próbę badań ju ż podjął w 1868 r. korzystając z zapisów w kronikach M acieja Stryjkowskiego, który jako uczestnik tych wydarzeń dość dokładnie w skazyw ał lokalizację miejsc walk. Tu przytoczył przykład pola Iwa- nowskoje koło miasteczka Czasznik, gdzie w 1564 r. rozegrała się krwawa bitwa. K u ściński podjął też próbę określenia m iejsca bitwy Połocczan z litewskim księciem Min- gajło w 1 190 r., w rezultacie, której Księstwo Połockie dostało się pod panowanie litewskie.
2 A l e k s e e v (1 9 9 6 . s. I 16) zan o to w a ł inform ację, że K uściń ski przesłał taką m apę d o cza so p ism a „Izve- stija M o sk o v sk o g o A r ch eo lo g iće sk e g o O b scestv a ” .
3 „W iadom ości N u m izm a ty c zn o -A rc h e o lo g ic z n e ” 1893, t. II, nr 2, 3 , szp. 4 7 , 48; 1894, t. II, nr 1 , 2, szp. 186, 187; 1895, t. II, nr 4, szp. 3.
Rye. 1. K am ienie z napisam i (w g K u ś c i ń s k i j 1871) F ig. 1. Stones w ith inscription s (after K u ś c i ń s k i j 1871)
M ichał Kuściński w ypow iadał się rów nież w sprawach archeologii pradziejow ej. Omówił narzędzia kamienne znajdow ane przez niego w guberni witebskiej. Ciekaw a je st jego uwaga, że podczas 17 lat badań w tej guberni ani razu nie znalazł narzędzi ka m iennych w kurhanach, natom iast często znajdował je leżące luźno na polach, w ogro dach, lasach, nad brzegam i rzek i jezior. N iektóre narzędzia w ydobył w trakcie robót ziem nych prow adzonych w pobliżu Lepela i te znaleziska przedstaw ił na fotografiach (ryc. 2).
W kolejnym referacie omówił obrządek pogrzebow y zaobserwowany w badanych kurhanach w okolicach Lepela i odpowiadał na pytanie organizatorów w jakich m iejsco wościach Rosji znajdują się kurhany podobne do występujących w Danii i innych krajach skandynawskich. Chodziło tu o kurhany zawierające konstrukcje z płyt kamiennych. Kuściński powołał się najpierw na opisy kurhanów wym ienianych przez F. Kruse
32 M ARIA M A G D A L EN A B LO M B ER G O W A
w „N ecrolivonica”5, a znanych z guberni znajdujących się na wschodnim wybrzeżu Bałtyku. Powołał się również na informacje francuskiego podróżnika Dubois de Montpe- reux o w ystępow aniu podobnych kurhanów w okolicach Szawel i Upity w guberni kowieńskiej. Wykład uzupełnił wyjaśnieniem, że taki kurhan w Kurlandii badał w 1863 r. sekretarz Kurlandzkiego Towarzystwa Naukowego Julii Dering.
Po raz drugi M ichał Kuściński uczestniczył w IX Zjeździe Archeologów Rosyjskich w W ilnie w 1893 r. Brał udział w pracach kom itetu przygotowawczego, a w czasie posie dzeń referował wyniki swoich badań wykopaliskowych. Na wystawie prezentował mapę archeologiczną powiatu lepelskiego.
Referat M. Kuścińskiego i jego udział w pracach organizacyjnych zjazdu w Wilnie zostały udokum entowane w piśm ie „Trudy” . Sprawozdania z badań terenowych, jego ar tykuły i rozprawki naukowe zam ieszczały wydawnictwa M oskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego6, a także wydawnictwa M iłośników Przyrody, Archeologii i Etnogra fii Uniwersytetu M oskiewskiego. Kuściński utrzymywał również kontakt z polskimi wydawnictwami. Kilka jego artykułów opublikowały „W iadomości Numizmatyczno- -A rcheologiczne” w K rakow ie7; poruszał tam sprawy numizmatyki i omawiał zabytki
s K r u s e 1842.
'’ K . u ś c i ń s k i j 1874, prot. 88 , s. 54. " K u ś c i ń s k i 1893; 1894; 1895.
pochodzące z jego badań*. Nazwisko M ichała Kuścińskiego figuruje na listach członków Towarzystwa Num izmatycznego w Krakowie z lat 1892 do 18959.
W sprawach archeologicznych kontaktował się M. Kuściński również z Konstantym Tyszkiewiczem, którego zbiory zaczął fotografować z zam iarem włączenia ich do swojej fototeki. Tyszkiewicz natom iast omówił badania archeologiczne Kuścińskiego w swojej publikacji O kurhanach na Litw ie i Rusi Zachodniejl0.
Do zasług M. Kuścińskiego należy rozpoczęcie badań wykopaliskowych na cm enta rzysku w Gniezdowie. On pierwszy zwrócił uwagę na ten rozległy kompleks i zachęcony przez A. Uwarowa, za zgodą M oskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego, w sierp niu 1874 r. przystąpił do systematycznych badań cmentarzyska. Rozkopał wówczas 18 kurhanów, i ja k zanotował D.T. A w dusin11, „były to pierwsze naukowo rozkopane kurhany ogromnej grupy gniezdowskich kurhanów” .
Gniazdowo to wieś leżąca nad Dnieprem, w odległości około 12 km na zachód od Smoleńska. W jej okolicy znajduje się olbrzymi kompleks osadniczy, składający się z kilku grup kurhanów, trzech grodzisk i osady otwartej. Kompleks ten przyciąga uwagę badaczy, a wykopaliska rozpoczęte w drugiej połowie XIX w. prowadzone są do dziś. Gniezdowo znane jest powszechnie w literaturze archeologicznej, szczególnie często wymieniane w publikacjach z zakresu dziejów Słowiańszczyzny i średniowiecza. K om pleks ten określany jest jako m iejsce w ym iany handlowej; tu spotykali się kupcy ze Skandynawii i ze wschodu i tu rozwijało się rzem iosło12.
Michał Kuściński, ja k już pisałam , rozkopał 18 kurhanów i tymi wykopaliskam i za początkował długoletnie badania na tym ogrom nym kompleksie. Pierwotnie niektórzy zainteresowani sądzili, że miało być od 4000 do 5000 mogił. W okresie 100 lat trwa jących badań rozkopano około 1200 kurhanów, w dużych fragm entach poznano grodzi sko i część osad. W ydobyto dużą liczbę zabytków, które do dziś w całości nie zostały opracowane i opublikowane. Obiekty te budzą żywe zainteresowanie i są przedm iotem gorących dyskusji.
Znajdowane zabytki w skazują na rozległe kontakty osiedla zarówno z krajami skan dynawskimi, jak i arabskimi. Liczne znaleziska w skazują na pozostałości lub wpływy normańskie. W iększość badaczy rosyjskich datuje ten zespół na okres od IX do XI w. Są też głosy mówiące o możliwości przesunięcia początkowej daty tutejszego osadnictwa na drugą połowę VIII w .13
M ichał Kuściński w trakcie badań odkrył ciekawe pod względem budowy kurhany. To on rozkopał rzadko występujące na tym terenie kurhany posiadające kamienne kon strukcje. Interesujący był też kurhan, którego Kuściński oznaczył numerem 15. Wyróżniał
8 Por. także B .a. 1893. g B .a. 1895. szp. 3.
l 0T y s z k i e w i c z 1868, s. 27. " A v d u s i n 1967, s. 2 1 - 2 4 , tabi. I, II.
12 G n iezd o w o zy sk a ło „ sła w ę” ró w n ież w k o n tek ście zbrodni katyńskiej, dokonanej na o ficerach W ojska P o lsk ieg o w io sn ą 1940 r. Propaganda so w ieck a p o czą tk o w o m y liła c e lo w o ich groby z w ykopalisk am i a rch eologicznym i tam tejszego cm entarzysk a h isto ry czn eg o (Z b ro d n ia 1982, s. 85 , 86).
34 M A R IA M A G D A L EN A B L O M B ER G O W A
się dużymi wymiarami, obrządkiem pogrzebowym oraz inwentarzem. W kurhanie tym odsłonięto 3 naczynia zawierające spalone kości. Obok jednego z naczyń wbito w ziem ię m iecz żelazny z rękojeścią w srebrnej oprawie, z drugiej strony naczynia tkwiła w ziemi kopia; w drugim naczyniu była klamra, szczypczyki, buławka z m iedzianą ręko jeścią, nożyk i kawałek zdobionej kości. Na szyjkę trzeciego naczynia nałożono żelazny naszyjnik. N aczynia stały na płytach kamiennych. Między nimi leżały nożyce podobne do współczesnych, służących do strzyżenia ow iec14. W ymienione przedmioty intereso wały wielu badaczy. Miecz po raz pierwszy został opublikowany przez D.N. Anuczina, który zaliczył go do typu E - według klasyfikacji J. Petersena; D.A. Awdusin datuje go na przełom IX i X w .15 W edług A.N. Kirpicznikowa ornam enty występujące na tym mie czu, w znanych mu materiałach z Rosji, pojaw iają się tylko w X w. W trakcie konserwa cji i czyszczenia omawianego miecza w 1964 r. odczytano napis ULFBERHT. A. Kir- picznikow odkrył napisy również na innych mieczach z G niezdow a16. Odczytany napis świadczyć może o zachodnioeuropejskim pochodzeniu miecza, być może z warsztatów nadreńskich. Znaleziony w tym samym grobie grot ma długość 52 cm i krótką tulejkę zdobioną bruzdkami. Podobne groty rzadko w ystępują w Europie Zachodniej. Analo giczny - długości 44 cm - pochodzi z Birki. Znaleziony został w grobie szkieletowym i był wetknięty w ściankę jam y grobowej. Podobny grot J. Petersen zaliczył do typu E i datował na wiek IX. Ten grot jednak różni się od grotu z Gniezdowa i prawdopodobnie nie ma bezpośredniej analogii w rosyjskim materiale. Dla datowania pochówków w om a wianym kurhanie ważny jest znaleziony tu naszyjnik żelazny z przywieszonymi m łotka mi typu „Thora”. Młotki tego typu były w użyciu w końcu X i na początku XI w. Pinceta z jednego z pochówków datowana jest na środek wieku X (ryc. 3).
Zestawiając om awiane przedm ioty z towarzyszącą im ceram iką A.N. Kirpicznikow skłonny je st uznać opisywany kurhan za najstarszy w Gniezdowie i datuje go na koniec IX -początek X w .17 Dodać należy, że W.I. Sizow i A.W. Arcichowskij wysunęli przy puszczenie, że pochowano w nim wojownika z dwom a niewiastami. Uwzględniając da towanie naszyjnika z młotkami typu „Thora”, skłonni są przypuszczać, że kurhan został usypany nie wcześniej niż w początku X w. lub niewiele później. W śród rosyjskich ar cheologów przeważa opinia, że większość kurhanów w Gniezdowie została usypana w drugiej połowie X w., a omawiany 15 kurhan należy raczej odnieść do środkowej czę ści tego stulecia niż do początku tego w iekuls.
Z tego krótkiego opisu znalezisk Kuścińskiego w Gniezdowie widać, że szczęście mu sprzyjało i ju ż w pierwszym roku badań rozkopał kurhan, który dostarczył bardzo cen nych zabytków. Na opisywanym cm entarzysku znalazł też brązową lampkę, w ykonaną w perskich warsztatach w IX w .19 l 4K u ś c i ń s k i j 1881, s. 5. l 5A v d u s i n 1967, s. 22. l 6K i r p i ć n i k o v 1965, s. 1 9 6 -2 0 1 . 17K i r p i ć n i k o v 1961, s. 187, 188. l s A v d u s i n 1967, s. 25. l 9A l e k s e e v 1996, s. 116.
Ryc. 3. G n iezd o w o k oło Sm oleń sk a. Zabytki z badań M . K u ściń sk ieg o w 1874 r. (w g A v d u s i n 1967) Fig. 3. G n iezd o w o near Sm oleń sk ; artefacts from the K u śc iń sk i’s ex ca v a tio n s in 1874 (after A v d u s i n 1967)
Po wielu latach rozkopywania kurhanów w powiecie lepelskim M. Kuściński zam ie rzał dokonać podsum owania swoich badań i podzielił te kurhany na dwa typy. Do pierw szego zaliczył „starsze”. Te według badacza, znajdujące się w lasach, stanowiły skupiska liczące po 100-200 i więcej obiektów. W nich nie znaleziono żadnych przedmiotów, ko ści natomiast bywały silnie przegniłe, a ułamki naczyń pojawiały się rzadko. Czasem w y stępowały skupiska węgli. Kurhany drugiego typu „należące do późniejszych czasów ” kryły pochówki szkieletowe i znajdowano w nich różne przedmioty. Jakie były kryteria podziału kurhanów Kuściński nie wyjaśnił, nie próbował też określić granic czasowych swojego podziału2". Te domysły badacza spotkały się z pow szechną krytyką.
Michał Kuściński, jak piszą rosyjscy i białoruscy jego biografowie kopał dużo i syste matycznie. Badania dokumentował dokładnymi zapiskami w dzienniku, fotografował
36 M ARIA M A G D A L EN A B L O M B ER G O W A
wydobywane zabytki, jednak jak wielu innych badaczy pierwszej połowy XIX w., nie podejm ował próby datowania swoich znalezisk, nie starał się określić dokładnego czasu dokonania pochówków. Interesowały go inne zagadnienia, na przykład zasięg zasiedle nia Krywiczan. Sprawę tę starał się wyjaśnić Aleksiej Uwarow i niezwłocznie informo wał o swych poglądach Kuścińskiego21.
Mimo wspomnianej krytyki niektórych poglądów, Kuściński cieszył się uznaniem w kręgach starożytników. Utrzymywał, jak już pisałam, żywe kontakty z Moskiewskim Towarzystwem Archeologicznym , z Towarzystwem Przyrodników w Moskwie, Towa rzystwem Numizm atycznym w Krakowie. Był zapraszany do udziału w zjazdach arche ologicznych i do komitetów przygotowujących te zjazdy, współpracował z Gubemialny- mi Komitetami Statystycznymi, a w 1888 r. w spółpracow ał z A.P. Bogdanowem przy organizacji W ystawy Antropologicznej. Jego zasługi dla archeologii rosyjskiej zostały podsum owane w księdze jubileuszow ej M oskiewskiego Towarzystwa Archeologicz nego22 i tu znajduje się spis jego publikacji zam ieszczonych w wydawnictwach tego towarzystwa.
B IB L IO G R A F IA
A l e k s e e v L.B.
1996 A r c h e o lo g ija i k r a je v e d e n ije B e ła ru si X V I w. - 3 0 -e g o d y X X w ., M ińsk.
A v d u s i n D .A .
1967 O d u tiro v k e g n ie z d o v s k o g o k u rgan a s m ećo m iz ra sk o p o k M .F. K u scin sk o g o , ( w .) K u ltu ra i iss- ku stvo d r e v n e j Rusi. S b o rn ik s ta te j v c a s t p ro f. M .K . K a rg e r a , Leningrad.
B u ł k i n W .A ., L e b e d e v G .S.
1974 G n e zd o v o i B irka (K p r o b le m e sta n o v le n ija g o r o d a ), (w :) K u ltu ra s re d n e v e k o v o j R usi, red.
A .N . K irpicnikov, P.A. Rappaport, Leningrad, s. 11- 17. „D revn osti”
1876 t. IV , v. 1, s. 12, 13. J a s n o s z S.
1964 G n ie zd o w o , (w :) S ło w n ik s ta ro ż y tn o ś c i sło w ia ń sk ich , W ro cła w -W a rsza w a -K ra k ó w , s. 113, 114.
K i r p i c n i k o w A .N .
1961 M e ć i K ije v s k o j R u si (IX- X I v .v.), „Sovetskaja A rch eo lo g ija ” nr 4.
1965 D r e v n e js ij ru ssk ij p o d p is n o j m eć., „Sovetskaja A rch eo lo g ija ” nr 3.
K r u s e F.
1842 N e c r o liv o n ic a o d e r A lte rth iim e r L iv -E s t - u n d C u rla n d s b is z u r E infu ru ng d e r C h ristlich en R e lig io n in d en K a ise r lic h R u ssisch en O stse e -G o u v ern e m e n ts, Dorpat.
K u ś c i ń s k i j M .F. [K u ściński M .]
1865 O p y t a rch eo lo g iće sk ich issle d o v a n ija m v L ep elsk o m u je zd e , „V itebskije g u b em sk ije v edom o-
sti” , nr 20.
1871 O kam en n ych o ru d ija c h n ajden n ych b V itebskoj g u b ., „Trudy 1 R ussk ogo A rch eo lo g ićesk o g o
Sjezd a” , red. A .S . U varov, t. I, M oskw a.
1874 R a sk o p k a 7-m i k u rg a n o v v L ep elsk o m u je zd e, „ D rev n o sti” t. IV , prot. 88, s. 54.
21 A l e k s e e v 1996, s. 117. 22 U v a r o v a, B o r o z d i n 1915.
1881 O tć o t o ra sk o p k ie v sm o leń sk o ] g u b e r n ii v 1 8 7 4 g . „ D rev n o sti” t. IX , vyp. 1.
1893 O p o s ą żk u z n a le zio n ym w p o w ie c ie n e w elsk im , „W ia d o m o ści N u m izm a ty c zn o -A rc h e o lo g ic z n e ”
t. II, nr 2, 3, szp. 4 7 , 48.
1894 W ykopalisko m on et, „ W iad om ości N u m izm a ty c zn o -A rc h e o lo g ic z n e ” t. II, nr 1, 2, szp . 186, 187.
1895 N u m izm a ty w yn a jd o w a n e w rze c e , „W ia d o m o ści N u m izm a ty c zn o -A rc h e o lo g ic z n e ” t. U, nr 1,
szp. 2 8 7 , 288. T y s z k i e w i c z K.
1868 O kurhanach na L itw ie i R u si Z a ch o d n iej. S tu dium a rc h e o lo g ic zn e , Berlin.
U v a r o v a P.S., B o r o z d i n I.N.
1915 Im p era to rsk o je M o sk o v sk o je A rc h e o lo g ić e sk o je O b S cestvo v p ie r v y je 5 0 -le tije e g o s u sć e st- vo va n ija ( 1 8 6 4 - 1 9 1 4 ), t. II, M oskw a.
B .a.
1892 B roń i n a rzę d zia k am ien n e z e z b io r ó w M ich a ła K u ściń sk ie g o , „W ia d o m o ści N u m izm a ty czn o -
-A rch eo lo g iczn e, t. II, nr 2 , 3, szp. 72, 73.
1895 Spraw ozdan ie z czyn n ości W ydziału Tow arzystw a N um izm atyczn ego w' K ra k o w ie za lata 1 8 9 2 -1 8 9 5 ,
„ W iadom ości N u m izm a ty czn o -A rch eo lo g iczn e” t. II, nr 4, szp. 1 -3 .
Z b ro d n ia
1982 Z b ro d n ia K a ty ń sk a w ś w ie tle d o k u m en tó w [z przed m o w ą W . A ndersa], Londyn.
M ICHAŁ K U ŚCIŃSKI - THE FIR ST IN V ESTIG A TO R OF G N IEZD O W O S u m m a r y
M ichał K uściński (1 8 2 8 - 1 9 0 5 ) , w h ile studying at the L aw faculty at the u n iversity in St. Petersburg, m et A lesiej Uvarov, w ho so o n becam e o n e o f the m ost em inent R ussian arch aeologists o f the 19th century. Thanks to his inspirations, K uściński g o t interested in a rch aeology and carried out a rch aeological ex ca v a tio n s over a number o f years in B yeloru ssia. A ctin g at U varov instigation, he carried out first a rch aeological ex ca v a tio n o f the G n iezd o w o cem etery in 1874, the w ork co m m issio n ed b y the M o sc o w A rch a eo lo g ica l A sso cia tio n . H e dug out a dozen or so burial m ounds that year. H e d isco v ered three crem ated burials w ith grave g o o d s in o n e o f them . There w ere the fo llo w in g artefacts am ong the excavated grave goods: a sw ord w ith inscription, spear head, scissors, and iron n eck la ce w ith h anging "Thor” ham m ers. It is b e lie v e d that this burial m ou nd can be dated back to the m id dle o f the 10th century. T he K u ściń sk i’s w orks in G n iezd o w o are regarded as the first pro perly carried out excavation s o f the large settlem ent com p lex.
