• Nie Znaleziono Wyników

Zum Anwendungsbereich der Aufforderungskonstruktionen mit dem Verb "wollen" und "lassen" und ihre semantische Interpretation im Polnischen

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Zum Anwendungsbereich der Aufforderungskonstruktionen mit dem Verb "wollen" und "lassen" und ihre semantische Interpretation im Polnischen"

Copied!
8
0
0

Pełen tekst

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ________________________ FOLIA LINGUISTICA 19, 1988______________________

A l e k s a n d r a C z e c h o w s k a - B ł a c h i e w i c z

ZUM ANWENDUNGSBEREICH DER AUFFORDERUNGSKONSTRUKTIONEN MIT DEM VERB "WOLLEN" UND "LASSEN"

UND IHRE SEMANTISCHE INTERPRETATION IM POLNISCHEN

D i e A u f f o r d e r u n g s k o n s t r u k t i o n m i t dem V e r b " w o l l e n " i s t im D e u t s c h e n i m m o d e r n e n S p t a c h g e b r a u c h e i n e g e l ä u f i g e U m s c h r e i b u n g e i n e r Ä u s s e r u n g i n i m p e r a t i v i s c h e r F u n k t i o n , z . в .

( 1 ) Wir w o lle n a ls o g u te F reunde e e i n . ( d . N . ) A w i ę c b ą d ź m y d o b r y m i p r z y j a c i ó ł m i ,

( 2 ) Da w o lln w ir ’ 8 noch m al v e r s u c h e n , 'G eorges, dann a b e r S c h lu s s . ( m. C . ) W i ę c s p r ó b u j m y j e s z c z e r a z , G e o r g e s , a l e p o t e m k o n i e c . D i e A u f f o r d e r u n g s k o n s t r u k t i o n m i t dem V e r b “w o l l e n " i s t i n m e r k m a l l o s e r V e r w e n d u n g s w e i s e n u r d a n n m ö g l i c h , w e n n d i e A u f ­ f o r d e r u n g i n k l u s i v a u f g e f a s s t w i r d , d . h . w e n n d i e A u s f ü h r u n g d e r H a n d l u n g d e n A d r e s s a t e n b z w . m e h r e r e A d r e s s a t e n d e r A u f f o r ­ d e r u n g u n d d e n S p r e c h e r s e l b s t m i t u m f a s s t . D a d u r c h e n t s t e h t z w i s c h e n d e m S p r e c h e r u n d d e m ( d e n ) G e s p r ä c h s p a r t n e r / п / e i n b e ­ s o n d e r e s s e m a n t i s c h - p r a g m a t i s c h e s V e r h ä l t n i s , d a s d a r i n b e s t e h t , d a s s d e r S p r e c h e r j e m a n d e n z u d e r A b s i c h t b r i n g e n w i l l , e t w a s z u t u n . D a h e r s o l l d i e s e F o r m , d i e z u n ä c h s t e i n v o r n e h m l i c h e s A u s d r u c k s m i t t e l v o n W u n s c h u n d W i l l e n i s t u n d a u c h z u r A n k ü n ­ d i g u n g e i n e r b e a b s i c h t i g t e n H a n d l u n g d i e n t ( f u t u r i s c h g e m e i n t ) , u n d d e r i n e r s t e r L i n i e k e i n e a u f f o r d e r n d e F u n k t i o n z u z u s c h r e i ­ b e n i s t , a l s A u s d r u c k e i n e s g e m e i n s a m e n ( G r u p p e n - W i l l e n s , e i n e s W i l l e n s v o r s c h l a g s , e t w a i m S i n n e v o n "M ögen w i r d o c h d a s u n d d a s w o l l e n ! D as w o l l e n w i r d o c h w o h l ! " ) v e r s t a n d e n w e r d e n 1 . Vgl. J . E r b e n , B e itr ä g e z u r G e sc h ic h te d e r d e u ts c h e n S p ra ch e und L i t e r a t u r , Sonderband, E l i s a b e t h K a r g - G a s t e r s t ä d t zun 75. G e b u r t s t a g am 9 . I I . 1961 g e w i n n e t , H a l l e / S a a l e 1961.

(2)

D i e A u f f o r d e r u n g s k o n s t r u k t i o n vom T y p " W i r w o l l e n g e h e n " h a t i m i i e u t i g e n D e u t s c h d i e U m s c h r e i b u n g s f o r m m i t " l a s s e n " z u r ü e k -2 g e d r ä n g t u n d a u f b e s o n d e r e A n w e n d u n g s m ö g l i c h k e i t e n b e s c h r ä n k t . D i e G r ü n d e d a f ü r l i e g e n v o r a l l e m i m s y n t a k t i s c h e n B e r e i c h d e r d e u t s c h e n S p r a c h e , d e n n d i e U m s c h r e i b u n g m i t " w o l l e n " b i e t e t d i e M ö g l i c h k e i t e i n e r A n w e n d u n g a u c h b e i r e f l e x i v e n V e r b e n u n d V e r b e n , d i e o h n e h i n m i t " l a s s e n " v e r b u n d e n s i n d . M o r p h o l o g i s c h g e s e h e n m u s s d i e S a t z k o n s t r u k t i o n i n i m p e r a t i v i s c h e r F u n k t i o n vom T y p " w i r w o l l e n g e h e n " i n d i k a t i v i s c h b e t r a c h t e t w e r d e n , g e ­ n a u s o w i e " w i r g e h e n " ( k a t e g o r i s c h e r I n d i k a t i v ) . I m P o l n i s c h e n k a n n d i e s e m i t " w o l l e n " g e b i l d e t e A u f f o r d e r u n g s k o n s t r u k t i o n f o l - g e n d e r m a s s e n i n t e r p r e t i e r t w e r d e n :

Wir w o lle n . . . ■ bea p rea h en .

Omówimy / p e r f e k t i v e s P r ä s e n s Omówmy / I m p e r a t i v M i t d i e s e r F o r m w i r d z u n ä c h s t e i n e A b s i c h t e r k l ä r t , d i e im P o l n i s c n e n m i t H i l f e d e s p e r f e k t i v e n P r ä s e n s a u s g e d r ü c k t w i r d / W i r w o l l e n . . . b e s p r e c h e n ( o m ó w m y ) . Wenn man im P o l n i s c h e n e i n e k a t e g o r i s c h e A u f f o r d e r u n g a u s d r ü c k e n w i l l , d a n n w i r d d e r I m p e r a ­ t i v v e r w e n d e t ( o m ó w m y ) . D a d u r c h , d a s s d i e p o l n i s c h e S p r a c h e ü b e r d i e z w e i h i e r g e n a n n t e n F o r m e n v e r f ü g t , i s t a u c h e i n e V e r ­ s c h i e b u n g vom A b s i c h t s c h a r a k t e r zum i m p e r a t i v i s c h e n C h a r a k t e r d e r Ä u s s e r u n g m ö g l i c h . Im D e u t s c h e n w i r d d e r a u f f o r d e r n d e C h a ­ r a k t e r d i e s e r F o r m d u r c h d a s V e r b " w o l l e n " g e m i l d e r t . D i e A u f f o r d e r u n g s k o n s t r u k t i o n m i t dem V e r b " v / o l l e n " h ä n g t h i n s i c h t l i c h i h r e r B e d e u t u n g m i t dem S a t z t y p " G e h e n w i r " z u ­ s a m m e n . W ie g e s a g t , s c h w ä c h t d a s V e r b " w o l l e n " d i e Ä u s s e r u n g , i n d e r e s v e r w e n d e t w i r d , s e h r a b u n d w i r k t i n k o n k r e t e r k o n - t e x t u e l l e r U m gebung im V e r g l e i c h m i t d e r S a t z k o n s t r u k t i o n " G e ­ n e n w i r " ( w i r w o l l e n g e h e n ) n i c h t k a t e g o r i s c h . Im A n w e n d u n g s ­ b e r e i c h c t e r I m p e r a t i v k o n s t r u k t i o n " G e h e n w i r " l a s s e n s i c h j e ­ d o c h b e s t i m m t e E i n s c h r ä n k u n g e n f e s t s t e l l e n , d i e d e n a u f f o r d e r n - d e n C h a r a k t e r d i e s e r F o r m i m b e s t i m m t e n K o n t e x t e n i n F r a g e s t e l l e n u n d s i e s o m i t v o n d e r K o n s t r u k t i o n i n i m p e r a t i v i s c h e r F u n k t i o n m i t " w o l l e n " a b g r e n z e n . I n d i e s e m S a t z t y p b e h ä l t d a s V e r b z w a r s e i n e " i m p e r a t i v i s c h e " S p i t z e n s t e l l u n g , V o r a u s s e t z u n g e i n e s O b j e k t e s o d e r a n d e r e r S a t z g l i e d e r i s t j e d o c h i n b e s t i m m t e n F ä l l e n m ö g l i c h , z . B.

(3)

( 3 ) D i e s e n K o f f e r nehmen w ir z u e r s t l ( 4 ) D i e S a c h e b e sp r e c h e n w ir w e i t e r n i c h t . . . 4 ( 5 ) S o l a n g e w i r h i e r a u f E r d e n s i n d , b e te n w ir f ü r e i n a n d e r . I n a l l e n h i e r g e n a n n t e n B e i s p i e l e n k a n n man n i c h t m e h r e i n ­ d e u t i g f e s t s t e l l e n , o b w i r e s m i t e i n e m I n d i k a t i v o d e r e i n e m v I m p e r a t i v z u t u n h a b e n . I n e i n e m s o l c h e n F a l l e kom m t n ä m l i c h e i n e . m o r p h o l o g i s c h - s y n t a k t i s c h e N e u t r a l i s i e r u n g z w i s c h e n d i e s e n z w e i M o d i z u s t a n d e , d . h . i n e i n e m k o n k r e t e n K o n t e x t k a n n n u r d e r S p r e c h e r s e l b s t d i e A b s i c h t s e i n e r Ä u s s e r u n g n ä h e r b e s t i m ­ m en u n d e n t s c h e i d e n , w e l c h e vor) d e n b e i d e n m ö g l i c h e n F o r m e n e r g e m e i n t h a t . D as b e d e u t e t , d a s s b e s t i m m t e S a t z k o n s t r u k t i o n e n oh­ n e K o n t e x t d i e E i g e n s c h a f t e n s o w o h l d e s I m p e r a t i v s a l s a u c h d e s I n d i k a t i v s t r a g e n , w o b e i e s m ö g l i c h i s t , d a s s e i n e d i e s e r F o r ­ men i n dem M a s s e a u f d e n s e m a n t i s c h - p r a g m a t i s c h e n W e r t d e s ’ b e ­ s t i m m t e n S a t z e s E i n f l u s s n i m m t , d a s s s i e f ü r s e i n e G e s a m t b e d e u ­ t u n g m e r k m a l h a f t e r a l s d i e a n d e r e F o r m i s t . S o m i t k ö n n e n d i e S a t z k o n s t r u k t i o n e n

( з ) ,

( 4 ) u n d ( 5 ) f o l g e n d e r m a s s e n i n t e r p r e t i e r t w e r d e n : D e r S a t z : " D i e s e n K o f f e r n e h m e n w i r z u e r s t ! " k a n n s o ­ w o h l a l s e i n I n d i k a t i v a l s a u c h a l s e i n I m p e r a t i v b e w e r t e t w e r ­ d e n . D e s h a l b i s t e r a u c h i m P o l n i s c h e n i n d i e s e r H i n s i c h t zw ei­ d e u t i g , w o b e i i m P o l n i s c h e n e i n d e u t i g z w i s c h e n d i e s e n z w e i F o r ­ men u n t e r s c h i e d e n w i r d , z . B. Tę w a liz k ę weźmiemy n a jp ie r w ! - k a t e g o r i s c h e r I n d i k a t i v . w a liz k ę weźmy n a jp ie r w ! - I m p e r a t i v . Im D e u t s c h e n k a n n i n d i e s e m F a l l e n u r d e r S p r e c h e r s e l b s t e n t s c h e i d e n , o b d i e s e r S a t z i n d i k a t i v i s c h o d e r i m p e r a t i v i s c h v e r s t a n d e n w e r d e n s o l l . Im F a l l e d e s B e i s p i e l s ( 4 ) w i r d w o h l d i e s e s c h e i n b a r i m p e ­ r a t i v i s c h e F o r m k a u m a l s A u f f o r d e r u n g v e r s t a n d e n . A u c h i m P o l ­ n i s c h e n w ü r d e d i e s e r S a t z e h e r d i e M e r k m a l e e i n e r f u t u r i s c h g e ­ m e i n t e n Ä u s s e r u n g t r a g e n a l s d i e e i n e s I m p e r a t i v s , z . B .

T e j sprawy n ie b ę d zie m y om aw iać d a l e j .

A u c h d a s B e i s p i e l ( 5 ) i s t u . E . i n e r s t e r L i n i e i n d i k a t i v i s c h z u b e w e r t e n . E s w i r d h i e r v o r a l l e m e t w a s k o n s t a t i e r t u n d e i n e A u f f o r d e r u n g i s t s o r r i t a u s g e s c h l o s s e n . Wenn d e r S a t z ( 5 ) h e i s s e n w ü r d e : " S o l a n g e w i r h i e r a u f E r d e n s i n d , l a s s t u n s f ü r e i n a n d e r J V g l . H. P a u 1 , D e u ts c h e G ram m atik 4 , H a l l e 1 9 2 0 , S , 156. Ebenda.

(4)

b e t e n " , w ä r e e r e i n e i n d e u t i g e r I m p e r a t i v . I n d i e s e r F o r m , i n d e r e r im B e i s p i e l ( 5 ) d a r g e s t e l l t w u r d e , i s t d e r I m p e r a t i v d e r 1 . P . P l . a l s e i n e I n t e r p r e t a t i o n s v a r i a n t e n u r u n t e r b e s t i m m t e n k o n t e x t u e l l e n B e d i n g u n g e n m ö g l i c h . D i e s e I n t e r p r e t a t i o n d e r o . g . B e i s p i e l l e l ä s s t u n s s c h l u s s ­ f o l g e r n , d a s s b e i S a t z k o n s t r u k t i o n e n , i n d e n e n v o r d e r i m p e r a ­ t i v i s c h e n / i n d i k a t i v i s c h e n F o r m e i n S a t z g l i e d o d e r e i n G l i e d s a t z s t e h t , d e r a u f f o r d e r n d e C h a r a k t e r d i e s e s S a t z e s i n d e n m e i s t e n K o n t e x t e n i n F r a g e g e s t e l l t w i r d , d e n n e s b e s t e h t i n v i e l e n F ä l l e n d i e M ö g l i c h k e i t , e i n e b e s t i m m t e Ä u s s e r u n g n u r i n d i k a t i ­ v i s c h e i n z u s c h ä t z e n . B e i v o r a u s s t e h e n d e m S a t z g l i e d / G l i e d s a t z i s t i n d e n o . g . S a t z k o n s t r u k t i o n e n d i e T e n d e n z z u b e o b a c h t e n g r u n d ­ s ä t z l i c h a l s e i n I n d i k a t i v z u w i r k e n . Im F a l l e d e s B e i s p i e l s ( 5 ) h a b e n w i r i m P o l n i s c h e n e b e n f a l l s w i e b e i m B e i s p i e l ( 3 ) d i e M ö g l i c h k e i t , d i e s e S a t z k o n s t r u k t i o n z w e i f a c h z u i n t e r p r e t i e ­ r e n : D o p ó k i j e s t e ś m y t u n a z i e m i , d o p ó t y m o d l i m y s i ę z a s i e b i e . o d e r : D o p ó k i j e s t e ś m y t u n a z i e m i , m ó d l m y s i ę z a s i e b i e . A u c h d i e A n w e n d u n g d e r U m s c h r e i b u n g s f o r m m i t " w o l l e n " im F a l l e d e s B e i s p i e l s ( 5 ) : " S o l a n g e w i r h i e r a u f E r d e n s i n d , w o l ­ l e n w i r f ü r e i n a n d e r b e t e n ” s c h e i n t i m D e u t s c h e n d a s P r o b l e m n i c h t z u l ö s e n , d e n n s i e k a n n w o h l k a u m a l s e i n e A u f f o r d e r u n g b e w e r t e t w e r d e n , s o n d e r n i n e r s t e r L i n i e a l s e i n e e i n e A b s i c h t a u s d r ü c k e n d e Ä u s s e r u n g , d . h . a l s o e h e r a l s I n d i k a t i v d e n n a l s I m p e r a t i v , w a s a u c h im P o l n i s c h e n zum A u s d r u c k g e b r a c h t w i r d , z . B. D o p ó k i j e s t e ś m y t u n a z i e m i , d o p ó t y c h c e m y s i ę m o d l i ó z a s i e b i e . Von d e r F r a g e i s t c e r S a t z t y p " G e h e n w i r n u r d u r c h d i e I n ­ t o n a t i o n z u u n t e r s c h e i d e n :

Gehen w ir ! / Gehen w ir?

D i e S a t z k o n s t r u k t i o n i n i m p e r a t i v i s c h e r F u n k t i o n m i t " l a s ­ s e n " i s t i m h e u t i g e n D e u t s c h n i c h t s o g e l ä u f i g , w i e d i e Um­ s c h r e i b u n g s f o r m m i t " w o l l e n " . D e r G e b r a u c h d i e s e r F o r m w a r s c h o n v o n A n f a n g a n d a d u r c h b e h i n d e r t , d a s s M i s s v e r s t ä n d n i s s e m i t dem A u s d r u c k e i n e r B i t t e e n t s t e h e n k o n n t e n , z . B.

( б ) L ass m ich d ie Sache übernehmen - L ass z u , d a ss ia h d ie Sache übernehm e.

(5)

u n d d i e A n w e n d u n g b e i r e f l e x i v e n V e r b e n " u n b e q u e m " u n d s t i l i ­ s t i s c h a l s " s c h w e r f ä l l i g " w i r k t e , z . B.

( 7 ) L a a a t une une u n te r h a lte n !

A u c h d i e A n w e n d u n g d i e s e r F o r m b e i V e r b e n , d i e o h n e h i n g e ­ w ö h n l i c h m i t " l a s s e n " v e r b u n d e n s i n d , z . B . f a l l e n l a s s e n , r u ­ f e n l a s s e n , w a r t e n l a s s e n u s w . b e r e i t e t Z w e i f e l i n s t i l i s t i ­ s c h e r H i n s i c h t 5 . E n t s c h e i d e n d f ü r d e n G e b r a u c h d e s I m p e r a t i v s m i t " l a s s e n " w a r w o h l d e r W a n d e l i n d e r A n r e d e " I h r " z u " S i e " im 1 7 . / 1 8 . J a h r h u n d e r t : ( 8 ) L a s e t u n s d o r t d a s S c h n e e w i t t c h e n s u c h e n ! ( F i l m " S c h " ) ( i m S i n n e : Laaeen S i e u n s d o r t d a s S c h n e e w i t t c h e n s u ­ c h e n ) ( 9 ) L a a e t m ich v o n i h r i n d i e s e r N a c h t n o c h A b s c h i e d n e h ­ men ( A . N . ) ( i m S i n n e : Laaeen S i e m i c h v o n i h r i n d i e s e r N a c h t n o c h A b s c h i e d n e h j n e n ) D i e F o r m e l " L a s s t u n s . . . " m u s s t e d a n a c h a l s a l t e r t ü m l i c h e r ­ s c h e i n e n . S i e i s t d e s h a l b h e u t e n u r i n b e s t i m m t e r k o n t e x t u e l l e r U m g e b u n g a l s e i n e N i c h t - A n r e d e f o r m z u b e t r a c h t e n . D i e A u f f o r d e r u n g s k o n s t r u k t i o n m i t " l a s s e n " b l e i b t im h e u t i ­ g e n D e u t s c h u n e i n g e s c h r ä n k t im s i n g u l a r i s c h e o T y p , z . B .

( 1 0 ) La88 une h i e r Ordnung machen!

Zróbmy t u p o r z ą d e k ' s ( 1 1 ) N e in , s a g t e i c h , la a e uns doch h i e r b le i b e n / * ( h . B . ) N i e , p o w i e d z i a ł e m , z o s t a ń m y j e d n a k t u t a j ! D i e S a t z k o n s t r u k t i o n i n i m p e r a t i v i s c h e r F u n k t i o n m i t " l a s ­ s e n " w i r d o f t d o r t v e r w e n d e t , wo man d i e G e s p r ä c h s p a r t n e r m i t e i n e m v e r t r a u l i c h e n " d u “ o d e r " i h r " a n s p r i c h t , z . B. ( 1 2 ) K in d e r, la a a t u n s gehen! D z i e c i , c h o d ź m y ! ( 1 3 ) V a te r , la a s uns gehen! T a t o , c h o d ź m y ! E i n e a n d e r e A n w e n d u n g s m ö g l i c h k e i t d e s m i t " l a s s e n " g e b i l d e ­ t e n I m p e r a t i v s g i b t e s i n d e n K o m m u n i k a t i o n s s i t u a t i o n e n , i n d e ­ n e n e s z . B . um f e i e r l i c h - b e s c h w ö r e n d e M a h n u n g o d e r E r s u c h e n g e h t . I n e i n e m s o l c h e n F a l l e t r i t t a n S t e l l e v o n " l a s s / l a s s t " d e r I m p e r a t i v d e r 3 . P e r s o n " l a s s e n S i e " : 5 V g l . E r b e n , a . a . O .

(6)

( 1 4 ) L a ssen S i e uns d a rü b er sa h u e ig e n ! N i e c h n a m b ę d z i e w o l n o o t y m z a m i l c z e ć ! Z u s a m m e n f a s s e n d k a n n man f e s t s t e l l e n , d a s s d i e A u f f o r d e r u n g s ­ k o n s t r u k t i o n m i t " l a s s e n " , o b w o h l s i e im D e u t s c h e n n i c h t s e h r g e b r ä u c h l i c h i s t u n d v o n a n d e r e n I m p e r a t i v f o r m e n z u r ü c k g e d r ä n g t w i r d , i n d e r Ü b e r s e t z u n g vom P o l n i s c h e n i n s D e u t s c h e i n v i e l e n K o n t e x t e n g e b r a u c h t w i r d , o f t i s t s i e s o g a r e r f o r d e r l i c h . D i e S a t z k o n s t r u k t i o n i n i m p e r a t i v i s c h e r F u n k t i o n m i t " l a s s e n " d i e n t n ä m l i c h a l s A u s d r u c k s m i t t e l f ü r d e n A u f r u f zum g e m e i n s a m e n T u n , d e r i n F o r m e i n e r g e m i l d e r t e n A u f f o r d e r u n g a u s g e d r ü c k t w i r d u n d g i l t d e s h a l b o f t a l s e i n z i g m ö g l i c h e s e m a n t i s c h - p r a g m a t i s c h e E n t s p r e c h u n g d e s p o l n i s c h e n I m p e r a t i v s d e r 1 . P . P l . , d e r g e g e n ­ ü b e r d em I m p e r a t i v d e r 2 . P . S g . / P l . M e r k m a l e e i n e r H ö f l i c h ­ k e i t s f o r m v o n s p e z i f i s c h e m A u s s a g e w e r t a u f w e i s t , z B. ( 1 5 ) Zrób tu p o r z ą d e k ! / Räum h i e r a u f!

Zróbmy tu p o r z ą d e k ! = Chodź, pomogę a i z r o b i d tu p o rz ą d e k . L a s s u n s h i e r a u f r ä u m e n ! = Komm, i c h h e l f e d i r h i e r a u f r ä u m e n ! Im T r a n s l a t i o n s p r o z e s s e r g e b e n s i c h f ü r d e n p o l n i s c h e n Im ­ p e r a t i v d e r 1 . P . P l . im D e u t s c h e n m e h r e r e Ü b e r s e t z u n g s m ö g l i c h ­ k e i t e n , u n t e r d e n e n d i e U m s c h r e i b u n g s f o r m e n m i t " w o l l e n " u n d " l a s s e n " n i c h t a u s s e r a c h t g e l a s s e n w e r d e n d ü r f e n , z , B. ( 1 6 ) No, to koriazmy ju ż ! N a , m a c h e n w i r j e t z t S c h l u s s ! N a , w o l l e n w i r j e t z t S c h l u s s m a c h e n ! N a , l a s s t u n s j e t z t S c h l u s s m a c h e n ! U n t e r b e s t i m m t e n k o n t e x t u e l l e n B e d i n g u n g e n k ö n n e n d i e d r e i d e u t s c h e n S a t z k o n s t r u k t i o n e n h i n s i c h t l i c h d e r s e m a n t i s c h - p r a g m a - t i s c h e n B e d e u t u n g m i t dem p o l n i s c h e n S a t z i i b e r e i n s t i n u r e n , d . h . e s w i r d v ö l l i g dem S p r e c h e r ü b e r l a s s e n , w e l c h e S a t z k o n s t r u k t i o n e r a l s E n t s p r e c h u n g f ü r d e n S a t z " N o , t o k o ń c z m y j u ż " w ä h l t . Un­ t e r M i t w i r k u n g d e r b e s t i m m t e n I n t o n a t i o n j e d o c h k a n n f ü r d e n p o l ­ n i s c h e n S a t z a l s E n t s p r e c h u n g n u r e i n e S a t z k o n s t r u k t i o n i m D e u ­ t s c h e n v e r w e n d e t w e r d e n , z . B. ( 1 7 ) N o , t o k o ń c z y m y j u ż ! ( h ö f l i c h / v e r t r a u l i c h ) N a , l a s s t u n s j e t z t S c h l u s s m a c h e n ! ( 1 8 ) N o , t o k o ń c z m y j u ż ! ( k n a p p / i m p e r a t i v i s c h ; a b g e s c h w ä c h t a l s F r a g e )

(7)

N a , m a c h e n w i r j e t z t S c h l u s s ! / N a , m a c h e n w i r j e t z t S c h l u s s ? ( l 9 ) N o , t o k o ń c z m y j u ż ! ( B i t t e / V o r s c h l a g ; a b g e s c h w ä c h t a l s F r a g e ) N a , w o l l e n w i r j e t z t S c h l u s s m a c h e n ! / N a , w o l l e n w i r j e t z t S c h l u s s m a c h e n ? Wenn d i e S ä t z e ( l 8 ) u n d ( l 9 ) a l s F r a g e i n t o n i e r t w e r d e n , h a b e n w i r e s n i c h t m e h r m i t e i n e r A u f f o r d e r u n g z u t u n . D i e F o r m s e l b s t ( " m a c h e n w i r " ) i s t d e m z u f o l g e a u c h k e i n I m p e r a t i v d e r 1 . P . P l . m e h r , s o n d e r n s i e i s t a l s e i n I n d i k a t i v z u b e w e r t e n . An d i e s e r S t e l l e h a b e n w i r d i e M ö g l i c h k e i t , d e n S a t z " N a , m a c h e n w i r j e t z t S c h l u s s " , a u c h a l s F r a g e z u f o r m u l i e r e n z u k ö n n e n , e r w ä h n t , um z u u n t e r s t r f e i c h e n , d a s s d i e b e i d e n S a t z k o n s t r u k ­ t i o n e n n u r m i t H i l f e d e r e n t s p r e c h e n d e n I n t o n a t i o n u n t e r s c h i e ­ d e n w e r d e n k ö n n e n , d a s i e v o n d e r s y n t a k t i s c h e n S t r u k t u r h e r i d e n t i s c h s i n d . U n i w e r s y t e t Łódzki K a ted ra Język ozn aw stw a N i e m i e c k i e g o

i St osow anego ABKÜRZUNGEN D. N. D. N o 1 1 , D ie A b e n te u e r d e s W e rn e r H o l t - Poman e i n e r J u ­ g e n d , B e r l i n und Weimar 1969 M. C u m b e r l a n d , D ie P e r le n d e r M a n e tte S u g r u , Mün­ chen 1958. M. C. A. N. Film "Sch" - A r a b is c h e N ä c h te , Edmund D u la c , Weimar 1914 . - " S c h n e e w it t c h e n " , S p i e l f i l m . - H e i n r i c h B o l l , s . Anmerkung I. H. B.

(8)

A le k s a n d r a C z e c h o w s k a - B ła c h ie w ic z

ZASTOSOWANIE KONSTRUKCJI IMPERATYWNYCH Z CZASOWNIKIEM "WOLLEN" I "LASSEN"

I ICH INTERPRETACJA SEMANTYCZNA W JĘZYKU POLSKIM

Forma o p iso w a tr y b u r o z k a z u j ą c e g o z czas ow n ik iem " w o lle n " i " la s s e n " zajm u je w j ę z y k u n ie m ie ck im s z c z e g ó l n e m i e j s c e wś ród p o z o s t a ł y c h form impera­ tywnych w y r a ż a j ą c y c h ż ą d a n i e . W p r o c e s i e p r z e k ła d u na j ę z y k p o l s k i ^ i s t o t n y m warunkiem w ł a ś c i w e j i n t e r p r e t a c j i t y c h form j e s t prawidłowe z r ó ż n i c o w a n i e i c h f u n k c j i w z d a n iu i M o ż l i w o ś c i z a s t o s o w a n i a t y c h form w o k r e ś l o n y c h s y t u a c j a c h k o m u nikacyjnych.

Celera n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u j e s t se m anty czn o -p ra g m a ty czn a i n t e r p r e t a c j a form z " w o ll en " i " l a s s e n " i c h w ł a ś c i w e z a s t o s o w a n i e jak o ekwiw alentów lub odpowied ników form imperatywu 1 o s . 1. mn. i 2 o s . 1. p o j . / m n . w j ę z y k u p o l ­ skim.

Cytaty

Powiązane dokumenty

seen that, for Model b, the wave-damping energy is always smaller than 2.0 percent of the total-damping energy, and, as indicated above, would probably be even less at higher

W ten sposób powtórzy Schleglowską teorię o greckiej drodze do dosko- nałości jako umiejętności adaptacji, lecz uczyni to w ten sposób, by nie wzorzec helleński lub niemiecki,

Finally, the corporate social responsibility concept was presented and its role from the perspective of trust and wider, corporate social capital creation, was discussed.. It

Miałam ogromną przyjemność poznać Pana Profesora pełniącego funkcję dziekana, jako człowieka odpowiedzialnego za losy społeczności Wydziału Za- rządzania Uniwersytetu

The effective thermal conductivity could also be increased by application of core-shell fillers, where core consisted of a standard material like silica or alumina, and the shell

[r]

Active involvement of s o - cialist countries in the international labour division, wide use of capital and financial markets, import of modern technology,

In clarifying the meaning of “precarious work” in the context of the developing world, Kalleberg (2009:15) argues, “In transitional and less developed