Zjazd prezesów oddziałów Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza (22-23 IX 1979)

Barbara Koc

Zjazd prezesów oddziałów

Towarzystwa Literackiego im.

Adama Mickiewicza (22-23 IX 1979)

Biuletyn Polonistyczny 23/4 (78), 35-38

- 35

-η944-194-5 wydrukowano ponadto w p r z e k ł a d z i e f r a n c u s k i m , p t . "Fragments du J o u r n a l de V/. borowy", w piśmie " C a h i e r s P o l o g - ne-Allemagne" 1960, n r 3, s . 70-85« Redakcja czasopisma ko rz y ­ s t a ł a z maszynopisu z n a j d u j ą c e g o s i ę w p o s i a d a n i u J u l i i Boro­ w e j .

Mgr Maria Tyszkowa

Z JA Z D PRE ZESÓ W

O D D Z IA Ł Ó W T O W A R Z Y STW A LITER A C K IEG O IM. A D A M A M IC KIEW ICZA

(22 — 23 IX 1979)

Najmłodszy Oddział Towarzystwa L i t e r a c k i e g o im. Adama Mic­ k i e w i c z a - w K a l i s z u , p o d j ą ł t r u d zor ganizowania w roku 1979

dorocznego zja zd u pr ez es ów . Zebranych p o w i t a ł a d r H. M o l e n -

d a , p r e z e s Od dzi ału , po czym obrady otwo rz ył p r e z e s Zarządu

Głównego Towarzystwa, p r o f . К. K l i m o w i c z , c h a r a k t e r y ­

z u j ą c s p e c y f i k ę d z i a ł a l n o ś c i Towarzystwa, p o l e g a j ą c ą głównie na i n s p i r o w a n i u problemów, k t ó r e p ó ź n i e j podejmują różne i n s t y t u ­ c j e . W tym t e ż tkwi s i ł a Towarzystwa: s tw ar za ono forum aktyw­ n o ś c i , p r zy czym w g r ę wchodzą k o n t a k t y z n a u c z y c i e l a m i , eduka­ c j a narodowa, k u l t u r a p o l o n i s t y c z n a , imprezy podnoszące po­ ziom k u l t u r a l n y środo wisk a i t p . Towarzystwo pobudza r o d z e n i e s i ę a u t e n t y c z n y c h , a n i e zawsze d o s t r z e g a n y c h , p o t r z e b . Obecnie na pierwszym p l a n i e z n a j d u j e s i ę k w e s t i a powołania do ż y c i a t y ­ godnika poświęconego w ył ąc zn ie sprawom l i t e r a c k i m .

R e f e r a t p t . " R e f l e k s j e wokół k i l k u w i e r s z y J u l i u s z a S ł o ­

wackiego w r . 1846" w y g ł o s i ł J a ro s ła w M a c i e j e w s k i .

Na wybór tematu wpłynęła o k az j a ro cznicow a: 1 7 0 - l e c i e ur o d zi n

i 1 3 0 - l e o i e ś m i e r c i p o e t y , oraz szcze gólna p o d n io s ło ś ć o s t a t -

j e s t przełomowy d l a S ł ow ack ieg o: załamywanie s i ę jeg o w i a r y w mistyc zne p o s ł a n n i c t w o n a r o d u p o l s k i e g o ł ą c z y s i ę z j e d n o c z e s ­ nym powstawaniem sy stemu, w którym p o e t a p r z e d s t a w i ł wyzwala­ n i e s i ę ducha ze s t a r y c h form ( sy s t e m t e n sam porównywał do od­ k r y c i a K o p e r n i k a ) . "G ene zis z Ducha” , "Król-Duch" w y r a ż a j ą ka­ t a s t r o f i z m , zwykle jednak n i e pozbawiony n a d z i e i . Podobnie drobne w i e r s z e , n p . " D a j c i e mi t y l k o j e d n ą ziem i m i l ę ” , "Biada wam, gdy s i ę b u d z i d u c h " , "'Wyjdzie s t u r o b o tn ik ó w " . - Czym j e s t duch u Słowackiego? Wypowiada s i ę on, zdaniem r e f e r e n t a , po­ p r z e z w i z j ę p r z y s z ł o ś c i ; j e s t t e ż j e j zwiastunem. Nie j e s t waż­ na p r z y tym p o s t a ć w i d z i a d ł a , p r z e z k t ó r e duch przemawia. Wy­ b i e r a j ą c n i e s ł u s z n ą i d e ę , lu d w n i e w ł a ś c i w y sposób odpowiada na wezwanie d uc h a. Słowacki c a ł k o w i c i e zaakc ept owa ł f i l o z o f i ę g e - n e z y j s k ą k s . J an a Nepomucena Rembowskiego i m a n i f e s t a c j e wolno­ ś c i d uc ha . Samobójstwo Edwarda Kaczyńskiego (18 4 5 )» niezwykle z a s ł u żo ne go d l a sprawy p o l s k i e j , p o e t a t r a k t o w a ł jak o p o t w i e r ­ d z e n i e swego p r z e k o n a n i a , i ż duch, n i e mieszcząc s i ę w s t a r e j f o r m i e , p r a g n i e wyzwolenia. Nasuwa s i ę t u n aw ią zan ie do m al ar ­ stwa Goyi ( s ł o w a c k i mógł znać n i e k t ó r e j eg o m i e d z i o r y t y ) i do mitu o S a t u r n i e J a c q u e s a de Gen eta. Nie mamy t u do c z y n i e n i a z i m p r e s j ą z a p i s u , l e c z z myślowym u ję c i e m , tłumaczącym p o c z ą t e k ś w i a t a . U Słowackiego dominuje u cz u ci e in d y w i d u a l n e j n i e ś m i e r ­ t e l n o ś c i . Wobec z a l e n i w i a n i a s i ę ducha w drodze do p o s t ę p u t y l ­ ko u s i l n a p r a c a może - według n i e g o - doprowadzić do u w o ln i e n i a s i ę ze s t a r y c h form. 'Wielka j e s t s i ł a s u g e s t i i w obrazowaniu i w r e t o r y o e s t y l u Sło wac ki ego : p o e t a d e m o n st r u j e k a t o l i c y z m i p o l s k o ś ć , s i ł y konserwatywne i o r to d o k s y j n e (konserwatyzm p o t ę ­ p i a ) . J y d a r z e n i a o c h a r a k t e r z e p ol it y cz n y m związane z l o sa m i P o l ö k i i Polaków w 1845 r . z n a l a z ł y żywy oddźwięk w je g o twór­ c z o ś c i . ś m i e r ć Edwarda Racz yńs kieg o, lipcowa p r o c e s j a z p r o c h a

-mi Mieszka I i Bolesława Chrobrego, c a ł a ówczesna s y t u a c j a n a ­ ro du p o l s k i e g o - w wy obr aźni, od czu ciu i rozu mieniu p o e t y stwa­ r z a s u b t e l n ą tk an kę d l a je g o późnej t w ó r c z o ś c i , niezwykle i n t e ­ r e s u j ą c e j d l a b ad ac zy .

B e f e r a t p t . "Problem ożywienia ru chu naukowego i p o p u l a r y -

z y c j i wiedzy o l i t e r a t u r z e " p r z e d s t a w i ł Zdzisław L i b e r a .

Omówił z n ac ze ni e d l a Towarzystwa mecenatu P o l s k i e j Akademii Nauk. Umożliwia on e g z y s t e n c j ę wydawnictw Towarzystwa ("Bocznik"

or az po s z c z e g ó ln e tomy s e r i i B i b l i o t e k i ) . N i e k t ó r e o d d z i a ł y (w Czę stochowie, Przemyślu i Warszawie) prowadzą ponadto w ła s ną d z i a ł a l n o ś ć wydawniczą. C h a r a k t e r y z u j ą c t e n typ d z i a ł a l n o ś c i w wymienionych o d d z i a ł a c h , p r e l e g e n t z a c h ę c a ł zebranych do p o d e j ­

mowania or az p o p i e r a n i a podobnych i n i c j a t y w . Nawiązując do o- s i ą g n i ę ć Sejmiku P o l o n i s t y c z n e g o w P i o t r k o w i e Trybunalskim

(1 9 7 5 )» przypomniał o możliwości druku i n f o r m a c j i ciekawszych

o s i ą g n i ę ć dydaktycznych w " P o l o n i s t y c e " ,

Z myślą o p o s z e r z e n i u k u l t u r y naukowej i l i t e r a c k i e j r e ­ g io n u p r e l e g e n t zaproponował z b i e r a n i e mate ria łów do obr azu na­ u c z a n i a w c z a s i e o k u p a c j i or az gromadzenie biogramów po lon ist ów s z k o ł y podstawowej i ś r e d n i e j - do p r z y s z ł e g o słownika b i o g r a ­ f i c z n e g o n a u c z y c i e l i . Ważny element p r a c y oddziałów st a n o w i t e ż h i s t o r i a samego Towarzystwa. Zeb ran ia Towarzystwa mają m . i n . na c e l u p o p u l a r y z a c j ę wiedzy o l i t e r a t u r z e ; zachowanie p r o f i l u naukoYjego r e f e r a t ó w wydaje s i ę p rz y tym k o n i e c z n e . Współpraca Towarzystwa z wyższymi u c z e l n i a m i na sz an se pomyślnego rozwoju. Nowe z j a w i s k a w nauce i p r z e o b r a ż e n i a s z k o ły mogą być w odpo­ wiednim c z a s i e z a r e j e s t r o w a n e i prz ed y sk ut o w an e.

Sprawozdanie z d z i a ł a l n o ś c i Towarzystwa za r o k 1979 wygło­

s i ł a В. K r y d a ; sprawozdanie z p r a c nad d z i e j a m i Towarzyst­

wa w związku ze z b l i ż a j ą c y m s i ę s t u l e c i e m jego p o w s t a n ia (19 86)

-B i b l i o t e k i Towarzystwa omówiła M. G r a b o w s k a , zaś S„ Ś w i г к o p o d z i e l i ł s i ę z zebranymi in fo r m ac j am i o s t a n i e

pr ac nad "Rocznikiem” Towarzystwa (r. X I I I ukaże s i ę w s t y c z n iu

1980, R. XIV z o s t a n i e poświęcony J u l i u s z o w i Słowackiemu).

W d y s k u s j i z a b r a ł g ł o s М. К 1 i m o w i с z, a n a s t ę p n i e

p r z e m a w i a l i p r e z e s i p os z c z e g ó l n y c h o dd zia łó w, p r z e d s t a w i a j ą c p r a c ę r e p re ze nt ow an yc h p r z e z s i e b i e placówek. M .i n. p r e z e s Od­ d z i a ł u Sosnowiec mówił o zorg ani zow ani u wykładów d l a m at ur z ys ­ tów or az k o n k u r s i e poetyckim poświęconym Mickiewiczowi; Oddział z a i n i c j o w a ł również po ws tan ie Młodzieżowego Towarzystwa Nauko­ wego. W Rzeszowie p o d j ę t o s t a r a n i a o d r u k k s i ą g pamiętkowych z a r t y k u ł a m i członków Towarzystwa o r a z o zo rg an iz o w an ie s e s j i o c h a r a k t e r z e i n t e r d y s c y p l i n a r n y m , po święconej 1 5 0 - l e c i u powsta­ n i a l i s t o p a d o w e g o . O l s z ty n d o s t a r c z y ł wzorowo uporządkowany toa- t e r i a ł d o t y c z ą c y h i s t o r i i Towarzystwa w tym O dd z i a l e . Głos za­ b i e r a l i t a k ż e p r e z e s i Oddziałów: B i e l s k o - B i a ł a , Wrocław, P i o t r ­ ków T r y b u n a l s k i , S ł u p s k .

Obrady z j a z d u podsumowała J . K u l e z y c k a - S a 1 o n i z e s t a w i a j ą c z a d a n i a Towarzystwa na n a j b l i ż s z ą p r z y s z ł o ś ć : k s i ę ­ ga p o l o n i s t ó w s z k o ln y c h ; tygodniowe pismo poświęcone k r y t y c e l i t e r a c k i e j ; z b i e r a c t w o i dokumentacja w z a k r e s i e l i t e r a t u r y r e g i o n a l n e j ; u c zc ze n ie r o c z n i c y p o w s t a n ia l i s to p ad o w eg o ( b ę d z i e ona i n t e r e s o w a ł a dwa Odd ziały Towarzystwa: Rzeszowski i Htocki). Zwiedzanie dworu w Śmiełowie z pamiątkami do Adamie Mickie­ wiczu ( u c z e s t n i c y z j a z d u w y s ł u c h a l i tam k o n c e r t u muzyki roman­

t y c z n e j ) o r az zamku w Gołuchowie, dawnej s i e d z i b y Le szc zy ń sk ich i D z i a ł y ń s k i c h , a t a k ż e p r z e ś l e d z e n i e l i t e r a c k i c h szlaków K a l i ­ s z a (Asnyk, Konopnicka, Dąbrowska) u z u p e ł n i ł o program z j a z d u .