Zasady labelingu żywności według wymagań FDA w Stanach Zjednoczonych

Pełen tekst

(1)2001. w. Zofia. Cich oń. Zasady labelingu żywności według wymagań FDA W Stanach Zjednoczonych Zagadnien ia labelingu na towarach żywnościowych i jego badan ia były j u ż przed miotem wcześniejszyc h publikacj i autorki [S, 6, 7,8]. Oddzielnym zagadnien iem by ł o okreś l en i e stanu i weryfikacji wy magari zd rowotnych (IIealrh claif1ll') dla żywności funkcjonalnej [3,4]. Na uregu lowan ia praw ne w zakresie labe lingu w krajach europejskich , w tym także PoJski, bardzo duży wpływ wywarła ustawa NLEA (The Nutrition Labe li ng and Educat ion Act), dl atego też w ni niejszym artyku le starano s i ę pokrótce przedstawić wymagan ia d otyczące znakowania żywności w Stanach Zjednoczonych według za l eceń Food and Drug Ad min istration (FDA). Food and Drug Admi nislration (Urząd do Spraw Żywnośc i i Leków) zajmuje s i ę ustawodawstwem w zakresie labelingu żywności w Stanach Zjednoczonych od 1906 r. Reforma dotycząca labelingu miala począ t ek w 1989 L, kiedy to FDA opublikowała propozycje zmian w ustawodawstwie w tym zakresie . To w ł aśnie FDA wraz z Food Safely and Inspect ion of Agric ulture (S l użba do spraw Bezp i eczeństwa i Kontrol i Żyw n ości) roz poczęl y badania rynku, c h cąc usta l ić pożądaną zarówno przez konsumentów,jak i przez przemysł spożywczy l istę informacji mających s i ę znależć na etykietach produktów spożywczych. Na początk u 1990 L Departament Rolnictwa w Waszyngtonie roz począ ł p ub lik ację pro pozycj i nowych regul acji prawnych, nalo miasl 8 XI 1990 r. ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonyc h George Bush zl oży ł podpis pod u s t awą "The Nulrition Labe ling and Education Act" (Znakowanie Żyw n ośc i i Działanie Edukacyjne) [8,9, 10,27,30,40,4 1l . Ustawa ta rewiduje podstawowe przepisy dotyczące labeli ngu żywności od po nad 50 lat, czyli od momentu wejścia w życie ustawy Federal Food, Drug and Cosmelics Ac!. K o n tyn u acją ustawodawstwa w tym zakres ie był o opublikowanie przez FDA latem 199 1 L propozycji zmian w zakres ie:.

(2) Zofia. Cichoń. - listy barwników, - li sty s kł adni k ów, tzw. sralldardizedfood, czy li żywnośc i laki ej jak ketchup. masło orzechowe, śm i e tana , ser itp., - labe lingu soków owocowych i warzywnych, - wystaw ienia w sklepac h spożywczyc h informacji o sk ładnikach odżywczyc h 20 najpopularniejszych św i eżych owoców , warzyw i ryb. W li stopadzie 1991 r. przez FDA zostało opubl ikowanych 20 kolejnych propozycji dotyczących: - zderi ni owania poj ęc i a servillg size (wie l kości porcji), - stwierdzenia, że informacja o wartości odżywczej będzie wymagana na prawie wszystkich opakowaniach żyw no śc i, - zderiniowan ia pojęć, takich jak lig/II (lekki, jasny), low-fal (produkt o Iliskiej zawartości tłuszczu), - zdefi ni owania pojęcia heo/rh claims (wymagania zdrowotne). Po uwzględnieniu ok. 40 tys. uwag i komemarzy, zg ł oszo ny ch przez różne instytucje i obywateli. FDA przeds t awi ła w Kongresie Stanów Zjednoczonych koli.cową wersję ustawy oznakowaniu żyw n ości. która została zatwierdzona jako The Nutrition LabeJing and Education Act (NLEA) w dniu 6 I 1993 r. Okres wdrożenia systemu zos t ał przedłużony o ponad rok, s t warzając w ten sposób producentom żywności bardziej realne warunki przygotowywania i dostosowania nowych opakowali. i etykiet do obowiązujących wymagań. W wypadku wielu produktów konieczna była pełna analiza chemiczna w celu usta lenia fak lyczncj wartości odżywczej, deklarowanej następnie na opakowan iu . Akt ten miał decydujący wplyw na międzynarodowy labeling i marketing produktów spożywczych i s t ał się motywacją do wprowadzania istotnych zmian w znakowaniu żyw n ości oraz sprecyzowania wymagań zd rowotnych. tzw. heallh-c/aims, w wypadku pakowania klasycznej żyw n mk i [1,2, 12,24,28,36,421. Nowe przepisy wprowadzają obow iązek oznaczen ia wartości odżywczej prawie na wszystkich produktach żyw n ościowych przeznaczonych dla konsumentów. Przewiduje s i ę, że będzie to ok. 90% żywnośc i przetworzonej. Zgod ni e z nowymi przepisam i, ni ektóre grupy prod uktów zos t ały wyłą czone z obowiąz kowego oznaczan ia wartości odżywczej, a mianowicie [311: - żywność przeznaczona do natychmiastowej konsumpcji, a więc żywność podawana w barach samoobs ł ugowych czy samolotach. jednak warunkiem zwo lnieni a jest umieszczenie na opakowaniu napisu: "do natych miastowego s pożycia" [181, - ż.ywność gotowa. przygotowana w piekarniach, cukierniach, sklepach spożywczyc h ,. - żyw n ość sprzedawana hurtowo (lu zem) , przeznaczona do dalszego przetworzenia lub przepakowania , - produkty spożywcze zawieraj ące znikome ilości sk ładnik ów odżywczych. np . kawa. herbata. barwniki i w i ęk szość przypraw,.

(3) lllSady labelingu. ży wności według. wymagali FDA .... I. - artykuły spożywcze w mał yc h opakowaniach (nie więk szyc h ni ż 12 cali kwadralowych (77 cm 2) dla mięsa i drobiu; wielkość porcji w opakowaniu nie powinna przekraczać 0,5 uncji (14 g) , - ś wi eże "owoce morza", nie pakowane i pakowane. będąc e w sprzedaży detalicznej , - surowe owoce. warzywa i ryby, których znakowanie jesl dobrowolne, - jednoskładnikowe surowe mię so i drób, - jed n oskła d nikowa dziczyzna w indywidualnych opakowaniach: mjęso z sarny , bizona , królika, przepiórki oraz strusia {31], - ży wność medyczna , tj. podawana w szpitalach pacjentom z okreś l o n ymi doleg li wośc iami [17 ,20] . - produkty Izw . smali biznesu ( m ałyc h i ś rednich przedsiębiorstw ). Od 9 V 1995 r. do 8 V 1996 r. zwolnieni e to dOlyczyło tylko finn zatrudniającyc h nie mniej ni ż 300 pełn oetatowyc h pracowników oraz produkują cyc h mniej ni ż 400 tys. sz!. produktów s p ożywczyc h w c iągu roku . Po 8 V 1997 r. zwolni enie to dotyczy przed s i ębiorstw z roczną s przedażą produktów spo żywczyc h mniej szą niż 50 tys. USD oraz całkow itą roczną s przedażą mni ej szą niż 500 tys. USD. Wszystkie firmy ubi egając e s ię o zwol nienie s ą zobow iązane za wiadomi ć FDA, że zapoz nały s ię z warunkami zwolnien ia . Zwolnienie to przeslaje obowiązywać w wypadku podaniajakichkol wiek informacji o wartościach odżyw czych (11 ,3 1.33. 34.44,451, Producenci i sprzedawcy wymienionych produktów są jednakie zachęca ni do dobrowolnego podawania infonnacji konsumentom o s kładnikac h odżywczych na opakowaniach jed nostkowych (w wypadku produkt ów pakowanych) lub do rozpowszechniania informacji o produktach nie pakowanych w innej dostępnej formie w punkcie sprzed aży, np . w postaci ulotek , broszu r, plakatów itp. Po ni żej podano obow i ązujące s kładniki diety dziennej, które powinny zna leźć s ię wśród danych o wartości odżywczej produktu oraz zalecane dzienne ich spożyc i e: kalorie ogó ł em, kalorie z tł uszczu, tłu szcz ogółem , kwasy tłuszczowe nasycone, cholesterol , węgl owoda ny ogółe m , cukry , blonnik pokarmowy, biał ko, sód, witam ina A, witamina C, wapń, że l azo [28,3 1, 32,35,37,39, 42]. FDA nadzorowa ł a s pełni e ni e tej norm y w 2 tys. sklepów do maja 1993 r. W wypadku, gdy mniej niż 60% skl epów nie podało informacji o składnikac h odżywczych na co najmniej 90% środ ków s pożywczyc h , FDA brała pod uwagę wprowadzenie obow i ązkowego oznakowania dot ycząceg o wartości odżywczej tych artykułów. W stosunku do produktów mi ęs n yc h i drobiow yc h nadzór t rwał do maja 1995 r. Oprócz tego na etykiecie mogą s i ę z należć informacje o zawa rt ośc i kalorii z kwasów tłu szczo wyc h nasyconych, zaw arto ść kwasów Iluszczowychjedno- i wielonienasyconych, potasu, witamin , s kładników mineral nych , blonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego, wieloalkoholi i innych węglowoda n ów. Wartość odżywcza powinna by ć podana w jednostkach i l ości na porcję dla ka żdego s kładnika (gramy, miligramy) lub procentowego pokrycia dzien nego zapotrzebowania..

(4) CicJlOń. Dla naturalnie występujących witami n, minerałów , białka, węg l owodanów, nienasyconego, potasu oraz błonnika rzeczywista zawartość musi być równa co najmniej 80% deklarowanej i ł ości. Dla tzw. wzbogacanej żywności, w której t.e skladniki mogą być dodane, rzeczywista zawa rt ość s kładników odżywczych powinna być co najmniej równa deklarowanej ilości. Gd y na etykiecie podano zawa rt ość kalorii , cukrów, calkowitego tłuszczu, tłu szczu nasyconego, cholesterolu oraz sod u rzeczywista zawartość tych składnik ów nie powinna przekraczać 120% deklarowanej zawartości. Przepisy bardzo restrykcyjnie traktują używanie sformułowań określających zawa rto ść sk ładników , takich jak: sód, t1uszcze, cholestero l, cukier, błonnik oraz ilość kalorii . Używanie okreś l eń, które w sposób ukryty wskazują na wysoką lub niską zawartość składnika jest dopuszcza lne wtedy, gdy produkt jest oznakowany zgod nie z wymaganiami ustawy i s pełnia ogólne wymagania dotyczące okreś lania wartości odżywczej. Przykładem takich określeń są: "zawiera tyle witaminy C ile szklanka soku pomarańczowego", "chleb z mąki pelnoziamistej". Tego typu informacjami nie są: - infonnacje o braku okreś l onego składnika w produkcie, podawane w celu jego uniknięcia przez alergików , wegetarian, osoby nie s pożywające go z powodu di ety lub przekonań reli gijnych itp .• np. ,,100% milk free" - nie zawiera mleka , - informacje o substancjach , które nie mają wartości odżywczej, np. "n ie zawiera konserwantów", "nie zawiera barwników syntetycznych" , - informacje o obecności sk ł adnika podno szącego wartość produktu, np . "zawiera miód", "wyprodukowany z całych owoców", - wyrażenia określające, że składnik stanowi 100% produktu , np. "o lej kukurydziany" , - wyrażenia identyfikujące produkt i charakteryzujące go, j eże li nie zawiera informacji suge rującej wartość odżywczą, np. "margaryna", "olej sojowy", - wyrażenia okreś lające specjalną przydatno ść dietetyczną, przy czy m musz,} one okreś l ać rodzaj diety. której produkt ma być sk ładnikiem. Przepisy definiują w na s tępują cy sposób poję cia okreś l ające zawartość skladników odżywczych, które mogą by ć zastosowane w znakowaniu żywno ści [18,21,27,31,35,38]: - free (wolny od zawartości) - porcja nie zawiera lub zawiera poniżej 5 kalori i. 5 mg sodu. 5 g tłu szcz u. Oj g kwasów tłu szczowyc h nasyconych. 2 mg cholesterolu i 0,5 g cukru, - Iow (niska zawartość) - porcja zawiera nie więcej ni ż 40 kalorii, 140 mg sodu, 3 g tłuszczu, l g kwasów tłuszczowych nasyconych lub 20 mg chol este· rolu. nie ma definicji dla cukru, natomiast "bardzo ni ska zawartość sodu" oznacza nie więcej ni ż 35 mg sodu. - lealI (chudy produkt) ~ porcja mięsa, drobiu, produktów połowu i dziczyzny zawiera poniżej 10 g tłu szczu , 4 g kwasów tłuszczowych nasyconych, 95 mg cholestero lu , tłu szcz u.

(5) FDA .... - extra lea" (ekstra chudy produkt) - porcja mięsa, drobiu , produktów polowu j dziczyzny zawiera nie w i ęcej niż 5 g t łu szczu, 2 g kwasów tłu szczo wych nasyconych, 95 mg c holesterolu, - high (wysoka zawa rtość) - porcja pokrywa 20% lub w i ęcej dziennego zapotrzebowania na dany sk ładnik odżywczy, - good SOllrce (dobre źródło sk ładnika) - porcja pokrywa 10- 19% dz iennego zapotrzebowania na dany skład nik odżywczy, - redllced (obniżona zawartoŚĆ) - produkt zmodyfikowany, zawierający o 25% mniej skład nika odżywczego niż odnośny produkt; definicja ta nie ma zaSlosowania,jeś l i żywność konwencjonalna spe łni a wymagania "niskiej zawartości". - less (n i ższa zawartość) - żyw ność zawiera o 25% mniej skład ni ka odżyw czego lub o 25% ka lorii nii odnośna żywn ość konwencjona lna, - liglIr (lekki ,jasny produkt) - produkt zmodyfikowany, zawiera o 1/3 mniej kalorii lub o 50% mniej tłuszczu w porównani u z żyw nością konwencjonaJ ną, jeśli 50% lub więcej kalorii pochodzi z tłu szczu. nale ży ob ni żyć zawartość duszczu o połowę; zawartość sodu w żyw ności ni skokaJorycznej i niskotlu szczowej zostala zreduko\, dna o 50% (może być użyte określe ni e "niskosodowy"; pojęcie może określać tak ie w l aściwości konsystencji i barwy,jeś li znakowanie wyjaśnia intencję (np .. jasny. brązowy cuk ier, ,jasny i puszysty"), - mare (wyższa zawartość) - porcja pokrywa przynaj mni ej o 10% więcej zapotrzebowan ia na dany sk ładnik odżywczy ni ż żywność konwencjonalna; defin icja odnos i się również do żyw n ośc i wzbogaconej i w inny sposób zmodyfikowanej, - % Jat free (procentowa zawartość wolna od tłu szcz u) - produkt mus i być niskot luszczowy lub wolny od t łuszczu, a procent musi dokładnie odzwiercied l ać ilość tłuszczu w 100 g żywnośc i , stąd 2,5 g tluszczu w 50 g żywności spełnia wymagan ie ,.w 95 % wol ny od tłuszczu", - healthy (zdrowy produkt) - żyw n ość jest uboga w tłu szcz i tłuszcz nasyeony. a porcja zawiera najwyżej 480 mg sodu i najwyżej 60 mg choleste rolu (zgodnie z wymaganiami FSIS dla produktów mięsnych i drobiarskich), dodatkowym warunkiem jest zawartość co najmniej 10% dzien nego zapotrzebowania witaminy A i C, żelaza. wapnia, białka oraz błonnika. - Jresh (świeży produkt) - żywność jest surowa . nigdy nie by ł a zam rażana bądź ogrzewana i nie zawiera konserwantów (radiacja na niskim poziom ie jest dozwolona); pojęcie dokładnie okreśła prod ukt, np . "św i eże ml eko", "świeżo upieczony chleb", - f re:ihfrozell (św i eżo zam rożon y produkt) - żyw n ość g łębok o za mrożo na w stan ie świeży m . blanszowanie przed sch łod zeniem zapobiega obniżeniu wartośc i od żywczej.. Ustawa NLEA zawiera wytyczne dotyczące fomlalU etykiet i wymogi dotyich wyg l ądu (grafiki i druku). Na podstawie badań konsumenckich stworzono wzorzec, mają cy na celu ujednolicenie etykiet. umoż l iwiaj ący klien tom wybór i dopasowanie produktu do ich sposobu odżywiania. lstnieje ki lka. czące.

(6) Cichoń. dopu szczalnych rozw ią zań, dostosowanych do wie l koś c i i kształtów opakowań. Oprócz standardowego formatu etykiety (rys. I) ustawa uwzg l ędnia tzw . podwójne etykietowanie produktów , które po przygotowaniu m ają inną postać (np . ciasto w proszku), produktów, które s tanowią pows zechną kom bin ację (np . mleko i płatki zbożowe) , różnych jednostek (np. kromki , 100 g), produktów, które przeznac zone są dla ró żn ych grup wiekowych (n i emow l ą t, dzieci, dorosłych) i w ró ż nym stopniu pokrywają ich zapotrzebowanie kal oryczne (rys. 2). Etykieta zaw iera wtedy podwójne kolumny odpowiednio za t y tuło wane. J eże li znakowania dokonano w ję zy ku innym ni ż angiel ski , koni eczne jest tłum aczenie lu b dodatkowa etyk ieta .. Nutrition Facts. Serving Sile I cup (228 l) Servin§s Per Coolllincr 2 AmOUllI Pt-r Stn,nc. Caloric.260. CoJOrles. (mm. Fili 120. % Daily Y~J",, '. " Pc=nl Daily VaJ"". Rreba.'óCd on diet. Your daily valucs may be h,p..rOf Jower <kpend,nl on yourcalorie needs vllucs:. Cl lones:. 2000 6Sg 20g. 2500 gog 25g. 300 mg. 300 mg. 2400 mI 300 g. 2400 mg 37Sg. '" • Protein 4. Rys. I. Prz.ykł ad znakowania z podaniem wartośc i od ży wczej. mo gący zaslOsowanie do większości pakowanych produktów żywnościowych Zródło : [21. 27] .. zna leżć.

(7) , FDA. ... Facts. ,. ". 4 · _in4. Rys. 2. Podwójne etykietowan ie produktów tródlo: 121. 23) .. Oprócz naglówka "Nutrition Facts" (w artość odżywcza, informacje żyw i e niowe) na etykiecie musi s i ę znale żć o kre ś l enie wielkości i ilośc i porcj i w jednym opakowaniu . Dane te obejmują: - wie l kość porcji oferowanej w jednym lub ki lku opakowaniac h, - wartość ene rget ycz ną porcji, w tym kal oryczność pochodzącą z t łu szcz u , - wykaz skladników odżywczyc h w ustalonej ko l ej n ości o kreś l o n ej wielko ścią i rodzajem czcionki (skł ad niki podawane obligatoryj ni e - czc i o nką pogrubion ą), drukiem jed nokolorowym na kontrastowym tle, z podaniem ilości w gramach na p o rcję dla każdego skł ad nika oraz procentowego pokrycia dziennego zapotrzebowania w stosunku do diety dziennej 2 ty s. ka lorii,.

(8) Cichoń. - dzienne zapotrzebowan ie składników odżywczych odpow i adają ce dietom dziennym 2tys. i 2,5 tys. kalori i, stosowanie do upodoban ia indywidualnego konsumenta. - i l ość kalorii pochodzących z I g tłu szc z u , węglowodanów i białka. W celu przyb l i żenia konsumentowi i l ości ś rodka s pożywczego , k t órą spożywa, nowa ustawa s formułowała pojęc ie serving size (w i el kość porcji). Defi niuje ją jako ilość pożyw i e n ia , która zwykle jest s po żyw ana w trakcie jednego posiłku przez oso bę powyżej 4 lat. Odpowiedni e wiel k o śc i porcji pojawiają cych s i ę na etykiecie opierają s ię na badan iach prowadzonych przez FDA (,.Refercnce Amoun ts Customary Con sumed Per Occassion") dla 139 ni e mię snyc h i drobiowych. 23 m i ęsnych i 22 drobiowych kategorii, włączając II kategori i zywnośc i przeznaczonej dla niemowląt i dzieci do lat 4. Wielkość porcj i podawana jest na etykiecie w gramach (g), mili litrach (mi ) i jednostkach u żywa nych w gospodarstwie domowym . FDA dopuszcza na s tę pując e miary stosowane przez gos podarstwa domowe: kubek (240 mi). ł yż ka st o łowa, ł yżecz ka , kawałek, kromka , część (np. 1/4 pizzy) oraz pojemniki s łu żą ce do przechowywania ży wnośc i : s łój lub tacka. Jednostka c i ęza ru "uncja" może być stosowana tylko w wypadku braku odpowiedni ej jednostki stosowanej przez gospodarstwa domowe. jednak odpowiednia realna w i elkość jest podana , np . l uncja (28 g/ok . 112 ogórka). Specjal ne wielkości porcji dla niem ow l ąt i dz ieci w wieku 1-3 lata s ą wymagane,jeże li produkt jest przeznaczony do s pożyci a dla tej grupy konsumentów. Sposób po s tępowania zależy od rodzaj u żyw n ości.. Nutrition Facts. SerYing Siu l can (3(,0 mI..) Amoullt Pu Su "j", Cal ori~s 140. "" Daily Valuc' TotaI fat O , Sodium 20 m.& Total C.rbohydrat~ 36 g Sugars 36.& Prot ~ jn Og. • Percen1 Oaily calorie diet .. Rys. 3.. Przy kład. t-ródt o: (2 t. 27].. Valuc:s.~ ~. ,,."",. "". on a 2000. uproszczonego znakowania puszkowanej. żywności.

(9) FDA ... Tabela l. Wykaz zalecanych w USA dziennych dawek witamin i substancji. mineralnych. mających znaczącą ro l ę w żywieniu czł owieka. Wyszczególnienie Witamina A Witamina D Witamina E WiTamina C. Tiamina Rybonawina Niacyna Witamina 8 6 Kwas foliowy Witamina B I2. Biotyna. K was panotcllowy Wapfl. Fosfor. Zetazo Magnez Cynk Jod Miedź. Jednostka. Zalecane dzienne dawki. jednostka. międzynarodowa. 5000. jednostka. międzynarodowa. 400. jednostka międzynarodowa. 30. mg mg mg mg mg mg. 60. "'. mg mg g g mg mg mg. "'. mg. Ij. U 20. 2. OA 6 03. JO I I I~. 400 II 110. 2. Źródło: [29.48) .. Ustawa dOpUSZC7..a stosowanie uproszczonego fonnatu etykiety (rys. 3). Reguuproszczone mogą być stosowane tylko dla wyszczególnionych produktów, np. dla produktów puszkowanych lub przeznaczonych dla dzieci do drugiego roku życ i a. Uproszczone znakowanie jest również stosowane w wypadku opakowań o powierzchni 40 cali kwadratowych i mniejszej. Użyc i e takiego formatu ety kiety poc i ąga za sobą określone nas t ępstwa. Etyk ieta musi zaw i erać 5 wyróżn i kó:-v: informację o kaloryczn ości ogółem, całkowitej zawa rtośc i tłu szczu i węglowodanów oraz zawartości białka i sodu. Wszystkie inne wymagane s kład niki odżywcze. które są obecne w produkcie w i l ości większej ni ż nieznaczna, muszą być wymienione (s kładniki występujące w nieznacznej ilości należy skonsultować z FDA przed zastosowaniem tego typu etykiety l15. 26). Ustawa NLEA okreś la szczegó ł owe zasady dopuszczalnośc i nazywania produktów dietetycznymi lub o obniżonej ka l oryczności oraz stosowan ia wskazówek zdrowOl nyc h (w tym rysunków, napisów, symboli sugerujących wła ściwości lecznicze lub zapobiegawcze). Ustawa ta, po raz pi erwszy w historii, dala FDA śc i ś l e określone podstawy do sprecyzowan ia wymagań zdrowotnych dla żywnośc i funkcjonalnej (heafth claims). Ochrona konsumentów przed nieuzasadnionymi wymaganiami znajduje odb ic ie w rygorystycznej, podwojonej normie wymaganej w ce lu uzyskania zezwolenia. N LEA wyraźn i e nakazuje FDA rozważenie obszarów łączącyc h substancj e występujące w produktac h spożywczych z występowaniem pewnych chorób: ły.

(10) I. Zofia Cichol!. - wapń - choroby kręgosłupa , osteoporoza (dla produktów pos iadających wysoki poziom zaw arto śc i wapnia), - sód - nadci śnienie (dla produktów z niską zawartością sodu), - tłu szcze nasycone , cholesterol- ryzyko c horoby wieńcowej (d la żywności. z niską zawartością tłuszczów nasyconych, cholesterolu, tłu szczów ogó ł em zaw i erających ł g lub mniej tłu szczów nasyconych w JOO g produktu).. oraz. - błonnik zawarty w produktach zbożowych, owocach i warzywach ryzyko zachorowania na raka, - tłu szcz (dla produktów wolnych od tłu szczu lub z niską jego zawartością) - ryzyko c horoby wieńcowej, - kwas fo liowy - uszkodzenia nerwowe. Wykluczono żyw no ść zawierającą w 100 gI 100 mi produktu lub w wielkośc i porcji podanej na etykiecie więcej niż 11 ,5 g tłu szczu, 4 g tłu szczu nasyconego,45 mg c hol esterolu lub 360 mg sodu [4, 14, 16,22,47]. Oprócz oznaczan ia na opakowaniu warto ści odżywczej, producent jest zobowiązany przedstawić listę sk ładników produktu. Jest to zawsze wymagane, nawet w stosunku do żywności tzw. standardized. Wyjątkiem jest żyw ność taka jak majonez, makaron czy chleb, która została s porządzona według standardowej receptury. Na etykiecie powinny być podane: - skład niki podstawowe, które wymienia s i ę pod nazwami powszechnie stosowanym i lub ogólnie przyjętym i , - liSia s kładników s łod zącyc h w wypadku obecności więcej ni ż jednego takiego sk ładnika w produkcie, - obecne barwniki, posiadające certyfikaty FDA, np. "YeJlow-5" (lartazyna). - informacje o występowaniu w produkcie hydrolizatów b i ałkowych i ic h ź ród ł a (hydrolizaty białkowe w soi, ekstrakt drożd żowy). Żaden z hydroliza tów białkowych, który ma pełn i ć funkcję substancji aromatyzującej, nic może być oznaczony tylko jako "aromat" lub "naturalny aromat", - zawa rt o ś ć kazeiny (źródła jej pochodzenia) w produktach określanych jako non-diary (nie pochodzące z nabiału). Po określeniu substancji podaje s ię jej rol ę, np . kazeinian sodu - zas t ęp ujący mleko , - zawarlość składn ik ów siarczanowych, peł niących rolę dodatków funkcjonalnych lub stan owiącyc h składnik w ilości wykrywalnej. Dodatkowo wymagane jest uwzględnianie w wykazie sk ładnik ów substan cj i wzmacniającej smak i zapach - MSG (monosodium gl utamate) - glutaminianu sodu, dodanego pojedynczo lub jako część składowa bia ł ek hydrolizo wanych. Przepi sy proponują dodatkowe podawanie ud z iału procentowego s kładnik ów wedlug ujedno liconego schematu [21]. Tak więc NLEA ma trzy podstawowe cele: - udzielanie poparcia dla nowych produktów poprzez rozwój i marketing odżywczo ulepszonej żywnośc i. - e lim i n ację niepewności konsumentów przez zdefiniowanie wymagań zawartości odżywczej,.

(11) FDA. ... - u dostępnienie informacji po m agających konsumentowi w ności, co może doprowadzić do zdrowszego odżywiania. Na l eży zaznaczyć, że. wyborze. żyw. NLEA to ni e tylko ustawa o znakowaniu żywności,. lecz t akże ustawa o edukacji społ eczeńs t wa na temat skł adni ków odżywczych wy stępujących w żywnośc i . Jest to pi erwsza tego typu ustawa, która j u ż swoj ą nazwą wskazuje na k onieczność edukacji konsumen ta. Pows t a ł e w 1992 f . Centrum Informacji i Edukacji na Temat Label ingu (The Labeling Education Tnformalio o Center) działa na praw ie sIU obszarach . Zajmuje się publikowaniem [13,43]: - ma t eriałów komputerowych (CD-ROMy, oprogramowania) ,. oraz. ma teria ł ów. do druku. (ks i ążki, artyk u ły,. broszury w. język u. ang ielsk im. h i szpańskim),. - audiowizualnych środków pomocniczych (slajdy, kasety magnetofonowe), - materialów dla dziec i (gry, komiksy, kasety wideo), - ma t eriał ów na konferencje (wystawy , kalendarze). Choc i aż obl iczono. że nowe etykiety stosowane w przemyś l e spożywczym Stanów Zjednoczonych będą koszlować FDA 1,4-2,3 mld USD, a rząd federalny 163 mld USD wydanyc h w ciąg u następnych 20 lat (wed ł ug szacu nku amerykań s k i ego Stowarzyszenia Prod ucentów Żyw n ośc i zapewnien ie 6-m ies i ęcz n ej podaży produk tów żywnościowyc h wiąże s i ę z przygotowaniem 158 miliardów nowych nadruków na opakowaniach zgodnyc h z wy maganiami FDA) , powszechne korzyści zdrowotne mogą przewyższyć koszty. W ostatn io ukończonych badaniach wyliczono, że NLEA może zapob iec 300 tys. zgonom w c iągu 20 lat i zmn i ejszyć koszty medyczne o 12 mld USD. FDA prowadzi kontrolę poprawności labeli ngu żywności co 2 lata . Ostatn ie badan ia przeprowadzono w grudniu 1996 r. 9 1% badanych produktów miało poprawne informacje żywieniowe na etykietach. Jest to duży postęp, biorąc pod uwagę, że w 1994 r. tylko 87% produktów m iał o poprawną informację żywieniową na etykiecie. Oto procentowa poprawność labelingu poszczególnych sk ł adników: kalorie 93%. tłu szcz całkowity 96%, kwasy tłuszczowe 93 %, sód 90%, węg l o wodany ogółem 98%, cukry 95%. Badania te przeprowadziło ponad 2 tys . instytutów badawczych , a każdy z nich s prawdził ponad 300 próbek produk tów s pożywczych dopuszczonych do s przedaży detalicznej [49]. Możliwo ść zwiększenia dostaw polskiej żywności na rynek amerykatiski będzie odtąd zależała nie tylko od jakości i zdrowotn ości oferowanego towaru , alc także od umiejętności szybkiego przystosowania się polskich eksporterów do obowiązujących na tym rynku przep isów i wymagań [1 9 , 25]..

(12) Ciehoń. Literatu ra [I] Bender M.M ., Scarbrough F.E., FDA Policy on the Use of Darahases, "Food Technolog)'" 1995, nr 5. [2J Bender M.M .. Scarbrough FE., Nutritioll Label/ng. FDA Policy on the Use of Databases, "World or Ingredients" 1995, nr 112. (3) CichOli M ., Cichon Z., TeehnicvlQ-orgmrizacyjne problemy labelingu i pnekazywalria informacji na opakowaniach jednostkowych, badania statutowe , tema t nr 45/1T/Bf94/S, AE w Krakowie, Kraków 1994. [4J Cichoń M., Cichon Z., Ucherek M. , Stall i wer)fikacjajakości labelinglllw towarach spożywczych. Żywnośćfllnkcjonalna. badania statutowe. temat nr 46/KOT/I/95/S. AE w Krakowie, Kraków 1996. [SJ C ic hoń M., Cichon Z., Ucherek M., Wpływ IIstawy NLEA (Nutrition Labeling and Edu-. cation Act - USA) na znakowanie funkcjonalnej. żywności. w krajach europejskich,. badania statutowe, temat nr 74/KOT/5/96/S, AE w Krakowie, Kraków 1996/1997. 16J Cichon Z .. Aktualny stall informacji towaroznawczej według badaś wybranych gr!lp żywności IV Polsce lw:1 Jakość w gospodarce rynkowej. Male r iały z I konferencji naukowej. AE w Krakowie, Towarzystwo Towaroznawcze, Kraków , 24-25 IX 1998 .. 171. Cichoń Z.. Badanie aktualnego staIlu labelillgu IW opakowaniadr do pły"nych przetworów owocowych, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie. Kraków 1999, nr 530. [8] Cichoń Z., LabelilIg na opakowaniach do żywIłości, Zeszyty Naukowe AE w Krako-. wie, Kraków 1997, nr 487. [9J Cichon Z .. Nowoczes/re opakowalnictwo żywności, Ossolineum, W rocł aw 1996. [101 Degnan F.H ., Tlre Food LAbel and Righl-to-KllolV •..Food and Orug Law Jo uma]" 1997, nr I. [I [] Foulke J .E., Food LAbelilIg. "FDA Consumer" 1992, nr I . 112] Frank W .. I-Iartmann U .. Leirjaden fur die Erstellung bt,w. Aktualisierung I'OTI Spirituosene/iketten, ,.K[einbrennerei" 1997, nr 3. [13] Kulakow N., Plltting the E into NLEA! "Nulrilion Today" 1993, nr 5. 1141 L1buza T .P., Food Technology and Food LAw, " Food Technolog)'" 1996 , nr 3. 1151 Lewis CJ" Ra ndeJl A .. Scarbrouch F.E., Nutrition Labeling of Foods: Comparismr betweell US Regulations and Codex Guidelilres, "Food Control" 1996. nr 6. [16] McMahon K ., Will Pending Hea/th Claims Regu/atiolłs Consumers to Clrallge Dietary Praelices? ,,10umal of Nulrition Education" [996, nr 5. [17] Mennelstein N .H ., Medical Foods. "Food Technology" 1992, nr 4. [[8] Mennelstein N.H ., NU/ritioll LAbeling in Foodservice, .. Food Technology" 1995 , nr 4 . [19] Mermelslein N.H .. A Regulatory Look Back at /995 ... Food Techno[ogy" 1995, nr 12. 120J Moore RJ., Yetley E.A., Medical Foods. A Regu/arory Paradox, "Food Technology" 1997,nr4. [21) NutritiOIl Labefing Handbook, R. Shapiro (ed.), MarcelDekker, New York- Base lI-Iong Kong 1995. 1221 Porter D .V., Health Claims on Food PrOt/ucts: NLEA. "Nutrition Today" 1996. nr I . [23 1 Sikora T .. Wymagane informacje tlQ e/)'kietacJr żywnościowych, ,.żyw ność - Technologia - Jakość" 1994, nr l. [241 Silverglade B., Tlre NutritiOIJ Labeling and Edllcatio1ł Act: A Pllblic Hea/rh Mileston e is Now Under Attack, ,Joumal of Nutrition &lucal ion" 1996, nr 5. [251 Si[verman R.S., NLEA: /trdus/rial Perspectives, "lou rnal of Ihe Association of Food and Drug Officia1s" 1994 . nr 4. [261 Stauffer 1.E., Nutrition LAbeling and Edl/eatioll Act . ..Cereal Foods World" [995, nr 2..

(13) labelingu żywllOści. FOk ... (27) Świercz T., Sakowska E .. Wymagania dotyczące znakowania żywności w Stanach Zjednoczonych, "Opakowanie" 1995, nr 6. [281 Ti1lolson J .E., United States Nitrition Lobeling al/d EducatiolZ Act od /990, "Nulrilion Re views" 199I,nr9. [29J Tyszkiewicz S ., O czym kOI/Sl/lI/ent powinien wiedzieć, artyku l dyskusyjny, .. Przemysł Spo;,i.ywczy" 1990, nr 9 . !JOl Updates: Dietary Suplemen1S and NLEA, "FDA Consumer" 1993. nr I. [3 I J Wilkening V L, FDA 's Reglllations lO Implemem rhe NLEA, "Nulrition Today" 1993, nr 5. Adresy intemetowe J32) hllp://foodnct .fic .caJindustry/appi .hlml. [33] hllp:/lfoodnel .fie .eaJtrendsJvisions/voI3n2e .hl ml [34] hllp:/lfreenet .uchsc .edu:70IR I 5835/ne wsJd fn_health_ cdh_ bu lIe tins [35 J hnp:/lianrwww.unl.edulianr/pubs/nebfaClS/nf93-115.htm [36 J http://ieakusa.com/heal Ihcapsllabel i ng .hlm J37) http: //ificinfo.henllh.orglbackgmdlbkgr5.htm 1J 8J http://v m.ersanJda.gov/-lrd/qa2.h tm I [39J http://www.aibonline .orglfoodlabl .. hlm [40] hllp://www.a llkitehens.com/labeling.i)lm [4 t l hllp:/lwww.aremfox.com/newslettlfood.htm 1421 hnp: //www Jda .govlbbs/lopies/answers/allsOO44 3 .hlm1 !43) http: //w wwJda.gov/opacom/back:grounders/foodlabel/ne w label .hl mI 144 J hltp:llwww.fda.gov/opacom/catalog/teaehkit .hlml [45 l hllp:llwww.rda.gov/oraiinspccljcf/igs/ntealxl .hlml [46J http://wwwJst .rdg.ac.uk/ people/ajukesdj/I-label.html [47J http://www.gmabrands .eom/eollgleonghome.htm [48] hnp:/lwww.mlmlaw.com/library/giudesJfdalfodg&al.htm [49] Informacja uzyskana na temat labelingu przez pocztę internetową od Lyn Gossens (emai l: oco@cfsan.fda.gov),pracowni ka Urzędu do spraw Zyw ności i Lekarstw w Stanach Zjednoczonych .. The Prlnciples of Food labelllng Accordlng to the Requ lrements of FDA in the U.S.A. The reform of goods labelling origin3ted in the U.S.A . in (he years 1989-1990 . Then . 3 list of obligatory 1I00es on food packages, directed to consumers, was made and ap proved as the Nutrition Labeling and Edueation Aet. It affeeted considerably the process of imemational food labelling system unification, in Poland as weJJ. The system of obligalOry labelling as regards the nutritive value and other "health cJaims" on cJassic fcod packages gOi standarized. III the paper detailed requirements in that respeet are presented..

(14)