Henryk Bogacki
"Die Antwort der Theologen : Rahner,
Metz, Schoonenberg, Congar,
Daniélou, Schillebeeckx zu
Hauptproblemen der gegenwärtigen
Kirche", Düsseldorf 1968 : [recenzja]
Collectanea Theologica 39/3, 180-181
180 R E C E N Z J E
:zuć jako brak zbyt ogólnikowe potraktow anie uchwał soboru i stosunkowo powierzchowne referow anie (dopiero w statnim rozdziale stanowiącym ep i log, s. 299—319) okresu posoborowego.
Źródła napięć w ew nątrz teologii katolickiej doszukuje się B e r k o u w e r w pragnieniu (zaznaczającym się w yraźnie w uchwałach soborowych i poso- oorowych w ystąpieniach P a w ł a VI) akcentowania ciągłości m iędzy po przednimi orzeczeniami urzędu nauczycielskiego Kościoła (zwłaszcza I So- Doru W atykańskiego) a jego now ym i w ypow iedziam i. Zbytnią lękliw ość tej spraw ie autor ocenia jako czynnik ham ujący rozwój teologii kato- ickiej w okresie posoborowym . Można podjąć pytanie B e r k o u w e r a, czy stotnie należycie rozróżnia się w K ościele Tradycję w pełni dogmatyczną )d tradycjonalnych przekonań i opinii, jakie przecież nie mogą liczyć, że zdołają się oprzeć przem ianom zachodzącym , w K ościele. Tymczasem nawet 'ozumienie uchwał poprzednich soborów w ym aga dokładnego w niknięcia ich praw dziw y sens i uw olnienia ich od naleciałości przesadnych interpre- ;acji, które nieraz zaciem niły w łaściw ą treść tych uchwał. Tego rodzaju wysiłki nie oznaczają jednakże zamachu na niezm ienność prawdy objaw io- lej, lecz tylko rew idują jej historyczną szatę, w jaką ubrały ją poprzednie wieki.
K s . H enryk Bogacki SJ, Warszawa
Die A n tw o r t der Theologen. Rahner, M etz, Schoonenberg, Солдат, Danielou, ъсЫИеЪеескх zu H auptp roble m en der gegenwärtigen K irch e, D üsseldorf 1968,
3atm os-Verlag, s. 147.
Obecna sytuacja staw ia przed każdym chrześcijaninem pytanie o w ła ś ciwy sens przemian zachodzących w K ościele, jak również o należytą postawę,
aką w obec nich trzeba zająć. Książka zaw iera odpowiedzi sześciu teologów :aliczanych do najw ybitniejszych w zachodniej Europie. W szyscy usiłują :naleźć w yjaśnienie głów nych problem ów w spółczesnego chrześcijaństwa. Znajdujemy w ypow iedzi na tem at teologii „śmierci Boga”, zbawczego po średnictwa Chrystusa, pojęcia Kościoła, stosunku do chrześcijan-niekato- ików i niechrześcijan, herm eneutyki w ypow iedzi dogmatycznych, form chrześcijańskiego istnienia w św iecie zsekularyzowanym , autorytetu i po-
łuszeństw a w K ościele itd.
Każdy autor zajmuje* w łasn e stanowisko, które czasami odbiega od ana- izy lub oceny sytuacji przez innych. Pow stało zatem sześć diagnoz, obecnej josoborowej sytuacji chrześcijaństwa. Czytelnik^ otrzymuje konkretny, przy- :ład pluralizm u teologicznego, który w cale nie" uważa ujednolicenia za cęl ;odny w ysiłk ów , a może w ystępow ać na kartach jednej książki.
Czytelnika n iew ątpliw ie zaskoczy twierdzenie, jakie już na początku :siążki w ypow iada K. AĘ a h n e r > Stw ierdza m ianowicie, że tem aty poruszane »odczas soboru w łaściw ie nie pokrywają się z centralnym i problem ami, jakie bsorbują K ościół posoborowy, może z jednym w yjątkiem kręgu zagadnień kładających się na konstytucję pastoralną Gaudium et spes. J. B. M e t z »rzestrzega przed „eklezjologicznym , narcyzmefn”, który na problem atykę kościoła w świeci,e w spółczesnym patrzy zbytnio przez pryzmat autorefleksji amego Kościoła.
Autorzy narzekają na rozdwojenie w ystęp u jąc^ /m ięd zy teoriamj teolo- icznym i a praktycznym życiem Kościoła!^ Mimo proklam owania reformy, naw et w ytyczenia jej kierunków, instytucja Kościoła w ykazuje dużą n ie- uchliwość, wręcz faktyczny opór wobec postulow anych czy teoretycznie •rzyjętych zm ian. Na tym tle można dobrze zrozumieć w yw ody fP. S c h o - n e n b e r g a , który rozróżnia „ortodoksję” i „ortopraktylSę” l\O rth dpraxis).
o-R E C E N Z J E 1 8 1
w ierności doktrynalnej, a m niej reflektow ano nad trafnym i rozwiązaniami praktycznymi. Tym czasem chrześcijaństwo jest przede w szystkim życiem a nie teorią. A m bicję teologii nie m oże stanow ić abstrakcyjne dociekanie „rzeczy sam ych w sob ie”, lecz palący problem w yrażenia Dobrej Nowiny w języku w spółczesnym i w yprow adzenie z tego konkretnych w skazań dis życia na dziś. „Ortopraktyka” jest ściśle związana z „ortodoksją”.
Problem interepretow ania w iary dla potrzeb dzisiejszego człow ieka ab sorbuje uwagę w szystkich autorów w ypow iadających się w tej książce. Od czuwają potrzebę „w ysw obodzenia” prawdy objawionej z w ięzów histo rycznych sform ułowań i obciążeń, które czasam i przesłaniają istotę te; praw dy. Na niektórych odcinkach II Sobór W atykański przeprowadził prac« oczyszczania, pozostało jednak jeszcze niem ało do zrobienia. Książka niniejsza służy uśw iadom ieniu tego zadania.
Ks. H enryk Bogacki SJ, Warszawc
Sacram entum mundi. Theologisches Lexikon für die Praxis, t. II: E xisten zialphilosophie bis K om m un ism us, Freiburg-B asel-W ien 1968, Herder, kol,
1404. ,
Z chw ilą w ydania drugiego tomu redakcja pokonała połow ę w ytyczone drogi zm ierzającej do stw orzenia posoborowego leksykonu teologiczn ego 1 Tom ten zaw iera 164 hasła, z których w iększość posiada podstaw ow e zna czenie dla zrozum ienia teologii posoborowej. Czytelnik również w tym tomi* z zadow oleniem korzysta z w yników w spółpracy ponad stu najw ybitniej szych znaw ców tem atu, om awiających problem y, jakie dziś interesują a często także niepokoją w spółczesnych chrześcijan. W szystkie artykuł; w szczęśliw y sposób rezygnują z przesadnej „naukowości”, unikają sche m atów i języka podręcznikowego. W opracowaniu haseł można znaleźć traf' ne połączenie treści Pism a św., w ypow iedzi nauczania Kościoła, dotychczaso w ych interpretacji teologicznych i dzisiejszej prolem atyki. A utorzy unikaj podawania na dzisiejsze pytania wczorajszych odpowiedzi. Różnorodne p y tania ze w szystkich dziedzin teologii otrzym ują tu odpowiedzi uwzględniając konkretną sytuację, w jakiej dziś żyje człow iek wierzący. W leksykon! w ystępują podstaw owe tem aty aktualnej teologii, a jego kolejne tom y złoż się na żyw ą syn tezę teologiczną. Duszpasterzowi m oże zastąpić pokaźną bi blioteczkę potrzebną dla jego pracy, gdyż stanowi udane połączenie ujęć bi blijnych, kerygm atycznych i teologicznych.
Autorzy w opracowaniu haseł uw zględniają rozwój historyczny rozwiąza1 poszczególnych problem ów, nie chodzi im jednak o rejestrow anie opini lecz o podanie w spółczesnych prób odpowiedzi. Odpowiedzi są „otwarte' a w ięc uczulone na sytuację innych K ościołów chrześcijańskich, religii nie chrześcijańskich czy w ogóle św iata dzisiejszego. Obok przydatności, wręc nieodzowności dla duszpasterzy, leksykon nadaje się szczególnie jako oprs cow anie tem atów wchodzących do programu kursu w prowadzającego w stv dium teologii.
Ks. Henryk Bogacki SJ, Warszaw
1 Ogólną charakterystykę dzieła oraz om ówienie tomu I podaje H enry B o g a c k i SJ, N o w y le ksykon teologiczny, Collectanea Theologica 38 (196J z. 2, 181—183.
