urologica

Urodesinficientia

Liść mącznicy lekarskiej – Folium Uvae ursi

Liść mącznicy lekarskiej – Folium Uvae ursi (niedźwiedzie uszko, chrościna,

niedźwiedzina, niedźwiedzie grono) zbierane jest z gatunku Arctostaphylos uva-ursi (Linné) Sprengler (Arbutus uva ursi Linné), z rodziny wrzosowatych – Ericaceae. Dawna nazwa łacińska mącznicy to Arbutus uva ursi L. Wg FP VI surowiec powinien zawierać nie mniej niż 8% pochodnych hydrochinonu, w przeliczeniu na arbutynę.

Mącznica obok wilżyny, połonicznika, ortosyfonu, wilżyny, rdestów, liści borówki, stanowi jedno z najważniejszych i efektywniejszych ziół stosowanych w zakażeniach układu

moczowego. Liście tej krzewinki zbiera się od maja do lipca. Smak liści jest gorzkawo-cierpki.

Liść mącznicy zawiera 6-12% arbutyny, galoiloarbutynę, metyloarbutynę, kwas galusowy 6%, garbniki do 20%, flawonoidy 1,2-1,5% (kwercetyna, mirycetyna, kemferol, hiperozyd), triterpeny (kwas ursolowy 0,75%, uvaol), kwas syryngowy, p-kumarowy, elagowy i chinowy. Wskazaniami do stosowania przetworów z mącznicy są: zakażenia i stan zapalny nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej, infekcje i nieżyt przewodu pokarmowego. W dawnej medycynie był podawany osobom cierpiącym na hemoroidy,

rzeżączkę, neuralgie, białe upławy, polucje i mimowolne moczenie (Hecker 1814 r., Oesterlen 1861 r., Czarnowski 1905 r.). Niedźwiedzie grono zostało ujęte w Pharmacopoeia Regni Poloniae (1817 r.). Dr Czarnowski na początku XX wieku napisał: “Działanie

rozpuszczające, wzmacniające, łagodnie pobudzające, moczopędne; wspiera zamianę materyj (…). W lecznictwie: z liści, w małych dawkach (…) herbata lub proszek: od zadawnionej rzeżaczki, także zewnętrznie do przepłukiwania cewki moczowej, w cierpieniach

moczowodów, szczególnie przy kamieniu, w upustach nasienia (polucjach). Mącznica zwiększa wydalanie moczanów z ustroju.

Zgodnie z FP VI dawka Uvae Ursi Folium jednorazowa wynosi 1-2 g, dobowa 1-2 g, w odwarach. Efektywne są jednak dawki wyższe. Dr M.T. Schnirer (1927 r.) zaleca picie odwaru sporządzonego z 5-15 g na 100 ml wody; gotowanie odwaru nie powinno trwać dłużej niż 10 minut. Uzyskany wyciąg należy wypić w ciągu dnia małymi porcjami. Dr E. Müller (1923 r.) przy zapaleniu pęcherza moczowego poleca herbatę sporządzoną z 1 łyżki stołowej liści mącznicy na 2 filiżanki wody; sporządzony odwar należy wypić małymi porcjami w ciągu dnia. Wg dr R. Franck’a odwar należy sporządzić biorąc 15-30 g surowca na 100 ml wody i uzyskany wyciąg wypić w ciągu dnia. Współcześnie wiemy, że w moczu alkalicznym (zasadowym) glikozydy fenolowe (arbutynowe) ziół ulegają rozpadowi do

odkażającego hydrochinonu. Dla zapewnienia tego procesu poleca się równoczesne picie sody oczyszczonej (1 łyżeczka na szklankę wody) podczas przyjmowania ziół arbutynowych.

Herba Chimaphila – ziele pomocnikaPomocnik baldaszkowaty – Chimaphila

=Chimaphila corymbosa Pursh; ang. Pipsissewa; niem. Winterlieb, w XIX w. pod nazwą Wintergrün, należy do rodziny gruszyczkowatych – Pyrolaceae (w niektórych systemach do wrzosowatych - Ericaceae) i występuje w naszym kraju, w lasach, głównie borach

sosnowych, na niżu i pogórzu.

Ziele pomocnika – Herba Chimaphilae ma właściwości przeciwcukrzycowe i antyseptyczne na przewód pokarmowy oraz układ moczowy. Zawiera glikozydy fenolowe

(izohomoarbutyna, arbutyna 7,5%, reinfolina, glikozydy homogentyzynowe i toluchinolowe) uwalniające hydrochinon i salicylany oraz kwas gentyzynowy, odkażające drogi moczowe i jelita. Związki te mają silne właściwości przeciwzapalne i przeciwgorączkowe oraz napotne. Zmniejszają ból. Podobne właściwości mają saponiny (pochodne kwasu ursolowego i beta-amyryny), chimafilina = chimaphilin, czyli 2,7-dimetylo-1,4-naftohinon; ponadto flawonoidy

(kempferol, awikularyna, hiperozyd), kwasy fenolowe (galusowy, katechowy, salicylowy, taninowy), fitosterole i garbniki Surowiec zawiera również taraksasterol, żywice, salicylan metylu i nonakozan.

Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi obniżają poziom glukozy we krwi, hamują diurezę, a równocześnie odkażają drogi moczowe. Mają właściwości ściągające i bakteriostatyczne. Nadają się do stosowania w przypadku zapalenia układu moczowego,ale gdy równocześnie nie jest wskazane zbyt intensywne wymuszanie diurezy, ponadto w cukromoczu i przy cukrzycy. Leczy nieżyty przewodu pokarmowego. Zastosowany na skórę działa antyseptycznie, wybielająco, przeciwłojotokowo, antytrądzikowo, ściągająco na pory i przeciwzapalnie. dłużej stosowany wybiela cerę i usuwa przebarwienia wątrobowe i

melaninowe od słońca oraz środków antykoncepcyjnych. Zatrzymuje promienie UV działając jak naturalny filtr przeciwsłoneczny.

Surowiec zbierać przed lub w czasie kwitnienia. Suszyć w ciemnym pomieszczeniu. Napar pomocnikowy – Infusum Chimaphilae. Przed zaparzeniem zmoczyć alkoholem 40-60%, po 5 minutach zalać wrzącą wodą. 1 łyżka surowca na szklankę wrzątku. Pić małymi porcjami 1-2 szklanki w ciągu dnia. Przy cukrzycy 1 szklanka naparu w ciągu dnia. Naparem przemywać skórę chorą i z przebarwieniami.

Intrakt pomocnikowy – Intractum Chimaphilae: 100 g świeżego surowca zalać 300 g alkoholu 40% gorącego, odstawić na 2 tygodnie, przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 5 ml.

Owoc kubeby

Pieprz kubebowy – Piper cubeba L., z rodziny Piperaceae dostarcza owoc – Fructus

Cubebae (szwajc. Kubebenpfeffer). Uprawiany jest w Indonezji, na Sumatrze i na Jawie.

Owoce są w smaku aromatyczno-pikantne, lekko gorzkie. Zawierają lignany w ilości 2,5%: (-)-cubebin (kubebina) C20H20O6; olejek eteryczny 6-11%, bogaty w monoterpeny i

seskwiterpeny; skrobię, tłusty olej, białka, sole mineralne. Dawniej podawano zawartość żywicy w owocach kubeby – ok. 1,7% (kwasy żywicowe kubebenowe). Popiół 5,5-8%. Kwas kubebenowy nie rozpuszcza się w wodzie, ale jest rozpuszczalny w amoniaku, spirytusie, eterze, chloroformie.

Zastosowanie w dawnej medycynie: w leczeniu rzeżączki, sproszkowane owoce po 5 g 3 razy dziennie, ponadto w leczeniu bólu głowy 1-2 g 3 razy dziennie.

Obecnie pieprz kubebowy stanowi przyprawę, ponadto składnik środków podawanych przy stanach zapalnych i infekcjach układu moczowo-płciowego, wreszcie jako środek wykrztuśny i odkażający w terapii nieżytów układu oddechowego.

Wyciągi z pieprzu kobebowego mają właściwości moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe i żółciopędne. Zażywane na czczo hamują rozwój Candida.

Olejek kubebowy – Oleum Cubebarum i wyciąg kubebowy – Extractum Cubebarum uzyskiwane są z Piper cubeba Linne (Cubeba officinalis Rafinesque-Schmalz) z rodziny Piperaceae. Kubeba występuje w Indonezji i na Jawie. Surowcem jest owoc – Fructus Cubebae. Surowiec zawiera lignany – ok. 2,5% (kubebina = (-)-cubebin, C20H20O6), olejek eteryczny 6-11% bogaty w monoterpeny i seskwiterpeny. Obecnie ma zastosowanie jako środek rozgrzewający, moczopędny, wykrztuśny i przeciwreumatyczny (do wcierania). Niszczy pierwotniaki pasożytnicze. Ekstrakt spirytusowo-eterowy z owoców podawano w dawce 1-2 g 3-4 razy dziennie. Sproszkowane owoce 2 g kilka razy dziennie w powidełkach lub w opłatku. Olejek eteryczny kubebowy (5 kropel kilka razy dziennie) stosowano przy nieżytach układu oddechowego i zaburzeniach trawiennych, ponadto wspomagająco przy infekcjach układu moczowego i płciowego; nie był tak skuteczny w leczeniu rzeżączki jak

wyciąg akoholowo-eterowy z owoców kubeby. Olejek kubebowy i ekstrakt kubebowy łączono z sandałowcem lub z Balsamum copaivae.

Folium Bucco - liść bukko

W nielicznych zagranicznych preparatach, stosowanych w leczeniu stanów zapalnych układu moczowego i przerostu gruczołu krokowego, występuje zapomniany w Polsce surowiec – Folium Bucco, pochodzący z gatunku Barosma betulina (Thunberg) Bartling & Wendland (rodzina Rutaceae), znanego też pod nazwą Buchu. Takie preparaty można kupić, m.in. we Włoszech, Szwajcarii, w Czechach. Są bardzo wartościowe i bezpieczne w stosowaniu. Roślina pochodzi z Południowej Afryki.

Napar, nalewka z liści bukko odkażają drogi moczowe, przewód pokarmowy, znoszą stan zapalny, objawy pieczenia i bolesnego przykurczania (zwierania) cewki moczowej przy oddawaniu moczu, szczególnie gdy surowiec występuje w połączeniu z wierzbówką – Chamaenerion lub wierzbownicą – Epilobium, albo z owocami (lub zielem) niecierpka Impatiens. Odkaża nie tylko same drogi moczowe, ale i narządy płciowe mające kontakt z układem moczowym; dlatego dawniej był polecany w terapii chorób wenerycznych (np. rzeżączki). Zmniejsza obrzęk cewki moczowej i gruczołu krokowego. Wzmaga diurezę. Działa spazmolitycznie na przewód pokarmowy i układ wydalniczy. Liść bukko

wykorzystywany był w terapii kamicy moczowej i stanów zapalnych jej towarzyszących, zapalenia nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej.

Sproszkowane liście bukko – Pulvis Fol. Bucco można zażywać 3 razy dziennie po 1-2 g. Napar z liści bukko – Infusum Fol. Bucco: 2 g surowca na szklankę wrzątku, pić 2-3 razy dziennie. Tinctura Bucco 1:5 – 3 razy dziennie po 3-5 ml.

W liściach bukko występują: cenna diosmina, olejek eteryczny (2,5%) bogaty w diosfenol, menton, d-limonen i dipenten; żywice, śluzy. Zapach pochodzi od pulegonu, mentonu i p-menthane-8-thio-3-one. Diosmina poprawia krążenie obwodowe i mózgowe, działa ochronnie na serce i naczynia krwionośne, przeciwzapalnie oraz przeciwwysiękowo.