Si e d e m n a s t y s e z o n b a d a ń n a c m e n t a r z y s k u l u d n o ś c i g r u p y m a s ł o m ę c k i e j w M a s ł o m ę c z u, s t a n. 1 5 , w o j. z a m o j s k i e An d r z e j Ko k o w s k i P ro g ra m i z a k re s b a d a ń ja k ie w y z n a c z o n o so b ie d la c m e n ta rz y s k a w M a s ło m ę c z u w ro k u 19 9 6 n ie z o s ta ł n ie ste ty z u w ag i n a k ró tk i se z o n b a d a w c z y z re a liz o w a ne. P ie rw o tn e z a ło ż e n ia k o n ty n u a c ji e k s p lo ra c ji p ó łn o c nej c z ę śc i o b ie k tu n a d łu g o śc i a n a lo g ic z n e j d o w y k o p u z se z o n u 1995 (A . K o k o w sk i, M . S ta sia k 1996) z o sta ły w y p e łn io n e je d y n ie w cz ęści. W su m ie u z y s k a n o je d n a k s z e re g n ie z w y k le w a ż n y c h i n o w y c h in fo rm a c ji o o b ie k cie, sta w ia ją c y c h w z u p e łn ie n o w e j p e rsp e k ty w ie d alsze b a d a n ia n a n im .
P ra c a m i w y k o p a lisk o w y m i o b ję to o b sz a r o łączn ej p o w ie rz c h n i 140 m . W ykop d łu g o śc i 52 m w y z n a c z o n y z o sta ł p o p ó łn o c n e j stro n ie k ra w ę d z i z b a d an e j części sta n o w isk a , o d d z ie lo n y o d niej p ó łm e tro w y m św iad k iem . E k s p lo r o w a n o łą c z n ie 23 o b ie k ty g r o b o w e , z c z e g o w sz e śc iu p rz y p a d k a c h k o n ty n u o w a n o p ra c e w c z ę ś c io w o z b a d a n y c h w se z o n ie 1995 g ro b ac h . W je d n y m p r z y p a d k u , z u w a g i n a n ie w ie lk i fra g m e n t n o w o o d k ry tej ja m y g ro b o w e j c z y te ln ej p rz y p ro filu p ó łn o c n y m , z a n ie c h a n o p ra c ek s p lo ra c y jn y c h . T rz y d a lsz e o b ie k ty w c h o d z ą w te n p ro fil w ró żn ej w ie lk o śc i cz ę śc ia c h , stą d p e łn e ich ro z p o z n a n ie b ę d z ie m o ż liw e w ro k u p rzy sz ły m . B a d a n ia m in io n e g o se z o n u w p e łn i p o tw ie rd z iły o b s e r w a c je o z a m k n ię c iu g łó w n e g o k r ę g u c m e n ta rz y s k a . W y s tę p u ją c e w z n a c z n y m z a g ę s z c z e n iu n a p ó łn o c od n ie g o g ro b y w d u ż y c h i g łę b o k ic h ja m a c h k a ż ą sp o d z ie w a ć s ię d a le k o w ię k s z y c h ro z m ia ró w n e k ro p o lii n iż są d zo n o d o tej pory, cz y li j e s t o n o z d e c y d o w a n ie sz ersze p o o si S -N n iż su g e ro w a n e 47 m (A . K o k o w sk i, M . S ta sia k 1996, s. 83).
W ś ró d 23 b a d a n y c h g ro b ó w p e łn e in fo rm a c je m a m y o 16 o b ie k ta c h , g d y ż p o z o s ta łe 7 n ie z o s ta ły w y ek sp lo - ro w a n e d o k o ń ca . O d n o to w a n o je d e n g ró b z p o c h ó w k ie m c ia ło p a ln y m , d z ie w ię ć z a w ie ra ło k o m p le tn e p o c h ó w k i sz k ie le to w e , p o z o s ta łe n a to m ia s t to p o c h ó w k i c z ą s tk o w e o ró ż n y m sto p n iu k o m p le tn o śc i sz k ieletu . Isto tn e
novum
w ie d z y o o b r z ą d k u p o g r z e b o w y m o d n o si s ię do o b se rw a c ji o b e c n o śc i k o śc i in n y c h o so b n ik ó w w g ro b a c h . W o b ie k t n r 4 2 7 , w y ró ż n ia ją c y się w ie lk o ś c ią (p o n a d 4 0 0 x 180 cm ) w k o p a n y b y ł w o w a l n ej ja m ie sz k ie le t d o ro słe g o o so b n ik a , z ło ż o n y w niej n ajp ra w d o p o d o b n ie j w c h a ra k te rz e o fia ry p rz y w s c h o d n ie j ś c ia n ie . T o w a rz y s z y ły m u d w a n a c z y n ia , a p rz y sz k ie le c ie z n a le z io n o ż e la z n ą sp rzą cz k ę. W b a rd z o g łę b o k im g ro b ie n r 4 4 9 z n a le z io n o le ż ą c e w z a p e łn ie n iu re g u la rn e g o w k o p u je d n a n a d d r u g ą d w ie k o m p le tn e c z a s z k i d o ro sły c h o so b n ik ó w . Z u w a g i n a n ie z a k o ń c z o - n e p ra c e n ie w ie m y ja k ie s ą ic h re la c je do w ła śc iw e g o p o c h ó w k u . In te re s u ją c e s ą d a lsz e m a te ria ły p ro w a d z ą c e d o z ro z u m ie n ia isto ty o b e c n o śc i g ro b ó w c z ą stk o w y c h . W tym p rz y p a d k u s z c z e g ó ln ą w a rto ść m a g ró b n r 4 5 6 . N ie o m a l p ro s to k ą tn y w z a ry sie w k o p ja m y g ro b o w e j m ia ł je d n o lic ie c ie m n e z a p e łn ie n ie , z w y ra ź n y m i sm u g a m i o n a s y c e n iu o rg a n ic z n y m p rz y sw o ic h b rz e g a c h , co su g e ru je o b e c n o ść w p rz e sz ło ś c i o b u d o w y d rew n ia n e j (ryc. 1 A ). G ró b te n z o s ta ł n a ru sz o n y p rz e z n ie o m a l o k rą g ły w k o p , k tó re g o p ó ź n ie js z e z a p e łn ie n ie je s t p rz e sy c o n e w ę g le m d rze w n y m . W je g o o b rę b ie z n a le z io n o p o ła m a n e kości c z a s z k i, ż e b ra i p o je d y n c z e k rę g i sz y jn e . Z n a le z io n o w n im r ó w n i e ż k o m p l e t n ą z a p i n k ę z b r ą z u w z o r u Z M -2 0 0 (ryc. 2: 2 ) w g A . K o k o w sk ie g o (1 9 9 5 , s. 14) i fra g m e n t b rą z o w e j sp rę ż y n y n a że la zn e j o si z e sre b r n y m i za ty c z k a m i (ryc. 2: 5). W g ó rn y ch w a rstw a c h w k o p u zn a le zio n o ró w n ie ż p rz e p a lo n e fra g m e n ty n a c z y ń w y k o n a n y c h n a k o le (ry c . 2: 9, 11) i le p io n y c h rę c z n ie (ryc. 2: 10). O k a z a ło s ię n a s tę p n ie , że z e sz k ie le tu u ło żo n e g o n a w z n a k b r a k u ją o b y d w ie k o śc i ra m ie n io w e i k rę g i p ie rsio w e (ryc. 1B ), k tó ry c h p o z y s k a n ie b y ło n a j p e w n ie j c e le m o tw a rc ia i p e n e tra c ji m ogiły. N a d to , p rz y p ra w y m ło k c iu z m a rłe g o z n a le z io n o p rz e p a lo n e k a m ie n ie (ryc. 2: 6 -8 ) a z a g ło w ą z n a jd o w a ło się z g ru p o w a n ie in n y c h p rz e d m io tó w : g rz e b ie ń w z o ru p o d tró jk ą tn y c h n a k tó ry m le ż a ła ig ła z m ie d z i i m a łe, le p io n e rę c z n ie n a c z y n k o n a sto p c e , z b liż o n e d o g ru p y X V IIA S ch in d le ra / W o łąg ie w icz a. C a ły z e sp ó ł n a le ż y d a to w a ć n a fa z ę D g ru p y m a sło m ę c k ie j. W p o d o b n y sp o só b ry tu a ln ie n a ru sz o n e b y ły g ro b y o n u m e ra c h 4 3 2 i 4 3 3 . R ó w n ie ż w nich b r a k o w a ło a n a lo g ic z n y c h f ra g m e n tó w s z k ie le tu , co w g ro b ie n r 456. C ie k a w e w y n ik i d a ła k o n ty n u a c ja b a d a ń u k ła d u s tr a ty g ra fic z n e g o g ro b ó w n r 4 2 9 ,4 3 0 4 3 5 . O k a z a ło się, że d w a p ie rw s z e r e p r e z e n tu ją f a z ę D g ru p y m a s ło m ę c k ie j z e w s k a z a n ie m n a s u g e ro w a n ą j u ż m o ż liw o ś ć w y ró ż n ie n ia p r z y ic h p o m o c y fa z y p rz e jś c io w e j z C do D (A . K o k o w s k i 1995, s. 2 3 ). G ró b n a js ta rs z y d a to w a n y j e s t n a fa z ę B . In n y w a ż n y p r z y c z y n e k d la c h ro n o lo g ii - p rz e d e w s z y s tk im w y s tę p o w a n ia c e ra m ik i w y k o n a n ej n a k o le , o d k ry to w g ro b ie n r 4 3 6 , g d z ie w p ó łn o c nej c z ę śc i tru m n y sta ła n a b o k u w a z a w y k o n a n a n a kole. K o n te k s t c a łe g o z e s p o łu w s k a z u je i w ty m p rz y p a d k u p e w n ie n a f a z ę B . J e s t to je d n a k p ie rw s z e ta k w c z e śn ie1 1 8 An d r z e j Ko k o w s k i
Ryc. 1. M asłom ęcz, stan. 15. P lan stropu grobu 456 (A ) z w idocznym w kopem i p o chów ku w spągu obiektu (B). C yfry o dpow ia dają num erom zabytków na rycinie n r 2.
Ryc. 2. Masłomęcz, stan. 15. Inwentarz grobu nr 456: 1 - poroże + miedź; 2, 4 - stop miedzi; 5 - stop miedzi, żelazo + srebro; 3, 9-11 - glina; 6-8 piaskowiec (?) przepalony.
120 An d r z e j Ko k o w s k i
datowane duże naczynie wykonane na kole z zespołów
grupy masłomęckiej.
Z innych interesujących odkryć należy wymienić fakt
złożenia pary fibul brązowych przy stopach pochówku
nr 452, obecności aż 9 naczyń w grobie 433 gdzie nadto
w naruszającym go wkopie znaleziono duże fragmenty
trzech dalszych, dużo młodszych form; jak również od
krycie kolejnego grzebienia typu B wg klasyfikacji
S. Thomas.
W sezonie 1996 stan zinwentaryzowanych grobów
zamknął się liczbą 456. Wydaje się najzupełniej praw
dopodobne, że groby zajm ują większą część wyniesie
nia na którym zlokalizowano cmentarzysko. W związku
z powyższym ich spodziewana ilość winna znacznie prze
kroczyć 500 obiektów.
Badania sezonu 1996 finansował UMCS w ramach
ćwiczeń terenowych studentów archeologii oraz spon
sorowali:
Z a kła d A ntropologii U niw ersytetu Wrocław
skiego, U rząd M iasta H rubieszow a, G ospodarstw o H o
dow li R oślin O grodniczych Z asobu W łasności R olnej
Skarbu Państw a
w Dziekanowie - Gospodarstwo w Mie-
nianach,
K ancelaria N otarialna
mecenasa Jacka Łaciń
skiego z H rubieszow a,
P o lsk o -F ra n c u sk a F u n d a cja
K ultury im Stefana i K rystyn y du Château
z Hrubieszo
wa, Piotr Kania z Gródka nad Bugiem,
Sklepy M ięsne
„ K a ro t'
Karola Bełza z Hrubieszowa,
P iekarnia „A n
drzej K oniec i Ska
” z H rubieszowa oraz
Illerup Projeckt
z Danii. B adania wspom agali również:
Tow arzystw o
R egionalne H rubieszow skie
i
K om enda R ejonow a Stra
ży Pożarnych
w Hrubieszowie.
Li t e r a t u r a
K o k o w s k i A. K o k o w s k i A., S t a s i a k M.
1995
Grupa masłomęcka, z badań nad przemianami
1996 Szesnasty sezon w ykopalisk na cmentarzyskukultury Gotów w młodszym okresie rzymskim,
ludności grupy masłomęckiej w Masłomęczu,Lublin. stan. 15, gm. Hrubieszów, APŚ t. 1, s. 83-90.
An d r z e j Ko k o w s k i
Th e Se v e n t e e n t h Se a s o n o f Ex c a v a t io n sa t a Bu r ia l Gr o u n d o f t h e Pe o p l e o f t h e M a s l o m ç c z Gr o u p, Si t e 1 5
In the past season the total o f 457 burials were recorded. From the 23 features from the excavation trench in the nor thern part o f the burial ground, there was one cremation grave and 9 with complete skeletons. The remaining ones contained partial burials. N ew examples o f the presence o f bones belon ging to different individuals w ere noted (votive deposits o f human bones, for example, additional skulls). The analysis o f the partial burials allowed for making an observation that, in
most cases, the aim o f their reopening was to obtain human bones. We also noted an interesting instance o f placing bro oches at the feet o f the dead. It is w orth emphasising that the graves situated in the northern part o f the central circle o f the burial ground are represented by large and deep features which are located close to one another. This fact suggests that the whole burial ground occupies more area than we have been assuming.
