Komentarz FOR do „Programu Budowy
Kapitału”, przedstawionego 4 lipca 2016 r.
przez wicepremiera M. Morawieckiego
Autorzy:
Aleksander Łaszek
Rafał Trzeciakowski
Wojciech Zając
04.07.2016
Przekształcenie OFE w IKE to dobry kierunek. Niebezpieczeństwem jest pokusa przejęcia
środków w OFE przez sektor publiczny.
Co dalej z OFE?
• Przekształcenie OFE w IKE – jednoznaczne uznanie środków zgromadzonych w OFE za środki prywatne to właściwy kierunek. Brak jeszcze szczegółów propozycji. Ograniczenie tych funduszy do krajowych akcji, będzie szkodliwe dla przyszłych emerytów.
• Duża pula środków w OFE stanowi pokusę dla polityków. Ewentualne przejęcie środków w OFE przez sektor publiczny zwiększy i tak nadmierne upolitycznienie gospodarki.
• Zapowiedź przeniesienia części środków z OFE do Funduszu Rezerwy Demograficznej, to zapowiedź nacjonalizacji. Taki transfer może prowadzić do wzrostu wydatków publicznych kosztem wzrostu długu ukrytego i większych obciążeń finansów publicznych w przyszłości.
• Sam pomysł Pracowniczych Programów Kapitałowych jest dobrym kierunkiem, ale kluczowe będą rozwiązania szczegółowe. Obawy budzi rola przewodnia państwowego Polskiego Funduszu Rozwojowego, do którego wszyscy będą automatycznie zapisywani. Dopiero po 2 latach pojawi się możliwość wyboru innej instytucji zarządzającej oszczędnościami.
• Pozostałe pomysły rządu dotyczące wzrostu oszczędności i inwestycji (obniżenie podatku Belki, dedykowane obligacje), stoją w sprzeczności z innymi działaniami rządu (podatek bankowy, wzrost konsumpcji finansowanej wzrostem długu publicznego, obniżenie wieku emerytalnego).
Środki w OFE powinny pozostać w prywatnych rękach. Przejęcie ich przez sektor
publiczny zwiększy i tak już nadmierne zaangażowanie państwa w spółkach giełdowych.
Więcej państwa w gospodarce?
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych stooq.pl
* Aktualnie Skarb Państwa
dysponuje kapitałem 79,4 mld zł co odpowiada 8,81 % kapitalizacji GPW. ** OFE dysponują 90,98 mld zł aktywów na GPW co odpowiada 10,1% kapitalizacji giełdy. 79,40 79,40 90,98 - 20 40 60 80 100 120 140 160 180
Skarb Państwa (8,81%) Skab Państwa + OFE (18,91%)
Wartość akcji Skarbu Państwa i OFE (mld zł)
OFE
Środki w OFE powinny pozostać w prywatnych rękach. Przejęcie ich przez sektor
publiczny zwiększy i tak już nadmierne zaangażowanie państwa w spółkach giełdowych.
Więcej państwa w gospodarce?
Źródło: PAP
Zaangażowanie OFE w spółki z WIG20
Spółka
Liczba zaangażowanych
OFE
Udział OFE na
koniec 2015 r. Udział SP SUMA Spółka
Liczba zaangażowanych
OFE
Udział OFE na
koniec 2015 r. Udział Sp SUMA
ASSECOPOL 12 40,14% 40,14% BZWBK 11 16,76% 16,76% PKNORLEN 12 34,87% 27,52% 62,39% TAURONPE 12 15,27% 30,06% 45,33% PKOBP 11 30,49% 31,39% 61,88% PEKAO 11 13,84% 13,84% LPP 12 29,36% 29,36% CYFRPLSAT 12 13,74% 13,74% CCC 12 28,87% 28,87% ORANGEPL 12 12,11% 12,11% ALIOR 12 25,58% 25,0*% 50,58% PGE 12 11,71% 57,39% 69,10% MBANK 12 21,37% 21,37% LOTOS 11 17,75% 53,19% 70,94% ENEA 12 19,22% 51,50% 70,72% PGNIG 12 9,36% 70,40% 79,76% KGHM 12 19,07% 31,79% 50,86% ENERGA 12 7,47% 51,52% 58,99% PZU 11 19,04% 34,19% 53,23% EUROCASH 7 6,30% 6,30%
Ostry wzrost wydatków publicznych realizowany przez obecny rząd jest finansowany
rosnącym długiem publicznym.
Zapowiadane 35 mld zł (ok. 2% PKB) przeniesione z OFE
do FRD umożliwi ukrycie rosnących zobowiązań państwa.
Środki z OFE znowu mogą posłużyć do ukrycia rosnącego długu
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych MF
• Rząd PiS wykorzystuje
przejściowy spadek długu po przejęciu środków OFE przez rząd PO-PSL do wzrostu wydatków
publicznych finansowanych
ponownym wzrostem zadłużenia. • Nadmierny optymizm założeń
rządowych oraz niepewna
sytuacja w gospodarce światowej mogą sprawić, że wzrost długu będzie większy niż zakłada rząd. 51,3% 52,0% 52,5% 52,0% 50,4% 51,7% 51,6% 50,7% 49,1% 47% 48% 49% 50% 51% 52% 53% 2015 2016 2017 2018 2019
Dług publiczny (%PKB)
Liczba osób w wieku produkcyjnym spadnie do 2040 roku
o 2,4 mln. Jeżeli przywrócony zostanie poprzedni wiek
emerytalny, spadek ten sięgnie aż do 4,5 mln.
Jeżeli przywrócony zostanie poprzedni wiek emerytalny (65
lat dla mężczyzn i 60 dla kobiet), to Polska będzie miała
najniższy planowany wiek emerytalny kobiet w UE.
Zniesienie obowiązku szkolnego 6-latków o rok opóźnia wchodzenie Polaków na rynek pracy.
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych GUS
56 58 60 62 64 66 68 70 Polsk a (PiS) Sło w ac ja (2 01 7) B ułg ar ia (2 02 0) A us tr ia (2 03 3) Rumu nia (2 0 3 0 ) Finlandi a (2 02 7) M alt a (2 0 2 7 ) Es tonia (2 02 6) Litw a (2 02 6) Łotw a (2 02 5) Wę gr y (2 02 2) C ypr (2 01 8) Sło w enia (2 01 6) Luk sembu rg … Sz w ec ja (aktualn y) Por tu galia (2 0 1 6 ) C ze ch y (2 04 1) Polsk a (2 04 0) C hor w ac ja (2 03 8) Nie mc y (2 03 1) B elgia (2 03 0) D ania (2 03 0) His zpania (2 02 7) Holandi a (2 02 4) Fr anc ja (2 02 3) Włoc h y (2 02 2) G re cja (2 02 1) W .B ryt ania (2 04 6) Ir landia (2 02 8)
Planowany wiek emerytalny kobiet
Obietnica Aktualny docelowy wiek emerytalny -2,4 -4,5 -5 -4 -3 -2 -1 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 Mil ion y
Zmiana liczby osób w wieku produkcyjnym do 2040 roku
obecnie obowiązujące podnoszenie wieku emerytalnego cofnięcie podnoszenia wieku emerytalnego
W nawiasach planowany rok wprowadzenia.
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych Finnish Centre for Pensions
Szczegółowe źródła i uzasadnienie – patrz komunikat FOR z 8 XII 2015 o wieku emerytalnym
Premier Morawiecki podkreśla, że relacja osób powyżej 65 lat do osób w wieku produkcyjnym z
obecnych 1:4 wzrośnie w 2050 do 1:1. Jednak demografia już jest problemem, a nie dopiero w
odległym 2050 roku. Obniżenie wieku emerytalnego pogłębi problem.
Rząd PiS zwiększył koszt kredytów dla przedsiębiorstw o 0,44 pkt. proc. wprowadzając
podatek bankowy. Teraz rząd proponuje obniżenie kosztów kredytu zmniejszając
podatek Belki o mniej niż 0,10 pkt. proc.
Proponowane obniżenie podatku Belki symboliczne.
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych NBP 1,24% 0,29% 1,44% 0,44% 3,41% 0% 1% 2% 3% 4% ile obywatel dostaje za depozyt* ile przedsiębiorstwo płaci za kredyt** podatek bankowy marża banku*** podatek Belki Obniżenie z 0,29% do 0,19% ? * Średnie oprocentowanie nowych i renegocjowanych depozytów złotowych
gospodarstw domowych w maju 2016
** Średnie oprocentowanie nowych i renegocjowanych kredytów złotowych dla
przedsiębiorstw niefinansowych w maju 2016
*** obejmuje koszty (płace pracowników, sieć oddziałów, rezerwy na niespłacane kredyty, etc.) oraz zysk banku
Retoryka PiS mówi o wzroście inwestycji, ale w praktyce rząd zwiększa deficyt, by
stymulować konsumpcję.
Obligacje państwowe finansują konsumpcję
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych MF
• Realizowany program Rodzina 500+ czy zapowiadane obniżenie wieku emerytalnego zwiększają konsumpcję oraz deficyt sektora finansów publicznych.
• Zachęty dla gospodarstw
domowych do kupowania
obligacji nie tworzą oszczędności, a pozwalają rządowi finansować konsumpcję. -3,0% -2,5% -2,0% -1,5% -1,0% -0,5% 0,0% 2016 2017 2018
Deficyt sektora finansów publicznych (%PKB)
Szczegółowe źródła i uzasadnienie – patrz komunikat FOR z 2 VI 2016 o spadku inwestycji
W I kwartale 2016 roku inwestycje spadły. Częściowo odpowiada za to spadek inwestycji
państwa spowodowany zakończeniem perspektywy budżetowej UE. To jednak nie cała historia,
inwestycje przedsiębiorstw również spadły .
Inwestycje, zamiast przyspieszać, zwalniają
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych GUS
-6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14%
Dynamika inwestycji w stosunku do analogicznego kwartału roku poprzedniego
W warunkach niepewności co do polityki regulacyjnej i podatkowej, przedsiębiorstwa wstrzymują się z inwestycjami. W ciągu ostatnich dwóch kwartałów
odsetek firm uznających
niepewność za barierę dla rozwoju był najwyższy od
początku pomiarów.
Niepewność stała się
najczęściej wskazywanym
powodem wstrzymywania się z realizacją znaczących inwestycji.
