R O C Z N I K I H U M A N I S T Y C Z N E T o m X V I I , z e s z y t 1 — 1969
KRO N IK A PO LO N ISTY K I
K A TOLICKIEGO UN IW ER SY TETU LU B ELSK IEG O (1918— 1939)
K ronika nie m a am bicji z a re je stro w an ia w szystk ich dat, fak tó w i przejaw ów działalności stud iu m filologii polskiej w K atolickim U ni w ersytecie L ubelskim . O pracow anie szczegółowego k a le n d a riu m w y m a gałoby długich poszukiw ań arch iw alny ch oraz dokładnego p rzestu d io w ania w ielu w ydaw nictw , a p rzede w szystkim roczników lubelskiej p ra sy codziennej, k tó ra w okresie m iędzyw ojennym s k ru p u la tn ie notow ała wszystkie w ażniejsze fa k ty z życia U n iw ersy tetu. Okoliczności, w jakich ta k ró tk a kronika pow staw ała, nie d aw ały m ożliw ości odbycia ta k g ru n tow nych badań.
Głów ną bazą m ateriałow ą b y ły tu p ublikow ane corocznie spisy osób i w ykładów , w ydaw nictw a u n iw ersy teck ie (przede w szystkim n ie re g u la r nie publikow ane zeszyty „W iadomości T o w arzy stw a U n iw e rsy te tu L u belskiego”), biografie profesorów i pracow ników naukow ych dru ko w ane w różnych w ydaw nictw ach zbiorow ych i czasopism ach oraz — częścio wo — p rasa codzienna. Duże usługi oddała, p rzeczytana w m aszynopisie, obszerna praca prof. A ndrzeja W ojtkow skiego K atolicki U n iw ersytet
Lubelski w latach 1918— 1944, o p arta na bo g atym m a te ria le źródłow ym .
K ronika nie uw zględnia p rac naukow o-badaw czych polonistów , k tó re w ym agają oddzielnego om ówienia. Z ak res sp raw w niej uw zględnionych obejm uje:
1) Skład osobowy grona w ykładow ców i w szelkie zm iany person alne; 2) K ró tkie inform acje o w ykładach, ćw iczeniach i sem inariach. Nie
przepisano oczywiście w szystkich w ykazów zajęć uniw ersyteckich.
Omówiono je kró tko pisząc o poszczególnych profesorach, a uw zględnio no ty p y i te m a ty zajęć n ajbardziej dla każdego z w ykładow ców c h a ra k te rystyczne. O dnotow ano też w szelkie innow acje program ow e w tym okresie.
3) W iadom ości o im prezach nauk ow y ch i k u ltu ra ln y c h organizow a nych przez polonistów bądź też „obchody lite ra c k ie ” w skali ogólnouni- w ersyteckiej (np. uroczystości k u czci Sienkiew icza czy Słowackiego).
4) W ażniejsze, w oparciu o dostępne m a te ria ły uch w ytn e fak ty z życia i działalności studen ck ich kół polonistycznych.
K ro n ik ę zam yka zwięzła in fo rm acja o w o jenn ych losach profesorów kulow skiej polonistyki.
W p rzy p isach odnotow ano źródła niek tó ry ch inform acji, w ykracza jące poza podstaw ow y zasób m ateriałów , oraz dane bibliograficzne doty czące życia i działalności zm arły ch profesorów .
Z akres czasow y k ro n ik i zam yka się datam i 1918— 1939. Omówienie p ra c y polonistyki KU L w okresie pow ojennym znajdzie czytelnik w a rty ku le Jerzego S tarnaw skiego Z arys d ziejó w polonistyki K U L w latach
1944— 1964, „Z eszyty N aukow e K U L ”, V III (1965), n r 3, s. 65—72.
1918/19
W e w rześn iu 1918 po jaw iają się w prasie polskiej kom u n ik aty o otw arciu U n iw e rsy te tu Lubelskiego. P o przeprow adzeniu niezbędnych p rac o rg an izacyjn y ch w g ru d n iu tegoż ro ku rozpoczynają się zajęcia u ni w ersy teck ie. N a W ydziale N au k H u m anistycznych pow staje, obok kilku innych, stu d iu m filologii polskiej.
Pierw szy m i w ykładow cam i są: prof. S tan isław P t a s z y c k i , b. do c en t lite r a tu r y i języka polskiego u n iw e rsy te tu petersb u rsk ieg o i w y k ła dow ca W yższych K ursów P olskich w P iotrogrodzie; d r P io tr B a ń k o w s k i , absolw ent polo n isty k i krakow skiej (doktorat U J w 1912), działacz piotrogrodzkiej P olonii i w ykładow ca W yższych K ursów P o l skich; ks. d r C ezary P ę c h e r s k i , uczeń ks. I. Radziszewskiego z włoc ław skiego S em in ariu m Duchow nego, absolw ent polonistyki krakow skiej (d o ktorat U J w 1916), n astęp n ie w ykładow ca lite ra tu ry polskiej w Se m in a riu m D uchow nym i w G im nazjum im. J. Długosza w e W łocław ku. Na k a te d rę językoznaw stw a porów naw czego pow ołany zostaje prof. W ik to r P o r z e z i ń s k i , od r. 1901 kiero w nik k a te d ry językoznaw stw a indoeuropejskiego u n iw e rsy te tu w M oskwie. N ie może on jed n ak roz począć zajęć w przew idzianym term in ie, wobec czego w pierw szym se m estrz e od by w ają się ty lk o w y k ład y i ćw iczenia z zakresu h isto rii lite r a tu r y polskiej.
P ro f. P taszy cki w y k ład a n a u k i pom ocnicze h istorii i lite ra tu ry pol skiej oraz średniow ieczną lite ra tu rę relig ijn ą w Polsce, ks. d r Pęcherski z a jm u je się w sw ych w y k ład ach i ćw iczeniach lite ra tu rą polską XVI w iek u o raz zagadnieniam i p o ety k i (ćwiczenia analityczno-porów naw cze z dziedziny poetyki),, d r B ańkow ski w y k ład a dzieje lite ra tu ry porozbio- row ej oraz prow adzi ćw iczenia p rak ty c zn e z zakresu lite ra tu ry polskiej.
Z pew nością rów nież dla polonistów przeznaczony je s t w y k ła d ks. prof. Czesław a Falkow skiego z h isto rii w ym ow y w daw nej Polsce,
Zajęcia z dziedziny językoznaw stw a u d a je się obsadzić dopiero w d ru gim sem estrze, dzięki zaangażow aniu prof. J a n a B a u d o u i n a d e C o u r t e n a y z U n iw e rsy te tu W arszaw skiego. Rozpoczyna on 7 k w ie t nia 1919 w ykład C h a ra k te ry sty k a języ k a polskiego ze stanow iska p sy- chołogiczno-socjologicznego i historyczno-porów naw czego. P row adzi też ćwiczenia etym ologiczne na m ate ria le w spółczesnego języ k a polskiego.
20 II 1919 m łodzież akadem icka o rg an izu je w sali T e a tru W ielkiego w L ublinie uroczysty w ieczór dla uczczenia 120 rocznicy uro dzin A dam a M ickiewicza. W zw iązku z tą uroczystością w ychodzi specjalny, M ickiew i czowski n u m er dw utyg o dnika studenckiego „A k adem ik” . 1
1919/20
Grono językoznaw ców poszerza się dzięki zaangażow aniu n a stan o wisko zastępcy p rofesora H en ry k a G a e r t n e r a , dok tora U J (1917), n a u czyciela szkół śred n ich w K rakow ie. W ykłada on h isto rię języka polskiego i język starosłow iański a także prow adzi p ro sem in ariu m z h isto rii języka polskiego.
N adal w ykłada prof. B audouin de C o u rten ay: w I sem estrze — S to su nek pism a do języka w ogóle a pism a polskiego do języka polskiego w szczególności, język sanskrycki, a tak że prow adzi sem in ariu m z języko znaw stw a; w II sem estrze ogranicza sw oje zajęcia do 3-godzinnego w y k ład u Zestaw ienie porów naw cze łacin y i języ k a francuskiego, p rzezn a czonego głów nie d la słuchaczy filologii klasycznej i ro m ań sk iej. W y kład y z języka sanskryckiego p rze jm u je w ty m półroczu ks. d r B łażej Czesnys.
P rof. P taszy cki nie prow adzi w ty m ro k u zajęć u n iw ersyteckich . Bie rze wówczas udział w pracach B iu ra Kongresow ego, k tó re przy go tow u j e m ate ria ł do akcji rew in d y k acy jn ej zab y tk ów polskiej k u ltu ry , w yw iezio nych po rozbiorach do Rosji, a n a stę p n ie uczestniczy w k o n fere n c ji poko jow ej w Rydze jako e k sp ert do sp ra w bibliotecznych i archiw alnych .
Jesien ią 1919 r. U n iw ersy tet rozpoczyna sta łą akcję pow szechnych w y kładów uniw ersyteckich. W pierw szym cy k lu w y k ład y z z ak resu histo rii lite ra tu ry polskiej w ygłosili m . in. prof. M aury cy P aciorkiew icz (o Z y gm uncie K rasińskim ) i prof. S te fa n S re b rn y (o S tan isław ie W yspiańskim ). W listopadzie 1919 pow staje stu d en ckie Koło M iłośników L ite ra tu ry . W II sem estrze istn ie ją ju ż trz y koła: h isto rycznoliterackie, litera c k o - tw órcze i historyczno językow e.
1920/21
P o w raca do p racy w U niw ersy tecie prof. Ptaszycki, k tó ry ko n ty n u u je — ta k ż e i w ciągu la t n astęp n y ch — sw oje w y k ła d y z nau k pomocniczych. W y k ład y i sem in arium history czno literack ie prow adzi ks. d r Pęcherski, w y k ła d y i p ro sem in ariu m z historii lite ra tu ry polskiej — d r Bańkowski.
P rz e s ta ł n ato m ia st dojeżdżać prof. B audouin de G ourtenay. Zajęcia z zak resu językoznaw stw a prow adzi ty lko H. G aertner.
17 IV 1921 odbyw a się w auli U n iw e rsy te tu akadem ia k u czci C y p ria-. n a K. N orw ida z re fe ra te m stu d e n tk i M arii Fryczow ej M yśl N orw ida o słowie.
1921/22
N a k a te d rę h isto rii lite r a tu r y polskiej pow ołany zostaje prof. zw y czajn y W ik to r H a h n (dr U n iw e rsy te tu J a n a K azim ierza 1895, habilito w a n y tam że z zak resu h isto rii lite ra tu ry polskiej 1907, docent pryw atn y , a od r. 1917 prof. nad zw y czajny h isto rii lite ra tu ry polskiej U JK , w 1918 h ab ilito w an y ró w nież w zakresie bibliografii i bibliotekoznaw stw a). Z U n iw e rsy te tem L ubelskim zwiąże się on na la t 19, dojeżdżając tu stale ze Lw ow a.
T em aty k a w yk ład ó w i sem inariów prof. H ahn a obejm uje p raw ie cały obszar dziejów lite r a tu r y polskiej. Z ajm u je się jed n ak przede w szystkim lite r a tu r ą staropolską, k tó rą w y kłada w k u rsie czteroletnim , a także li te r a tu r ą ok resu ro m a n ty zm u (szczególnie tw órczością Słowackiego). P ro w adzi też stale sem in aria history czn o literackie oraz prosem inaria, po św ięcone najczęściej w y b ran y m problem om z zakresu teorii lite ra tu ry . P ro g ra m stu d iów polonistycznych wzbogaca się w tym ro k u rów nież o ćw iczenia z n a u k i dykcji, k tó re prow adzi ks. dr Pęcherski.
P ro b le m a ty k a zajęć językoznaw czych d ra G a e rtn e ra zostaje poszerzo n a o zagadnienia sty listy k i (m. in. w y k ła d y o początkach polskiego stylu literackiego, o system ie sty listy k i polskiej, o dotychczasow ych poglądach n a zadan ia sty listy k i), T ym i zagadnieniam i będzie się zajm ow ał także w ro k u n astęp n y m .
12 IV 1922 koło historyczno językow e urządza „ko nk urs dobrego czy tan ia p ro zy i w iersza” , a w zw iązku z se tn ą rocznicą w y dan ia I zbioru
P oezyj M ickiew icza rozpoczyna p racę nad słow nikiem do tej e d y c ji.2
30 IV 1922 stu d e n c i o rg an izu ją obchód k u czci Teofila Lenartow icza.
2 J ed n o d n ió w k a B ratn iej P om ocy S tu d en tó w U n iw ersy tetu L u b elsk iego, L u b lin 1922, s. 9.
1922/23
O bsada k a te d r ta sama.
Zakres zajęć polonistycznych zwiększa się o w ykład prof. H enry k a Jak u b an isa W stęp do estety k i i m etodologii dziejów estetyki.
W gru d n iu 1922 odbyw a się w U n iw ersytecie Jag iellońsk im przew ód h ab ilitacy jn y H enry ka G a e rtn e ra na podstaw ie rozpraw : Pseudo-Orze-
chowskiego „Ziemianin” (L ublin 1921) i „Ziemianin”, b e zim ie n n y dialog X V I w ieku na tle współczesnej p u b lic y s ty k i (K raków 1922). R ada W y
działu Filozoficznego U J przy zn aje m u v eniam legendi w zakresie „ s ta r szej lite ra tu ry p olskiej” . 3
13 V 1923 studenci organizują akadem ię ku czci K o rnela U jejskiego z refe ra tem Zofii O strow skiej U jejsk i Jerem iaszem Polski polistopado- wej oraz recytacjam i i pieśniam i w w yk o nan iu C hóru A kadem ickiego.
22 VI 1923 odbyw a się o g ólnouniw ersytecka uroczystość S ienkiew i czowska z okazji otw arcia sali im. H en ry k a Sienkiew icza, ufun do w anej przez rodzinę Rostw orow skich. Do sali tej w dow a po pisarzu ofiarow ała jego popiersi® dłu ta Piusa W elońskiego.
Na uroczystość przybyli: k a rd y n a ł A lek sander K akow ski, biskupi — Przeździecki, F ulm an i Jełow icki, g enerał zakonu dom inikanów L udw ik Theissling, b. m in ister sk arb u d r J e rz y M ichalski, przedstaw iciele w ładz ad m in istracy jn ych i wojskowych, rodziny Sienkiew icza i w iele in n ych osobistości.
R ektor U n iw ersy tetu o. Jacek W oroniecki w ygłosił przem ów ienie na tem at „niespożytej w ielkości zasług H en ry k a Sienkiew icza” (druk.: „W ia domości Tow arzystw a U n iw ersy tetu L ubelskiego”, I (1923), z. 2, s. 21— 26).
1923/24
Rozpoczyna pracę w U n iw ersytecie L ubelskim prof. W ik to r P o- r z e z i ń s k i , k tó ry w r. 1921 pow rócił z Rosji i objął k a te d rę języko znaw stw a indoeuropejskiego w U n iw ersytecie W arszaw skim . P rzez k il ka lat dojeżdża co tyd zień do L ublina. P row adzi w y k ład y z językoznaw stw a ogólnego, g ram aty k i języ k a starosłow iańskiego 4, g ra m a ty k i h isto rycznej języka łacińskiego oraz sem in ariu m językow e. Na zajęcia te uczęszczają rów nież słuchacze filologii klasycznej i ro m an isty k i.
8 D zieje K a t e d r y H istorii L i t e r a t u r y P o ls k i e j w U n iw e r s y t e c i e J a g ie l lo ń s k im , K raków 1966, s. 187— 188.
4 W tym i n astęp n ym roku ak ad em ick im gram atyk ę ję z y k a sta r o sło w ia ń skiego w y k ła d a ł rów n ież prof. S. P taszyck i.
W II try m e strz e zaczyna dojeżdżać z W arszaw y prof. S tanisław S z o b e r (od 1919 prof. nadzw ycz. języka polskiego U n iw ersy tetu W ar szaw skiego) z jednogodzinnym w ykładem m onograficznym Psychologia m owy.
H en ry k G a e rtn e r zostaje m ian o w any profesorem nadzw yczajnym ję zyka polskiego; prow adzi w y k ła d y i sem inarium z h istorii języka polskiego.
Słuchacze polonistyki m ają też możność k o rzystania z w ykładów prof. S. P taszyckiego Ś redniow ieczna paleo grafia łacińska, zast. prof. M. P opław skiego H istoria lite r a tu r y rzym skiej, prof. M. Paciorkiew icza i ks. P. B ourguignona z h isto rii lite r a tu r y francusk iej oraz prof. H. J a - k u b an isa z estety ki.
D r P. B ańkow ski p rz e sta je pracow ać w U niw ersytecie L ubelskim i przenosi się na stałe do W arszaw y.
1924/25
P rz e s ta je w yk ładać prof. Szober. Oprócz zajęć „ściśle polonistycz n y c h ” w pro g ram ie stud iów fig u ru ją rów nież w y kład y prof. Ptaszyckie go z paleo grafii łacińskiej, starosłow iańskiej i ruskiej, prof. Jaku b anisa z h isto rii filozofii now ożytnej i prof. Paciorkiew icza z lite r a tu r y porów naw czej (M oliere i Fredro).
27 X 1924 w auli U n iw e rsy te tu odbyw a się uroczysta akadem ia ku czci H e n ry k a S ienkiew icza z okazji sprow adzenia zwłok pisarza do W arszaw y. O dczyty wygłosili: o. Ja ce k W oroniecki P o lity k a kresow a H e n ry k a S ienkiew icza i p łk A rtu r G anczarski P ierw iastek rycerski w tw órczości Sienkiew icza.
22. III 1925 stu d enckie Koło L iterack ie organ izuje uroczysty wieczór pośw ięcony tw órczości J a n a Kochanow skiego, poprzedzony p relekcją ks. C. P ęcherskiego.
28 i 29 III 1925 odw iedza U n iw e rsy te t prof. S tan isław Pigoń z W il na, k tó ry w ygłasza d w u k ro tn ie odczyt pt. Idea i wzniosłość Pana T a
deusza. Dochód przeznacza na konto lubelskiego k o m itetu obchodu
100 rocznicy zgonu S tan isław a S ta sz ic a 5.
26 VI 1925 zm arł nagle ks. prof. C ezary P ęcherski. Śm ierć nastąpiła niem al tu ż po ukończeniu p rac y h a b ilitacy jn ej o w ym ow ie
sejrno-5 C. P [ęch ersk i], P r z e d o d c z y t a m i pro feso ra S. Pig onia, „G łos L u b elsk i”, 192sejrno-5, nr 85; [Sp raw ozd an ia z odczytów :] „G łos L u b elsk i”, 1925, nr 90; „N ow a Z iem ia L u b elsk a ”, 1925, nr 85.
w ej XVI w., k tó rej tezy p rzed staw ił k ilk a tygodni w cześniej prof. I. Chrzanow ski na posiedzeniu W ydziału Filologicznego PA U °.
1925/26
Prof. S tan isław Szober m ianow any zostaje profesorem zw yczajnym języka polskiego. O bejm uje w y k ład i ćw iczenia z głosow ni h istoryczn ej języ ka polskiego. Jednocześnie pozostaje profesorem n ad zw yczajnym U n iw ersy tetu W arszaw skiego. P rz e sta je n ato m ia st pracow ać w U n iw e r sytecie L ubelskim prof. H. G a e rtn e r, k tó ry przenosi się do Lw ow a, gdzie w roku n astęp nym obejm uje k a te d rę w U niw ersytecie J a n a K azi m ierza.
N a zastępcę p rofesora histo rii lite r a tu r y polskiej zostaje pow ołany d r Ju lia n K r z y ż a n o w s k i (dok to rat U J w 1921, d y re k to r p ry w a t nego gim nazjum W. A rciszowej w L ublinie). P ro w adzi w y kład y: L ite ra tu r a polska w ieku XVII, S k ład n ia polska i — w III try m e strz e — Rom ans polski XVI w ieku, a także p ro sem in ariu m h isto ry cz n o lite ra c kie. — W. czerw cu 1926 odbyw a się w U n iw ersytecie Jag iello ń sk im przew ód h a b ilita c y jn y J. K rzyżanow skiego n a podstaw ie ro zp ra w y R o
m ans pseudohistoryczny w Polsce w ie k u X V I (K raków 1926) \
Studenci polonistyki k o rzy sta ją tak że z w yk ładó w prof. P taszy ck ie- go z dziedziny paleografii i dyp lo m aty k i oraz prof. Paciorkiew icza z li te ra tu ry francu sk iej i w łoskiej.
W ram ach organizow anych przez R e k to ra t publiczny ch w ykładów uniw ersyteckich zostały w ygłoszone n a stę p u jąc e p rele k cje z zak resu h isto rii lite ra tu ry :
prof. J. K rzyżanow ski: A rcydzieło Żerom skiego Popioły (14 I) prof. T. G rabow ski (Poznań): O K ró lu D uchu Słow ackiego w św ietle now ych badań (171)
prof. M. Szyjkow ski (Praga): M isja k u ltu ra ln a Polski i Czechosło w acji (13 I I ) 8.
7 II 1926 poloniści uczcili pam ięć ks. C. P ęcherskiego ak ad em ią ża łobną, w czasie k tó re j o życiu i p ra c y zm arłego pro feso ra m ówili: J. K rzyżanow ski i M. Paciorkiew icz.
6 O ks. C. P ęch ersk im zob.: H. G a e r t n e r , K s. d r C e z a r y P ę c h e r s k i , „Pań stw o w y W yższy K urs N a u czy cielsk i w L u b lin ie”, II (1925) X X I— X X IV ; P. K r e - m e r, Sp. ks. C e z a r y P ę c h e rsk i, [W:] P a m i ę t n i k I V Z j a z d u Z w i ą z k u Z a k ł a d ó w
T eologiczn ych , K ielce 1927, s. 256—260; W. M i e m i e c , S p. ks. d r C e z a r y P ę c h e r ski, „K ronika D iecezji K u ja w sk o -K a lisk ie j”, X I X (1925), nr 8, s. 315— 318; Sp. ks. prof. C e z a r y P ę c h e rsk i, „W iadom ości T o w a rzy stw a U n iw e r sy te tu L u b elsk ieg o ”,
II (1926), z. 1, s. 23—26.
7 D z ie j e K a t e d r y H isto rii L i t e r a t u r y P o ls k i e j w U n i w e r s y t e c i e J a g ie l lo ń s k im , s. 198— 199.
17 III 1926 Koło Polonistów zorganizow ało uroczystą akadem ię ku czci S te fa n a Żerom skiego i W ładysław a R eym onta w sali T ow arzystw a M uzycznego (w ładze u niw ersy teck ie nie zgodziły się bowiem, aby u ro czystość odbyła się w gm achu uczelni). O tw órczości obu pisarzy m ówił d r L udw ik K am ykow ski, nauczyciel p ry w atn ego gim nazjum im. V ette- rów .
1926/27
G rono h isto ry k ó w lite r a tu r y zm niejszyło się w sk u tek odejścia prof. J. K rzyżanow skiego. W bieżącym ro k u akadem ickim m iał objąć w y k ła dy w U n iw ersy tecie Jagiellońskim , do czego jed n ak nie doszło z powo du jego w y jazd u na dłuższy po by t do A nglii.
Opuszcza U n iw e rsy te t prof. S. Ptaszycki. P rzenosi się do W arszawy, gdzie zostaje pow ołany na stanow isko naczelnego d y rek to ra archiw ów p aństw ow ych.
W k a te d rze języ k a polskiego o b ejm uje fu n k cję asy sten ta d r W itold D o r o s z e w s k i (dok to rat UW w 1923, od 1924 starszy asy sten t przy k a te d rze języ k a polskiego U n iw e rsy te tu W arszaw skiego). P row adzi on p ro se m in a riu m języ k a polskiego dla stu d en tó w I roku.
18 X II 1926 Koło P olonistów o rg an izuje akadem ię ku czci Antoniego M alczew skiego z p re le k c ją prof. J. K rzyżanow skiego.
Z in ic ja ty w y prof. W. H ah n a od b y w ają się w U niw ersytecie u ro czystości k u czci Ju liu sz a Słow ackiego z okazji sprow adzenia prochów p o e ty na W aw el. W dniu 28 VI 1927 w au li uniw ersyteckiej odbyw a się u roczysta ak adem ia z w ykładem prof. H ah na pt. Juliusz Słowacki ja ko
twórca d r a m a ty c z n y (druk.: „W iadom ości T ow arzystw a U n iw ersy tetu
L ub elsk iego ” , III (1928), z. 1, s. 26— 31).
S tud en ci w y d a ją okolicznościową jednodniów kę Na sprowadzenie
z w ło k Juliusza Słowackiego — m ło d zież akadem icka lubelska.
1927/28
Z now ym rok iem akadem ickim rozpoczyna p racę na stanow isku za stęp cy p ro fesora h isto rii lite r a tu r y polskiej d r H en ry k Ż y c z y ń s k i (d o k to rat U JK we Lw ow ie 1916, nauczyciel gim nazjum państw ow ego im. A. O suchow skiego w Cieszynie i re d a k to r naczelny „M iesięcznika Pedagogicznego”). — Po raz p ierw szy zakres tem a ty k i w ykładów po lo nistyczn ych rozszerza się o zagadnienia dotąd nie uw zględniane. W dziedzinie h isto rii lite r a tu r y — o okres pozytyw izm u i Młodej P ol ski. Jednocześnie Ż yczyński prow adzi w y k łady z lite ra tu ry staro p ol skiej (np. o tw órczości J a n a K ochanow skiego), bardzo często rów nież
z lite ra tu ry rom antycznej (zwłaszcza o M ickiew iczu oraz o K rasiń sk im i Słowackim ). Szeroko uw zględnia w sw ych zajęciach uniw ersy teck ich teorię lite ra tu ry (m. in. w ykłady: P o e ty k a i sty listy k a , T eoria poezji). W pierw szych lata ch pracy w U n iw ersy tecie L u belskim z a jm u je się rów nież d y d ak ty k ą nauczania języ k a i lite r a tu r y polskiej w szkole śre d niej (m. in. w ykład: D y d ak ty k a i p ro g ra m y języka polskiego w szkole średniej). P row adzi też stale p ro sem in aria i sem in aria h isto ry czn o lite rackie.
P rzy k atedrze języka polskiego zaangażow ana zostaje a sy ste n tk a d r H alina Ś w i d e r s k a (d o k torat UW w 1927, sta rszy asyst, sem in ariu m języka polskiego U n iw e rsy te tu W arszaw skiego), k tó ra w ciągu dw óch la t prow adzi p ro sem inarium języ k a polskiego.
F rz esta je natom iast pracow ać d r W. Doroszew ski; u d a je się do P a ryża jako sty p en d y sta F und u szu K u ltu ry N arodow ej.
Do stałego p ro gram u zajęć dla polonistów w chodzi w y k ład prof. Leona B iałkow skiego z h isto rii Polski.
1928/29
H en ry k Życzyński h a b ilitu je się w U niw ersytecie P oznańskim . K U L 9 m ianuje go profesorem nadzw yczajnym histo rii lite r a tu r y pol skiej.
12 III 1929 zm arł w W arszaw ie prof. W iktor P o rz e z iń s k i10.
W m aju 1929 odbył się T ydzień K oła P olonistów z okazji 10-lecia jego istnienia. Podczas trw a n ia obchodów stud enci w ygłosili k ilk a re fe rató w naukow ych, a prof. W. H ahn, k u ra to r Koła, p re le k c ję O Kołach
polonistycznych (druk.: „W iadom ości T ow arzystw a U n iw e rsy te tu L u b e l
skiego”, V (1932), z. 1, s. 45— 56). Koło P olonistów m ianow ało członka mi honorow ym i profesorów : H ahna, Szobera, G a e rtn e ra, B ańkow skiego i K rzyżanow skiego.
1929/30 — 1932/33
Po śm ierci prof. Porzezińskiego k a te d rę językoznaw stw a ind oeu ro - pejskiego obejm uje prof. Szober.
Na zajmowraną dotąd przez niego k a te d rę języ k a polskiego pow ołany zostaje prof. nadzw yczajny d r W itold D o r o s z e w s k i (h abilitow any
8 D opiero od 1928 r. o ficja ln a n azw a u n iw e r sy te tu brzm i: K a to lick i U n iw e r sy te t L ubelski.
10 O W. P orzeziń skim zob.: S. S z o b e r , W i k t o r P o r z e z iń s k i . Z y c ie i praca
(1870— 1929), „Prace F ilo lo g iczn e”, X IV (1929) V I I --X X I V ; W. D o r o s z e w s k i , W i k t o r P orzez iń ski. U czon y i c z ł o w i e k , tam że, s. X X V —X X V III; B ib lio g ra fię prac
w U niw ersytecie W arszaw skim 1928, od r. akad. 1929/30 zastępca pro fesora i d y re k to r In s ty tu tu Fonetycznego UW, od 1930/31 prof. nadzw ycz. UW). P rzez k ilk a la t dojeżdża tu z W arszaw y. W ykłada g ra m aty k ę h isto ry czn ą języ k a polskiego, zarys n a u k i o języku, fonetykę fu n k cjo n a ln ą i historyczną, języ k staro-cerk iew no-słow iański n . P ro w a dzi też w y k ła d y m onograficzne (m. in. Pochodzenie polskiego języka li terackiego, D ialek ty M azowsza i Podlasia) oraz pro sem in aria i sem inaria z języ k a polskiego.
W ykład y i se m in a ria h isto ry czno literack ie prow adzą nadal profeso row ie H ah n i Życzyński.
W ty m okresie ożyw ioną działalność p rzejaw ia studenckie Koło Po lonistów :
2 X II 1930 w spólnie z K ołem H istoryków organizuje akadem ię w s e t ną rocznicę pow stania listopadow ego. P rzedstaw iciel słuchaczy poloni sty k i S te fa n K unow ski w ygłasza odczyt pt. P o w stan ie listopadow e w tw órczości S tan isław a W yspiańskiego.
16 III 1932 Koło P olonistów urządza akadem ię w setn ą rocznicę śm ierci J. W. G oethego z okolicznościową p rele k cją prof. H ahna.
W r. akad. 1931/32 o d były się też dw a publiczne posiedzenia nauko we Koła: jedno pośw ięcone poezji Leopolda S taffa, drugie — tw órczoś ci pow ieściow ej Em ilii Jaraczew sk iej z okazji setnej rocznicy jej śm ierci.
12 II 1933 p rzy jeżd ża do L u b lin a n a zaproszenie K oła Polonistów K azim iera Iłłakowńczówna, k tó ra w au li K U L rec y tu je sw oje utw ory.
25 III 1933 w y stę p u je tu Jó zef Czechowicz z refe ra tem o współczes nej lite ra tu rz e polskiej. U tw o ry poetów w spółczesnych re c y tu ją człon kow ie L ubelskiego Z w iązku L iterató w .
1933/34
W zw iązku z p rzy zn an iem U n iw ersy teto w i p raw a nadaw ania dyplo m ów m ag istra na w szystkich w ydziałach pow ołane zostają kom isje egza m inów m ag isterskich. Z gro n a profesorów filologii polskiej w skład tak ie j k o m isji na W ydziale N auk H um anistycznych wchodzą: W iktor H ahn, H e n ry k Życzyński, W itold1 D oroszew ski i S tan isław Szober. Ten o statn i zasiada rów nież w kom isji dla filologii klasycznej.
1934/35
Rozpoczyna w y k ład y zlecone d r L udw ik K a m y k o w s k i (dokto r a t U J w 1928, nauczyciel P ry w a tn eg o G im nazjum im . S tefan a Batorego
11 W r. akad. 1932/33 prof. D o ro szew sk i w y k ła d a ł języ k sta ro -cerk iew n o - -s ło w ia ń sk i ró w n ież d la słu ch aczy W ydziału T eologicznego.
w L ublinie). P row adzi on wykład! m onograficzny B arok w Polsce. J e d nocześnie czyni sta ra n ia o dopuszczenie do h a b ilita c ji w U niw ersy tecie Jagiellońskim .
1 7 II 1935 na zaproszenie K oła P olonistów odw iedza K U L G u staw M orcinek. W ygłasza tu p relek cję pt. Śląsk w lite ra tu rz e polskiej.
1935/36
Z powodu trudn o ści finansow ych i m ałej liczby słuchaczy K U L r e zygnuje z w ykładów zleconych L. K am ykow skiego.
Do p ro g ram u stu dió w polonistycznych — podobnie ja k i na w szyst kich sekcjach W ydziału — w prow adzono w y k łady z przedm iotó w filo zoficznych: ks. prof. Józefa P a stu sz k i z psychologii, ks. prof. A ntoniego Szym ańskiego z ety k i i prof. H enry ka J a k u b a n isa ze w stę p u do filo zofii.
1936/37
P rof. Doroszew ski p rze staje pracow ać w K U L -u. N a opuszczoną przez niego k ate d rę pow ołany zostaje w c h a ra k te rz e p rofesora nad zw y czajnego języka polskiego i filologii słow iańskiej W ładysław K u- r a s z k i e w i c z (doktorat U JK w e Lw ow ie w 1929, h ab ilito w an y w W iedniu i Pradze). P row adzi on w y k ład y z h isto rii języ k a polskie go, języka staro-cerkiew no-słow iańskiego oraz w y k ła d y m onograficzne z zakresu h isto rii języka polskiego i języków słow iańskich (m. in. Języ k polski w obrębie Słow iańszczyzny, Języ k o w a g ru p a w schodnio-słow iań- ska, G rup a językow a lechicka). Oprócz tego ćw iczenia z g ra m a ty k i opi sowej w spółczesnej polszczyzny, z g ram a ty k i staro -cerk iew n o -sło w iań - skiej, p ro sem in aria językow e, sem in ariu m z języ k a polskiego i — po raz pierw szy w h isto rii tu te jsz e j p olonistyki — sem in ariu m słow iańskie.
1937/38
Prof. H. Ż yczyński zostaje m ian o w any p ro feso rem zw yczajnym h i storii lite ra tu ry polskiej. S e n a t K U L p o d jął w tej spraw ie u chw ałę jesz cze w m aju 1933. Nie m ogła ona być jed n a k dotąd w prow adzona w ży cie z pow odu tru d n e j sy tu a c ji finansow ej U n iw ersy tetu .
Po raz pierw szy zaangażow ano p rzy k a te d rze h isto rii lite r a tu r y pol skiej asysten ta. Został nim E dm und L i p e c k i.
28 V III 1938 zm arł w W arszaw ie pro f. S ta n isław Szober 1J.
1! O prof. S. S zoberze zob.: W. D o r o s z e w s k i , S t a n i s ł a w S z o b e r , „G azeta P olsk a”, 1938, nr 243; W. K u r a s z k i e w i c z , Sp. prof. S t a n i s ł a w S z o b e r , „P rąd”, t. 36, 1938, s. 108— 113; T. L e h r - S p l a w i ń s k i , Sp. S t a n i s ł a w S z o b e r , „Język
1938/39
W ykład ze w stęp u do językoznaw stw a indoeuropejskiego obejm uje po prof. Szoberze prof. W. K uraszkiew icz. In n e zajęcia zm arłego p ro fe sora pozostają nie obsadzone.
P rz y k a te d rze języ k a polskiego i filologii słow iańskiej zaangażow any zostaje a sy ste n t — m g r Tadeusz B r a j e r s k i .
W ty m ro k u lista zajęć zaleconych d la słuchaczy polonistyki zw ięk szyła się o w y k ład prof. Ignacego C zum y Z agadnienia życia współczes nego oraz d ra Józefa E d w ard a D utkiew icza S ztuka O drodzenia we W ło szech i prow adzone przez tego sam ego w ykładow cę ćwiczenia ze w stępu do h isto rii sztuki.
Z końcem ro ku akadem ickiego przeszedł na e m e ry tu rę prof. W iktor H ahn, m iano w any przez S en at pro fesorem honorow ym K U L 13.
1939
N ow y ro k akadem icki p olonistyka K U L rozpocząć m iała w zwiększo nej i uzupełnionej obsadzie.
N a k a te d rę język oznaw stw a indoeuropejskiego pow ołany został prof. nad zw y czajn y T adeusz M i l e w s k i (dok torat U JK we Lwowie 1929, h ab ilito w an y w U J w zakresie slaw isty k i 1933, h a b ilita c ja rozszerzona n a językoznaw stw o indoeu ro p ejsk ie tam że 1937).
N a k a te d rę h isto rii lite r a tu r y polskiej, zajm ow aną dotąd przez prof. H ahna, pow ołano Józefa B i r k e n m a j e r a (doktorat UW 1932, h ab i lito w a n y w U J w 1937, w o statn im rok u akadem ickim w ykładow ca języ ka i lite r a tu r y polskiej na u n iw ersy tecie w W isconsin M adison w S tan ach Zjednoczonych).
O baj now om ianow ani p rofesorow ie nie zdążyli objąć w ykładów z pow odu w y b u ch u w ojny. P ro f. B irk en m ajer, k tó ry jako ochotnik
P o lsk i”, 1938, nr 5, s. 129— 133; W. T a s z y c k i , D zia łaln ość n a u k o w a S, Szo bera, „ B iu lety n P o lsk ieg o T o w a rzy stw a J ęzy k o zn a w czeg o ”, 1938, z. 7, s. 3—9; B. W i e c z o r k i e w i c z , S t a n i s ł a w S z o b e r (1879— 1938), [W:] Z d z i e j ó w p o lo n i s t y k i w a r
s z a w s k i e j , W arszaw a 1964, s. 275— 279; S ł o w n i k w s p ó ł c z e s n y c h p is a r z y pols kic h,
t. III, s. 289— 295.
13 W r. 1958 podczas ob ch od ów 4 0 -lecia K U L prof. H ahn otrzym ał ty tu ł doktora h on oris cau sa K U L . — Z m arł w W arszaw ie 2 X I 1959. Zob. o nim: F. A r a s z k i e w i c z , Z asłu gi W i k t o r a H a h n a dla ś r o d o w i s k a lubelskiego, „Zeszy
ty N a u k o w e K U L ”, III (1960), nr 1, s. 158— 160; J. S t a r n a w s k i , Dzieło n a u k o
w e W i k t o r a H ahna, tam że, s. 160— 169; S. K u n o w s k i , Prof. W i k t o r Hahn — p e d a g o g u n i w e r s y t e c k i , tam że, nr 2, s. 158— 164; Z. L i b e r a , W i k t o r Hahn, „Pa
m iętn ik L itera c k i”, LI (1960), z. 2, s. 599—604; S ł o w n i k w s p ó łc z e s n y c h p is a rzy po ls k ic h , t. I, s. 640— 650.
w stąpił do w ojska, zginął p rz y obronie C y tad eli w W arszaw ie 26 IX 1939 14.
Nie zjaw ił się też po w ak acjach prof. Życzyński. Z chw ilą w ybu ch u działań w ojennych został zm obilizow any jako oficer rezerw y . Później dotarła do k ra ju wiadomość, że zginął w 1941 r . 15
W L ublinie pozostał ty lko prof. K uraszkiew icz, k tó ry 11 X I 1939 został aresztow any p rzez niem ieckich o k u p an tó w w raz z g ru p ą pro feso rów K U L i osadzony w w ięzieniu n a Z am k u L ubelskim . S tą d w y w ie ziono go do obozu k o n cen tracy jn ego w O ra n ie n b u rg u , gdzie p rzeb y w ał do końca w ojny.
Oprać. S ta n isła w F ita 14 O J. B irk en m ajerze zob.: Z. G r a b o w s k i , J ó z e f B i r k e n m a j e r , [W:] S t r a
t y k u lt u r y p o ls k ie j (1939— 1944), t. I, G lasgow 1945, s. 34—47; J. K. D ę b o w s k i
[J. K rzyżanow ski], Jó ze f B ir k e n m a je r , „P am iętn ik L itera c k i”, 1946, s. 27— 30;
S ło w n i k w s p ó łc z e s n y c h p is a r z y p ols kich , t. I, s. 198— 203.
15 O H. Ż yczyń sk im zob.: W. H a h n , H e n r y k Ż y c z y ń s k i , „P am iętn ik L ite r a c k i”, 1946, z. 3/4, s. 460—463; S ł o w n i k w s p ó ł c z e s n y c h p i s a r z y p o ls k ic h , t. III s. 645— 649.
