Jacek Łukasz Wilk-Jakubowski
PROPAGACJA FAL RADIOWYCH
W ŁĄCZNOŚCI SATELITARNEJ
PL ISSN 1897-2691PL ISBN 978-83-65719-29-4
Jacek Łukasz Wilk-Jakubowski – doktor nauk technicznych w dyscyplinie telekomunikacja o specjalności telekomunikacja, teleinformatyka, transmisja danych, przetwarzanie sygnałów. Na Politechnice Świętokrzyskiej ukończył zarówno studia magisterskie w 2009 r. (na kierunku elektrotechnika), jak i studia doktoranckie w 2013 r. (w dyscyplinie naukowej elektrotechnika). Autor wielu publikacji naukowych (w tym monografii, rozdziałów w monografiach, jak również licznych artykułów), w których
Radiowaves Propagation
in Satellite Communications Systems
Monografia dotyczy bardzo ważnego problemu współczesnego świata, jakim jestwykorzystanie sieci satelitarnych do transmisji bezprzewodowej przy przesyłaniu sygnałów na różnych pasmach częstotliwości mikrofalowych (…) może być pomocna dla pracowników naukowych i studentów zajmujących się wykorzystaniem łącz satelitarnych do łączności i przesyłania danych. Należy podkreślić, że będzie to pozycja na rynku krajowym wypełniająca lukę literaturową, jaka istniała w tej dziedzinie.
z recenzji prof. dr. hab. inż. Mariana Wnuka Tematyka pracy jest bardzo aktualna – dotyczy w istocie zagadnień o bardzo silnym aspekcie praktycznym. (…) Przedstawiona monografia stanowi cenną i potrzebną pozycję, dokumentującą oryginalne osiągnięcia naukowe Autora oraz przybliżającą – w interesujący sposób – potencjalnym czytelnikom ciekawą i aktualną tematykę łączy satelitarnych.
z recenzji prof. dr. hab. inż. Yevhena Yashchyshyna
c
e
k
Ł
u
k
a
s
z
W
il
k
-J
a
k
u
b
o
w
s
k
i
P
R
O
P
AG
AC
JA
F
A
L
R
A
D
IO
W
Y
C
H
W
Ł
Ą
C
Z
N
O
Ś
C
I
S
A
T
E
L
IT
A
R
N
E
J
podejmuje szeroko rozumianą tematykę ICT (dotyczącą m.in. optymalizacji systemów zarządzania kryzysowego i transmisji danych w przypadku wystąpienia niekorzystnych zjawisk, w tym klęsk żywiołowych). Uczestnik wielu konferencji krajowych i zagranicznych.
MONOGRAFIE, STUDIA, ROZPRAWY
Kielce 2018
M99
Jacek Łukasz Wilk-Jakubowski
PROPAGACJA FAL RADIOWYCH
W ŁĄCZNOŚCI SATELITARNEJ
Radiowaves Propagation
Recenzenci
prof. dr hab. inż. Marian WNUK
prof. dr hab. inż. Yevhen YASHCHYSHYN
Redakcja
Aneta STARZYK
Projekt okładki
Tadeusz UBERMAN
MONOGRAFIE, STUDIA, ROZPRAWY NR M99
Redaktor Naukowy serii
NAUKI TECHNICZNE – ELEKTRYKA
dr hab. inż. Jerzy AUGUSTYN, prof. PŚk
Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej
25-314 Kielce, al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 7 tel./fax 41 34 24 581
e-mail: wydawca@tu.kielce.pl www.wydawnictwo.tu.kielce.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej pracy nie może być powielana czy rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie, w jakikolwiek sposób:
elektroniczny bądź mechaniczny, włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taśmy lub przy użyciu innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy. © Copyright by Politechnika Świętokrzyska, Kielce 2018
PL ISSN 1897-2691
Spis treści
Wykaz ważniejszych oznaczeń i skrótów ... 5
Od autora ... 13
I. Teoretyczne aspekty wykorzystania orbity geostacjonarnej do propagacji fal mikrofalowych ... 25
1.1. Charakterystyka systemów geostacjonarnych radiokomunikacji satelitarnej ... 26
1.2. Obowiązująca klasyfikacja fal mikrofalowych ... 35
1.3. Propagacja w wolnej przestrzeni ... 41
1.4. Rzeczywiste środowisko propagacyjne fal mikrofalowych ... 47
1.5. Tłumienie fal mikrofalowych w atmosferze ziemskiej ... 52
II. Analiza uwarunkowań propagacyjnych w troposferze ziemskiej ... 72
2.1. Rozkład współczynnika refrakcji ... 73
2.2. Tłumienie troposferyczne ... 78
2.3. Źródła szumów naturalnych ... 99
III. Łącze satelitarne w warunkach opadów deszczu ... 113
3.1. Pomiary ze stanowiska laboratoryjnego ... 115
3.2. Wpływ intensywności opadów deszczu na tłumienie sygnału odbiorczego ... 129
3.3. Badanie zależności tłumienia sygnału od częstotliwości fal mikrofalowych ... 149
3.4. Badanie zależności tłumienia sygnału od polaryzacji fal mikrofalowych ... 159
Podsumowanie ... 170
Dodatki ... 177
Dodatek 1. Intensywność opadów deszczu R0,01 w Polsce dla wybranych lokalizacji geograficznych ... 177
Dodatek 2. Zastosowanie regresji wielomianowej w analizie danych ... 183
Dodatek 3. Wpływ dostępności systemu na możliwość odbioru sygnałów ... 186
Dodatek 4. Specyfikacje sprzętu wykorzystanego do badań propagacji mikrofalowych sygnałów satelitarnych ... 187
Dodatek 5. Przykładowe wyniki ze stanowiska laboratoryjnego ... 192
Dodatek 6. Izolinie zastępczej mocy promieniowanej izotropowo e.i.r.p. z konstelacji satelitów EUTELSAT Hot Bird ... 194
Dodatek 7. Hala HD nr 4 Politechniki Świętokrzyskiej wraz z zaznaczonym miejscem
lokalizacji części naziemnej stanowiska laboratoryjnego do badań propagacji
fal radiowych ... 195
Literatura ... 196
Spis tabel i rysunków ... 210
Streszczenie ... 217
LITERATURA
AKTY PRAWNE Prawo krajowe
[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 lutego 2008 roku zmieniające rozpo-rządzenie w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, któ-re mogą być używane bez pozwolenia radiowego (Dz.U. Nr 47, poz. 277).
[2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 47, poz. 281).
[3] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 roku w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. Nr 52, poz. 310).
[4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w śro-dowisku (Dz.U. Nr 221, poz. 1645).
[5] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 roku w sprawie dokony-wania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31). [6] Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 3 lipca 2007 roku w sprawie urządzeń
radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez po-zwolenia radiowego (Dz.U. Nr 138, poz. 972).
[7] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury (Dz.U. Nr 216, poz. 1594). [8] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 roku w sprawie
szcze-gółowego zakresu działania Ministra Transportu (Dz.U. Nr 131, poz. 923).
[9] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2012 roku o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 0, poz. 460).
[10] Ustawa z dnia 16 lipca 2004 roku – Prawo telekomunikacyjne, (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.).
[11] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.).
Prawo międzynarodowe (w tym rekomendacje ITU-R)
[12] CCIR Rep. 563, Radiometeorological data, Genewa 1986.
[13] ITU, Radio regulations. Edition of 2008, <http://www.itu.int/opb/itemdetails.aspx? lang=e&item=R-REG-RR-2008-A5-ZPF-E&folder=R-REG-RR-2008>.
[14] ITU-R Rec. P. 372-10, Radio noise, Genewa 2009, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.372-10-200910-I/en>.
[15] ITU-R Rec. P. 434-6, ITU-R reference ionospheric characteristics and methods of basic MUF, operational MUF and ray-path prediction, Genewa 1995, <http://www. itu.int/rec/R-REC-P.434-6-199510-W/en>.
[16] ITU-R Rec. P. 531-11, Ionospheric propagation data and prediction methods required for the design of satellite services and systems, Genewa 2012, <http://www.itu.int/rec/ R-REC-P.531-11-201202-I/en>.
[17] ITU-R Rec. P. 618-10, Propagation data and prediction methods required for the design of Earth-space telecommunication systems, Genewa 2009, <http://www.itu.int/rec/ R-REC-P.618-10-200910-I/en>.
[18] ITU-R Rec. P. 676-9, Attenuation by atmospheric gases, Genewa 2012, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.676-9-201202-I/en>.
[19] ITU-R Rec. P. 678-1, Characterization of the natural variability of propagation phenomena, Genewa 1992, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.678-1-199203-I/en>. [20] ITU-R P. 834-6, Effects of tropospheric refraction on radiowave propagation, Genewa
2007, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.834-6-200701-I/en>.
[21] ITU-R Rec. P. 835-5, Reference standard atmospheres, Genewa 2012, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.835-5-201202-I/en>.
[22] ITU-R Rec. P. 836-4, Water vapour: surface density and total columnar content, Ge-newa 2009, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.836-4-200910-I/en>.
[23] ITU-R Rec. P. 837-6, Characteristics of precipitation for propagation modelling, Ge-newa 2012, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.837-6-201202-I/en>.
[24] ITU-R Rec. P. 838-3, Specific attenuation model for rain for use in prediction methods, Genewa 2005, <www.itu.int/rec/R-REC-P.838-3-200503-I/en>.
[25] ITU-R Rec. P. 839-3, Rain height model for prediction methods, Genewa 2001, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.839-3-200102-I/en>.
[26] ITU-R Rec. P. 840-5, Attenuation due to clouds and fog, Genewa 2012, <http://www.itu.int/rec/R-REC-P.840-5-201202-I/en>.
[27] ITU-R P. 841-4, Conversion of annual statistics to worst-month statistics, Genewa 2005, <http://www.itu.int /rec/R-REC-P.841-4-200503-I/en>.
[28] ITU-R Rec. S. 725-0, Technical characteristics for Very Small Aperture Terminals (VSATs), Genewa 1992, <http://www.itu.int/rec/R-REC-S.725-0-199203-I/en>. [29] ITU-R Rec. S. 726-1, Maximum permissible level of spurious emissions from very small
aperture terminals (VSATs), Genewa 1993, <http://www.itu.int/rec/R-REC-S.726-1-199304-I/en>.
[30] ITU-R Rec. S. 727-2, Cross-polarization isolation from very small aperture terminals (VSATs), Genewa 2007, <http://www.itu.int/rec/R-REC-S.727-2-200701-W/en>. [31] ITU-R Rec. S. 728-1, Maximum permissible level of off-axis e.i.r.p. density from very
small aperture terminal (VSATs), Genewa 1995, <http://www.itu.int/rec/R-REC-S.728-1-199510-I/en>.
[32] ITU-R Rec. S. 729, Control and monitoring functions of very small aperture terminals (VSATs), Genewa 1992, <http://www.itu.int/rec/R-REC-S.729-0-199203-I/en>. [33] ITU-R Rec. V. 431-7, Nomenclature of the frequency and wavelength bands used in
tele-communications, Genewa 2000, <http://www.itu.int/rec/R-REC-V.431-7-200005-I/en>.
STRONY INTERNETOWE ORGANIZACJI
[34] ASTRA NET, <www.astra-net.com>.
[35] CENELEC (Comité Européen de Normalisation Electrotechnique, European Committee for Electrotechnical Standardization), <http://www.cenelec.eu>.
[36] COST Action IC0802 (European Cooperation in Science and Technology – Action IC0802), <http://www.cost.eu/domains_actions/ict/Actions/IC0802>, <http://www.tesa. prd.fr/cost/ict_poster_ic0802.pdf>.
[37] DLR Space Administration, <http://www.dlr.de/rd/en/desktopdefault.aspx>. [38] DVB (Digital Video Broadcasting), <http://www.dvb.org>.
[39] EBU (European Broadcasting Union), <http://www.ebu.ch>.
[40] EIA (Electronic Industries Association), <http://www.ecaus.org/eia/site/index.html>. [41] ESA-ESTEC, <http://www.esa.int/About_Us/ESTEC>.
[42] ETSI (European Telecommunications Standards Institute), <http://www.etsi.org>. [43] EUTELSAT, <http://www.eutelsat.com/polish/home/index.html>.
[44] IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers), <http://www.ieee.org/index.html>. [45] IMGW (Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej), <http://www.imgw.pl/index.php>. [46] INTELSAT, <http://www.intelsat.com/about-us/>.
[47] ISO (International Organization for Standardization), <http://www.iso.org/iso/home. html>.
[48] ITU (International Telecommunication Union), <http://www.itu.int/en/Pages/default.aspx>. [49] ITU-D (ITU – Telecommunication Development Sector),
<http://www.itu.int/en/ITU-D/Pages/default.aspx>.
[50] ITU-R (ITU – Radiocommunication Sector), <http://www.itu.int/en/ITU-R/Pages/de fault.aspx>.
[51] ITU-T (ITU – Telecommunication Standardization Sector), <http://www.itu.int/en/ ITU-T/Pages/default.aspx>.
[52] NASA (National Aeronautics and Space Administration), <http://www.nasa.gov>. [53] NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration), NGDC (National
Geophysical Data Center), <http://www.ngdc.noaa.gov>. [54] ONERA, The French Aerospace Lab, <http://www.onera.fr>.
[55] PROMAX ELECTRONICS, <http://www.promaxelectronics.com/ing/index.php>. [56] SKYLOGIC A EUTELSAT COMPANY, <http://www.skylogic.it/?lang=en>. [57] TESA (Telecommunications for Space and Aeronautics), <http://www.tesa.prd.fr>. [58] TIA (Telecommunications Industry Association), <http://www.tiaonline.org>.
MONOGRAFIE I OPRACOWANIA
[59] Balicki A., Makać W., Metody wnioskowania statystycznego, Wydawnictwo Uniwer-sytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997.
[60] Bem D.J., Telewizja satelitarna, Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMA NOT Sp. z o.o., Warszawa 1991.
[61] Bem J., Anteny i rozchodzenie się fal radiowych, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1973.
[62] Bem J., Satelitarne systemy radiodyfuzyjne [w:] Systemy radiokomunikacji satelitar-nej, (red.) L. Knoch, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1980. [63] Boeker E., van Grondelle R., Fizyka środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN,
War-szawa 2002.
[64] Couch L.W., Digital and analog communication systems, Pearson, Upper Saddle River 2013.
[65] Dobosz M., Wspomagana komputerowo statystyczna analiza wyników badań, Akade-micka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2001.
[66] Elbert B.R., Introduction to satellite communication, Artech House, Norwood 1987. [67] Elbert B.R., Satellite communication applications handbook, Artech House, Norwood
2004.
[68] Glover I.A., Grant P.M., Digital communications, Prentice Hall, Dorchester 2010. [69] Haykin S., Digital communication systems, John Wiley & Sons, Chichester 2011. [70] Ippolito L.J., Satellite communications. Systems engineering. Atmospheric effects,
satellite link design and system performance, John Wiley & Sons, Chichester 2008. [71] Jo Kenneth Y., Satellite communications network design and analysis, Artech House,
Norwood 2011.
[72] Karwowski A., Systemy łączności satelitarnej stałej [w:] Systemy radiokomunikacji satelitarnej, (red.) L. Knoch, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1980. [73] Katulski R.J., Propagacja fal radiowych w telekomunikacji bezprzewodowej,
Wydaw-nictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2009.
[74] Kindler-Jaworska E., Przewodnik po telewizji cyfrowej, Wyd. TVP SA Ośrodek Szko-lenia – Akademia Telewizyjna, Warszawa 2000.
[75] Kirschenstein M., Baranowski D., Sumy opadów atmosferycznych w Polsce w latach 1951–1995 [w:] Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią, (red.) A. Pihan-Kijasowa, t. 56, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005.
[76] Kolawole M.O., Satellite communication engineering, Marcel Dekker, New York 2002. [77] Kożuchowski K., Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce w XX i XXI wieku
[w:] Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Pol-sce, (red.) K. Kożuchowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004. [78] Kubacki R., Anteny mikrofalowe. Technika i środowisko, Wydawnictwa Komunikacji
i Łączności, Warszawa 2008.
[79] Lavergnat J., Sylvain M., Radio wave propagation: Principles and techniques, John Wiley & Sons, Chichester 2000.
[80] Leśnicki A., Rasiukiewicz M., Podstawy systemów horyzontowych linii radiowych, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1983.
[81] Maral G., VSAT Networks, John Wiley & Sons, Chichester 2003.
[82] Paul C.R., Introduction to electromagnetic compatibility, John Wiley & Sons, Chichester 2006.
[83] Pawłowski W., Propagacja fal radiowych w warunkach łączności satelitarnej [w:] Systemy radiokomunikacji satelitarnej, (red.) L. Knoch, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1980.
[84] Pawłowski W., Zasada działania łącza satelitarnego [w:] Systemy radiokomunikacji satelitarnej, (red.) L. Knoch, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1980.
[85] Proakis J.G., Digital communications, McGraw-Hill Book, Singapore 1995. [86] Roddy D., Satellite communications, McGraw-Hill, New York 2001.
[87] Saunders S.R., Antennas and propagation for wireless communication systems, John Wiley & Sons, Chichester 1999.
[88] Szóstka J., Fale i anteny, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006. [89] Szóstka J., Mikrofale, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006. [90] Takashi I., Wave summit course: Satellite communications, Ohmsha, Tokyo 1997. [91] Wilk J.Ł., Development of information technology in Poland and Ukraine [w]: The
economic development of Ukraine in the background of bilateral relations with Poland in the context of global and regional conditions, (red.) M. Miłek, G. Wilk-Jakubowski, R.S. Brzoza, Wydawnictwo Stowarzyszenia Współpracy Polska– Wschód. Oddział Świętokrzyski, Kielce 2012.
[92] Wilk J.Ł., Home Networking. Sieci domowe. Specyfika sieci oraz rozwiązania tech-niczne, Wydawnictwo Stowarzyszenia Współpracy Polska–Wschód. Oddział Świę-tokrzyski, Kielce 2012.
[93] Wilk J.Ł., Współpraca naukowa w ramach Projektu Europejskiego COST IC0802 [w:] Wschód i Zachód w wymiarze globalnym. Doświadczenia z przeszłości a perspek-tywy na przyszłość, (red.) M. Miłek, G. Wilk-Jakubowski, R.S. Brzoza, Wydawnictwo Stowarzyszenia Współpracy Polska–Wschód. Oddział Świętokrzyski, Kielce 2012. [94] Wilk J.Ł., Marciniak M., Systemy geostacjonarne we współczesnej telekomunikacji
[w:] Zastosowania technologii informatycznych. Teoria i praktyka. Applications of information technologies. Theory and practice, (red.) A. Jastriebow, K. Worwa, Wy-dawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowego Instytutu Badawczego, Radom 2015.
[95] Wojciechowski J.M., Sygnały i systemy, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006.
[96] Woś A., Meteorologia dla geografów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997. [97] Zieliński R.J., Satelitarne sieci teleinformatyczne, Wydawnictwa
Naukowo-Techniczne, Warszawa 2009.
[98] Zieniutycz W., Anteny – podstawy polowe, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2001.
[99] Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., Meteorologia w ochronie atmosfery, Ofi-cyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998.
ARTYKUŁY NAUKOWE
[100] Adhikari A., Bhattacharya A., Das S., Maitra A., Improving rain attenuation estimation: modelling of effective path length using Ku-band measurements at a tropical location, “Progress in Electromagnetics Research B” 2011, Vol. 34.
[101] Adhikari A., Maitra A., Studies on the interrelation of Ku-band scintillations and rain attenuation over an earth-space path on the basis of their static and dynamic spectral analysis, “Journal of Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics” 2011, Vol. 73. [102] Arnold H.W., Cox D.C., Hoffman H.H., Leck P.P., Characteristics of rain and ice
[103] Baars J.W.M., The measurement of large antennas with cosmic radio sources, “IEEE Transactions on Antennas and Propagation” 1973, Vol. AP-21, No. 4.
[104] Belloul B., Saunders S., Evans B., Prediction of scintillation intensity from sky-noise temperature in Earth-satellite links, “Electronics Letters” 1998, Vol. 34, No. 10. [105] Bogucki J., Anteny łączności satelitarnej, „Bezpieczeństwo Pracy” 2001, nr 6.
[106] Bogucki J., Jarkowski J., Wielowieyska E., The influence of meteorological phenomena on modern satellite systems, “Journal of Telecommunications and Information Technology (JTIT)” 2009, No. 4.
[107] Bogucki J., Precipitation in radio Communications [w:] Proceedings of 17th International Conference – Radioelektronika, Brno 2007.
[108] Bogucki J., Trasy nachylone w zakresie fal milimetrowych, „Telekomunikacja i Tech-niki Informacyjne” 2003, nr 3, 4.
[109] Bogucki J., Wielowieyska E., Czynniki wpływające na bilans energetyczny łącza satelitarnego w zakresie fal milimetrowych, „Telekomunikacja i Techniki Informa-cyjne” 2005, nr 1, 2.
[110] Bogucki J., Wielowieyska E., Elewacja a tłumienie propagacyjne na trasie nachylo-nej w zakresie fal milimetrowych, XI National Symposium of Radio Sciences URSI 2005, Poznań 2005.
[111] Bogucki J., Wielowieyska E., Multipath in line-of-sight links – prediction vs. reality [w:] Proceedings of 16th International Conference – Radioelektronika, Bratislava 2006. [112] Bogucki J., Wielowieyska E., Niezawodność horyzontowych linii radiowych – aspekt
praktyczny [w:] Materiały Krajowej Konferencji Radiokomunikacji, Radiofonii i Te-lewizji KKRRiT, Wrocław 2003.
[113] Bogucki J., Wielowieyska E., Propagation reliability of line-of-sight radio relay systems above 10 GHz, 17th International Wroclaw Symposium and Exhibition on Electromagnetic Compatibility, Wrocław 2004.
[114] Bogucki J., Wielowieyska E., Rain precipitation in terrestial and satellite radio links, “Journal of Telecommunications and Information Technology (JTIT)” 2008, No. 1. [115] Brajal A., France P., A Geostationary Satellite Interactive System, <www.itu.int/
TELECOM/wt99/cfp/auth/2715/pap_2715.doc>.
[116] Bromirski M., Satelitarne systemy łączności, Warszawa 2002, <http://marek. bromir-ski.net/telecom/klasyka/sat.pdf>.
[117] Cannon P.S., Rogers N.C., Groves K.M., Measurements and simulation of VHF and UHF radar signal, “Radio Science” 2009, Vol. 44, Issue 1.
[118] Coale K., Orbital Launches into Competition, <http://www.wired.com/science/disco veries/news/1997/09/7218>.
[119] Cuypers G., Noise in satellite links, “Belgian Microwave roundtable” 2001, <http://homes.esat.kuleuven.be/~cuypers/satellite_noise.pdf>.
[120] Danklmayer A., Study of tropospheric propagation effects in space-borne Sar Remote Sensing: latest results from TerraSar-X [w:] Proceedings of the ESA Workshop on Radiowave Propagation Models, Tools and Data for Space Systems, ESA Workshop on Radiowave Propagation Models, Tools and Data for Space Systems, Noordwijk 2008.
[121] Dietrich F.J., Design and status report on the GlobalstarTM satellite communication
system [w:] Conference proceedings of WESCON 97, Anaheim 1997, <http://www1.american.edu/TED/ teledis.htm>.
[122] Dondl P., Loopus opens a new dimension in satellite communications, “International Journal of Satellite Communications” 1984, Vol. 2, No. 4.
[123] Dutson B.J., The outlook for interactivity via digital satellite [w:] Proceedings of International Broadcasting Conference, Amsterdam 1997.
[124] Fisher N.R., VSAT-a European network solution?, Third IEEE Conference on Telecommunications, Edinburgh 1991, No. 331.
[125] Fox K.C., The Van Allen probes: Honoring the origins of magnetospheric science, NASA Goddard Space Flight Center, <http://www.nasa.gov/mission_pages/rbsp/ news/vanallen-probes.html>.
[126] Fraise P., Coulomb B., Monteuuis B., Soula J.L., SkyBridge LEO satellites: optimized for broadband communications in the 21st century [w:] Aerospace Conference Proceedings IEEE 2000, Montana 2000.
[127] Gerace G.C., Smith E.K., Westwater E.R., A comparison of cloud attenuation models using measured cloud data [w:] Proceedings of the Fifteenth NASA Propagation Experimenters Meeting (NAPEX XV) and the Advanced Communications Technology Satellite (ACTS), London 1991.
[128] Graves M.B., Estimating sun noise at various frequencies, based on the 10,5 cm flux reported by WWV, “Proceedings of Microwave Update ‘94” 1994.
[129] Hagn G.H., Man-Made Radio Noise and interference, Advisory Group for Aerospace Research and Development (AGARD), Lisbon 1987.
[130] Jeannin N., Castanet L., Boulanger X., Lacoste F., Study and modelling of tropospheric attenuation for land mobile satellite system operating at Ku and Ka band), COST IC0802 (MCM2), Toulouse 2009.
[131] Johannsen K.G., Koury A., The moon as a source for G/T measurements, “IEEE Transactions on Aerospace and Electronic Systems” 1974, Vol. AE-S10, No. 5. [132] Kamińska J., Machowczyk A., Szewrański S., Zmienność parametrów rozkładu
gamma wielkości kropel deszczu naturalnego dla różnych intensywności opadu „Woda – Środowisko – Obszary wiejskie”, t. 10, Wydawnictwo Instytutu Technolo-giczno-Przyrodniczego, Falenty 2010.
[133] Kamiński E., Bezpośredni satelitarny dostęp do Internetu „Turbo Internet”, <www.oaza.pl/INE98/turboi.pdf>.
[134] Kanellopoulos J.D., Panagopoulos A.D., Ice crystals and raindrop canting angle affecting the performance of a satellite system suffering from differential rain attenuation and cross-polarization, “Radio Science” 2001, Vol. 36, Issue 5.
[135] Leijnse H., Uijlenhoet R., Berne A., Errors and uncertainties in microwave link rainfall estimation explored using drop size measurements and high-resolution radar data, “Journal of Hydrometeorology” 2012, Vol. 11.
[136] Lloret J., Diaz J.R., Boronat F., Esteve M., A satellite connections approach based on spatial footprints, <http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber= 4362395>.
[137] Nörenberg D., Crewell S., Löhnert U., Rose T., Martellucci A., A Novel Ground-Based Microwave Radiometer for High Precision Atmospheric Observations Between 10 and 90 GHz (ATPROP – Atmospheric Propagation and Profiling System), <http://gop.meteo.uni-koeln.de/ag_crewell/lib/exe/fetch.php?media=publica tions:ext_abstract:ext_abstract_noerenberg_20080706_igarss_boston.pdf>.
[138] Ojo J.S., Ajewole M.O., Sarkar S.K., Rain rate and rain attenuation prediction for satellite communication in Ku and Ka bands over Nigeria, “Progress in Electromagnetics Research B” 2008, Vol. 5.
[139] Papalkar P., Bit Error Rate performance analysis of satellite system due to sun transit, rain noise and cloud noise, “International Journal of Emerging Trends in Electronics and Computer science (IJETECS)” 2012, Vol. 1, No. 2, <http://www.ijetecs.com/wp-content/uploads/ 2012/05/04 -PALLAVI.pdf>.
[140] Riera J.M., García-Rubia J.M., García-del-Pino P., Benarroch A., Derivation of rain attenuation from experimental measurements of drop size and velocity distributions, COST IC0802 (MCM3), Athens 2010.
[141] Silver J.P., Satellite communications tutorial [w:] RF, RFIC and Microwave Theory Design, <http://www.odyseus.nildram. co.uk/Systems_And_Devices_Files/Sat_Comms. pdf>. [142] Slobin S.D., Microwave noise temperature and attenuation of clouds: Statistics of
these effects at various sites in the United States, Alaska, and Hawaii, “Radio Science” 1982, Vol. 17, Issue 6.
[143] Smith D., Hendrickson R., Mission control for the 48-satellite Globalstar constellation [w:] Military Communications Conference MILCOM ’95, San Diego 1995.
[144] Sourisse P., Rouffet D., Sorre H., SkyBridge: a broadband access system using a constellation of LEO satellites, <http://www.itu.int/newsarchive/press/WRC97/Sky Bridge.html>.
[145] Spiridonev V.V., Inmarsat systems and services, International Mobile Satellite Organi-zation Inmarsat, <http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber= 523087>. [146] Stuart J.R., Teledesic network and space infrastructure architecture and design
features, < http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber= 558402>. [147] Sturza M., Architecture of the Teledesic satellite system [w:] Proceedings of the
International Mobile Satellite Conference 95, Ottawa 1995.
[148] Sturza M.A., LEOs-the communications satellites of the 21st century, Teledesic Corporation, Washington 1996.
[149] Szulc W., Elektroniczne metody monitorowania ruchomych środków transportowych, „Zabezpieczenia – serwis branży Security” 2006, <http://www.zabezpieczenia. com.pl/monitoring/elektroniczne-metody-monitorowania-ruchomych-srodkow-transportowych-cz-1?Itemid=204>.
[150] Templeton L.W., Prospects for international TVRO growth, National Telesystems Conference 1993 – Commercial Applications and Dual-Use Technology, Atlanta 1993.
[151] Tozer T.C., Developments in VSAT systems [w:] IEEE colloquium on “What’s new in satellite communications?”, London 2006.
[152] Wilk J., Ciosmak J., Badanie wpływu mżawki na odbiór mikrofalowych sygnałów satelitarnych, „Logistyka” 2014, nr 6.
[153] Wilk J., Ciosmak J., Farana R., Właściwości częstotliwościowe cyfrowego sygnału transmultipleksowanego a modulacje cyfrowe, „Logistyka” 2015, nr 4.
[154] Wilk-Jakubowski G., Wpływ technologii informatyczno-komunikacyjnych na funk-cjonowanie współczesnych społeczeństw, „Rola informatyki w naukach ekonomicz-nych i społeczekonomicz-nych. Innowacje i implikacje interdyscyplinarne”, Kielce 2011. [155] Wilk-Jakubowski J., Analiza wpływu szumów konwertera LNB na odbiór sygnałów
satelitarnych, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2017, z. 6. [156] Wilk-Jakubowski J., Badanie niezawodności satelitarnych systemów teleinforma-tycznych w warunkach propagacji w atmosferze ziemskiej, „TTS. Technika Transpor-tu Szynowego” 2016, z. 12.
[157] Wilk-Jakubowski J., Measuring Rain Rates Exceeding the Polish Average by 0.01%, “Polish Journal of Environmental Studies” 2018, Vol. 27, No. 1, DOI: 10.15244/pjoes/73907.
[158] Wilk-Jakubowski J., Ocena wpływu źródeł szumów naturalnych na propagację fal radiowych, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2016, z. 12. [159] Wilk-Jakubowski J., Predicting Satellite System Signal Degradation due to Rain in
the Frequency Range of 1 to 25 GHz, “Polish Journal of Environmental Studies” 2018, Vol. 27, No. 1, DOI: 10.15244/pjoes/73906.
[160] Wilk-Jakubowski J., Refrakcja fal radiowych w jonosferze ziemskiej, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2017, z. 6.
[161] Wilk-Jakubowski J., Total Signal Degradation of Polish 26–50 GHz Satellite Systems Due to Rain, “Polish Journal of Environmental Studies” 2018, Vol. 27, No. 1, DOI: 10.15244/pjoes/75179.
[162] Wilk-Jakubowski J., Usługi oferowane we współczesnych sieciach komputerowych, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2017, z. 6.
[163] Wilk-Jakubowski J., Wpływ aktywności słonecznej na propagację fal radiowych, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2016, z. 12.
[164] Wilk-Jakubowski J., Wpływ niedokładności ustawienia anteny na odbiór sygnałów mikrofalowych, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2017, z. 6. [165] Wilk J., Marciniak M., Wpływ szumów na propagację fal radiowych, „Logistyka”
2015, nr 4.
[166] Wilk-Jakubowski J., Wpływ warunków klimatyczno-atmosferycznych na mechanizm propagacji fal radiowych w atmosferze ziemskiej, „TTS. Technika Transportu Szy-nowego” 2016, z. 12.
[167] Wilk J.Ł., Analiza wpływu promieniowania mikrofalowego na organizm ludzki na pod-stawie współczynników absorpcji swoistej SAR telefonów komórkowych, <https://www.researchgate.net/publication/285588218_Analiza_wplywu_promieniowani a_mikrofalowego_na_organizm_ludzki_na_podstawie_wspolczynnikow_absorpcji_swoi stej_SAR_telefonow_komorkowychThe_impact_of_microwave_radiation_on_the_healt h_effects_on_the_ba>.
[168] Wilk J.Ł., Charakterystyka wybranych usług oferowanych w sieciach komputerowych, <http://www.pitwin.edu.pl/artykuly-naukowe/informatyka/577-charakterystyka-wybranych-usug-oferowanych-w-sieciach-komputerowych>.
[169] Wilk J.Ł., Naturalne źródła szumów w transmisji satelitarnej, „Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych. Innowacje i implikacje interdyscyplinar-ne”, t. 2, Kielce 2010.
[170] Wilk J.Ł., O głównych kierunkach rozwoju cyfrowych sieci teletransmisyjnych, XI Kielecki Festiwal Nauki. Prezentacje Festiwalowe, (red.) A. Predygier, Wydawnic-two Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kiel-cach, Kielce 2012.
[171] Wilk J.Ł., Perspektywy rozwoju naziemnej telewizji cyfrowej DVB-T w obszarze miasta Kielce, „Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych. Innowa-cje i implikaInnowa-cje interdyscyplinarne”, z. 1, Kielce 2013.
[172] Wilk J.Ł., Prawne uregulowania dotyczące klasyfikacji fal elektromagnetycznych, „TTS. Technika Transportu Szynowego” 2015, z. 12.
[173] Wilk J.Ł., Propagacja fal radiowych w wolnej przestrzeni na przykładzie satelitarnych systemów teleinformatycznych, „TTS. Technika Transportu Szynowego” 2015, z. 12. [174] Wilk J.Ł., Rozwój sieci domowych w Polsce,
<http://www.pitwin.edu.pl/artykuly-naukowe/informatyka/578-rozwoj-sieci-domowych-w-polsce>.
[175] Wilk J.Ł., Sieci PLC oraz PNA alternatywą dla sieci tradycyjnych, <http://www.pitwin.edu.pl/artykuly-naukowe/informatyka/579-sieci-plc-oraz-pna-alternatyw-dla-sieci-tradycyjnych>.
[176] Wilk J.Ł., Sieci radiowe mobilnym narzędziem komunikacji, <http://www.pitwin. edu.pl/artykuly-naukowe/informatyka/580-sieci-radiowe-mobilnym-narzdziem-komunikacji>.
[177] Wilk J.Ł., Skąd przychodzi i dokąd zmierza rozwój technologii informatycznych w Polsce, XI Kielecki Festiwal Nauki. Prezentacje Festiwalowe, (red.) A. Predygier, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2012.
[178] Wilk J.Ł., Stan zaawansowania technologii ICT w III RP, „Rola informatyki w nau-kach ekonomicznych i społecznych. Innowacje i implikacje interdyscyplinarne”, t. 1, Kielce 2009.
[179] Wilk J.Ł., The impact of radiowave polarization, frequency and rain intensity on the satellite signal reception in the area of Kielce city, TRANSCOM 2013, 10th Europe-an Conference of Young Research Europe-and Scientific Workers [w:] Proceedings, Section 3 – Information And Communication Technologies, EDIS – Žilina University Publisher, Žilina 2013.
[180] Wilk J.Ł., Teraźniejszość i przyszłość sieci domowych, <http://polityka.e-magnes.pl /news.php?extend.403.45&co=&id=403>.
[181] Wilk J.Ł., The influence of the antenna aperture on the quality of a satellite signal [w:] XII International PhD Workshop OWD 2010, (red.) G. Kłapyta, Vol. 28, PTE-TiS, Wisła-Kopydło 2010.
[182] Wilk J.Ł., The influence of the antenna parameters on a digital satellite signal reception, CEEPUS CII-CZ-0404-01-1011-M-43894, Brno 2011.
[183] Wilk J.Ł., The influence of the dish efficiency on the quality of a satellite signal, TRANSCOM 2011, 9th European Conference of Young Research and Scientific Workers [w:] Proceedings, Section 3 – Information And Communication Technologies, EDIS – Žilina University publisher, Žilina 2011.
[184] Wilk J.Ł., The measurment processing of satellite signal, CEEPUS CII-CZ-0404-01-1011-M-43894, Brno 2011.
[185] Wilk J.Ł., Total signal degradation due to rain precipitation in the troposphere in the area of Kielce city, Zeszyty Naukowe/Scientific Journal 262, Telekomunikacja i Elektronika/Telecommunications and Electronics, z. 17 (262), Wydawnictwa Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz 2013.
[186] Wilk J.Ł., Własności ciekłych kryształów [w:] Studencki Zeszyt Naukowy. Myśl Spo-łeczno-Ekonomiczna, t. 2, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej im. B. Mar-kowskiego w Kielcach, Wydawnictwo Stowarzyszenia Współpracy Polska–Wschód. Oddział Świętokrzyski, Kielce–Tarnobrzeg 2013.
[187] Wilk J.Ł., Wybrane zagadnienia dotyczące szumów w komunikacji satelitarnej, „Ro-la informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych. Innowacje i implikacje in-terdyscyplinarne”, t. 2, Kielce 2010.
[188] Wilk J., Marciniak M., Czynniki tłumienia fal radiowych w atmosferze ziemskiej, „Logistyka” 2015, nr 4.
[189] Wilk J., Marciniak M., Relationship between the quality coefficients signal and rainfall intensity, t. 3, TRANSCOM 2015, 11th European Conference of Young Researchers and Scientists, EDIS – Žilina University Publisher, Žilina 2015.
RAPORTY, EKSPERTYZY, PRACE STATUTOWE
[190] Black Premium (Specifications), <http://www.inverto.tv/products/product.php?id=87>. [191] Bogucki J., Nowe rozwiązania anten satelitarnych, Prace Instytutu Łączności, nr
09300046, Warszawa 2006.
[192] Digital Audio Broadcasting Systems and their impact on the terrestrial radio broadcast service, Federal Communications Commission, Washington 2010, <http://fjallfoss.fcc.gov/edocs_public/attachmatch/DA-10-208A1.pdf>.
[193] Ekspertyza na zlecenie Polskiej Akademii Nauk, Komitetu ds. Badań Kosmicznych i Satelitarnych, Biura ds. Przestrzeni Kosmicznej: strategia działań w Polsce doty-czących przestrzeni kosmicznej w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej, (red.) J. Zieliński, Warszawa 2003.
[194] Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyja-jącego włączeniu społecznemu, <http://ec.europa.eu/archives/growthandjobs_ 2009/pdf/ complet_pl.pdf>.
[195] EUTELSAT, Przewodnik po komunikacji satelitarnej, Warszawa 2007.
[196] Ho C., Kantak A., Slobin S., Morabito D., Link analysis of a telecommunication system on earth, in geostationary orbit, and at the Moon: Atmospheric attenuation and noise temperature effects, “The Interplanetary Network Progress Report” 2007, No. 42–168.
[197] Ho C., Slobin S., Kantak A., Asmar S., Solar brightness temperature and corresponding antenna noise temperature at microwave frequencies, “The Interplanetary Network Progress Report” 2008, No. 42–175.
[198] Innowacyjne specjalizacje województwa świętokrzyskiego (Raport cząstkowy do aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego),
GEO-[199] INTELSAT, Earth station technology, Washington 1999.
[200] ITU, Amateur and amateur-satellite services, Edition of 2008, <http://www.itu.int/pub/ R-HDB-52-2008>.
[201] ITU, Handbook on satellite communications, John Wiley & Sons, Chichester 2002, <http://www.ee.iitb.ac.in/uma/~bhagwan/communication%20theory/Satellite%20Tec hnology/Handbook_on_Satellite_Communications.pdf>.
[202] Janiszewska M., Program państwowego monitoringu środowiska województwa święto-krzyskiego na lata 2010–2012, Wydział Monitoringu Środowiska WIOŚ, Kielce 2009. [203] Jędras J., Romańska-Spaczyńska M., Ocena jakości powietrza w województwie
świę-tokrzyskim w roku 2011. Ocena roczna i klasyfikacja stref na podstawie art. 89 usta-wy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. Nr 25/2008, poz. 150 z późn. zm.) z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE, Wydział Monitoringu Środowiska WIOŚ, Kielce 2012. [204] Kawecki A., Finalne charakterystyki propagacji mikrofal na trasie doświadczalnej
Instytutu Łączności, Prace Instytutu Łączności, nr 109, Warszawa 1997.
[205] Kawecki A., Korelacja intensywności deszczu z tłumieniem mikrofal, Prace Instytutu Łączności, nr 108, Warszawa 1997.
[206] Kawecki A., Wieloletnie charakterystyki intensywności deszczu w Miedzeszynie na potrzeby radiokomunikacji, Prace Instytutu Łączności, nr 106, Warszawa 1996. [207] Majka M., Maruszczak K., Kiełtyka A., Program ochrony środowiska dla powiatu
kieleckiego – aktualizacja na lata 2012–2015 w perspektywie do roku 2019, Staro-stwo Powiatowe w Kielcach, Kielce 2011.
[208] Memorandum of Understanding for the implementation of a European Concerted Research Action designated as COST Action IC0802 “Propagation tools and data for integrated Telecommunication, Navigation and Earth Observation systems”, <http://w3.cost.eu/fileadmin/domain_files/ICT/Action_IC0802/mou/IC0802-e.pdf>. [209] Narodowy Plan Rozwoju 2007–2013, <http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/
informator/npr2/npr/npr_caly.pdf>.
[210] Ochrona środowiska 2012, GUS (Departament Badań Regionalnych i Środowiska), Warszawa 2012.
[211] Opracowanie ekofizjograficzne wykonane na potrzeby studium uwarunkowań i kierun-ków zagospodarowania przestrzennego miasta Kielce, (red.) B. Szulczewska, A. Cie-szewska, R. Giedych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa 2009. [212] Program ochrony środowiska dla powiatu kieleckiego – aktualizacja na lata 2012–
2015 w perspektywie do roku 2019, Starostwo Powiatowe w Kielcach, Kielce 2011. [213] Program wodno-środowiskowy kraju, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej,
War-szawa 2010.
[214] Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2005–2013, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Urząd Marszałkowski Województwa Święto-krzyskiego, Kielce 2004.
[215] Remont i modernizacja infrastruktury edukacyjno-badawczej Politechniki Święto-krzyskiej w Kielcach, projekt wykonawczy, DETAN Sp. z o.o., Kielce 2008.
[216] Rozwój sektora e-usług na świecie – II edycja, Polska Agencja Rozwoju Przedsię-biorczości (PARP), Warszawa 2012.
[217] Ryzenko J., Badurska A., Kobierzycka A., Przyszłość technik satelitarnych w Polsce, Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej, Warszawa 2007.
[218] Strategia Informatyzacji Kraju ePolska, <http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/ HLP/files.nsf/0/79D0526B49538AE3C125721F00335DF3/$file/strategia_informaty zacji_polsk_-_epolska.pdf>.
[219] Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2013.
[220] Strategia Lizbońska, <http://ec.europa.eu/archives/growthandjobs_2009/documenta tion/ index_en.htm>.
[221] Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, <http://bip.sejmik. kielce.pl/bip_admin/zdjecia_art/2044/uchwala.nr.XLII.508.06.pdf>.
[222] TRIAX 100 TD – TD 88 RAL 7035 Triax logo (122826), <http://www.instalsat. pl/triax_122826>.
[223] Triax multimedia main catalogue, <http://www.catec.ro/catalog/Triax%20main%20 catatalogue.pdf>.
[224] TV Explorer HD+. Explorador Universal De TV (Manual de instrucciones), Promax, L'Hospitalet de Llobregat 2011.
[225] Urząd Komunikacji Elektronicznej. Strategia regulacyjna prezesa UKE w zakresie gospodarki częstotliwościowej, Warszawa 2006, <http://www.kigeit.org.pl/FTP/kl/ stirc/2006_12_Proj_Strategii_Gosp_Czestotl_UKE.pdf>.
[226] Wait D.F., Daywitt W.C., Kanda M., Miller C.K., A study of the measurement of G/T using Casseopeia A, “National Bureau of Standards” 1974, <http://www.dtic. mil/dtic/tr/fulltext/u2/783433.pdf>.
[227] Weather station. Art. No. 02049 (instruction manual), Abatronic.
[228] Wilk J.Ł., Prognozowanie niezawodności systemów telekomunikacyjnych [w:] Cy-frowe sieci teletransmisyjne, instrukcja laboratoryjna nr 6, 7, Kielce 2013.
[229] Wilk J.Ł., The influence of the selected parameters on the quality of satellite signal [w]: Propagation tools and data for integrated Telecommunication, Navigation and Earth Observation systems, <https://na01.daptiv.com/global/itembrowser.aspx?oid= 0a45c45e-b7a9-457f-a21b-8cbe8ee1f789|4900b403-d051-4069-83ea-0029e4229121 &pageviewid=Applications/DocumentApp/VersionHistory.ascx&tab=ItemDetailsTa b&nav=1&dgid=Grid&actiontab>.
[230] Wroński J.W., Wielowieyska E., Udostępnienie narzędzia informatycznego do pro-gnozowania zasięgów stacji radiowych użytkowanych we współczesnych systemach radiokomunikacyjnych i radiodyfuzyjnych w sieci korporacyjnej i w Internecie, Prace Instytutu Łączności, nr 21300017, 01300017, 07300017, Wrocław 2007.
SŁOWNIKI
[231] IEEE Standard definitions of terms for radio wave propagation, IEEE Std. 211-1997, <http://ieeexplore.ieee.org/xpl/articleDetails.jsp?reload=true&arnumber=705931>. [232] On-line glossary of solar-terrestrial physics terms, NOAA, <http://www.ngdc.noaa.
gov/stp/glossary>.
INNE MATERIAŁY ZE STRON INTERNETOWYCH
[234] Aktywność słoneczna a klimat: czy Słońce powoduje globalne ocieplenie?, <http://www.skepticalscience.com/images/Temp_vs_TSI_2009.gif>.
[235] Dark Sun Sizzling, <http://apod.nasa.gov/apod/ap060710.html>.
[236] Digital transmission, Carrier-to-Noise, Signal-to-Noise & Modulation Error Ratio, <http://www.cisco.com/en/US/prod/collateral/video/ps8806/ps5684/ps2209/prod_wh ite_paper0900aecd805738f5.html>.
[237] Eutelsat Hot Bird 13A/13B/13C at 13.0°E (lista dostępnych kanałów), <http://www. lyngsat.com/Eutelsat-Hot-Bird-13A-13B-13C.html>.
[238] Iridium: A technology ahead of its time?, <http://www.alteich.com/tidbits/t050800.htm>. [239] Jonosfera, Polska Stacja Polarna „Hornsound”, <http://hornsund.igf.edu.pl/jono2.html>. [240] Lista kanałów dostępnych w Europie za pomocą satelity 13°E Hot Bird, <http://pl.
kingofsat.net/pos-13E.php>.
[241] Lloyd’s satellite constellations, <http://personal.ee.surrey.ac.uk/Personal/L.Wood/ constellations/tables/overview.html>.
[242] Multimedia w wydaniu satelitarnym, <http://xoomer.virgilio.it/pioneer01/art1.html>. [243] Opady atmosferyczne, <http://stary.wl.sggw.pl/units/hodowla/lwf_ssz/meteo/Opady.pdf>. [244] Promax TV Explorer, <http://www.mikrokom.cz/pl/pdf/prodig5.pdf>.
[245] Promax TV Explorer II+. Uniwersalny analizator sygnału najwyższej klasy, <http://www.tele-satellite.com/TELE-satellite-0807/pol/promax.pdf>.
[246] Przewód koncentryczny 75 Om TRISET PROFI 120dB klasa A++ 1,13/4,80/6,90, <http://www.dipol.com.pl/przewod_koncentryczny_75_om_triset_profi_120db_klas a_a_ 1_13-4_80-6_90_100m__E1010_100.htm>.
[247] SATLEX, <http://www.satlex.net/pl/news.html>. [248] Serwis pogodowy IMGW, <http://www.pogodynka.pl>.
[249] Skład i budowa atmosfery, <http://www.imgw.pl/wl/internet/zz/klimat/0202_sklad.html>. [250] SkyBlaster™ VSAT, High-speed interactive DVB platform for the enterprise, <http://kambing.ui.ac.id/onnopurbo/library/library-ref-eng/ref-eng1/physical/vsat/sky blaster.pdf>.
[251] Struktura Ziemi, atmosfera, <http://adk.astronet.pl/images/21_aab02a40d790b5bdb 771c2f0fd2fc6d0.jpg>.
[252] Tajemnicze zjawisko znikających elektronów w pasie Van Allena, <http://losyziemi.pl/tajemnicze-zjawisko-znikajacych-elektronow-w-pasie-van-allena>. [253] The Eutelsat Group Extranet, <https://services.eutelsat.fr>.
[254] TV Explorer HD+, High Definition TV Analyser, <http://www.promax.es/downloads/ products/ing/TVExplorerHDp.pdf>.
[255] World Radiocommunication Conferences (WRC), <http://www.itu.int/ITU-R/index. asp?category=conferences&rlink=wrc&lang=en>.
[256] Zorza polarna nad Polską 13 kwietnia wieczorem, <http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/zorza-polarna-nad-polska-13-kwietnia-wieczorem,1,5465703,wiadomosc.html>.
S T R E S Z C Z E N I E
PROPAGACJA FAL RADIOWYCH W ŁĄCZNOŚCI SATELITARNEJ
W monografii omówiono różne efekty przyczyniające się do całkowitych strat podczas propagacji typu Ziemia–kosmos, co może znaleźć zastosowanie w przy-padku optymalizacji współczesnych systemów satelitarnych.
Pracę rozpoczyna omówienie teoretycznych aspektów wykorzystania orbity geostacjonarnej do propagacji fal mikrofalowych.
W rozdziale drugim przedstawiono propagację fal mikrofalowych w troposferze ziemskiej. Rozważania dotyczą tłumienia sygnału z powodu opadów atmosferycz-nych, chmur, mgieł i gazów atmosferyczatmosferycz-nych, wzrostu szumu i całkowitej degradacji sygnału z powodu opadów atmosferycznych, wzrostu szumu wskutek obecności rozmaitych źródeł nie będących nadajnikami radiowymi (szumy radiowe) i depola-ryzacji fal radiowych w kroplach deszczu. Ten rodzaj promieniowania obejmuje szerokie spektrum promieniowania (szersze od widma fal mikrofalowych).
W rozdziale trzecim (ostatnim) przeanalizowano tłumienie atmosferyczne. Z praktycznego punktu widzenia opis statystyczny staje się jedynym sposobem prezentowania wyników modelowania łączy satelitarnych w niesprzyjających wa-runkach pogodowych. Wykorzystano do tego rzeczywiste dane pomiarowe, zaś przedstawione założenia zostały sprawdzone z istotnymi danymi statystycznymi z długofalowej perspektywy (okres 40 lat). Dzięki takiemu podejściu udało się porównać dane dostarczone przez ITU-R lub ESA z danymi rzeczywistymi dla danej lokalizacji (np. tłumienie spowodowane wystąpieniem opadów deszczu w funkcji intensywności opadów deszczu). W rozdziale tym zamieszczono również przykłady zastosowania regresji wielomianowej do przedstawienia wpływu opa-dów deszczu na tłumienie sygnału mikrofalowego. W celu uzyskania możliwie najlepszych wyników dla wybranego obszaru Polski dane zostały przetworzone z użyciem interpolacji dwuliniowej dla sąsiednich próbek. Oszacowania te mogą być wykorzystywane przez inżynierów systemów satelitarnych do obliczania bu-dżetów łączy satelitarnych.
W monografii omówiono ponadto zagadnienia propagacyjne w systemach łącz-ności satelitarnej. Ponieważ obecność opadów ma istotny wpływ na jakość mikro-falowych sygnałów satelitarnych, przede wszystkim ze względu na absorpcję i zjawisko odbicia, skupiono się na analizie wpływu hydrometeorów, oddziałują-cych jako silne źródło szumu, na propagację fal radiowych. Zamieszczone dane wykorzystano do określenia wpływu intensywności opadów deszczu, polaryzacji i częstotliwości fal radiowych na jakość mikrofalowego sygnału satelitarnego. Wy-niki badań mogą być użyteczne w celu poprawy projektowania i działania współ-czesnych łączy satelitarnych lub do zminimalizowania ryzyka przerw w transmisji lub całkowitego załamania transmisji pomiędzy terminalem i satelitą.
S U M M A R Y
RADIOWAVES PROPAGATION IN SATELLITE COMMUNICATIONS SYSTEMS This monograph discusses the different effects contributing to the overall loss of signal propagation along Earth-space paths and suggests ways to improve the design of communication systems.
The work begins with a brief overview of the theoretical aspects of the use of the geostationary orbit for microwaves propagation.
The chapter two is concerned with the propagation of microwaves in the troposphere. The discussion includes signal attenuation due to precipitation, clouds, fog, and atmospheric gases, an increase in noise and total signal degradation due to precipitation, emission noise from absorbing media (radio noise increase), and signal depolarization by raindrops. This type of radiation covers a spectrum wider than the microwave spectrum.
Chapter three analyses atmospheric attenuation. In practice, statistical description is one of satisfactory way to present the results of modelling of satellite links in undesired weather conditions in the area of Kielce. Because of the description was based on assumptions and actual data, those assumptions were verifiable and based on strong statistical evidence supporting them in the long-term perspective in Kielce (40 years in this case). Thanks to this approach, it was able to compare data provided by ITU-R or ESA with real-time data (e.g. rain attenuation as a function of the rain rate). Moreover, this chapter presents the application of polynomial regressions to simply illustrate the influence of rainfall on the signal attenuation. Each datum was processed using a bilinear interpolation to achieve an improved evaluation from the adjacent grids for a selected region in Poland. These estimates may be used by satellite systems engineers to calculate the link budget analyses.
The monograph also deals with propagation concerns for satellite communications systems. The rainfall has a considerable influence on the quality of microwaves signals in the satellite communications systems, especially due to absorption and reflection, as hydrometeors act as a strong source of noise. All of data were used to identify the impact of rain intensity, polarization and radio waves frequency on the microwave satellite signal quality. The research results presented in the monograph can be useful to satellite engineers to improve the design and performance of satellite communication links, or to minimize the interruption or total lack of communication between the terminal and the satellite.
