Agencje wykonawcze Unii Europejskiej
Maciej Podemski*
W ramach Unii Europejskiej jest tworzonych wiele programów przezna-czonych dla ró¿nych grup beneficjen-tów, za których wdro¿enie i pro-wadzenie odpowiada Komisja Europej-ska. Zadañ tych nagromadzi³a siê ju¿ taka iloœæ, ¿e sta³o siê konieczne przeka-zanie obowi¹zku ich realizacji poza sam¹ komisjê. Z drugiej strony jednak zadania na³o¿one na Komisjê Europejsk¹, które wyma-gaj¹ rozwijania polityki unijnej, nie mog¹ byæ wykony-wane poza sam¹ komisj¹.
Problem ten podjê³a w 2002 r. Rada Europejska, która uzna³a, ¿e mo¿na wesprzeæ KE, przekazuj¹c czêœæ jej obo-wi¹zków, odnosz¹cych siê do zarz¹dzania jednym progra-mem wspólnotowym lub wiêksz¹ ich liczb¹, nowo powo³ywanym i maj¹cym osobowoœæ prawn¹ instytucjom unijnym. Instytucje te nazwano Agencjami Wykonawczy-mi Unii Europejskiej (Executive Agencies).
Analiza kosztów i korzyœci wykaza³a, ¿e niektóre zada-nia dotycz¹ce zarz¹dzazada-nia, takie jak wykonanie bud¿etu, kontrola techniczna i finansowa projektów oraz rozpo-wszechnianie i wykorzystanie wyników, mog¹ byæ sku-teczniej realizowane przez agencje wykonawcze ni¿ przez Komisjê Europejsk¹. Agencje te musz¹ znajdowaæ siê jed-nak w miejscu siedziby Komisji Europejskiej (Bruksela lub Luksemburg).
Komisja Europejska ma prawo ustanawiania agencji wykonawczych na czas okreœlony, a w razie potrzeby tak¿e ich rozwi¹zywania. Aby utrzymaæ odpowiedni¹ kontrolê nad dzia³alnoœci¹ agencji, Komisja Europejska jest upraw-niona do powo³ywania ich dyrektorów i cz³onków komite-tów steruj¹cych. Poza tym roczne plany agencji wraz z ich bud¿etami s¹ zatwierdzane przez KE.
Dotychczas powo³ano nastêpuj¹ce agencje: Agencja Wykonawcza ds. Inteligentnej Energii; Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i
Sekto-ra Audiowizualnego;
Agencja Wykonawcza Programu Zdrowia Publicz-nego (w przygotowaniu).
Agencja Wykonawcza ds. Inteligentnej Energii (Intelligent Energy Executive Agency — IEEA) Agencja Wykonawcza ds. Inteligentnej Energii (IEEA) jest pierwsz¹ z agencji maj¹cych przej¹æ wdra¿anie
progra-mów unijnych i umo¿liwiæ Komisji Europejskiej skupie-nie siê na rozwoju polityki unijnej. IEEA zosta³a utworzo-na w celu realizacji programu Inteligentutworzo-na Energia — Europa 2003–2006 (IEE). Decyzjê o jej utworzeniu podjê-to 23 grudnia 2003 r. Agencja, która mieœci siê w Brukse-li, ma osobowoœæ prawn¹ i jest zarz¹dzana przez Komitet Steruj¹cy powo³ywany przez Komisjê Europejsk¹ na trzy lata i dyrektora mianowanego na piêæ lat. Dwóch z piêciu cz³onków Komitetu Steruj¹cego pochodzi z Dyrekcji Generalnej UE ds. Transportu, której podlega agencja i która jest odpowiedzialna za uk³adanie i ocenê programu IEE.
Agencja zosta³a ustanowiona na okres wygasaj¹cy z koñcem 2008 r. Mo¿liwe jest jednak, ¿e bêdzie ona rów-nie¿ odpowiedzialna za realizacjê planowanej drugiej edy-cji programu Inteligentna Energia — Europa, która bêdzie czêœci¹ nowego programu Unii Europejskiej na rzecz kon-kurencyjnoœci i innowacji na lata 2007–2013.
Od 2006 r. agencja odpowiada za funkcjonowanie pro-gramu IEE oraz zarz¹dza w³asnym bud¿etem. Finansuje swoj¹ dzia³alnoœæ z funduszy przydzielonych na realizacjê programu IEE. Obecnie w IEEA pracuje 40 osób z 16 kra-jów UE, w tym 5 z nowych pañstw cz³onkowskich.
Do zadañ agencji nale¿y przede wszystkim:
zarz¹dzanie projektami i organizacja imprez w ramach programu IEE;
rozpowszechnianie wiedzy specjalistycznej oraz skutecznych rozwi¹zañ praktycznych;
koordynacja i wspieranie wymiany pomiêdzy wszystkimi zainteresowanymi stronami, a tak¿e innych dzia³añ na szczeblu wspólnotowym i krajowym;
przekazywanie informacji do Dyrekcji Generalnej ds. Transportu oraz wspieranie jej w ulepszaniu progra-mu IEE.
Do spraw podejmowanych przez agencjê nale¿y m.in. upowszechnienie energii odnawialnej oraz wspieranie wykorzystywania nowych technologii prowadz¹cych do oszczêdnego u¿ytkowania energii, zw³aszcza w budow-nictwie mieszkaniowym, w przemyœle i w transporcie. Wa¿n¹ czêœci¹ jej dzia³alnoœci jest tak¿e promowanie w krajach rozwijaj¹cych siê racjonalnego korzystania ze Ÿróde³ energii. Agencja realizuje swoje zadania poprzez prowadzenie ponad 280 europejskich projektów wyma-gaj¹cych wysokiego poziomu technicznego i finansowego, które nie poci¹gaj¹ za sob¹ decyzji politycznych. Planuje równie¿ powo³anie oko³o 40 lokalnych i regionalnych agencji ds. energii oraz organizacjê oko³o 60 konferencji, seminariów itp.
6
Przegl¹d Geologiczny, vol. 55, nr 1, 2007
W UNII EUROPEJSKIEJ
*EuroGeoConsulting, ul. Jesionowa 36A, 05-816 Micha³owice
Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (Education, Audiovisual and Culture
Executive Agency — EACEA)
Agencja, powo³ana 14 stycznia 2005 r. przez Komisjê Europejsk¹ na okres koñcz¹cy siê 31 grudnia 2008 r., roz-poczê³a dzia³alnoœæ 1 stycznia 2006 r. Ma ona osobowoœæ prawn¹; jej siedziba mieœci siê w Brukseli. Podlega bezpo-œrednio dwóm dyrekcjom generalnym Komisji Europej-skiej: ds. Edukacji i Kultury (Education and Culture — EAC) oraz ds. Spo³eczeñstwa Informacyjnego (Informa-tion Society and Media — INFSO), które s¹ odpowiedzial-ne za programowanie oraz ocenê i kszta³towanie polityki unijnej w zakresie swoich specjalnoœci. Agencj¹ zarz¹dza piêcioosobowy Komitet Steruj¹cy powo³ywany na dwa lata oraz dyrektor mianowany na cztery lata.
Do zadañ agencji nale¿y realizacja ponad 15 progra-mów finansowanych przez Wspólnotê Europejsk¹ oraz dzia³añ w dziedzinie edukacji i szkoleñ (ponad 2800 pro-jektów i grantów), aktywnego obywatelstwa i spraw m³odzie¿y (2500 projektów), kultury (oko³o 270 projek-tów) i polityki audiowizualnej (oko³o 1600 projekprojek-tów). S¹ to m.in.: programy dzia³añ w dziedzinie edukacji, takie jak Sokrates, Erasmus Mundum, Leonardo da Vinci i e-Lear-ning; wspólnotowe programy dzia³añ M³odzie¿ i Kultura 2000; programy wspieraj¹ce rozwój, rozpowszechnianie i promocjê europejskich utworów audiowizualnych oraz kszta³cenie specjalistów przemys³u audiowizualnego: MEDIA Plus — Rozwój, Rozpowszechnianie i Promocja oraz MEDIA — Kszta³cenie; a tak¿e projekty w dziedzinie szkolnictwa wy¿szego w zakresie pomocy rozwijaj¹cym siê krajom Azji.
Agencja zajmuje siê wiêkszoœci¹ zagadnieñ zwi¹-zanych z zarz¹dzaniem tymi programami, w tym opraco-waniem zaproszeñ do sk³adania wniosków, wyborem pro-jektów, podpisywaniem umów dotycz¹cych propro-jektów, zarz¹dzaniem finansami, monitorowaniem projektów (sporz¹dzaniem sprawozdañ okresowych i koñcowych), kontaktem z beneficjentami programów i kontrol¹ realiza-cji programów. Wszystkie zarz¹dzane przez agencjê czêœci sk³adowe programów s¹ scentralizowane i wspieraj¹ tech-niczn¹ realizacjê projektów, które nie wymagaj¹ podejmo-wania decyzji politycznych. Ustanowienie agencji wykonawczej nie zmienia jednak decyzji Rady Europej-skiej o przekazaniu Komisji EuropejEuropej-skiej lub krajowym agencjom zarz¹dzania niektórymi etapami realizacji poszczególnych programów.
Agencja otrzymuje dotacjê w³¹czon¹ do bud¿etu ogól-nego Unii Europejskiej, pobieran¹ z funduszy przeznaczo-nych na zarz¹dzane programy.
Agencja Wykonawcza Programu Zdrowia Publicznego (Executive Agency for the Public Health Programme —
PHEA)
Agencja zosta³a powo³ana 15 grudnia 2004 r. na okres do koñca 2010 r. Jej siedziba mieœci siê w Luksemburgu. Do dziœ trwaj¹ prace nad przygotowaniem agencji do dzia³ania. Agencja Wykonawcza Programu Zdrowia Publicznego podlega Komisji Europejskiej. W sk³ad zarz¹d agencji, jak zwykle w tych instytucjach, wchodzi dyrektor mianowany na czteroletni¹ kadencjê oraz powo³ywany na dwa lata Komitet Steruj¹cy.
G³ównym zadaniem agencji bêdzie zarz¹dzanie unij-nym programem ochrony zdrowia oraz rozwijaniem pro-jektów z nim zwi¹zanych. Obejmuje to m.in. zawieranie kontraktów i przydzielanie grantów oraz finansowanie i rozliczanie ich realizacji. Wa¿n¹ czêœci¹ jej dzia³añ bêdzie organizowanie spotkañ grup roboczych programu, a tak¿e innych konferencji i seminariów. Bud¿et agencji zostanie utworzony ze œrodków wydzielonych z unijnego programu ochrony zdrowia.
ród³a: European Council, 2003, Council Regulation (EC) No 58/2003 of 19 December 2002 laying down the statute for executive agencies to be entrusted with certain tasks in the management of Community programmes. Official Journal of the European Communities, L 11, 16.01.2003, p. 1–8, Brussels;
European Commission, 2004, Commission Decision of
23 December 2003 setting up an executive agency, the “Intelligent Energy Executive Agency”, to manage Com-munity action in the field of energy in application of Council Regulation (EC) No 58/2003. Official Journal of the European Communities, L 5, 9.01.2004, p. 85–86, Brussels;
European Commission, 2004, Commission Regulation of
21 September 2004 on a standard financial regulation for the executive agencies pursuant to Council Regulation (EC) No 58/2003. Official Journal of the European Com-munities, L 297, 22.09.2004, p. 6–16, Brussels;
European Commission, 2004, Commission Decision of
15 December 2004 setting up an executive agency, the “Executive Agency for the Public Health Programme”, for the management of Community action in the field of public health - pursuant to Council Regulation (EC) No 58/2003. Official Journal of the European Communities, L 369/73, 16.12.2004, p. 73–75, Brussels;
European Commission, 2005, Commission Decision of
14 January 2005 setting up the “Education, Audiovisual and Culture Executive Agency”, for the management of Community action in the field of education, audiovisual and culture in application of Council Regulation (EC) No 58/2003. Official Journal of the European Communities, L 24/35, 27.01.2005, p. 85–86, Brussels.
7
