Cieślak, Tadeusz
"Pamiętnik Mazura", Karol
Pentowski, oprac. Janusz Jasiński,
Olsztyn 1959 : [recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 344
ż e c y to w a n ie obcych zw rotów , a n a w et w ie r sz y , w m asow ym w y d a n iu p o p u la r n ym m ija się z celem .
W szy stk ie te —г n ie w y czerp u ją ce zresztą — u w a g i n ie p o m n iejsza ją w n i c z y m zasłu g autora, k tóry jeszcze w rok u 1958 odkrył na n o w o M azu ry dla w ie lu p olsk ich c z y te ln ik ó w i d ał im p asjon u jącą lek tu rę o tra g iczn y ch czasach , k tó re n ależą do b ezp ow rotn ej p rzeszło ści.
T a d e u s z O r a c k i
K A R O L PEN T O W SK I, P a m i ę t n i k Ma z u r a — op racow ał J a n u sz Ja siń sk i, O lsz ty n 1959, w yd . „ P o jezierze”, s. 59, 1 nlb. *).
O m aw ian a książk a sk ład a się z k ilk u odrębnych części. C zęść p ierw sza to slow’o w stęp n e, op racow an e przez m gr Jan u sza J asiń sk iego, p r a co w n ik a S ta cji N a u k o w ej PTH w O lsztyn ie. W stęp in fo rm u je o w y p a d k a ch ogóln ych , sta n o w ią c y c h tło p a m iętn ik a oraz p rzep row ad za ocenę jego w a lo r ó w . T ra fn ie m gr J a siń sk i w sk a zu je na ogrom ne zn a czen ie obrony p raw n a ro d o w y ch w życiu P en to w sk ieg o . T en problem d e cy d o w a ł o n a jw a żn iejszy ch ro zstrzy g n ięcia ch P e n to w sk ie g o i n a d a ł jego p racy zn a czen ie p o w a żn eg o źródła dla h isto rii w alk w y z w o le ń c z y c h lu d n o ści m azu rsk iej. P rzy ca ły m szacunku dla te j strony p a m ię tn ik a P e n to w sk ieg o d od ałb ym jeszcze p o d k reślen ia w a r to śc i teg o d zieła dla h isto r ii ob yczajów , dla z ilu str o w a n ia p ołożen ia ek on om iczn ego lu d n o ści m azu r sk ie j. To nie ty lk o h isto ria od cin k a w a lk p leb iscy to w y ch , a le i r ela c ja o zarob k a ch robotnika n ie k w a lifik o w a n e g o w N iem czech , o p ołożen iu rob otn ik a w P o l s c e m ięd zy w o jen n ej. N a w e t o ubiorach i m eto d zie ich p r z y g o to w a n ia n ie zapo-' m in a P en to w sk i. D o sw oich w sp o m n ień d o p isa ł sp ecja ln y u stęp p o św ię c o n y o p is o w i zw y cza jó w m azu rsk ich , o k tórego w a r to śc i zap ew n o e tn o g r a fo w ie w y p o w ied zą się. Tej stron y „ P a m ię tn ik a ” n ie p ow in n o się w rela c ji o n im pom inąć. J esz c z e na jeden m om en t p ragn ę zw ró cić u w a g ę. W p raw d zie słu sz n ie autor w s tę p u p o d k reślił ogrom ny w a lo r „sp raw y p o ls k ie j” w ży ciu P en to w sk ieg o , a le n a le ż a ło b y w yd ob yć jeszcze b ard ziej szczeg ó ło w y obraz c elu jego dążeń. P e n to w s k i nie k on k retyzu je treści sw o jeg o w y o b ra żen ia o P o lsce, n ie podaje ża d n y ch ocen u jem nych ze sw o jeg o tru d n ego życia w P o lsce m ię d z y w o je n n e j i są d zę, że w artob y za sta n o w ić się nad p rzy czy n a m i tego p om in ięcia.
C zęść druga k sią żk i ob ejm u je w ła ś c iw y p a m iętn ik F e n tc w sk ie g o . Z abrakło przytyrn in form acji o zasadach d ruku p a m iętn ik a . Czy za ch o w a n o d o sło w n y te k s t przedłożony przez P en to w sk ieg o . W ty m w y p a d k u w y so k o o cen iłb y m jego zn ajom ość języka o jczystego, jego p is o w n i w o b ec p o sia d a n eg o przez niego e le m en ta rn eg o w y k sz ta łc e n ia . N a to m ia st w w y p a d k u op racow an ia tek stu w sposób zm ien iający p iso w n ię nazw , u k ład zdań, to zg ła sza łb y m p reten sje do red a k cji o n iek tóre zw roty. N ie ste ty , brak w y ja śn ie ń w te k ś c ie u n iem o żliw ia o cenę.
C ennym u zu p ełn ien iem p a m iętn ik a są p rzy p isy , które p od ają dane b iogra ficzn e, in form acje b ib lio g ra ficzn e i n iezb ęd n e w y ja śn ie n ia .
P rzy om aw ian iu „P am iętn ik a M azu ra” p ragn ę z radością p o w ita ć in icja ty w ę S to w a r z y sz e n ia S p o łe c z n o -K u ltu r a ln e g o „P o jezierza ” w y d a w a n ia w sposób e ste ty c z n y a tani. K siążk a op atrzona je s t w e stety czn ą ok ład k ę, zd jęcie autora i c z y te ln ie p odany tek st p o w ie la n y . W arto częściej sięgać do ta k ich gosp od ar czy ch sposobów , a w ó w cza s n ie b ęd ziem y m u s ie li zb yt d łu go czek ać na p o d ob n e wTydwTan ictw a .
T a d e u s z Ci e ś l a k
*) W sp om n ien ia K arola P e n to w sk ie g o są d ru gim z k o lei w y d a w n ictw em z c y k lu p am iętn ik ów , n a p isa n y ch przez M azurów i W arm iaków , p rzesłan ych na kon k u rs, o g łoszon y w 1947 roku p rzez In sty tu t M azurski w O lsztynie. 3 4 4
