398
KRO N IKABIBLIOGRAFIA PRAC ARCHEOICHTIOLOGICZNYCH
1964 Szczątki ryb z grodziska {stan. 1) w Objezierzu, pow . O borniki, „Fontes A rchaeologi- ci Posnanienses”, vol. X V , s. 190.
1967 Szczątki rybie z m iejscowości Szeligi, pow . Płock, (w :) W. Szym ański, Szeligi p o d
Płockiem na początku w czesnego średniowiecza. Zespól osadniczy Z V I-V II w., W ro
cław , W arszaw a, K raków, s. 360.
1969 S zczą tki ryb w m a teria le w ykopaliskow ym grodu i osady p o d g ro d o w ej w D ro h i
czynie po w . Siem iatycze, „M ateriały W czesn o śred n io w ieczn e” , t. 6, s. 2 3 7 -2 3 9 .
1975a Pozostałości ichtiologiczne z grodziska w klęsłego w Bninie, pow . śremski, (w:) M ate
riały do studiów n ad osadnictw em bnińskim . G rodzisko w klęsłe (red. J. Żak), Poznań,
s. 199-200.
1975b Szczą tki ryb z w czesnośredniow iecznego g rodziska w U jściu p o w ia t C hodzież, „R oczniki A kadem ii R olniczej w P o zn an iu ” , 76, A rcheozoologia 1, s. 9 3 -9 4 . 1979a Szczątki ryb z podgrodzia w Bninie, (w:) M ateriały do studiów n ad osadnictwem
bnińskim . Podgrodzie (red. J. Ż ak J.), W arszaw a. Poznań, s. 305-307.
1979b Szczątki ryb, (w:) Zaplecze gospodarcze konwentu OO. F ranciszkanów w Inowro
cław iu o d połow y X III w. do p o ło w y X V w. (red. A. C ofta-Broniew ska), Poznań,
s. 176-177.
1980 Szczątki ryb z grodziska n ad jezio ra m i Szczytno i C harzykowskim , „Roczniki A kade mii Rolniczej w Poznaniu” , 121, A rcheozoologia 6, s. 3 -6 .
1985 Szczątki ryb z osady m ezolityczno-neolitycznej w D ąbkach koło D arłowa, „Roczniki A kadem ii Rolniczej w Poznaniu” , 164, A rcheozoologia 10, s. 3 -6.
1988 W yniki ekspertyzy ichtiologicznej niektórych zabytków z cm entarzyska kultury łużyc
kiej w Laskach, (w:) T. M alinow ski, Laski. M ateriały z cm entarzyska kultury łużyc kiej, cz. 1, Słupsk, s. 71.
1990 Szczątki ryb z w ykopalisk O pactw a B enedyktynów w Lubiniu, woj. leszczyńskie, „Roczniki A kadem ii Rolniczej w Poznaniu”, 221, A rcheozoologia 15, s. 3 -8. 1991 Szczą tki ryb z zam ku krzyżackiego w M a łej N iesza w ce {woj. toruńskie), „R oczniki
A kadem ii R olniczej w P o zn an iu ” , 227, A rcheozoologia 16, s. 3 -5 .
1993 Szczątki ryb ze sta n o w iska Ż m ig ró d w S andom ierzu, (w:) Sandom ierz. B adania
1 9 6 9 -1 9 7 3 , t. 1 (red. S. T abaczyński), W arszaw a, s. 378.
[w spólnie z:] M akow iecki D.
1995 Fish S keleta l R em a in s fr o m E xcavations a t N o va e {1988, 1990, 1993), „A rcheolo gia” , 46, s. 5 2 -5 3 .
D aniel M akow iecki
Dr ERIKA NAGEL (3 1.12.1943-24.07.1999)
24 lipca 1999 roku zm arła w S zw erinie po ciężkiej, dziesięcioletniej chorobie, d r E rika N agel, b y ła pracow nica M useum fü r U r- und F riihgeschichte w Szw erinie oraz w ieloletni red ak to r czaso p ism a „Jahrbuch fü r B o dendenkm alpflege in M ecklenburg(-V orpom m ern)” i licznych innych publikacji archeologicznych.
KRONIKA
399
E rika N agel urodziła się w Ludw igslust (M eklem burgia) ja k o ósm e dziecko rodziny B eltzów . Po w ojnie jej rodzice osiedli we wsi R astow w M eklem burgii. Już w czasach szkolnych Erika w spółpracow ała z ów czes nym dyrektorem M uzeum w Szw erinie - drem E w aldem S chuldtem , który po zdaniu przez n ią m atury zatrudnił j ą na dw a lata ja k o praktykantkę. D zięki tem u uzyskała ona m ożliw ość podjęcia studiów na U niw ersyte cie H um boldta w B erlinie. Z achow ała je d n o cześnie status pracow nika M uzeum .
W 1964 roku E rika B eltz ukończyła stu dia na podstaw ie pracy dyplom ow ej o kultu rze grobów jed n o stk o w y ch w północnej części N RD . Po pow rocie do Szw erina objęła kierow nictw o biblioteki m uzealnej oraz redakcję m iejscow ych w ydaw nictw . Prow a dziła także liczne, choć zakrojone na nie w ielk ą skalę, prace w ykopaliskow e w ra m ach kierow anego przez E w alda Schuldta
program u badań m eklem burskich grobow ców m egalitycznych. W m iędzyczasie w yszła za m ąż za geologa D etleva N agela i została m atką dw óch córek. W 1984 roku uzyskała doktorat na podstaw ie pracy „K ultura am for kulistych w północnej części N R D ” , opublikow anej w 1985 roku. O publikow ała też szereg opracow ań, głów nie m ateriałow ych, w czasopism ach niem ieckich i m ateriałach kongresow ych krajow ych i zagranicznych, w ty m także polskich.
Po zjednoczeniu N iem iec d r Erika N agel została zatrudniona w now o p o w stały m urzę d zie konserw atorskim (L andesam t f. B odendenkm alpflege M ecklenburg-V orpom m ern), zajm ując się w dalszym ciągu głów nie pracam i redakcyjnym i. G dy choroba u n iem o żliw iła jej w ypełnianie obow iązków w pełn y m w ym iarze, odeszła na rentę. N iem al do k o ń ca życia je d n a k w ykonyw ała różne prace redakcyjne oraz porządkow ała znane sobie zbiory m uzealne, nie tracąc kontaktu ze środow iskiem archeologicznym i uczestnicząc w m iarę sił i m o ż liw ości w życiu naukow ym . Z dając sobie doskonale spraw ę ze sw ego stanu zdrow ia, m iała am bicję pozostaw ienia po sobie w szystkich spraw uporządkow anych i zad b an ia o to, by rozpoczęte przez n ią prace m ogły być kontynuow ane bez zakłóceń.
D r Erika N agel była blisko zw iązana ze środow iskiem polskich archeologów . S zczeg ó l nie dobrze znana była w gronie specjalistów z zakresu m łodszej epoki kam ienia. W ielu z nas zaw dzięcza je j m ożliw ość p ełnego w glądu w zbiory m uzeów m eklem burskich. U łatw iała kw erendę archiw alną, naw iązyw anie kontaktów naukow ych, publikow anie w czasopism ach niem ieckich, z w ielkim oddaniem dokonując opracow ań redakcyjnych n iem ieckojęzycznych tekstów polskich kolegów , co niejednokrotnie, z uw agi na nie n a jle p sz ą ja k o ść d o starczanych przez nas tłum aczeń, byw ało bardzo niew dzięcznym zajęciem . D zięki niej zaw iązała się nieform alna m iędzynarodow a grupa badaczy neolitu okołobałtyckiego, o dbyw ająca regularne spotkania w arsztatow e, w trakcie których oprócz w ym iany d ośw iadczeń i p oglądów studio w aliśm y zbiory i archiw alia zg rom adzone w m uzeach regionalnych i kolekcjach pryw atnych,
400
KRO N IKAa także m ieliśm y m ożliw ość zob aczen ia w ielu w ażnych poznaw czo stanow isk neolitycznych tego obszaru. O rganizując te w arsztaty w okresie N R D narażała się d r N agel na pow ażne kłopoty, ryzykując karierę z aw o d o w ą w łasn ą i sw ego m ęża. W ielokrotnie też angażow ała w te p rzed sięw zięcia w łasne, skrom ne przecież, środki finansow e.
D r E rika N agel była regularnym , czynnym uczestnikiem w szystkich liczących się konfe rencji naukow ych dotyczących neolitu Polski zachodniej i północnej, służąc naw et pom ocą w organizacji niektórych odbyw ających się w Polsce sesji m iędzynarodow ych. B yła m.in. de
fa c to w spółredaktorem dw utom ow ej publikacji m ateriałów z konferencji „D ie Trichterbecher-
kultur” , która odbyła się w 1988 roku w D ym aczew ie koło Poznania. Pracę tę w ykonała spo łecznie, pośw ięcając swój urlop i nie zgadzając się naw et na um ieszczenie jej nazw iska w notce redakcyjnej. D opiero teraz m am okazję publicznie w yrazić jej za to uznanie i w dzięczność.
D r Erika N agel była uznanym specjalistą w zakresie neolitu północnoniem ieckiego. Szcze gólnie bliska jej była problem atyka kultury am for kulistych, a jej prace z tego zakresu są często cytow ane. Z racji sw ych obow iązków redakcyjnych posiadała d o b rą orientację także i w innych dziedzinach archeologii niem ieckiej. B yła w ysoko kw alifikow anym , jed n y m z najlepszych redaktorów tekstów archeologicznych. Była także w iernym , oddanym przyjacielem , głęboko w spółczującym , zaw sze na pierw szym m iejscu staw iającym potrzeby innych, zaw sze gotow ym do pom ocy. B yła bardzo d o b rą żo n ą i matką, starając się w w ychow aniu córek w m iarę możności niw elow ać negatyw ne skutki państw ow ego system u w ychow aw czego. S w oją chorobę znosiła z podziw u godnym sam ozaparciem i odw agą. Nie ukryw ała sw ojego stanu, ale nie dopuszczała do traktow ania jej z tego pow odu w sposób specjalny. W alcząc do końca z postępującą słabością starała się w m iarę norm alnie żyć, nie być nikom u ciężarem , nie pokazyw ać, ja k jej ciężko. Była ogrom nie w dzięczna Rodzinie, trwającej przy niej w najtrudniejszych chw ilach i głów nie o nią się troszczyła. O dchodziła zostaw iw szy w szystkie sprawy uregulow ane, pogodzona z sobą i św iatem . S w o ją p o staw ą w zbudzała w ielki, pow szechny szacunek.
Będzie nam Jej bardzo brakow ało i na zaw sze pozostanie w pam ięci w szystkich, którzy Ją kiedykolw iek spotkali.
D obrochna Jankow ska
JUBILEUSZ 45-LECIA PRACY NAUKOW EJ PROFESOR ZOFII HILCZER-KURNATOW SKIEJ
W 1998 roku polskie środow isko archeologiczne o bchodziło ju b ileu sz 45 -lecia pracy na ukow ej prof, d r hab. Z ofii H ilczer-K urnatow skiej. U roczystość ta odbyła się na O strow ie L ednickim dnia 4 czerw ca 1998 r. i była p ołączona z sesją zo rg an izo w an ą przy pom ocy M u zeu m Pierw szych P iastów na L ednicy przez poznański O ddział S tow arzyszenia N auko w ego A rcheologów P olskich, którego Jubilatka je s t w sp ó łzało ży cielk ą i anim atorką. W tym uroczystym spotkaniu w zięli udział licznie przybyli z całej Polski przyjaciele, koledzy i uczniow ie Pani Profesor; zaszczycił j ą także sw ą o b ecn o ścią biskup pom ocniczy A rchidie cezji P oznańskiej - ks. prof, d r hab. M arek Jędraszew ski i opat klasztoru O O . B enedyktynów z L ubinia W ielkopolskiego - ojciec K ornel Filipow icz.
O brady sesji pt. „A rcheologia w ielkopolska. O siągnięcia i problem y ochrony zabytków ” otw orzył d yrektor M uzeum Pierw szych Piastów - m gr A ndrzej K aszubkiew icz. Przedm iotem
