S
P
R
A
W
O
Z
D
A
N
I
A
__________________________________________________________
ROCZNIKI NAUK PRAWNYCH Tom XXI, numer 2 − 2011
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA
„XX LAT ODRODZONEGO SAMORZ ˛
ADU TERYTORIALNEGO
W POLSCE”
WYZ
˙ SZA SZKOŁA HANDLOWA W RADOMIU,
8 marca 2010 roku
W Polsce przemiany roku 1989 doprowadziły do zmiany zasad konstytucyjnych, a w rezultacie do uchwalenia ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorz ˛adzie tery-torialnym. Dwudziestoletni okres funkcjonowania odrodzonego samorz ˛adu terytorial-nego w Polsce jest znakomit ˛a okazj ˛a do podsumowania dorobku społeczen´stwa oby-watelskiego oraz refleksji nad perspektywami rozwoju samorz ˛adu terytorialnego. Konferencja „XX lat odrodzonego samorz ˛adu terytorialnego w Polsce”, zorganizowa-na z inicjatywy Wyz˙szej Szkoły Handlowej w Radomiu oraz Centrum Studiów Samo-rz ˛adu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego w Warszawie, pozwoliła na wymiane˛ do-s´wiadczen´ zwi ˛azanych z funkcjonowaniem i reformami samorz ˛adu terytorialnego w Polsce.
Otwarcia konferencji dokonała rektor Wyz˙szej Szkoły Handlowej w Radomiu – doc. dr Elz˙bieta Kielska. Naste˛pnie głos zabrała dziekan Wydziału Nauk Prawnych Wyz˙szej Szkoły Handlowej w Radomiu – dr Ewa Jasiuk. Wykład wprowadzaj ˛acy pt. „Aktywizacja i rozwój społecznos´ci lokalnych” wygłosił prof. Zbigniew Tadeusz Wierzbicki, szczególn ˛a uwage˛ zwracaj ˛ac na etapy aktywizacji społecznos´ci lokalnej oraz obiektywne i subiektywne bariery aktywizacji, nawi ˛azuj ˛ac równiez˙ do w ˛atków aksjologicznych w rozwaz˙aniach nad samorz ˛adem terytorialnym.
W naste˛pnym panelu Konferencji referat przedstawił prof. Andrzej Piekara, ob-chodz ˛acy jubileusz osiemdziesie˛ciolecia urodzin. Z tej okazji rektor WSzH – doc. dr Elz˙bieta Kielska złoz˙yła Jubilatowi z˙yczenia oraz podzie˛kowania za dotychczasow ˛a działalnos´c´ naukow ˛a i dydaktyczn ˛a, akcentuj ˛ac w swoim przemówieniu ogromny autorytet prof. Piekary. Głos zabrali równiez˙ najbliz˙si współpracownicy Profesora, wspominaj ˛ac wzruszaj ˛ace wydarzenia potwierdzaj ˛ace Jego niezwykł ˛a osobowos´c´. W pracy naukowo-dydaktycznej prof. Piekara zawsze stał na straz˙y podstawowych wartos´ci, okazuj ˛ac ciepło i z˙yczliwos´c´ współpracownikom i studentom. W swojej ksi ˛az˙ce Jakos´c´ administracji w Polsce zawarł na kartach wste˛pnych sentencje˛ T. Kotarbin´skiego „Nie moz˙e byc´ pełni sprawnos´ci bez uczciwos´ci i w ogóle bez walorów moralnych, znamionuj ˛acych porz ˛adnego człowieka zawsze i wsze˛dzie”. Ta
354 SPRAWOZDANIA
mys´l zakotwiczona była równiez˙ w tres´ci referatu konferencyjnego, zatytułowanego „Podstawy doktrynalne odrodzonego samorz ˛adu terytorialnego w III RP”, w którym prof. Piekara zaakcentował, z˙e prawo nawet najlepsze, nie jest w stanie zapewnic´, z˙e pewne nadzieje zwi ˛azane z funkcjonowaniem samorz ˛adu terytorialnego be˛d ˛a reali-zowane. O tym decyduje kultura społecznos´ci lokalnej. W jednostce musi byc´ nie-zbe˛dne minimum kapitału ludzkiego i społecznos´ciowego, w oparciu o które moz˙na budowac´ ustrój Polski lokalnej. Zdaniem Profesora tworzenie i skutecznos´c´ samo-rz ˛adu terytorialnego zalez˙y od uwarunkowan´ społecznych. Profesor nawi ˛azał równiez˙ do potrzeby apartyjnos´ci w samorz ˛adzie, która byłaby uwarunkowana zmian ˛a prze-pisów, zwłaszcza ordynacji wyborczej.
Naste˛pnym prelegentem był prof. Zbigniew Niewiadomski, który wygłosił referat pt. „S ˛adowo-administracyjna kontrola samorz ˛adu terytorialnego”. Zaakcentował w nim dwuinstancyjnos´c´ poste˛powania administracyjnego i s ˛adowego, pozytywnie oceniaj ˛ac zakres kontroli s ˛adowej nad polskim samorz ˛adem terytorialnym.
Kolejny prelegent – prof. Tadeusz Mołdawa – wygłosił referat pt. „Konstytucyjne podstawy samorz ˛adu terytorialnego we współczesnej Polsce”. Zwrócił uwage˛ na fakt, z˙e „skoro Konstytucja przyznała wojewodzie nadzór nad samorz ˛adem, to jednostki samorz ˛adu terytorialnego nie powinny przekraczac´ granic województwa, bo to utrud-niałoby wojewodzie wykonywanie zadan´”. Nawi ˛azał równiez˙ do referatu przedmów-cy, powołuj ˛ac sie˛ na tres´c´ art. 184 Konstytucji dotycz ˛acego kontroli s ˛adów admini-stracyjnych nad administracj ˛a publiczn ˛a, w tym równiez˙ samorz ˛adow ˛a. W swoim re-feracie powołał sie˛ równiez˙ na zasade˛ podziału władz, podkres´laj ˛ac, z˙e s´rodek nadzoru, jakim jest rozwi ˛azanie organu stanowi ˛acego samorz ˛adu terytorialnego przez Sejm, pozostaje w sprzecznos´ci z t ˛a zasad ˛a.
Naste˛pn ˛a sesje˛ otworzył referat wygłoszony przez prof. Barbare˛ Rysz-Kowalczyk. Przedstawiła ona zadania i funkcjonowanie samorz ˛adu terytorialnego w sferze spo-łecznej, zwracaj ˛ac uwage˛ na decentralizacje˛ polityki społecznej i argumentuj ˛ac, z˙e na poziomie lokalnym łatwiej zdiagnozowac´ problemy. Zaakcentowała, z˙e w ocenie trafnos´ci podziału kompetencji za punkt odniesienia nalez˙y przyj ˛ac´ zawsze zasade˛ pomocniczos´ci, a takz˙e wyeksponowała problematyke˛ współpracy samorz ˛adu z sekto-rem społecznym, analizuj ˛ac sfere˛ podejmowania decyzji, kategorie kapitału ludzkiego, kategorie˛ społeczen´stwa obywatelskiego oraz implementacje˛ polityki społecznej. Profesor podkres´liła, z˙e po dwudziestu latach zwie˛kszania udziału samorz ˛adu w wykonywaniu zadan´ publicznych samorz ˛ady mog ˛a powiedziec´: „mamy co robic´”.
Kolejnym prelegentem był prof. Jan Łukasiewicz, który przedstawił referat, przygotowany wspólnie z prof. Stanisławem Wrzoskiem, na temat: „Mys´l organiza-cyjna, a samorz ˛ad terytorialny w II Rzeczypospolitej”. Profesor Łukaszewicz zaakcentował wpływ rozwi ˛azan´ prawnych funkcjonuj ˛acych w okresie II Rzeczypospo-litej na ukształtowanie i wyznaczenie miejsca samorz ˛adu terytorialnego we współ-czesnej Polsce.
Do tej problematyki nawi ˛azał równiez˙ kolejny prelegent – ks. prof. Sławomir Fundowicz, autor referatu pt. „Ewolucja nadzoru nad samorz ˛adem terytorialnym w Polsce”. Analizuj ˛ac przedmiotowe zagadnienie, nawi ˛azał do „szkoły lwowskiej” prawa administracyjnego, szczególnie odnosz ˛ac sie˛ do zasady s ˛adowej ochrony
sa-355
SPRAWOZDANIA
modzielnos´ci samorz ˛adu terytorialnego oraz krytycznie rozwaz˙aj ˛ac s´rodek nadzoru, jakim jest rozwi ˛azanie organu stanowi ˛acego samorz ˛adu terytorialnego przez Sejm.
Do problematyki nadzoru w ramach dyskusji konferencyjnej odniósł sie˛ równiez˙ prof. Waldemar Hoff. Cenne refleksje Profesora dotyczyły nadzoru nad samorz ˛adem terytorialnym w konteks´cie członkostwa Polski w Unii Europejskiej i zasad wspól-notowych.
Podsumowuj ˛ac, Konferencja Naukowa „XX lat odrodzonego samorz ˛adu terytorial-nego w Polsce” przyczyniła sie˛ do pogłe˛bienia analizy skutków kolejnych reform samorz ˛adowych, równiez˙ z perspektywy dokonuj ˛acych sie˛ zmian wynikaj ˛acych z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Prezentacja zagadnien´ z zakresu ewolucji administracji samorz ˛adowej potwierdza teze˛, z˙e „nie istnieje nic takiego, jak «ostateczny model ustroju»”. Wydaje sie˛, z˙e konstrukcja i zakres władzy samorz ˛ a-dowej odpowiada aktualnym potrzebom i moz˙liwos´ciom społeczen´stwa. Jednakz˙e roz-wój jest procesem ci ˛agłym, w zwi ˛azku z tym be˛d ˛a wci ˛az˙ powstawac´ nowe potrzeby i wzrastac´ moz˙liwos´ci ich zaspokojenia. Jak zaakcentował prof. Piekara, proces decentralizacji powinien przebiegac´ stopniowo. Jego zdaniem tam, gdzie istniej ˛a tradycje identyfikacji sie˛ z miejscem zamieszkania, samorz ˛ad terytorialny ma moz˙liwos´c´ wywarcia twórczych skutków. Niemniej jednak wydaje sie˛, z˙e najwaz˙niej-szy aspekt, czyli decentralizacja zarz ˛adzania i powierzenie spraw lokalnych samych zainteresowanym, czyli wspólnotom samorz ˛adowym, został juz˙ osi ˛agnie˛ty. Natomiast skutecznos´c´ działania samorz ˛adu terytorialnego zalez˙ec´ be˛dzie równiez˙ od uwarun-kowan´ społecznych i kulturowych.
Małgorzata Kruszewska-Gagos´ Katedra Nauki Administracji KUL
