Inauguracyjne Spotkanie Duszpasterskie Œrodowisk Geologów
Góra Œw. Anny (Œl¹sk Opolski), 15.04.2007
Iwona Barbara Litwin*
Inauguracyjne Spotkanie Duszpaster-skie Œrodowisk Geologów odby³o siê z udzia³em ks. bp. dr. Edwarda Janiaka — biskupa duszpasterstw ochrony œrodowi-ska, biskupa pomocniczego Archdiecezji Wroc³awskiej, prof. dr. hab. M-O. Jêdry-ska — podsekretarza stanu w Minister-stwie Œrodowiska, g³ównego geologa kraju oraz ks. Jana Ryka³y SAC — daw-niej geologa, obecnie duszpasterza geologów i misjonarza pallotyñskiego w Papui Nowej Gwinei.
Spotkanie odby³o siê w dniu œwiêta Mi³osierdzia Bo¿e-go, które jest obchodzone na ca³ym œwiecie w pierwsz¹ niedzielê po Wielkanocy — w bie¿¹cym roku dzieñ ten wypad³ 15 kwietnia. Wszystkich geologów zaproszono do miejscowoœci Góra Œw. Anny — duchowej stolicy Œl¹ska Opolskiego. Miejsce to zapewni³o niezwyk³¹ oprawê inau-guracyjnemu spotkaniu. Nazwa miejscowoœci oraz nazwa parku krajobrazowego — obszaru od 1988 r. poddanego ochronie — pochodzi od nazwy najwy¿szego wzniesienia Wy¿yny Œl¹skiej, Góry Œw. Anny (400 m n.p.m.). Jest to jedno z przepiêknych miejsc w Polsce, urzekaj¹ce sw¹ nie-powtarzalnoœci¹. Niezwyk³oœæ tego zak¹tka stanowi¹ nie tylko wspania³a przyroda i walory kulturowe, ale te¿ to, ¿e jest on jednym z najciekawszych punktów geologicznych Opolszczyzny. W jego obrêbie znajduje siê du¿o œladów minionych epok. Czytelników zainteresowanych ró¿norod-noœci¹ geologiczn¹ tego rejonu zapraszam do przeczytania artyku³u informacyjnego M. Zarankiewicza i in. pt. Druga m³odoœæ historycznych kamienio³omów Góry Œw. Anny (Œl¹sk Opolski) (Prz. Geol., nr 3/2006, str. 206).
Korzystaj¹c z mo¿liwoœci przyjazdu na miejsce spotka-nia dzieñ wczeœniej mia³am wspaspotka-nia³¹ okazjê do bli¿szego poznania tego wyj¹tkowego zak¹tka, miejsca czêsto odwiedzanego przez geologów i mi³oœników Ziemi oraz pielgrzymów znajduj¹cych przyk³ad ¿ycia i opieki u jego patronki, œwiêtej Anny. Ciesz¹c siê s³oneczn¹ i ciep³¹ pogod¹ swoj¹ wêdrówkê rozpoczê³am od szczytu Góry Œw. Anny, gdzie znajduje siê Bazylika œw. Anny, Klasztor oo. Fran-ciszkanów oraz Grota Lurdzka, wybudowana w dawnym kamienio³omie wapieni triasu i bazaltów (nefelinitów). Plac przed grot¹ — g³ówne miejsce spotkañ pielgrzymów — otoczony jest zbudowanymi z wapieni stacjami Drogi Krzy¿owej. W bazylice znajduje siê cudowna figurka œw. Anny z XV w. RzeŸba przedstawia trzy postacie — poœrodku w postawie stoj¹cej ukazana jest kobieta, która
trzyma w swoich ramionach dwoje dzieci. Samotrzecia — tak okreœlana jest ta figurka, co wg œredniowiecznej inter-pretacji znaczy we troje razem. Œw. Anna Samotrzecia jest symbolem i ³¹czniczk¹ pokoleñ, jest patronk¹ wychowania i ¿ycia rodzinnego. Do jej pomnika ju¿ od ponad pó³ tysi¹ca lat przybywaj¹ ludzie ró¿nych pokoleñ, kultur i narodowo-œci.
Po zapoznaniu siê z histori¹ kultu œw. Anny i dziejami franciszkanów, schodz¹c g³ównymi schodami, wzrok mój uj¹³ widok przepiêknej panoramy Parku Krajobrazowego Góra Œw. Anny. Moim kolejnym miejscem przystanko-wym by³ powsta³y w 2000 r. pomnik papie¿a Jana Paw³a II, autorstwa Gustawa Zem³y. Wêdruj¹c dalej, mijaj¹c zadba-ne i ukwiecozadba-ne domostwa mieszkañców Góry Œw. Anny, dosz³am do monumentalnego dzie³a Xawerego Dunikows-kiego — wybudowanego w latach 1955–1956 Pomnika Czynu Powstañczego. Poni¿ej pomnika znajduje siê olbrzymi amfiteatr skalny, powsta³y w latach 1934–1938 w dawnym kamienio³omie wapienia. Amfiteatr dooko³a otoczony jest przepiêknymi bukowymi drzewami.
W kwietniu 2004 r. Góra Œwiêtej Anny — komponowa-ny krajobraz kulturowo-przyrodniczy, zosta³ uznakomponowa-ny za pomnik przyrody i znalaz³ siê w grupie 30 najcenniejszych obiektów zabytkowych w Polsce.
Goœciom przybywaj¹cym na Górê Œw. Anny s³u¿y pro-wadzony przez franciszkanów Dom Pielgrzyma. Do prze-stronnego, rozbudowanego w ostatnich latach o nowe pokoje i sale konferencyjne gmachu zostali zaproszeni uczestnicy tegorocznego spotkania. Tutaj przybyli goœcie dokonywali rejestracji. Na osoby, które przyjecha³y na Górê Œw. Anny w przeddzieñ zjazdu, czeka³y zarezerwo-wane pokoje.
Zaproszeni goœcie, korzystaj¹cy z mo¿liwoœci wczeœ-niejszego przybycia, spotkali siê w sobotê wieczorem przy ognisku. Wspomnieniom i œpiewom przy gitarowym akompaniamencie ks. Jana Ryka³y nie by³o koñca. Prze-mi³a atmosfera tego wieczoru sprawi³a, ¿e d³ugo wszyscy siedzieli pod rozgwie¿d¿onym niebem, ciesz¹c wzrok p³omieniami ogniska.
Nastêpnego dnia na Górê Œw. Anny przybyli pozostali uczestnicy zjazdu. O godzinie 10.00 wszystkich obecnych, ok. 50 osób zaproszono na niedzieln¹ Mszê Œwiêt¹ do kaplicy mieszcz¹cej siê w Domu Pielgrzyma. Mszê odpra-wi³ ks. bp dr Edward Janiak wraz z ks. Janem Ryka³¹ — wszyscy zebrani z³o¿yli dar modlitwy za wszystkich geologów w Polsce.
Po ceremonii mszy zwróci³ siê do zebranych prof. Mariusz-Orion Jêdrysek. W wyst¹pieniu minister Jêdrysek podkreœli³ znaczenie geologii w rozwoju i kulturze
350
Przegl¹d Geologiczny, vol. 55, nr 5, 2007
W WYDARZENIACH
*Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; iwona.litwin@pgi.gov.pl
cz³owieka. Profesor Jêdrysek mówi³ o priorytetowych zadaniach stoj¹cych przed geologi¹ w œwietle rozwijaj¹cej siê gospodarki Polski: zwiêkszonym zapotrzebowaniu na energiê i surowce budowlane oraz potrzebie kszta³cenia przysz³ych geologów. Na zakoñczenie wiceminister œrodo-wiska wyrazi³ swoje zadowolenie ze spotkania œrodowisk geologów i nadziejê na kontynuacjê podjêtej inicjatywy. G³os zabra³ równie¿ biskup Janiak podkreœlaj¹c potrzebê tworzenia duszpasterstw dla konkretnych grup zawodo-wych ze wzglêdu na ich g³êboki sens integracyjny. Biskup Duszpasterstw Ochrony Œrodowiska wspomnia³ pocz¹tki duszpasterskich spotkañ leœników, które regularnie odby-waj¹ siê ju¿ od 10 lat. Biskup Janiak wyrazi³ nadziejê, ¿e inauguracyjne duszpasterskie spotkanie geologów przy dobrej woli zebranych bêdzie dobrym zaczynem na przysz³oœæ. Poda³ równie¿ przyk³ad duszpasterskiego œro-dowiska lekarzy akademickich i innych grup zawodowych, które wyra¿aj¹ potrzebê takich spotkañ, rozwijaj¹cych zarówno duchowo, jak i intelektualnie. Na zakoñczenie biskup udzieli³ b³ogos³awieñstwa wszystkim zebranym w ich s³u¿bie zawodowej.
Po przemówieniach uczestnicy zjazdu udali siê na spotkanie w plenerze na terenie przylegaj¹cym do Domu Pielgrzyma. Ka¿dy z zebranych mia³ okazjê do powiedze-nia kilku zdañ o sobie i o tym, czym siê zajmuje.
Kolejnym punktem programu by³a konferencja, na któ-rej referat wyg³osi³ ks. Jan Ryka³a. Tê wzruszaj¹c¹ opo-wieœæ zatytu³owa³abym s³owami jej Autora: By³ geologiem zosta³ pallotynem, jest misjonarzem. Ks. Jan podzieli³ siê z zebranymi swoimi bardzo osobistymi prze¿yciami, któ-rych doœwiadczy³ na drodze do trzech powo³añ: geologicz-nego, kap³añskiego i misyjnego. W pokonferencyjnej dyskusji z ks. Janem zaproponowano, by kolejne spotkania by³y poœwiêcone trudnym tematom prowadz¹cym do prze-konania, ¿e prawdziwa nauka nigdy nie k³óci siê z wiar¹.
Konferencji towarzyszy³a wystawa przedmiotów z ko-lekcji ks. Jana, które przybli¿y³y zwiedzaj¹cym Rajsk¹ Wyspê. By³y to proste narzêdzia, którymi pos³uguj¹ siê Papuasi, przedmioty ozdobne, takie jak paski i naszyjniki, kolorowy materia³ s³u¿¹cy za codzienne ubranie oraz torby tzw. bilumy, w których przenoszone s¹ towary. Wystawa i opo-wiadania ks. Jana bardzo przybli¿y³y zwiedzaj¹cym ¿ycie mieszkañców wyspy. Oto adres e-mail ks. Jana dla tych, którzy chcieliby pozostaæ w kontakcie z duszpasterzem geologów: pallottinespng@global.net.pg.
Na zakoñczenie spotkania odby³o siê zwiedzanie rezer-watu geologicznego Góra Œw. Anny, po którym oprowadzi³ nas Marek Zarankiewicz — pracownik Zespo³u Opolskich Parków Krajobrazowych w Górze Œw. Anny, pomys³odaw-ca utworzenia œcie¿ki dydaktyczno-naukowej na terenie rezerwatu geologicznego Góra Œw. Anny.
Wêdrówkê rozpoczêliœmy od zwiedzenia siedziby Par-ku Krajobrazowego Góra Œw. Anny. W sali wystawowej parku obejrzeliœmy kolekcjê jaspisów i wielu skamie-nia³oœci znalezionych w kamienio³omie bazaltu (nefelini-tu). By³y tam równie¿ fragmenty ska³ z innych odkrywek
Góry Œw. Anny. Na zewn¹trz budynku podziwialiœmy olbrzymi¹ (ok. 1,5 m2) p³ytê z warstw¹ wapienia muszlo-wego z kamienio³omu Amfiteatr. Po zwiedzeniu sali wystawowej udaliœmy siê w kierunku rezerwatu przyrody. Id¹c ok. 300 m na po³udnie od siedziby parku trafiliœmy do kamienio³omu nefelinitu i wapienia, którego czêœæ objêta jest ochron¹. W czêœci chronionej w 1972 r. zosta³ za³o¿ony rezerwat geologiczny pod nazw¹ Góra Œw. Anny. Na obrze¿u rozleg³ego kamienio³omu ustawiono tablice informacyjne z opisem rezerwatu. Jeszcze kilka lat temu w kamienio³omie znajdowa³o siê olbrzymie wysypisko œmie-ci. Dziêki wielkiemu trudowi, jaki w³o¿yli pracownicy Par-ku Krajobrazowego Góra Œw. Anny, walory geologiczne tego obszaru zosta³y przywrócone. Wywieziono œmieci, wyciêto bujne zaroœla, zbudowano bezpieczne zejœcia i po odkopaniu interesuj¹cych geologicznych profili, ustawio-no kilkanaœcie punktów dydaktycznych z objaœniaj¹cymi tablicami. Na dno dawnego wyrobiska prowadzi³o nas zejœcie zbudowane z drewnianych bali i barierki zabezpie-czaj¹cej. Wzd³u¿ ods³oniêæ przewodu wulkanicznego szliœmy po drodze wybrukowanej kawa³kami nefelinitów. We wschodniej czêœci odkrywki mogliœmy obejrzeæ triaso-we wapienie formacji karchowickiej. Teren rezerwatu to obszar z dobrze zachowanymi strefami kontaktu bazaltu (nefelinitu) z wapieniem triasowym. Wystêpuje tam rów-nie¿ najwiêksza w Polsce soczewka jasnobr¹zowego jaspi-su porcelanowego.
W rezerwacie mo¿na równie¿ spotkaæ wiele gatunków roœlin chronionych. Na progach skalnych roœnie rozchod-nik wielki, rozchodrozchod-nik ostry i paproæ zanokcica skalna. Rozprzestrzeniaj¹ca siê roœlinnoœæ powoduje szybkie zara-stanie kamienio³omu i stanowi zagro¿enie dla istniej¹cych geologicznych ods³oniêæ.
Po zwiedzeniu rezerwatu kieruj¹c siê w stronê Bazyli-ki œw. Anny doszliœmy do Alei Jana Paw³a II. Przepiêkna aleja ze starymi drzewami prowadzi³a nas przez kalwariê annogórsk¹, wzorowan¹ na najstarszej w Polsce kalwarii zebrzydowskiej.
Na Rajskim Placu przy bazylice zakoñczyliœmy tego-roczn¹ pielgrzymkê geologów, ¿ycz¹c sobie kolejnego duszpasterskiego spotkania w szerszym gronie w przysz-³ym roku.
W imieniu swoim oraz uczestników zjazdu sk³adam serdeczne podziêkowania g³ównym organizatorom inau-guracyjnego duszpasterskiego spotkania geologów: Woj-ciechowi Drzewickiemu i Dominice Lewickiej-Szczebak — koordynatorom zjazdu. Dziêkujê równie¿ gor¹co Markowi Zarankiewiczowi, dziêki któremu mieliœmy okazjê zwiedziæ rezerwat geologiczny Góra Œw. Anny. Bardzo dziêkujê Marcie Kurasiewicz za jej zaanga¿owanie w przygotowa-niu spotkania przy ognisku.
Serwis fotograficzny na stronie 346 i 435. Na ryc. 4. str. 346 uwiecznieni zostali najbardziej wytrwali uczestnicy spotkania.
351
TOM 55
lNR 5 (MAJ)
l2007
Cena 12,00 z³ (w tym 0% VAT) Indeks 370908 ISSN-0033-2151
346
4 1
Ryc. 1. Do uczestników spotkania zwraca siê prof. dr hab.
M-O. Jêdrysek, wiceminister œrodowiska, g³ówny geolog kraju. Wyst¹pieniu przys³uchuj¹ siê ks. bp dr E. Janiak, biskup dusz-pasterstw ochrony œrodowiska oraz ks. J. Ryka³a, duszpasterz geologów, misjonarz pallotyñski w Papui Nowej Gwinei. Fot. R. Miller
Ryc. 2. Bazylika œw. Anny na Górze Œw. Anny
Ryc. 3. Grota Lurdzka wybudowana w dawnym kamienio³omie
wapienia i bazaltu. Ryc. 2–3 fot. I.B. Litwin
Ryc. 4. Uczestnicy Inauguracyjnego Spotkania Duszpasterskiego
Œrodowisk Geologów na Górze Œw. Anny. Fot. K. Grzesik
2
3
Inauguracyjne Spotkanie Duszpasterskie Œrodowisk Geologów
435
Ryc. 1. S³upy bazaltowe w rezerwacie geologicznym Góra Œw.
Anny
Ryc. 2. Sto¿ek tufów wulkanicznych w rezerwacie geologicznym
Góra Œw. Anny
Ryc. 3. Widok na Górê Œw. Anny z miejscowoœci Porêba. Wszystkie fot. M. Zarankiewicz
