XVI Konferencja z cyklu Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi Zakopane, 15–17.11.2006

XVI Konferencja z cyklu Aktualia i perspektywy

gospodarki surowcami mineralnymi

Zakopane, 15–17.11.2006

XVI Konferencja z cyklu Aktualia i perspektywy gospo-darki surowcami mineralnymi, zorganizowana przez Pra-cowniê Polityki Surowcowej Instytutu Gospodarki Su-rowcami Mineralnymi i Energi¹ PAN w Krakowie. Trady-cja organizowania konferencji z tego cyklu siêga 1990 r., a wiêc zbiega siê z pocz¹tkiem stopniowych, ale zna-cz¹cych zmian w gospodarce surowcami mineralnymi, które od tego czasu zasz³y w Polsce.

Zgodnie z wypracowan¹ przez lata formu³¹ XVI Kon-ferencja by³a poœwiêcona prezentacji ró¿nych aspektów funkcjonowania przemys³u surowcowego, jednoczeœnie oferowa³a uczestnikom forum wymiany pogl¹dów i doœwiadczeñ. Podobnie jak w ubieg³ych latach uczestnika-mi byli przedstawiciele ró¿nych œrodowisk zwi¹zanych z gospodark¹ surowcami mineralnymi: przemys³u, uczelni, PAN oraz instytucji rz¹dowych i samorz¹dowych. Konfe-rencja zgromadzi³a 88 uczestników z Polski oraz czterech goœci z Czech i Ukrainy. Patronat objêli — minister gospo-darki, Piotr Grzegorz WoŸniak oraz g³ówny geolog kraju, prof. dr hab. Mariusz-Orion Jêdrysek. Komitetem Organi-zacyjnym konferencji kierowa³ dr in¿. Krzysztof Galos. Materia³y konferencyjne o objêtoœci ponad 21 arkuszy wydawniczych zosta³y opublikowane w serii Sympozja i Konferencje IGSMiE PAN w Krakowie (nr 68).

Sesje referatowe konferencji odbywa³y siê w dniach 15–16.11.2006 r. w hotelu Geovita w Zakopanem. Po uro-czystym otwarciu konferencji i odczytaniu skierowanych do uczestników listów ministra gospodarki oraz g³ównego geologa kraju odby³a siê pierwsza sesja referatowa, poœwiêcona uwarunkowaniom formalno-prawnym eksplo-atacji kopalin. Sesjê prowadzi³ dr in¿. Krzysztof Galos; wyg³oszono na niej piêæ referatów:

‘Krzysztof Szama³ek — Geologiczno-gospodarcze aspekty nielegalnej eksploatacji kopalin;

‘Jan Dulewski, S³awomir Bednarczyk — Kierunki dzia³añ w zakresie ograniczenia nielegalnej eksploatacji kopalin w Polsce;

‘Ryszard Hutnik — Nielegalna eksploatacja kopalin z punktu widzenia geologa powiatowego;

‘Marek Nieæ — Czy w Polsce mo¿liwa jest racjonal-na gospodarka z³o¿ami kopalin?;

‘Jan Stefanowicz — Problemy w³asnoœci z³ó¿ kopalin energetycznych.

Jeszcze tego samego dnia odby³a siê druga sesja poœwiê-cona gospodarowaniu kruszywami mineralnymi. Prowa-dzi³ j¹ dr in¿. Wojciech Glapa, a referaty przedstawili:

‘Tadeusz Smakowski — Jak d³ugo potrwa hossa na rynku kruszyw w Polsce?;

‘Krzysztof Galos — Bilansowanie regionalnej poda-¿y i popytu najwa¿niejszych surowców budowlanych na przyk³adzie województwa ma³opolskiego;

‘Jerzy Górecki — Problemy dokumentowania z³ó¿ kruszywa naturalnego ¿wirowego.

Wieczorem odby³o siê tradycyjne spotkanie towarzyskie, które w wielu krêgach by³o kontynuacj¹ dyskusji na temat referatów i wymian¹ pogl¹dów w kwestii zadañ szkolnictwa wy¿szego w dziedzinie gospodarki surowcami mineralnymi. W kolejnym dniu konferencji sesje przedpo³udniowe poœwiêcone by³y górnictwu wêgla kamiennego, wraz z ocen¹ mo¿liwoœci ponownego zagospodarowania z³ó¿,

oraz gospodarowaniu surowcami ceramicznymi. Pierwsz¹ z tych sesji prowadzi³ mgr in¿. Tadeusz Smakowski, a zaprezentowano na niej cztery referaty:

‘Henryk Paszcza, Anna Margis — Pomoc publiczna dla sektora górnictwa wêgla kamiennego w œwietle praw-nych uregulowañ przepisów Unii Europejskiej;

‘Wies³aw Blaschke — Uwagi do nowej strategii dzia³alnoœci górnictwa wêgla kamiennego;

‘Janusz Jureczka, W³odzimierz Krieger, Jan Kwar-ciñski, Krzysztof Galos, Jaros³aw Szlugaj — Wstêpna oce-na mo¿liwoœci ponownego zagospodarowania zasobów wêgla kamiennego kopalñ zlikwidowanych w procesie restrukturyzacji górnictwa w GZW;

‘Andrzej Paulo — Czy przywrócenie wydobycia rud miedzi w rejonie Boles³awca jest uzasadnione ekonomicznie?

Sesjê poœwiêcon¹ surowcom ceramicznym prowadzi³ prof. Marek Nieæ. Zaprezentowano na niej tak¿e cztery refe-raty, w tym dwa naszych goœci zagranicznych, a mianowicie:

‘Anna Horáková — Wydobycie i wykorzystanie pias-ków szklarskich i formierskich w Czechach;

‘Myko³a ¯ykaliak, Walerij Iljin, Georgij Rudko, Jan Py¿uk — O genezie z³ó¿ najwy¿szej jakoœci i³ów bia³o wypa-laj¹cych siê i ogniotrwa³ych w rejonie Doniecka (Ukraina);

‘Ewa Lewicka — Subiektywna prognoza rozwoju rynku surowców skaleniowych w Polsce;

‘Piotr Wyszomirski, Marek Bartos — Perspektywy niekonwencjonalnego wykorzystania dolnoœl¹skich kopa-lin magnezjowych.

Po przerwie obiadowej odby³y siê dwie sesje referato-we. Pierwsza z nich dotyczy³a surowców odpadowych i towarzysz¹cych, a prowadzi³ j¹ prof. Piotr Wyszomirski. Przedstawiono na niej piêæ referatów:

‘Krzysztof Galos — Kruszywa z ¿u¿li hutniczych jako substytut kruszyw ³amanych na rynku krajowym;

‘Tadeusz Koperski, Barbara Lech — Produkcja kru-szyw z odpadów powêglowych;

‘Tadeusz Ratajczak, Jakub Bazarnik, Wojciech Fra-nus, Lucjan Gazda, Tadeusz Janik — Wp³yw mineralizacji syderytowo-siarczkowej na wykorzystanie przywêglowych ska³ ilastych w KWK Bogdanka przez przemys³ ceramiczny;

‘Lech Mielniczuk, Kazimierz Grzechnik, Micha³ Potempa, Jaros³aw Szlugaj, Krzysztof Galos — Nowe kie-runki wykorzystania ska³ p³onnych pozyskiwanych w czasie eksploatacji z³o¿a KWK Piast;

‘Andrzej Jamróz — Recykling w motoryzacji jako element racjonalnej gospodarki surowcami oraz systemu ochrony œrodowiska naturalnego.

Ostatnia sesja referatowa dotyczy³a wybranych metod badawczych stosowanych w geologii gospodarczej i zapo-bieganiu zagro¿eniom w przemyœle surowcowym. Prowa-dzi³ j¹ prof. Andrzej Paulo, a wyg³oszono na niej nastêpuj¹ce referaty:

‘Jacek Mucha, Monika Wasilewska — Praktyczne zastosowania teorii opróbowania Gy w geologii górniczej;

‘Alicja Byrska-R¹pa³a — Koszt pozyskania informa-cji geologicznej w rachunku szacowania wartoœci z³o¿a wêglowodorów;

‘Izabela Krzak, Mariusz Krzak — Mo¿liwoœci wyko-rzystania wybranych metod matematycznych w zarz¹dza-niu w górnictwie;

13

‘Alicja Byrska-R¹pa³a — Szacowanie godziwej wartoœci z³o¿a wêglowodorów z wykorzystaniem opcji rzeczywistych;

‘Maksymilian Burda — Zagro¿enia wystêpuj¹ce w krajo-wym przemyœle siarkokrajo-wym i zadania ratownictwa górniczego.

Wieczorem w plenerze zorganizowano regionaln¹ kolacjê, której niew¹tpliw¹ atrakcj¹ by³ udzia³ góralskiej grupy Lewicowy Od³am Krystynki. Górale zbójowali pod przywództwem harnasia £ukasza Mazurkiewicza i spraw-dzali kandydatów do swego rzemios³a.

Ostatni dzieñ konferencji goœcie spêdzili na wycieczce terenowej, której celem by³o przypomnienie górniczej przesz³oœci regionu tatrzañskiego. Pokrywa œnie¿na nie pozwoli³a na dotarcie do dawnych wyrobisk górniczych w Dolinie Jaworzynki i nad Dolin¹ Koœcielisk¹. W zwi¹zku z tym sesja terenowa sk³ada³a siê z dwóch czêœci. W pierw-szej z nich uczestnicy mieli okazjê zapoznaæ siê ze zbiora-mi Muzeum Tatrzañskiego dotycz¹cyzbiora-mi geologii Tatr oraz historii górnictwa kruszcowego w tym regionie. Prelekcjê odnosz¹c¹ siê do tej tematyki wyg³osi³ prof. Andrzej Pau-lo. Druga czêœæ sesji odby³a siê w KuŸnicach, gdzie mgr Wies³aw Siarzewski z Tatrzañskiego Parku Narodowego przedstawi³ historiê hutnictwa ¿elaza w polskich Tatrach. Uczestnicy mieli okazjê zapoznaæ siê ze œladami tej dzia³alnoœci, m.in. z pozosta³oœciami du¿ego pieca

pudlar-skiego, fryszerek, m³ynówki, kuŸni, pudlingarni, gwoŸ-dziowni i innych obiektów metalurgicznych oraz odpada-mi z procesów hutniczych.

Podsumowuj¹c wra¿enia po konferencji, pragnê zauwa¿yæ jej imponuj¹c¹ ¿ywotnoœæ. Temat cyklu okaza³ siê noœny. Od lat gromadzi liczne grono fachowców, wywo³uje o¿ywione dyskusje, a nawet spory po niektórych referatach, jedne i drugie z regu³y na wysokim poziomie. Tym razem uda³o siê pogrupowaæ wyst¹pienia w sesje zbli¿one tematycznie. Konferencja pe³ni donios³¹ rolê w upowszechnieniu informacji o aktualnych problemach gospodarczego wykorzystania z³ó¿, produkcji surowców mineralnych, zagospodarowania odpadów oraz próbach ich rozwi¹zania. Formu³owane s¹ czêsto wnioski wielkiej wagi, np. o zaniechaniu kierunku badañ, zmianie technolo-gii lub potrzebie zmiany prawa. Terminowo i starannie przygotowane wydawnictwo u³atwia przekaz i dyskusjê. Zwraca uwagê œwietna organizacja i dobra atmosfera.

Wed³ug wstêpnych ustaleñ kolejna — XVII — Konfe-rencja z cyklu Aktualia i perspektywy gospodarki surowca-mi surowca-mineralnysurowca-mi odbêdzie siê w pierwszej po³owie listopada 2007 r. w Zakopanem.

Andrzej Paulo

21. Spotkanie Nauk o Ziemi

Dijon, Francja, 4–8.12.2006

Uni-wersytet Burgundzki w Dijon (Francja) odbywa³o siê od 4 do 8 grudnia i skupi³o oko³o 800 naukowców z ró¿nych dziedzin geologii, g³ównie z Francji i krajów francuskojê-zycznych (Belgii, Maroka, Szwajcarii), pojawili siê jednak równie¿ badacze z Polski (ni¿ej podpisany), Litwy, Czech, Rosji, Chin, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Niemiec. Jest to najwa¿niejsze wydarzenie we francuskiej geologii i odby-wa siê co dodby-wa lata. Poprzednia taka konferencja odby³a siê w 2004 r. w Strasburgu.

Spotkanie Nauk o Ziemi zorganizowano w nowocze-snym centrum kongresowym Palais des Congrès blisko œródmieœcia. Do dyspozycji zebranych by³o siedem sal ple-narnych oraz hall, w którym odbywa³a siê prezentacja posterów. Podkreœliæ tu nale¿y doskona³¹ organizacjê, dobranie wielkoœci sal do liczby s³uchaczy (planowane ju¿ na etapie zapisu na spotkanie), zapewnienie dostêpu do Internetu oraz stoisk z publikacjami geologicznymi — mo¿na by³o na przyk³ad nabyæ mapy geologiczne Francji ze specjaln¹ zni¿k¹. Ca³oœci dope³nia³o stoisko promuj¹ce wyroby lokalne, m.in. s³ynne dijoñskie musztardy.

Tematyka prelekcji wyg³aszanych na spotkaniu by³a niezmiernie ró¿norodna — od dynamiki litosfery, geomor-fologii, procesów tektonicznych i wulkanicznych poprzez wczesne radiacje, pocz¹tki ¿ycia na Ziemi, Lagerstätten (stanowiska z nadzwyczaj dobrze zachowanymi skamie-nia³oœciami — Konservat-Lagerstätten oraz stanowiska z niezwyk³¹ iloœci¹ skamienia³oœci —

Konzentrat-Lager-stätten) i paleoekologiê, na zagadnieniach zwi¹zanych z

ochron¹ œrodowiska i sk³adowaniem odpadów skoñczyw-szy. Ogó³em w 19 sesjach zaproszeni uczeni przedstawili prawie 400 referatów oraz wyk³adów. Jêzykiem spotkania by³ francuski, choæ w czasie jednej sesji poœwiêconej daw-nym radiacjom i prymitywnemu ¿yciu, ze wzglêdu na pre-legentów zaproszonych z Niemiec i Szwecji, wyg³aszano referaty i dyskutowano po angielsku.

Jednym z ciekawszych by³ wyk³ad prof. Stefana Beng-tsona (Sztokholm) dotycz¹cy historii wczesnych organi-zmów wielokomórkowych. Ten przegl¹dowy odczyt przy-ku³ uwagê zebranych, gdy¿ poza interesuj¹c¹ syntez¹ wyników najnowszych badañ z tej dziedziny prezentowa³ równie¿ fakty mniej znane. Jedn¹ z ciekawostek by³ morski œlimak pochodz¹cy z pola hydrotermalnego Kairei na Grzbiecie Œrodkowoindyjskim (Ocean Indyjski). Miêczak ten oprócz aragonitowej muszli ma równie¿ skleryty pokrywaj¹ce nogê zbudowane z dwóch minera³ów ¿elaza — pirytu i greigitu. P³ytki te nie s¹ jednak wytwarzane przez œlimaka, a przez wspó³wystêpuj¹ce z nim bakterie (minera³y s¹ ubocznym produktem redukcji siarki). Prof. Bengtson przedstawi³ równie¿ szczegó³y dotycz¹ce pocz¹tków cyklu ¿yciowego — od jaja do póŸnych stadiów ontogenetycznych — kambryjskiego parzyde³kowca

Olivooides oraz niedawno odkryte skamienia³oœci œladowe

z górnego prekambru po³udniowo-zachodniej Australii. Kolejnym, wartym uwagi wyst¹pieniem by³a prelekcja prof. Françoise Debrenne (Pary¿) przedstawiaj¹ca wyniki najnowszych badañ dotycz¹cych systematyki archeocja-tów. Propozycja umieszczania ich blisko Demospongiae (g¹bki ró¿noszkieletowe) spowodowa³a ostr¹ polemikê z prof. Wernerem Müllerem (Moguncja), zdaniem którego ta wymar³a grupa bli¿sza jest g¹bkom wapiennym (przynale¿-noœæ archeocjatów do g¹bek jest powszechnie akceptowa-na). Równie ¿yw¹ dyskusjê spowodowa³o wyst¹pienie dr. Diyinga Huanga (Nankin) dotycz¹ce znalezisk z kambru Chin. Przedstawi³ on g³ównie niezmogowce (priapulidy; typ znany dotychczas tylko z 16 gatunków wspó³czesnych i nielicznych kopalnych) z Chengjang, ale równie¿ pochodz¹cego z tego stanowiska przedstawiciela kolczu-gowców (kolczugowce — Loricifera — to mikroskopijne, morskie wtórnojamowce pozorne odkryte w 1983 r. i bar-dzo s³abo poznane; najprawdopodobniej s¹ spokrewnione z ryjkog³owcami — Kinorhyncha). Dodatkowo Diying Huang zaprezentowa³ ciekawe okazy ze skamienia³ymi

14