Biuletyn misjologiczno-religioznawczy

Władysław Kowalak

Biuletyn

misjologiczno-religioznawczy

Collectanea Theologica 52/4, 129-144

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 52(1982) fa se . IV

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAWCZY

Zawartość:

I. D O K U M E N T Y . S ta t u ty P a p ie s k ic h D zieł M isy jn y c h . II. S P R A ­ W O Z D A N IA . X I S y m p o z ju m M isjo lo g ic z n e . II I. O P R A C O W A N IA . S o k a G a k k a i — n o w a re lig ia J a p o n ii *.

I. D O K U M E N T Y

S ta tu ty P a p iesk ich D zieł M isy jn y ch (c.d.)

A r ty k u ł II C z t e r y P a p i e s k i e D z i e ł a M i s y j n e I. P a p ie s k ie D zieło M is y jn e R o z k rz e w ia n ia W ia r y 9.D zieło R o z k rz e w ia n ia W ia r y m a n a s tę p u ją c e z a d a n ia : a) b u d z ić z a in te r e s o w a n ie d la p o w s z e c h n e j e w a n g e liz a c ji w e w s z y s tk ic h o ś r o d k a c h B ożego L u d u : w ro d z in a c h , w e w s p ó ln o ta c h p o d s ta w o w y c h , w p a ­ ra f ia c h , w sz k o ła c h , w lu ź n y c h ru c h a c h , w o rg a n iz a c ja c h , b y c a ła d ie c e z ja s t a ła się ś w ia d o m a sw eg o u n iw e rs a ln e g o p o w o ła n ia m is y jn e g o . D la o sią g ­ n ię c ia teg o c e lu k o n ie c z n a j e s t so lid n a o rg a n iz a c ja in ic ja ty w teg o D zieła n a sz c z e b lu p a r a f ia ln y m ;

b) m a ją c n a u w a d z e e w a n g e liz a c ję ś w ia ta , p o p ie r a ć p o m ię d z y ró ż n y m i K o śc io ła m i lo k a ln y m i w z a je m n ą po m o c, t a k d u c h o w ą ja k i m a t e r i a ln ą o raz w y m ia n ę p e r s o n e lu a p o sto lsk ie g o .

E w a n g e liz a c ja je s t p rz e d e w s z y s tk im d z ia ła n ie m D u c h a Ś w ię te g o , s tą d p ie r w s z e m ie js c e w n ie j n a le ż y p rz y z n a ć m o d litw ie i o fie rz e . P o p ie r a n ie p o w o ła ń m i s jo n a r s k ic h m u s i ró w n ie ż b y ć je d n ą z n a jw ię k s z y c h tr o s k tego D zieła.

O d w o łu ją c się do s z la c h e tn o ś c i c h r z e ś c ija n n a c a ły m św iecie, D zieło z a b ie g a o s tw o r z e n ie f u n d u s z u s c e n tra liz o w a n e j so lid a rn o ś c i, k tó r y m u p o ­ z w a la o p ra c o w a ć p r o g r a m p o m o c y , p rz e z n a c z o n e j n a z a s p o k a ja n ie w sposób r e g u l a r n y n a jb a r d z ie j is to tn y c h p o tr z e b w s z y s tk ic h K o śc io łó w n a te r e n a c h m is y jn y c h . W łą c z n o śc i z ty m d b a te ż o in f o rm o w a n ie c h r z e ś c ija n o ży ciu i p o tr z e b a c h ty c h K o ścio łó w .

D zieło c h c e w z m a c n ia ć b r a t e r s k ą w ię ź m ię d z y K o śc io ła m i, p o p ie r a ją c w y m ia n ę in f o rm a c ji, d z ie le n ie się d o b r a m i d u c h o w y m i, o k a z y w a n ie so li­ d a rn o ś c i w c z a s a c h szc z e g ó ln y c h d o ś w ia d c z e ń o ra z w sp a rc ia , m o ra ln e g o tym , k tó r z y go p o tr z e b u ją .

10. W y c h o w a n ie , in f o r m a c ja i u ś w ia d o m ie n ie m is y jn e s ta n o w ią p o d s ta ­ w o w e z a d a n ie D zieła . Z e w z g lę d u n a szc z e g ó ln y c h a r a k t e r w y c h o w a n ia m i­ s y jn e g o m ło d zieży , D zieło w in n o u ru c h o m ić s p e c ja ln ą o b słu g ę m ło d zieży * Redaktorem niniejszego biuletynu jest ks. W ładysław К o w a 1 а к SVD, Warszawa.

w je j m is y jn y c h p o tr z e b a c h i z a a n g a ż o w a n iu .

U . D zieło p ro w a d z i sw ą d z ia ła ln o ś ć w c ią g u c a łe g o ro k u , w z m a c n ia ją c j ą sz czeg ó ln ie w m ie s ią c u p a ź d z ie r n ik u . W e w s z y s tk ic h k r a j a c h m ie s ią c te n m a b y ć p o ś w ię c o n y u n iw e r s a ln e m u d z ie łu m is y jn e m u . P u n k te m k u lm in a ­ c y jn y m b ę d z ie tu p r z e d o s ta tn ia n ie d z ie la p a ź d z ie rn ik a , o g ło szo n a ja k o „D zień M isji U n iw e r s a l n e j” . T e n d z ie ń b ę d z ie o b c h o d z o n y w e w s z y s tk ic h K o śc io ­ ła c h lo k a ln y c h ja k o ś w ię to k a to lic k o ś c i i p o w s z e c h n e j so lid a rn o ś c i. W ty m d n iu c h rz e ś c ija n ie całe g o ś w ia ta w y ra ź n ie j u ś w ia d o m ią so b ie sw ą o d p o w ie ­ d z ia ln o ść za e w a n g e liz a c ję ś w ia ta . „ B is k u p i i K o n f e r e n c je E p is k o p a tó w z r e ­ d a g u ją s p e c ja ln e w e z w a n ie o ■ te m a ty c e m is y jn e j i w łą c z ą je do m o d litw y w ie r n y c h p o d c z a s M szy ś w .” (m o tu p ro p r io E c c le sia e S a n c ta e II I , 3). 12. Ż e b y m ie s ią c p a ź d z ie r n ik b y ł d la c h r z e ś c ija n o k a z ją do w s p ó łp ra c y m is y jn e j w w y m ia r z e u n iw e r s a ln y m , z a c h ę c a s ię B is k u p ó w by p o p ro s ili k ie ­ r u j ą c y c h in s ty tu c ja m i k a to lic k im i, a ta k ż e w ie rn y c h , o p o w s tr z y m a n ie się w ty m o k re s ie od z b ie r a n ia o fia r n a cele p a r t y k u la r n e .

13. B y z a p e w n ić p e łn y ro z w ó j D z ie ła , jeg o k ie r o w n ic y sz u k a ć b ę d ą w s p ó ł­ u d z ia łu w n im lic z n y c h w s p ó łp r a c o w n ik ó w i w sp ó łp ra c o w n ic , w y w o d z ą c y c h się z ró ż n y c h śro d o w is k . Z a tro s z c z ą się o k o n ie c z n ą d la n ic h fo r m a c ję .

D y re k c je k r a j o w e u s t a lą w o p a rc iu o ro z p o z n a n ie lo k a ln y c h w a r u n k ó w n a o d c in k u k o ś c ie ln y m , czy n a le ż y z g o d n ie z d a w n y m w z o re m n a d a w a ć D z ie łu s t r u k t u r ę o rg a n iz a c y jn ą , z p rz y n a le ż n o ś c ią do n ie g o czło n k ó w . G d z ie te n m o d e l u tr z y m a ł się w a k tu a l n e j p r a k ty c e , n a le ż a ło b y go n a d a l z a c h o ­ w a ć . T o sam o tr z e b a p o w ie d z ie ć i o p o z o s ta ły c h P a p ie s k ic h D z ie ła c h M is y j­ n y c h . N ie m o ż n a je d n a k p r z y ty m z a p o m in a ć , że D z ie ła te z n a t u r y sw e j z w r a c a ją się do w s z y s tk ic h z a p e le m o w s p ó łp ra c ę . C z ło n k o w ie ic h w in n i z a te m b y ć w s w y m ś r o d o w is k u p r o m o to r a m i p o w sz e c h n e g o d u c h a m is y j­ nego.

14. D y re k c je ;k r a jo w e 'b ę d ą cz u w a ć , b y c z te ry P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e p ro w a d z iły w ła ś c iw ą im d z ia ła ln o ś ć w ś c isłe j w z a je m n e j w s p ó łp r a c y i h a r ­ m o n ii.

II . P a p ie s k ie D zieło M is y jn e Ś w ię te g o P io t r a A p o sto ła

15. D zieło to p o w s ta ło d la u w r a ż liw ie n ia c h r z e ś c ija n n a s p r a w ę f o r m a ­ c ji ro d z im e g o k le r u w K o śc io ła c h m is y jn y c h . Z a p ra s z a ono do w s p ó łp r a c y w p rz y g o to w a n iu k a n d y d a tó w do k a p ła ń s tw a p o p rz e z p o m o c d u c h o w ą i m a ­ te r ia ln ą . F u n d u s z e p o c h o d z ą c e z u fu n d o w a n y c h s ty p e n d ió w p ie n ię ż n y c h i rz e c z o w y c h , ze s k ła d e k i in n y c h d a ró w , z e z w a la ją n a z a k ła d a n ie i ro z w ó j lic z n y c h n iż s z y c h i w y ż sz y c h s e m in a rió w d ie c e z ja ln y c h . W te n sp o só b D zieło w ie le p rz y c z y n iło się do w z r o s tu k le r u tu b y lc z e g o . N a ty m o d c in k u p e łn i ono n a d a l b a rd z o w a ż n ą ro lę.

16. O s ta tn io D zieło to p o sz e rz y ło sw e z a d a n ia n a św ia d c z e n ie p o m o cy w z a k r e s ie f o r m a c ji k a n d y d a tó w i k a n d y d a te k do ż y c ia z a k o n n e g o .

I I I . P a p ie s k ie D zieło M is y jn e Ś w ię te g o D z ie c ię c tw a lu b D z ie c ię c tw a M isy jn e g o

17. D zieło to je s t u s łu g ą K o śc io łó w p a r t y k u la r n y c h , w s p o m a g a ją c ą w y ­ c h o w a w c ó w w r o z b u d z a n iu i r o z w ija n iu u d z ie c i u n iw e r s a ln e j św ia d o m o śc i m is y jn e j i w e w d r a ż a n iu ic h do d z ie le n ia się s k a r b a m i w ia r y i ś r o d k a m i m a t e r i a ln y m i z d z ie ć m i k r a jó w i K o śc io łó w p o d ty m w z g lę d e m u b o ższy ch . O d sa m e g o p o c z ą tk u D zieło p rz y c z y n ia ło się do ro z b u d z a n ia p o w o ła ń m is jo ­ n a r s k ic h .

18. S k ła d k i i o fia ry d z ie c i ze w s z y s tk ic h k r a j ó w s ta n o w ią f u n d u s z s o li­ d a rn o ś c i, k tó r y m a n ie ść p o m o c d z ie ło m i in s ty tu c jo m o b s łu g u ją c y m dziec i w ic h w ie lo s tro n n y c h p o tr z e b a c h .

19. M a ją c z a d a n ie g łę b o k o w y c h o w a w c z e , D zieło to m a u w z g lę d n ia ć p o s tu la ty p e d a g o g ic z n e w sw y c h m e to d a c h w d r a ż a n ia do f o r m a c ji m is y jn e j

BIULETYN M ISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

i w a p e la c h do sz la c h e tn o ś c i i szczo d ro ści. W b u d z e n iu u dziec i św ia d o m o śc i m is y jn e j d o s to s u je się do ic h m e n ta ln o ś c i,’ w ie k u , ś ro d o w is k a i ic h m o ż li­ w o ści. P o s łu g u ją c się w ła s n y m i ś r o d k a m i czy te ż w y k o r z y s tu ją c s t r u k t u r y w ła ś c iw e k a te c h e z ie , w łą c z a ć się b ę d z ie z a w sz e w c a ło k s z ta łt in i c ja t y w d u s z ­ p a s t e r s k i c h w w y c h o w a n iu c h rz e ś c ija ń s k im , w n o sz ą c w n ie o tw a r to ś ć d la s p r a w m is y jn y c h . 20. U w z g lę d n ia ją c m ie js c o w e m o ż liw o śc i, D zieło u rz ą d z a co r o k u Ś w ia ­ to w y D z ie ń D z ie c k a , P r z y te j o k a z ji u w a g a d ziec i n ie c h b ę d z ie s k ie r o w a n a n a d u c h o w e i m a t e r i a ln e p o tr z e b y w ie lą d z ie c i n a c a ły m ś w ie c ie ; n a le ż y je z a c h ę c a ć do n ie s ie n ia im p o m o c y p rz e z m o d litw ę , s a m o z a p a rc ie , d a tk i p ie ­ n ię ż n e o ra z do p o m a g a n ia im w o d k r y w a n iu o b lic z a J e z u s a C h ry s tu s a . Z w r a c a ją c u w a g ę n a m a t e r i a ln e p o tr z e b y d ziec i b ie d n y c h , n ie n a le ż y z a ­ p o m in a ć o w s k a z a n iu n a ic h b o g a c tw o w w a r to ś c i d u c h o w e . W ty m o tw a r ­ c iu się je d n y c h w o b e c d r u g ic h d z ie c i, d ziec i b ę d ą sie b ie p o z n a w a ć , k o c h a ć ja k o r ó w n y c h so b ie i w z a je m n ie się u b o g a c a ć .

21. Z a k ła d a ją c , że w y c h o w a n ie d z ie c i w y m a g a sto s o w n y c h m e to d , o soby p ro w a d z ą c e D zieło, z a ró w n o n a s z c z e b lu k r a j o w y m j a k i d ie c e z ja ln y m , w in ­ n y p o s ia d a ć o d p o w ie d n ie w ty m w z g lę d z ie k w a lif ik a c je .

22. Z a z g o d ą K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu i z u w z g lę d n ie n ie m z a le c e n ia a n ­ g a ż o w a n ia m ło d z ie ż y w słu ż b ę m is y jn ą w r a m a c h D z ie ła R o z k rz e w ia n ia W ia ry , R a d a K r a jo w a u s ta li, do ja k ie g o w ie k u dziec i b ę d ą w d ra ż a ć się d o te j s łu ż b y w r a m a c h D z ie ła Ś w ię te g o D z ie c ię c tw a .

IV . P a p ie s k a U n ia M is y jn a K a p ła n ó w , Z a k o n n ik ó w i Z a k o n n ic 23. P a p ie s k a U n ia M is y jn a m a za cel in f o r m a c ję i f o r m a c ję m is y jn ą k a p ła n ó w , c z ło n k ó w in s ty t u tó w z a k o n n y c h , s to w a r z y s z e ń ż y c ia w sp ó ln e g o i in s ty t u tó w św ie c k ic h , k a n d y d a tó w do k a p ła ń s tw a i do ż y c ia p o ś w ię c o n e ­ go B ogu, j a k ró w n ie ż i in n y c h osób p e łn ią c y c h w K o śc ie le p o s łu g ę p a s t o ­ r a ln ą . K ró tk o m ó w ią c , U n ia z w r a c a się do w s z y s tk ic h , k tó r z y z r a c j i sw e g o p o w o ła n ia m a ją p ro w a d z ić i o ż y w ia ć B oży L u d .

24. I n f o r m a c ję i f o r m a c ję m is y jn ą U n ia p rz e p r o w a d z a ć b ę d z ie s to s o w ­ n y m i m e to d a m i, czy to p o p rz e z w ła s n e ś r o d k i o d d z ia ły w a n ia , czy te ż a p e ­ lu j ą c do in s ty t u c ji b ą d ź osób z a jm u ją c y c h się p o c z ą tk o w ą lu b s t a łą f o r ­ m a c ją d u c h o w ą ty c h w s z y s tk ic h , o k tó r y c h b y ła m o w a w p o p rz e d n im p u n k ­ cie. U n ia b ę d z ie ic h w s p o m a g a ć w u ś w ia d o m ie n iu im w ła s n e j ic h o d p o ­ w ie d z ia ln o ś c i za u n iw e r s a ln e dzieło· m is y jn e . W t e n sp o só b b ę d z ie d la n ic h s p r a w ą o c z y w istą o b o w ią z e k a k ty w n e g o u m is y jn ia n ia p o w ie rz o n y c h ic h k ie ­ r o w n ic tw u w sp ó ln o t. U n ia b ę d z ie im p o m a g a ć w z n a le z ie n iu do teg o c e lu n a jb a r d z ie j o d p o w ie d n ic h m e to d d u s z p a s te r s k ic h . B ęd zie ró w n ie ż w s p ie r a ła b r a t e r s k ą w y m ia n ę i ś w ia d e c tw o s o lid a rn o ś c i m ię d z y p r a c o w n ik a m i a s p o - s to ls k im i w s łu ż b ie K o śc io ła n a r ó ż n y c h k o n ty n e n ta c h .

25. P o m y ś ln o ś ć p o z o s ta ły c h D z ie ł M is y jn y c h w d u ż y m s to p n iu zale ży od ż y w o tn o śc i P a p ie s k ie j U n ii M is y jn e j, g d y z n a jd u j ą c y się w je j s z e r e ­ g a c h ż a r liw ie z a b ie g a ć b ę d ą , b y d u c h m is y jn y r o z w ija ł się w e w s p ó ln o ta c h c h rz e ś c ija ń s k ic h . •26. W s k a z a n ą je s t rz e c z ą , b y w k a ż d e j d y r e k c ji k r a j o w e j , e w e n tu a ln ie ró w n ie ż w d y r e k c ja c h d ie c e z ja ln y c h , b y ł w y z n a c z o n y k to ś o d p o w ie d n i do p r o w a d z e n ia U n ii. 27. P rz e ło ż e n i i p rz e ło ż o n e in s ty t u tó w z a k o n n y c h — p rz e d e w s z y s tk im in s ty t u tó w m is y jn y c h — są p r o s z e n i o w s p ie r a n ie P a p ie s k ic h D z ie ł M is y j­ n y c h p rz e z u ż y c z a n ie im o d d a n y c h i k o m p e te n tn y c h w s p ó łp r a c o w n ik ó w . A r ty k u ł I I I U w a g i o g ó l n e 28. W ra z ie p o tr z e b y , R a d a W y ższa P a p ie s k ic h D zieł: R o z k rz e w ia n ia

BIULETYN MIS JOLOG IC ZNO-RELIGIO ZNAWCZY

W ia ry , Ś w ię te g o P io t r a A p o sto ła , D z ie c ię c tw a M isy jn e g o i P a p ie s k ie j U n ii M is y jn e j, m oże o p ra c o w a ć n o rm y b a rd z ie j szczeg ó ło w e d la k a ż d e g o z ty c h D zieł, k o r z y s ta ją c p rz y ty m z p o m o c y s e k r e t a r i a t u g e n e ra ln e g o d a n e g o D zieła. 29. Ze w z g lę d u n a w ie lk ie z ró ż n ic o w a n ie s y t u a c ji d u s z p a s te rs k ic h , s t r u k ­ t u r i m e n ta ln o ś c i w p o sz c z e g ó ln y c h K o śc io ła c h , P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e w in n y p r z y ją ć p e w n ą e la s ty c z n o ś ć w s w e j o r g a n iz a c ji i m e to d a c h d z ia ła n ia i p r z y s to s o w a ć się do w a r u n k ó w lo k a ln y c h . Z a z g o d ą m ie js c o w e j K o n fe ­ r e n c ji E p is k o p a tu , R a d a K r a jo w a ty c h ż e D zieł m o ż e p rz e d ło ż y ć R a d z ie W y ż­ szej o d p o w ie d n ie w n io s k i, d o k ła d n ie j u w z g lę d n ia ją c e k o n k r e tn e w d a n e j s y ­ tu a c j i p o tr z e b y i m o żliw o ści. 30. P o o d n o w ie n iu sw y c h s t r u k t u r P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e w in n y r ó w ­ n ie ż d o p iln o w a ć o d n o w ie n ia s w y c h m e to d w u m is y jn ia n iu w ie r n y c h i w z b ie ­ r a n i u o fia r n a m isje . G d y o b e c n ie w s z y s tk ie d z ie d z in y d z ia ła ln o ś c i p a s to ­ r a l n e j są p o d d a w a n e d o g łę b n e j re w iz ji, P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e w in n y ró w n ie ż w sw o im z a k re s ie z d o b y w a ć się n a n o w e in ic ja ty w y . K o rz y s ta n ie ze ś r o d k ó w p r z e k a z u sp o łeczn eg o w y m a g a p r z e s tu d io w a n ia ze szczeg ó ln ą s ta ra n n o ś c ią .

31. Z a ło ż o n e w ró ż n y c h c z a s a c h p rz e z s w o ic h z a ło ż y c ie li czy z a ło ż y ­ c ielk i, c z te ry P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e ro z w in ę ły się w o d rę b n e i a u to n o ­ m ic z n e o rg a n iz a c je . J u ż w p rz e s z ło śc i S to lic a A p o s to ls k a z a jm o w a ła się ic h k o o r d y n a c ją (m o tu proprio· D e c e sso r N o ste r P i u s a X I z 24 c z e rw c a 1929 r.; i n s tr u k c j a Ś w ię te j K o n g re g a c ji R o z k rz e w ia n ia W ia r y z 14 m a r c a 1937 r.). D la ró ż n y c h ra c ji, ta k ż e i p a s to r a ln y c h , w y d a je się n ie o d z o w n a jesz c z e w ię k s z a ic h u n if ik a c ja . C z te ry P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e w in n y o d ­ tą d s ta n o w ić je d n ą in s ty tu c ję , p o d p o rz ą d k o w a n ą Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w . K a ż d e je d n a k D zieło z a c h o w u je s w o ją d o ­ ty c h c z a s o w ą to ż sa m o ść , r e a liz u je s w o je w ła s n e cele i m oże m ieć sw ó j w ła ­ sn y r e g u la m in , ja k ró w n ie ż sw ó j w ła s n y s e k r e ta r i a t g e n e r a ln y i sw o je se ­ k r e t a r i a t y k r a jo w e . J a k k o lw ie k w r a m a c h P a p ie s k ic h D zieł M is y jn y c h ta o d rę b n o ś ć i t a s p e c ja liz a c ja ic h d z ia ła ln o ś c i m oże by ć k o r z y s tn a d la ro z ­ w o ju k a ż d e g o z n ic h , w s k a z a n ą je d n a k je s t rz e c z ą , b y w y s tę p o w a ły one ja k o je d n a z w a r ta o r g a n iz a c ja w s łu ż b ie u n iw e r s a ln e j w s p ó łp r a c y m isy jn e j.

D o d a te k N o t a h i s t o r y c z n a

1. D zieło R o z k rz e w ia n ia W ia r y zało ż o n e z o sta ło w L y o n ie w 1822 ro k u p rz e z z e sp ó ł o só b ś w ie c k ic h , w ś ró d k tó r y c h czo ło w e m ie js c e z a jm o w a ła M a r ia P a u li n a J a r ic o t. D z ię k i z a c h ę to m p a p ie ż y , D zieło to ro z p o w sz e c h n iło się w d ie c e z ja c h F r a n c j i, n a s t ę p n ie w in n y c h k r a j a c h E u ro p y , a p ó ź n ie j i w A m e ry c e . P o c z ą w sz y od r o k u 1928 z a c z y n a b y ć s to p n io w o z a k ła d a n e w K o śc io ła c h m is y jn y c h . O b e c n ie is tn ie je w 90 z g ó rą k r a j a c h . A b y m u za p e w n ić szy b szy ro z w ó j o ra z c h a r a k t e r b a rd z ie j u n iw e r s a ln y , o tr z y m u je 3 m a j a 1922 r o k u s t a tu s p a p ie s k i. J e g o g łó w n a sie d z ib a z o s ta je p rz e n ie s io n a z L y o n u do R z y m u . W te n sp o só b D zieło s ta je się o f ic ja ln y m o rg a n e m K o ­ śc io ła d la w s p ó łp r a c y m is y jn e j. Ś w ia to w a N ie d z ie la M is y jn a z o s ta je u s t a ­ n o w io n a 14 k w ie tn i a 1926 ro k u .

.2. D zieło Ś w ię te g o D z ie c ię c tw a z o sta ło z a ło ż o n e w 1843 r o k u p rz e z b i­ s k u p a d e F o r b i n - J a n s o n z N a n c y . O d p o c z ą tk u z n a la z ło p o p a rc ie ze s tro n y S to lic y A p o s to ls k ie j. S z y b k o ro z w in ę ło się w e F r a n c j i, w in n y c h k r a j a c h E u ro p y , j a k ró w n ie ż w A m e ry c e . O s ta tn io z o sta ło e ry g o w a n e w lic z n y c h k r a j a c h m is y jn y c h . O b e c n ie is tn ie je w około 60 k r a ja c h . O fic ja ln y ty t u ł P a ­ p ie s k ie g o D z ie ła o tr z y m a ło 3 m a ja 1922 r.

3. W r o k u 1‘889 w C a e n , ró w n ie ż w e F r a n c ji, P a n ie S te f a n ia i J a n i n a B ig a rd (m a tk a i c ó rk a ) d a ły p o c z ą te k D z ie łu Ś w ię te g o P io t r a A p o sto ła .

BIULETYN MIS JO LOGICZNO-RELIGIO ZNAWCZY

I ono d z ię k i p o p a rc iu S to lic y A p o s to ls k ie j ro z w in ę ło się w w ię k sz o ś c i d ie ­ ce z ji E u ro p y i A m e ry k i. J e g o g łó w n a s ie d z ib a z o sta ła p rz e n ie s io n a do R zy ­ m u w 1920 ro k u . O fic ja ln y ty t u ł P a p ie s k ie g o D z ie ła o trz y m a ło 3 m a ja 1922 ro k u . J e s t o no śc iśle z w ią z a n e z D z ie łe m R o z k rz e w ia n ia W iary .

4. P a p ie s k a U n ia M is y jn a (P o n tific ia C o n so c ia tio M is sio n a lis) z o s ta ła z a ło ż o n a w e W ło szech p rz e z o. P a w ła M a n n ę . O d p o c z ą tk u u z y s k a ła a p r o ­ b a tę S to lic y A p o s to ls k ie j. R o z w in ę ła się szy b k o w w ię k sz o ś c i d ie c e z ji ś w ia ta . I s tn ie j e w p o n a d 50 k r a j a c h . O fic ja ln y ty t u ł D z ie ła P a p ie s k ie g o o tr z y m a ła 28 p a ź d z ie r n ik a 1956 r o k u . U n ia , p o m y ś la n a ja k o s to w a r z y s z e n ie k a p ła n ó w , z o s ta ła 14 lip c a 1949 r o k u ro z s z e rz o n a n a z a k o n n ik ó w i z a k o n n ic e .

O d w y d a w c y p o lsk ie g o

5. N a z ie m ia c h p o ls k ic h p o d z a b o re m a u s t r ia c k im i p r u s k im p ie rw s z e tr z y P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e s to s u n k o w o szy b k o ro z w in ę ły się w n ie k tó ­ ry c h d ie c e z ja c h je szcze w o k re s ie n ie w o li. P o o d z y s k a n iu n ie p o d le g ło śc i, p ro c e s te n ró w n ie ż u d z ie lił się z m ie js c a w ie lu d ie c e z jo m z b y łeg o z a b o ru ro s y js k ie g o , o b e jm u ją c ró w n ie ż i św iego p o w o ła n y do ż y c ia Z w ią z e k M i­ s y jn y K le ru . D o c z e k a ł się o n w c z e ś n ie j, bo ju ż n a p o c z ą tk u 1925 ro k u , w ła s n e j c e n tr a li k r a j o w e j z p rz e w o d n ic z ą c y m b p e m N o w o w ie js k im z P ło c k a . K ie ro w a n y p rz e z n ieg o Z w ią z e k M is y jn y K le r u p rz e jś c io w o słu ż y ł sw ą o p ie k ą ta k ż e p o z o s ta ły m tr z e m D zieło m , d o p ó k i P a p ie s k ie D zieło R o z k rz e - w ia n ia W ia r y i P a p ie s k ie D zieło Ś w ię te g o P io t r a A p o sto ła n ie d o c z e k a ły się w ła s n e j c e n tr a li k r a jo w e j w P o z n a n iu (1928 ro k u ) i d o p ó k i c e n tr a la k r a ­ k o w s k a P a p ie s k ie g o D z ie ła D z ie c ię c tw a M isy jn e g o n ie o g a rn ę ła sw y m w p ły ­ w e m w s z y s tk ic h d ie c e z ji z b y łe g o z a b o ru p ru s k ie g o i ro s y js k ie g o . P o d ru g ie j w o jn ie ś w ia to w e j P a p ie s k a U n ia M is y jn a D z ie c ię c tw a p o d ję ła sw ą d z ia ła l­ n o ść w 1947 ro k u , a p o z o sta łe D zieła w 1970 ro k u .

II. S P R A W O Z D A N IA X I S y m p ozju m M isjologiczn e (W arszaw a, A TK , 10— 13 V 1981)

W A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie o d b y ło się w d n ia c h 10— 13 m a ja 1981 r. je d e n a s te o g ó ln o p o lsk ie s y m p o z ju m m isjo lo g ic z n e p t. W s p ó łc ze s n e d zie ło m is y j n e . S y m p o z ju m z o sta ło z o rg a n iz o w a n e p rzez S p e c ja liz a c ję M isjo lo g ii A T K i b y ło p rz e z n a c z o n e d la p ro m o to ró w m is y j­ n y c h d ie c e z ja ln y c h i z a k o n n y c h , s ió s tr z a k o n n y c h , a lu m n ó w s e m in a rió w d u c h o w n y c h , k się ż y i s ió s tr p rz y g o to w u ją c y c h się n a w y ja z d do k r a jó w m is y jn y c h , s tu d e n tó w m isjo lo g ii o ra z d la w s z y s tk ic h ty c h , k t ó r z y - i n t e r e s u j ą się d z ie łe m m is y jn y m K o śc io ła p o w sz e c h n e g o . O to tr e ś ć w y g ło s z o n y c h p r e ­ le k c ji.

F e lik s Z a p ł a t a SV D (W a rsz a w a ) — „ N o w e ” w A fr y c e po w iz y t a c ji p a ­ p ie ż a . W d n ia c h 2— 12 m a ja 1981 r. p a p ie ż o d w ie d z ił 6 k r a j ó w A fry k i: Z a ir 45% k a to lik ó w , K o n g o — 37% k a to lik ó w , K e n ię — 30% , G h a n ę — 13%, G ó rn ą W o ltę — 7% , W y b rz e ż e K o ści S ło n io w e j — 10%. W o rę d z ia c h i p rz e m ó w ie n ia c h p a p ie ż a w y g ło sz o n y c h w ty c h k r a j a c h n a czoło w y s u w a ją się d w a g łó w n e te m a ty : m a łż e ń s tw a i r o d z in y o ra z o b ro n y p r a w lu d z k ic h . W z a k re s ie m a łż e ń s tw a i r o d z in y p a p ie ż m o cn o p o d k r e ś la ł c h a r a k t e r m o n o - g a m ic z n y m a łż e ń s tw a c h rz e ś c ija ń s k ie g o , m a ją c y w k u lt u r a c h a f r y k a ń s k ic h sz c zeg ó ln e z n a c z e n ie . M ó w iąc o p r a w a c h lu d z k ic h , p a p ie ż w s k a z y w a ł na s p o łe c z n o -p o lity c z n e im p lik a c je sw o je j m is ji r e lig ijn e j do A f r y k i; zazn aczy ł, że p r z y b y ł t u „ p ro k la m o w a ć g o d n o ść i z a s a d n ic z ą ró w n o ś ć w s z y s tk ic h lu d z i o ra z ic h p r a w o do ż y c ia w ś w ie c ie s p r a w ie d liw o ś c i, p o k o ju , b r a t e r s t w a i so­ li d a r n o ś c i” . S tw ie r d z ił, że g łó w n y m z a d a n ie m K o śc io ła je s t e w a n g e liz a c ja

BIULETYN M ISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

o ra z o d n a jd y w a n ie a f r y k a ń s k ie j to ż s a m o śc i, k tó r ą n a le ż y u c z y n ić jesz c z e b a r d z ie j o w o c n ą , g d y ż „ A f r y k a je s t p r a w d z iw y m s k a r b c e m w ie lu a u t e n ­ ty c z n y c h lu d z k ic h w a r to ś c i” . N a z a k o ń c z e n ie p o d ró ż y p a p ie ż a b is k u p i a f r y ­ k a ń s c y z w ró c ili się do O jc a św . o z w o ła n ie o g ó ln o ś w ia to w e g o sy n o d u , n a k tó r y m p r z e d y s k u to w a n o b y w a rto ś c i, k tó r e A f r y k a m o że w n ie ść do s k a r b c a

K o śc io ła p o w sz e c h n e g o .

A n to n i K u r e k O M I (W a rsz a w a ) — K atolicka koncepcja m isji w okre­ sie posoborowym. S o b ó r d a ł d z ia ła ln o śc i m isy jn e j zu p ełn ie n o w ą p o d sta w ę d o k tr y n a ln ą , d a ł te o lo g ic z n ą , a n ie j a k d a w n ie j ju r y d y c z n ą d e fin ic ję m isji, p o d k r e ś lił ic h t r a n i t a r n y c h a r a k t e r . M isje K o śc io ła są o s ta tn im o g n iw e m w ła ń c u c h u b o ż y c h p o s ła ń . J a k B óg O jc ie c p o s y ła S y n a , B óg O jc ie c i S y n B oży p o s y ła ją D u c h a Ś w ię te g o , t a k c a ła T r ó jc a Ś w ię ta p o s y ła K ościół. Z te j p r a w d y w y n ik a n o w a , te o lo g ic z n a , a n ie ty lk o p r a g m a ty c z n a m o ty w a c ja m is ji. P r o w a d z im y d z ia ła ln o ś ć m is y jn ą , bo s ta n o w im y K o śció ł z n a tu r y sw e j m is y jn y . In n e g o K o śc io ła C h ry s tu s o w e g o n ie m a . K to s p r z e n ie w ie rz a się m i­ sjo m , w y łą c z a się ze w s p ó ln o ty u c z n ió w C h ry s tu s o w y c h , z m is y jn e g o ze s w e j n a t u r y L u d u B ożego. O k r e ś la ją c cele, do k tó r y c h z m ie rz a ją m isje , S o b ó r W a ty k a ń s k i II o k re ś lił is to tę d z ia ła ln o ś c i m is y jn e j. M isje są p i e r ­ w o tn ą e w a n g e liz a c ją , g ło s z e n ie m E w a n g e lii ty m w sz y s tk im , k tó r z y d o tą d z E w a n g e lią n ig d y się je s z c z e n ie z e tk n ę li. P o z n a n ie E w a n g e lii m a o tw o rz y ć s e rc a s łu c h a c z y n a ła s k ę n a w ró c e n ia , m a o d n o w ić ic h życie, w p ro w a d z ić do n ie g o n o w ą h ie r a r c h i ę w a rto ś c i, n o w e k r y t e r i a ocen y , n o w y m o d e l życia, j a k to s k o m e n to w a ła a d h o r t a c ja a p o s to ls k a Evangelii nuntiandi. D ziała ln o ść z a te m w y k lu c z a ją c a m e ta n o ię , w y k lu c z a ją c a c h rz e s t ja k o z n a k n a w ró c e n ia , w y k lu c z a ją c a a s p e k t z b a w c z y , p r z e s ta j e b y ć d z ia ła ln o ś c ią m is y jn ą . W o k r e ­ sie p o s o b o ro w y m n a s tą p iły ro z b ie ż n o ś c i w ro z u m ie n iu z b a w ie n ia . N ie k tó rz y m is jo n a rz e , p o w o łu ją c się n a E w a n g e lię w e d łu g św : Ł u k a s z a 4, 16—30, u to ż ­ s a m ia li z b a w ie n ie z w y z w o le n ie m . U w a ż a li, że d z ia ła ln o ś ć s p e c y fic z n a M e­ s ja sz a , ja k i p o sła n e g o p rz e z N iego m is jo n a rz a , p o le g a n a u z d r a w ia n iu c h o ­ ry c h , u w a ln ia n iu w ię ź n ió w , n a w a lc e o s p r a w ie d liw o ś ć sp o łe c z n ą d la k la s u c iś n io n y c h . W ie lu m is jo n a r z y o p o w ie d z ia ło się p o s tr o n ie re w o lu c ji. A d h o r ­ t a c j a a p o s to ls k a Evangelii nuntiandi p rz y p o m in a m isjo n a rz o m , że z b aw ien ia n ie m o ż n a u to ż s a m ia ć z w y z w o le n ie m sp o łe c z n o -p o lity c z n y m , ta k b o w ie m p o ję te w y z w o le n ie je s t ty lk o s ta r o te s ta m e n to w ą f i g u r ą z b a w ie n ia . M is jo n a rz n ie m o że b y ć d z ia ła c z e m p o lity c z n y m . J e g o d z ia ła ln o ś ć m a c h a r a k t e r r e l i ­ g ijn o - m o r a ln y . W y z w o le n ie je s t w p ra w d z ie in te g r a ln ą częścią d z ia ła ln o ś c i m is y jn e j, a le r o z u m ia n e w se n s ie m o r a ln y m , ja k o u w o ln ie n ie od g rz e c h u . O ta k i m w ła ś n ie w y z w o le n iu m ó w i a d h o r t a c ja a p o s to ls k a Evangelii nun­ tiandi (por. n r 30). C ały L u d B oży je s t z n a tu r y sw ej m isy jn y . P oszczególni w ie r n i r e a liz u ją sw e p o w o ła n ie m is y jn e pro parte sua. K a p ła n i i z ak o n n ic y b u d u ją K ró le s tw o B oże z a jm u ją c się d z ie d z in ą re lig ijn o - m o r a ln ą . K a to lic y św ie c c y b u d u ją je p rz e z sw o je z a a n g a ż o w a n ie w s p r a w y d o czesn e. Ic h z a ­ d a n ie m je s t ró w n ie ż w y z w o le n ie sp o łeczn e. A p o n ie w a ż k a to lic y św ieccy n a le ż ą do K o śc io ła i s ta n o w ią z d e c y d o w a n ą jeg o w ięk szo ść, u z a s a d n io n a je s t te z a , że z a d a n ie m K o śc io ła je s t w y z w o le n ie . I n t e g r a l n ą częścią e w a n ­ g e liz a c ji je s t p o m o c w ro z w o ju sp o łe c z n o -g o sp o d a rc z y m . U z a s a d n ia to św . P a w e ł p isząc, że s tw o r z e n ie g o rą c o o c z e k u je o b ja w ie n ia się c h w a ły s y ­ n ó w B ożych. C a łe b o w ie m s tw o r z e n ie p o d d a n e z o sta ło m a r n o ś c i w n a d z ie i, że ró w n ie ż ono z o s ta n ie w y z w o lo n e z n ie w o li z e p su c ia , a b y u c z e stn ic z y ć w w o ln o śc i i c h w a le d ziec i B o ż y c h (Rz 8, 18— 21). P a p ie ż P a w e ł V I w s w y c h o rę d z ia c h m is y jn y c h p r z y p o m in a w ie lo k r o tn ie , że p o m o c w ro z ­ w o ju je s t ty lk o częścią, a n ie je d y n ą f o r m ą e w a n g e liz a c ji. W w y n ik u d z ia ­ ła ln o ś c i m is y jn e j m a się n a ro d z ić c h r z e ś c ija n in , a c h r z e ś c ija n in to n ie ty lk o u c z c iw y c z ło w ie k czy d o b ry ro ln ik , lecz p rz e d e w s z y s tk im u c z e ń C h ry s tu s a . M is jo n a r z w ię c n ie m o że z a n ie c h a ć p o słu g i sło w a i p o słu g i s a k r a m e n tó w św ., in a c z e j b o w ie m p r z e s ta n ie b y ć m is jo n a rz e m . P o s łu g a m iło śc i (d z ia ła l­ n o ść c h a r y t a ty w n a , p o m o c w ro z w o ju ) m u s i b y ć p o d p o rz ą d k o w a n a p o słu d z e

BIULETY N M ISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY ₁₃₅

sło w a, m a b y ć u w ie r z y te ln ie n ie m te j p o słu g i (por. E u a n g e lii n u n tia n d i, n r 22). C h r y s tu s je s t w z o re m m is jo n a r z a i tr e ś c ią m is y jn e g o p rz e p o w ia d a ­ n ia . K o śc ió ł je s t n ie ty lk o p o d m io te m m is ji, in s ty t u c ją w y s y ła ją c ą m is jo ­ n a rz y , lecz ró w n ie ż c e le m (e fe k te m ) d z ia ła ln o ś c i m is y jn e j. P rz e z d z ia ła ln o ś ć m is y jn ą ro d z ą się n o w e K o ścio ły , a u te n ty c z n ie lo k a ln e .

H e n r y k G z e 11 a SV D (P ie n ię ż n o ) — K o śc ió ł k a to l ic k i w I n d o n e z ji po S o b o r z e W a t y k a ń s k im II. C zas p o so b o ro w y to o k re s w ie lk ie g o ro z w o ju K o ­ śc io ła w In d o n e z ji. Do so b o ru K o śció ł k a to lic k i n a M a ły c h W y s p a c h S u n - d a js k ic h o d g ry w a ł n a jw ię k s z ą ro lę , po so b o rz e z aś c o ra z w ię k sz e z n a c z e n ie o d g ry w a K o śció ł n a J a w ie , S u m a tr z e i C e le b e sie . K o śc ió ł k a to lic k i liczy o b e c n ie około 3,5 m in w y z n a w c ó w . N a jw ię k s z y p r z y r o s t k a to lik ó w z a z n a c z y ł się w J a k a r c ie , lic z ą c e j około 400 ty s. w ie rn y c h . Z n a c z n ie p o w ię k s z y ła się te ż lic z b a k a to lik ó w n a J a w ie , S u m a tr z e , C e le b e sie , T im o rz e o ra z n a M o- lu k k a c h . N a jw ię k s z y m s k u p is k ie m k a to lik ó w je s t n a d a l w y s p a F lo r e s , n a k tó r e j ż y je około 1 m ilio n a w y z n a w c ó w . K a to lic y in d o n e z y js c y ż y ją c y w d ia s p o rz e są n a s ta w ie n i a p o s to ls k o d o sw ego o to c z e n ia i p o z y s k u ją n o ­ w y c h w y z n a w c ó w . K o śc ió ł p ro w a d z i o ż y w ia n ą d z ia ła ln o ś ć c h a r y t a ty w n ą i o ś w ia to w ą . I s tn ie j e p rz e sz ło 120 s z p ita li k a to lic k ic h , 350 o ś ro d k ó w z d ro ­ w ia, około 4 ty s. szk ó ł p o d s ta w o w y c h i ś r e d n ic h , 16 sz k ó ł k a te c h e ty c z n y c h o ra z 3 u n iw e r s y te ty k a to lic k ie . W In d o n e z ji je s t 7 m e tro p o lii, 24 d ie c e z je i 2 p r e f e k t u r y a p o s to ls k ie . E p is k o p a t in d o n e z y js k i tw o rz y K o n fe re n c ję E p i­ s k o p a tu In d o n e z ji, k tó r a je s t p o d z ie lo n a n a 8 se k c ji. W I n d o n e z ji z a z n a c z a się w z ro s t p o w o ła ń k a p ła ń s k ic h . I s tn ie j ą 22 n iższe s e m in a r ia d u c h o w n e oraz 7 w y ż sz y c h . N a jw ię k s z e s e m in a r iu m d u c h o w n e w L e d a le r o n a F lo r e s liczy p rz e s z ło 400 se m in a rz y s tó w . Z m n ie js z y ła się j e d n a k ilo ść p o w o ła ń n a b ra c i z a k o n n y c h , ro ś n ie n a to m ia s t lic z b a p o w o ła ń n a s io s tr y z a k o n n e . P o so b o rze k ła d z ie się d u ż y n a c is k n a in d o n e z ja n iz a c ję K o śc io ła . N a w y ż sz e s ta n o w is k a k o ś c ie ln e w p ro w a d z a się c o ra z w ię c e j In d o n e z y jc z y k ó w , je s t ju ż je d e n k a r ­ d y n a ł i 16 b is k u p ó w in d o n e z y js k ic h . Do litu r g ii w p r o w a d z a się c o ra z w ię c e j e le m e n tó w k u l t u r y in d o n e z y js k ie j. M sza św . je s t o d p r a w ia n a p o in d o n e - z y js k u , u k a z a ł się też b r e w ia r z w ję z y k u k ra jo w y m . W p a r a f ia c h co ra z w ię k s z ą ro lę o d g r y w a ją r a d y p a r a f ia ln e . I s tn ie j ą też g ru p y p o d s ta w o w e , tzw . U m a t B a sis , k tó r e w s p ó łp r a c u ją z p ro b o sz c z e m . W ie lk ie z a słu g i d la e w a n g e liz a c ji m a ją d r u k a r n ie im . bł. A r n o ld a w E n d e i św . K a n iz ju s z a w Y o g y a k a rc ie , w y d a ją c e w ie le k s ią ż e k i c z a so p ism k a to lic k ic h . W J a k a r ­ c ie u k a z u je się d z ie n n ik k a to lic k i „ K o m p a s ” . K a to lic y m a ją te ż d o s tę p do r a d i a i te le w iz ji. P r a c ę m is y jn ą u tr u d n ia je d n a k a k ty w iz a c ja is la m u . N a d a l o d c z u w a się b r a k k a p ła n ó w , is tn ie ją p a r a f ie b e z k się ż y . K o śció ł in d o n e z y j­ sk i m a też p r o b le m y fin a n s o w e i o d c z u w a b r a k i w w y n a g r a d z a n iu ś w ie c ­ k ic h p r a c u ją c y c h w in s ty t u c ja c h k o ś c ie ln y c h .

W a ld e m a r W e s o ł y SV D (P ien iężn o ) — P o m ia r z a k o r z e n ie n ia K o ścio ła n a p r z y k ła d z ie je d e n a s tu k r a jó w m is y j n y c h C z a r n e j A f r y k i . S z c z e g ó ln y m t e ­ re n e m d z ia ła ln o ś c i m is y jn e j p o ls k ic h m is jo n a rz y s ta je się o s ta tn io A f r y k a C z a rn a . W p rz e d s ta w io n e j a n a liz ie p r e le g e n t s t a r a ł się d o k o n a ć p o m ia ru s to p n ia „ z a k o rz e n ie n ia K o śc io ła ” (DM 6; E N 17— 24) w n a s tę p u ją c y c h k r a ­ ja c h m is y jn y c h : G ó rn a W o lta, N ig e r, G h a n a , T ogo, K a m e ru n , Z a ir, K o ngo, R w a n d a , B u ru n d i, T a n z a n ia i Z a m b ia . W y k o rz y s ta ł w ty m c e lu d o s tę p n e d a n e s ta ty s ty c z n e d o ty c z ą c e s ta n u K o śc io ła w ty c h k r a j a c h i — z a m is jo - ło g ie m J. M a s s o n e m S J — u z n a ł je z a w s k a ź n ik i z a k o rz e n ie n ia . S ą one n a s tę p u ją c e : o d s e te k k a to lik ó w od lic z b y m ie s z k a ń c ó w k r a j u , o d s e te k m i e j­ s c o w y c h b isk u p ó w · od o g ó łu b is k u p ó w , o d s e te k m ie js c o w y c h k s ię ż y od ogółu k się ż y , o d s e te k m ie js c o w y c h b r a c i i s ió s tr od o g ó łu b r a c i i sió s tr, lic z b a k a ­ to lik ó w p r z y p a d a ją c a n a je d n e g o k się d z a , lic z b a k a to lik ó w p r z y p a d a ją c a n a je d n e g o a lu m n a , lic z b a k a to lik ó w p r z y p a d a j ą c a n a m ie js c o w e g o św ie c k ie g o k a te c h e tę , lic z b a d ie c e z ji, lic z b a w y ż sz y c h s e m in a rió w d u c h o w n y c h , liczb a k a to lic k ic h u n iw e rs y te tó w . „ M e to d ą sę d z ió w ” r e f e r e n t u tw o rz y ł in d e k s w a r ­

136

BIULETYN M ISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

to ś c i z a p o szczeg ó ln e w s k a ź n ik i, t a k że m a k s y m a ln a s u m a p u n k tó w w y n o si 211. K o śc ió ł w P o lsc e u z y s k a łb y około 190 p u n k tó w , g d y b y go m ie rz y ć z a p ro ­ p o n o w a n y m in d e k s e m . A u s tr a lia , k tó r a w 1976 r. p r z e s ta ła b y ć k r a j e m m i­ sy jn y m , u z y s k a ła 111,7 p u n k tó w . W o m a w ia n y c h k r a j a c h a f r y k a ń s k ic h s u ­ m a r y c z n ą k la s y f ik a c ję u z y s k a n o w n a s tę p u ją c e j k o le jn o śc i: K o śc ió ł „ d o b rz e z a k o rz e n io n y ” (p rz y ję to w a rto ś ć in d e k s u p o n a d 90 p u n k tó w ) w T a n z a n ii, B u r u n d i, K o n g o i Z a irz e . „ Ś re d n io z a k o rz e n io n y ” (80-90 p u n k tó w ) w E w a n - dzie, G ó rn e j W o lcie i T ogo. „ S ła b o z a k o rz e n io n y ” (50-80 p u n k tó w ) w G h a n ie , K a m e r u n ie i Z a m b ii. „M ało z a k o rz e n io n y ” w N ig rze. P r z y p o m ia rz e i o cenie teg o co d o k u m e n ty k o ś c ie ln e n a z y w a ją „ z a k o rz e n ie n ie m ”, „ s a m o w y s ta r c z a l­ n o ś c ią ” , „ d o jr z a ło ś c ią ” K o śc io ła w p o sz c z e g ó ln y c h k r a ja c h , n ie z je d n a k o w ą s iłą d e c y d u ją w s z y s tk ie w sk a ź n ik i, n ie m n ie j w s z y s tk ie są w a ż n e . W y d a je się n a d to , że je s t ic h z a m ało , b y u c h w y c ić w e w n ę tr z n ą d o jrz a ło ś ć K o śc io ła w d a n y m k r a j u lu b n a d a n y m te r e n ie . S to s o w a n a je d n a k w so cjo lo g ii m e to d a b u d o w y in d e k s u m o że d o b rz e słu ż y ć a n a liz ie i o cen ie K o śc io łó w lo k a ln y c h b ą d ź te ż K o śc io ła n a te r e n a c h m is y jn y c h .

F r a n c is z e k Z. K a p u ś c i k SM A (W a rsz a w a ) — Co sądzą o nas muzul-. m anie? O sta tn im i czasy, tzn. m n ie j w ięcej od d w u d z ie stu la t, z a ry s o w u je się n o w y ro z d z ia ł w h is to r ii s to s u n k ó w m ię d z y is la m e m a c h rz e ś c ija ń s tw e m . M o żn a z a u w a ż y ć p e w n ą ch ęć z b liż e n ia się o bu ty c h re lig ii, i to z a ró w n o n a p ła s z c z y ź n ie p r a k ty c z n e j, ja k i d o k tr y n y o raz w ia ry . A b y d a ć o d p o w ie d ź n a p o s ta w io n e w te m a c ie p y ta n ie , p r e le g e n t o m ó w ił c z te ry w y b r a n e z a g a d ­ n ie n ia : oso b ę J e z u s a , tr u d n o ś c i d ia lo g u c h rz e ś c ija ń s k o -is la m s k ie g o , z m a r ­ t w y c h w s ta n ie C h r y s tu s a o ra z z m a r tw y c h w s ta n ie c ia ł n a są d z ie o s ta te c z n y m . J e z u s (Isa), z w a n y M e s ja s z e m (A l-M asih ), p r z e d s ta w ia n y je s t w K o ra n ie ja k o W ie lk i P ro r o k , je s t je d n y m z p ię c iu w y s ła n n ik ó w B o ży ch (N oe — N o ah , A b r a h a m — I b r a h im , M o jżesz — M u sa, J e z u s —· Is a , M a h o m e t —· M u h a m ­ m ad ), k tó r y m B óg p o w ie rz y ł p rz e k a z a n ie lu d z k o ś c i P r a w a re lig ijn e g o , czyli d ro g i z b a w ie n ia . J e z u s je s t o b d a rz o n y o s o b isty m i p rz y w ile ja m i, ja k n a r o ­ d z e n ie z D ziew icy , d o k o n y w a n ie c u d ó w , p o w ró t p rz y k o ń c u czasó w . J e s t z a ło ż y c ie le m je d n e j z tr z e c h „ n ie b ia ń s k ic h ” re lig ii. T o ra , E w a n g e lia i K o ra n s ą s ło w e m B ożym , a le c h rz e ś c ija ń s tw o je s t d ro g ą w io d ą c ą do is la m u , k tó r y n ie ty lk o n ie sp rz e c iw ia się p ra w d z iw e m u c h rz e ś c ija ń s tw u , lecz ta k ż e d o ­ p e łn ia je i u d o s k o n a la . K a ż d y p o b o ż n y m u z u łm a n in p o w in ie n się ra d o w a ć , g d y c h r z e ś c ija n in je s t w ie r n y a u te n ty c z n e m u sło w u Je z u s a , p o n ie w a ż p rz e z to p rz y b liż a się (c h rz e ś c ija n in ) do o sta te c z n e g o p rz y m ie r z a , ja k im je s t islam . S k ą d je d n a k b io r ą się tr u d n o ś c i s p r a w ia ją c e , że c h rz e ś c ija n ie i m u z u łm a n ie n ie m o g ą u z n a ć się za b ra c i? W e d łu g m u z u łm a n ó w g łó w n ą p rz e s z k o d ę n a d ro d z e do d ia lo g u s ta n o w i n ie c h ę ć i o d m o w a c h rz e ś c ija n . J a k Ż y d zi n ie c h c ie li u z n a ć m is ji J e z u s a (i M a h o m e ta ), t a k sa m o c h r z e ś c ija n ie n ie c h c ą u z n a ć M a h o m e ta , choć b y ł o n z a p o w ie d z ia n y p rz e z P is m a (por. P w t 18, 15 i 18— 19; J 15, 26; 16, 7). Z a rz u c a się c h rz e ś c ija n o m , że n ie s ą m o n o te is ta m i, że w b r e w n a u c e J e z u s a s ta li się m uszrikun, tzn. lu d źm i p rz y d z ie la ją c y m i B o g u to w a rz y s z y , t a k o stro z w a lc z a n y c h p rz e z K o r a n i że z d ra d z ili w ia r ę g ło s z o n ą p rz e z J e z u s a , a w ię c w ia r ę A b ra h a m o w ą . C h rz e ś c ija n ie p o w in n i n a u c z y ć się n a n o w o c z y ta ć P is m o Ś w ię te , w c z y m m o ż e im d o p o m ó c K o ra n , a w ię c E w a n g e lia w e d łu g M u h a m m a d a . W im ię K o r a n u m u z u łm a n ie o d ­ r z u c a j ą ró w n ie ż z m a r tw y c h w s ta n ie C h ry s tu s a . B óg w p ra w d z ie m ó g łb y p r z y ­ w ró c ić do ż y c ia z m a r łe g o Je z u s a , a le teg o n ie u c z y n ił, g d y ż „ Ż y d z i a n i n ie z a b ili, a n i n ie u k rz y ż o w a li M e s ja sz a , lecz w y d a w a ło im się ty lk o , że to u c z y n ili” (K o ra n IV , 157). T r a d y c ja m u z u łm a ń s k a uczy, że B óg c u d o w n ie p o d s ta w ił s o b o w tó ra , J e z u s a z a ś z a c h o w a ł od ś m ie rc i i „ w z ią ł G o do s ie b ie ” (K o ra n IV, 158). G d y J e z u s w ró c i p rz y k o ń c u w ie k ó w , p rz y jd z ie M u u m rz e ć i z m a r tw y c h w s ta ć ja k w s z y s tk im in n y m lu d z io m , p rz y z m a r tw y c h w s ta n iu w d n iu o sta te c z n y m . J e d n ą z p o d s ta w o w y c h p r a w d g ło sz o n y c h p rz e z M a ­ h o m e ta , a z a te m i p o d s ta w o w y c h p r a w d d o k tr y n y is la m s k ie j, to z m a r tw y c h ­ w s ta n ie w D z ie ń O sta te c z n y . J a k i b ę d z ie w te d y los c h rz e ś c ija n ? Czy e h rz e

-BIULETYN MIS JOLOGICZNO-RELIGIO ZNAWCZY _{1 3 7}

ś c ija ń s tw o je s t d ro g ą do z b a w ie n ia ? W e d łu g tr a d y c ji is la m s k ie j je ż e li c h r z e ­ ś c ija n in b ę d z ie z b a w io n y , to n ie z r a c j i je g o p rz y n a le ż n o ś c i do K o ścio ła, lecz w m ia r ę w ie rn o ś c i p ra w d z iw e m u sło w u Je z u s o w e m u , g d y ż p rz e z to s t a je się b lis k i a u te n ty c z n e j w ie rz e , j a k ą je s t w ia r a m u z u łm a ń s k a . J e d e n z n a jw ię k ­ szy ch m y ś lic ie li is la m u G h a z a li w y ró ż n ia tr z y p rz y p a d k i: 1. b ę d ą z b a w ie n i ci, k tó r z y n ig d y n ie sły sz e li o M a h o m e c ie , a ż y li z g o d n ie ze sw ą w ia r ą ; 2. nie m a ją ż a d n e g o u s p r a w ie d liw ie n ia są s ie d z i z ie m m u z u łm a ń s k ic h o raz ci, k tó ­ rz y ż y ją w ś ró d m u z u łm a n ó w , g d y ż m u s ie li o n i sły szeć o M a h o m e c ie i w id z ie ć ja k ż y ją p o b o ż n i je g o w y z n a w c y . J e ż e li w ię c n ie z a d a li so b ie tr u d u p o z n a ­ n ia is la m u , s t a ją się n ie w ie r n y m i, c z e k a ic h z a s łu ż o n a k a r a ; 3. b ę d ą z b a ­ w ie n i ci, k tó r z y sły sz e li o M a h o m e c ie , lecz ju ż od m ło d y c h l a t p rz e d s ta w ia n o im go ja k o fa łsz y w e g o p r o r o k a , są w ię c b ez w in y . C a ła w ię c n a u k a m u z u ł­ m a ń s k a , o p ie r a ją c a się n a K o ra n ie , tr a d y c ji i w y p o w ie d z ia c h u c z o n y c h t w i e r ­ dzi, że a u te n ty c z n y m c h rz e ś c ija n in e m je s t te n , k to d ą ż y do w ia r y m u z u łm a ń ­ sk ie j. A u te n ty c z n y u c z e ń J e z u s a n o rm a ln ie z o s ta je u c z n ie m M a h o m e ta , g d y ż E w a n g e lia p ro w a d z i do K o ra n u , a J e z u s do M a h o m e ta .

ks. S e b a s tia n M a t с z а к (N ow y J o r k , U SA ) — Teoria unifikacjonizm u w teologii w spółczesnej. U n ifik a c jo n iz m je s t w sp ó łczesn y m ru c h e m n a u k o ­ w y m p o w s ta ły m w K o re i, k tó r e g o tw ó r c a M u n d ą ż y ł do s y n k r e ty c z n e g o p o ­ łą c z e n ia i z je d n o c z e n ia c h r z e ś c ija ń s tw a w sz a c ie z a c h o d n ie j z w ie lk im i re li- g ia m i i tr a d y c ja m i r e lig ijn y m i W sch o d u . P r e le g e n t sz e ro k o o m ó w ił sy tu ację, filo z o fic z n o -te o lo g ic z n ą w e w sp ó łc z e s n y m św ie c ie z a ró w n o n a Z a c h o d z ie , ja k i n a W sch o d zie, s ta n o w ią c ą k o n te k s t p o w s ta n ia i r o z w o ju u n if ik a c jo n iz m u , a n a s tę p n ie s k o n c e n tr o w a ł się n a a n a liz ie n o w e g o ru c h u . U n ifik a c jo n iz m je st ru c h e m te is ty c z n y m ; je g o p o d s ta w y filo z o fic z n e z a c z e rp n ię te z o s ta ły z ta o i- z m u i k o n f u c ja n iz m u i d o s to s o w a n e do B ib lii w o p a rc iu o filo z o fię w s c h o d ­ n ią . I s to tą r u c h u je s t a k c e p ta c ja d u a liz m u w b u d o w ie w sz e lk ie g o b y tu . K o n ­ s t r u k c ja w s z e lk ic h b y tó w (na w z ó r c zło w ie k a) je s t d u a lis ty c z n a : 1. b y t-rn ę ż - cz y z n a — 2. b y t- k o b ie ta ; e le m e n t m ę s k i — e le m e n t ż e ń s k i; e le m e n t p o z y ­ ty w n y — e le m e n t n e g a ty w n y ; e le m e n t z e w n ę trz n y — e le m e n t w e w n ę trz n y ; p o d m io t (sang san g) — p rz e d m io t (jung sang); a k t — p o te n c ja ; is to ta — p rz y ­ p a d ło ś ć itp . S tą d p ra w z o r e m d la k a ż d e g o b y tu je s t czło w ie k . B óg (w edług, u n if ik a c jo n iz m u ) ró w n ie ż m a s t r u k t u r ę d u a lis ty c z n ą , je s t z ło ż o n y z e le m e n tu m ę s k ie g o i z e le m e n tu ż e ń sk ie g o , je d n a k ż e B óg sto i p o n a d p o ję c ia m i lu d z ­ k im i i p o ję c ia te są je d y n ie w y o b ra ż e n ie m o B ogu, k tó r y je s t o b ra z e m o ry ­ g in a ln y m i p ie r w o tn y m , c z ło w ie k n a to m ia s t o b ra z e m w tó r n y m , z n ie k s z ta ł­ c o n y m p rz e z g rz e c h p ie r w o r o d n y . P rz y w ró c e n ie c z ło w ie k a do s ta n u s p rz e d g rz e c h u p ie rw o ro d n e g o , u tw o rz e n ie k r ó le s tw a B ożego n a z ie m i p o d w s p ó ln ą d o m in a c ją B o g a O jc a , b y p o w s ta ło n o w e n ie b o i n o w a z ie m ia , je s t g łó w n y m z a d a n ie m k a ż d e g o w y z n a w c y u n if ik a c jo n iz m u . C zło w iek b o w ie m , ja k o f i­ zy czn e i m o r a ln e c e n tr u m ś w ia ta , je s t z o b o w ią z a n y do o p a n o w y w a n ia ś w ia ta , p o d b ija n ia go, u d o s k o n a la n ia i c z y n ie n ia go so b ie p o d d a n y m , a p rz e z to o d ­ d a w a n ia c h w a ły B ogu i ró w n o c z e ś n ie u ś w ię c a n ia sa m e g o sie b ie . R u c h u n i­ fik a c jo n iz m u , k tó r y w y s z e d ł d a le k o p o z a g ra n ic e K o re i (J a p o n ia , A m e ry k a , E u ro p a Z ach .), z m ie rz a do z a d o w o le n ia p o tr z e b d u c h o w y c h w sp ó łc z e sn e g o c z ło w ie k a sz czeg ó ln ie p rz e z p rz y s to s o w a n ie filo z o fii a ry s to te le s o w s k ie j do- tr a d y c ji filo z o fic z n y c h w s c h o d n ic h , p rz e z z b liż e n ie b o g a ty c h tr a d y c ji r e l i­ g ijn y c h W sc h o d u do c h rz e ś c ija ń s tw a , a w k o n s e k w e n c ji p rz e z z b liż e n ie o ra z z je d n o c z e n ie (u n ifik a c jo n iz m ) w s z y s tk ic h lu d z i ś w ia ta n a p ła s z c z y ź n ie filo ­ zo fic z n o -te o lo g ic z n e j i re lig ijn e j.

G rz e g o rz O k r o y T C h r. (W a rsz a w a ) — Rola w artości etnicznych w dusz­ p astersk iej działalności Kościoła. W y ja śn ie n ie zach o d zący ch w p re le k c ji po­ jęć, u ła tw ia — z d a n ie m p r e l e g e n t a ’ — z ro z u m ie n ie p o ru s z a n e g o p ro b le m u . W y ja ś n ia w ię c tr e ś ć t a k i c h te r m in ó w , ja k w a rto ś ć , z w ła sz c z a w a rto ś ć e tn ic z n a o ra z p rz e d m io t d u s z p a s te r s k ie j tr o s k i K o śc io ła , tz n . g r u p ę e tn ic z n ą . W ed łu g

p r e le g e n ta g r u p a e tn ic z n a to g ru p a , w k tó r e j c z ło n k o w ie u w a ż a ją sie b ie za o d rę b n y c h i z a ta k i c h u w a ż a n i s ą p rz e z in n y c h . O d rę b n o ść t a d o ty czy : a) k u l ­ tu r y , ję z y k a , re lig ii, o b y c z a jó w ); b) g e n e a lo g ii h is to ry c z n e j w k a te g o r ia c h w s p ó ln o ty b io lo g ic z n o -ra s o w e j; c) c z a s a m i c e c h o so b o w o ści ( c h a r a k te r u n a ­ ro d o w e g o ); d) z a jm o w a n e g o o k re ś lo n e g o te r y to r iu m . D ru g im p o ję c ie m w y ­ ja ś n io n y m p rz e z p r e le g e n ta je s t p o ję c ie w a rto ś c i. Z g o d n ie z z a ło ż e n ia m i filo ­ z o fii w a r to ś c i je s t o n a (w a rto ść ) p e w n ą w ła ś c iw o ś c ią b y tu p o s ia d a ją c ą m o ty ­ w a c y jn ą siłę do d z ia ła n ia o ra z o k re ś lo n e z n a c z e n ie o b ie k ty w n e . P o z n a w a ln a je s t je d y n ie p rz e z b e z p o ś r e d n i o g lą d . S p o śró d w s z y s tk ic h w a rto ś c i p re le g e n t u w z g lę d n ił g łó w n ie w a r to ś c i e ty c z n e , m o r a ln e , ja k o n a jb a r d z ie j w a ż n e d la c z ło w ie k a i z a d a n e m u p rz e z S tw ó rc ę . J e s t to d o b ro , k tó r e je s t je g o p e łn ą i a b s o lu tn ą w a rto ś c ią , w s z y s tk ie in n e s ą p o d p o rz ą d k o w a n e t e j a b s o lu tn e j w a rto ś c i. D z ie lą s ię o n e m . in . n a w a rto ś c i rz e c z o w e (p o ży w ien ie, m ie s z k a ­ n ie), sp o łe c z n e (d o b re im ię, cześć, m o ż liw o ść d z ia ła n ia ), ży c io w e (zd ro w ie, siły), d u c h o w e (p r a w d a , p ię k n o ), m o r a ln e (cn o ta, d o b ra m o ra ln e ), re lig ijn e (s a c r u m łą c z n o ść z B o g iem ), e tn ic z n e (ję z y k , r e lig ia , p o c h o d z e n ie , ś w ia d o m o ść n a ro d o w a , z w y c z a je i o b y c z a je ). M ó w ią c o w a r to ś c ia c h e tn ic z n y c h pr,e le g e n t ro z u m ie je b a rd z o sz e ro k o , ja k o coś, do czego c z ło w ie k d ą ż y , co m iłu je , co je s t p o ż y te c z n e i d la te g o p o w in n o b y ć re a liz o w a n e . C e n tr a l n ą i p o d s ta w o w ą w a rto ś c ią , z g o d n ie z o p in ią S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II, je s t lu d z k a osoba, z k tó r e j w s z y s tk ie in n e w a r to ś c i się w y w o d z ą b ą d ź to ja k o je j is to tn e , s k ł a ­ d o w e e le m e n ty , b ą d ź te ż ja k o w a r u n k i do r e a liz a c ji t e j p o d s ta w o w e j w a rto ś c i. G łó w n ie s ą to ta k i e w a rto ś c i, j a k w o ln o ść, sp ra w ie d liw o ś ć , ró w n o ść , m iłość, p r a w d a , u czciw o ść, w ie rn o ś ć , to le r a n c ja , p o k ó j, ro d z in a , p a ń s tw o , w sp ó ln o ta r e l ig i jn a i in . D u s z p a s te rs tw o K o śc io ła słu ż y ty m w a rto ś c io m , re a liz u je je i tw o rz y . C e le m z a k r e ś lo n y m d la ta k ie g o d u s z p a s te r s tw a , p o d k re ś la ją c e g o w a r to ś c i e tn ic z n e , je s t z a c h o w a n ie to ż s a m o śc i e tn ic z n e j e m ig ra n tó w . Ś ro d ­ k a m i n a to m ia s t w r e a liz o w a n iu te g o c e lu są in s ty tu c je w s p ie r a ją c e w y s iłk i d u s z p a s te rs k ie , j a k ro d z in a , sz k o ła , o rg a n iz a c je , sa m o w y c h o w a n ie z a in t e r e ­ so w a n y c h . W z a s to s o w a n iu w a r to ś c i e tn ic z n y c h do d u s z p a s te r s tw a p o lo n ij­ n e g o p r e le g e n t s k o n c e n tro w a ł się n a n a jis to tn ie js z y c h e le m e n ta c h k s z t a łt u ­ ją c y c h p ro f il d u s z p a s te r s tw a e tn ic z n e g o , tz n . n a r e lig ii (K ościele), ję z y k u o jc z y s ty m i lu d o w y c h fo r m a c h p o b o żn o ści. K o śció ł, ja k o r e p r e z e n ta n t re lig ii, o b o k d o m u , n a jb a r d z ie j z a s p o k a ja p o tr z e b y e m ig ra n tó w . P a r a f i a je s t o śro d ­ k ie m n ie ty lk o ż y c ia re lig ijn e g o , lecz ta k ż e sp o łe c z n e g o i n a ro d o w e g o , je s t o n a c z ę śc ią s ta re g o k r a j u , k a w a łk ie m o jc z y z n y n a o b czy źn ie, w z m a c n ia w ię z i r o d z in n e , s ą s ie d z k ie , to w a rz y s k ie , je s t p o d p o rą m o r a ln ą w tr u d n o ś c ia c h i k r y ­ zy sa c h . E m ig r a n tó w n ie z a d o w a la k a to lic k o ś ć K o ścio ła, ż ą d a j ą od d u s z p a s te r ­ s tw a u w z g lę d n ie n ia e le m e n tu n a ro d o w e g o i n a d a n ia re lig ii p e w n e j sw o isto śc i n ie z a le ż n ie od k r a j u ic h o sie d le n ia . P o d ś w ia d o m ie w y c z u w a ją , że d u s z ę i s e r ­ ce n a r o d u sy m b o liz u je ję z y k , on w y r a ż a ży cie w e w n ę trz n e , d u c h o w e i k u l ­ t u r a l n e i d la te g o n a le ż y do n a jś w ię ts z y c h , n a jb a r d z ie j re lig ijn y c h w a rto ś c i w n a ro d z ie . D z ię k i n ie m u d o k o n u je s ię p rz e k a z re lig ijn o - m o r a ln y c h tre ś c i, p r z e k o n a ń i s y s te m ó w w a rto ś c i, p rz e z co p e łn i f u n k c ję n o ś n ik a w a rto ś c i r e ­ li g ijn y c h i m o r a ln y c h , tr a d y c j i i z w y c z a jó w , k u lt u r y i m e n ta ln o ś c i itp. W o s ta tn ic h c z a s a c h z a z n a c z a się w K o śc ie le o d ro d z e n ie lu d o w y c h fo rm po b o żn o ści. C zęsto k a to lic y z m p o ls k i b y w a o k re ś la n y ja k o lu d o w y . G o rz k ie Ż a le , D ro g a K rz y ż o w a , k a z a n ia p a s y jn e , R ó żan iec, k u lt św ię ty c h , n a b o ż e ń s tw a m a jo w e i p a ź d z ie rn ik o w e , k o lę d a , s ą w w ie lk im z a p o tr z e b o w a n iu u n a sz y c h ro d a k ó w n a e m ig ra c ji. D u s z p a s te rs tw o ż a d n e , p o lo n ijn e ta k ż e , n ie o d b y w a się w p ró ż n i, ch ce i m u s i z a c z e p ić się o k o n k r e t y ż y c ia je d n o s te k i g ru p . I s tn ie j ą w ty m w z g lę d z ie śc isłe w z a je m n e u w a r u n k o w a n ia , je ś li d u s z p a s te r s tw o p o ­ lo n ijn e m a b y ć S k u te c z n e w r e a liz a c ji w y z n a c z o n y c h so b ie celów .

W d y s k u s ji po w y g ło sz o n y c h r e f e r a ta c h z a b ie r a li głos m is jo n a rz e : k s. J ó ­ ze f J u r c z y g a SV D (P a p u a N o w a G w in e a ) o ra z ks. J a n J a n k o w i c z O M I (K a m e ru n ). K s. J ó z e f J u r c z y g a in f o rm o w a ł z e b r a n y c h o sw e j d z ia ­

BIULETYN MIS JO LOGICZNO-RELIGIO ZNAWCZY

₁₃₉

ła ln o ś c i m is y jn e j w P a p u i N o w e j G w in e i o ra z ilu s tr o w a ł j ą k o lo ro w y m i film a m i. K s. J a n J a n k o w i c z p r z e d s ta w ił h is to rię , k u lt u r ę i śro d o w isk o K a m e r u n u P ó łn o c n e g o o ra z o m ó w ił p r a c ę m is y jn ą p o ls k ic h O b la tó w d z ia ­ ła ją c y c h w ty m k r a j u . K s. C z e sła w B i a ł e k S J (P o zn ań ) 'p rz e d s ta w ił K a ­ to lic k i O ś ro d e k P o m o c y p rz y K o m is ji M is y jn e j A r c h id ie c e z ji P o z n a ń s k ie j o raz sz e ro k o o m ó w ił je j d z ia ła ln o ś ć . O ś ro d e k n ie s ie p o m o c d u c h o w ą i m a t e r i a ln ą n a s z y m b ra c io m i s io s tr o m — o fia ro m w o je n , tr z ę s ie ń ziem i, p o w o d zi, g ło d u i in n y c h k a ta k liz m ó w w k r a j a c h m is y jn y c h . O ś ro d e k k o r z y s ta w sw e j d z ia ­ ła ln o ś c i z d o b ro w o ln y c h d a ró w i s k ła d e k sp o łe c z n y c h , t a k p ie n ię ż n y c h , ja k i w n a tu r z e (lek i, odzież, p o m o c e s z k o ln e i in.).

ks. W ładysław K ow alak SVD, W arszawa II I. O P R A C O W A N IA

S o k a G a k k a i — n o w a re lig ia w J a p o n ii

R o z p ę ta n a p rz e z m ilita r y z m ja p o ń s k i w o jn a n a O c e a n ie S p o k o jn y m z a ­ k o ń c z y ła się k lę s k ą J a p o n ii i o c e n io n a z o s ta ła ja k o k a ta s tr o f a n a ro d o w a , j a ­ k ie j J a p o n ia n ig d y jesz c z e n ie p rz e ż y ła к P ie r w s z e l a t a p o w o je n n e b y ły l a t a ­ m i n ie s p o ty k a n e j d o ty c h c z a s r u i n y g o sp o d a rc z e j, p o w o d u ją c e j g łó d , n ę d z ę i b e z ro b o c ie m ilio n ó w lu d zi. W o jn a p o z o s ta w iła ró w n ie ż p u s tk ę w s e rc a c h i u m y s ła c h lu d n o ś c i. W n ie c a łe p ó ł r o k u po z n is z c z e n iu H iro s h im y i N a g a s a k i b o m b a m i a to m o w y m i Ja p o ń c z y c y p rz e ż y li sw ó j d r u g i szok: w d z ie ń N ow ego R o k u 1946 c e s a rz H i r o h i t o w y g ło s ił p rz e z ra d io m o w ę do n a r o d u , w k tó ­ r e j m . in. o św ia d c z y ł: „ S to ję ra z e m z n a r o d e m i c h c ę z a w sz e d z ie lić z n im ra d o ś ć i g o ry c z . W ięzy łą c z ą c e n a s zaw sz e o p ie r a ły się n a w z a je m n y m z a u f a ­ n iu i .p rz y w ią z a n iu , a n ie ty lk o n a le g e n d a c h , m ita c h i fa łs z y w y c h k o n c e p ­ c ja c h o b o sk o ś c i c e s a r z a i o ty m , że n a r ó d ja p o ń s k i sto i w y ż e j od w s z y s tk ic h p o z o s ta ły c h n a ro d ó w , że je s t p o w o ła n y do rz ą d z e n ia ś w ia te m (...) F a łs z y w ą le g e n d ą b y ło u w a ż a n ie c e s a r z a z a b o g a. J e s te m j a k k a ż d y z w a s ” 2. W y p o ­ w ie d ź t a s p o w o d o w a ła o lb rz y m i z a m ę t i p r z e w r ó t w e w s z e lk ic h p o g lą d a c h J a p o ń c z y k ó w . R u n ą ł d la w ię k sz o ś c i n a r o d u k u lt c e sa rz a . Id e e „b o sk ieg o p rz e z n a c z e n ia ” n a r o d u ja p o ń s k ie g o , je g o w y ż sz o śc i n a d in n y m i n a r o d a m i i l u ­ d a m i, „ b o sk ie j m is ji b o sk ie g o c e s a r z a ” , k tó r e g o p o w o ła n ie m m ia ło b y ć z je d ­ n o c z e n ie p o d s w ą w ła d z ą c a łe g o D a le k ie g o W sc h o d u i P o łu d n io w o -W s c h o d n ie j A z ji — w s z y s tk o to , co od d z ie się c io le c i b y ło p rz e d m io te m in d o k tr y n a c ji p rz e z z e ta ty z o w a n y s h in to iz m , n a g le z o s ta ło ro z b ite . D la w ie lu z ty c h , k tó r y m w m a w ia n o , że s e n s e m i c e le m ż y c ia je s t s łu ż e n ie c e sa rz o w i, s ta ło s ię to p r a w d z iw ą tr a g e d ią . L u d n o ś ć s tr a c iła d u c h o w e id e a ły . R ó w n ie ż w p o g lą d a c h r e lig ijn y c h n a s t ą p ił y p r z e ta s o w a n ia , k tó r y c h s k u t k i n ie daŁy n a sie b ie d łu g o czek ać. W w ie lu d a w n y c h u g r u p o w a n ia c h i w s p ó ln o ta c h r e lig ijn y c h z a ró w n o b u d d y js k ic h ja k i sh in to is ty c z n y c h , z tr u d e m p rz y s to s o w u ją c y c h się do n o w e j s y tu a c ji i n ie p o ję ty c h w a r u n k ó w , p o w s ta ł f e r m e n t p rz y c z y n ia ją c y się do u k s z ta łto w a n ia sz e re g u n o w y c h s y n k r e ty c z n y c h r e l i g i i 3. C e le m w ię k sz o śc i z n ic h je s t p o d n ie s ie n ie m o r a ln o ś c i. i s tw o r z e n ie sz c z ę śc ia n a ziem i. K a ż d a

1 P o r. S. W i l a n o w s k i , Japon ia. Społeczeństwo, ekonomia, polityka, O ls z ty n 1974, 254; A. W o l n y , Wojna na Pacyfiku. A gresja jap oń sk a w la­ tach 1931—1945, W a rsz a w a 1971, 353—367; J. W. H a l l , Jap o n ia od czasów najdaw niejszych do dzisiaj, W a rszaw a 1979, 288.

2 S. W i l a n o w s k i , dz. cyt., 253; E. J. O s m a ń c z y k , Ciekaw a hi­ storia ONZ, W a rsz a w a 1965, 102.

3 W e d łu g s t a ty s t y k i z 1955 r. w J a p o n ii b y ło 377 a u to n o m ic z n y c h re lig ii, z k tó r y c h 126 p o w s ta ło p o d ru g ie j w o jn ie ś w ia to w e j: 67 je s t p o c h o d z e n ia sh in to is ty c z n e g o , 26 — b u d d y js k ie g o , 2 — c h rz e ś c ija ń s k ie g o , 29 u c h o d z i za n ie z a le ż n e ; p o r. H . W a l d e n f e l s , Moderne religiöse Bew egungen in Ja p a n als Im pulse für eine christliche Theologie?, V e rb u m SVD 13(1972 fase. 1—2, 155.