A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S F O L I A O E C O N O M I C A 12, 1 9 8 1
# * * * * *
Stanislaw Karpiński , Karol P^biniak , Grzegorz Sowa ZASTOSOWANIE GIER DECYZYJNYCH DLA POTRZEB
ZARZĄDZANIA REGIONEM
Dynamiczny rozwój profcesów społeczno-gospodarczych i zwię-kszenie się stopnia ich złożoności powoduje, że zarządzanie współczesnymi organizacjami staje się coraz bardziej skompliko-wane. Dotyczy to w szczególności problemów zarządzania regionom w związku ze znacznym zwiększeniom zakresu zadań i kompetoncji kierownic twa tego szozebla w wyniku przeprowadzonej w latach I9 7 2 - 1 9 7 5 reformy administracji i władzy terenowej. W świetle te-go powstaje pilna potrzeba usprawnienia systemu informacyjnego dla potrzeb zarządzania regionom. Odcinkowe informatyczne systemy ewidencyjne nio pozwalają na zuspokojonio wszystkich potrzeb do- eydenta. Złożoność problemów decyzyjnych na szczeblu zarządzania regionem (odnosi eip to przede wszystkim do decyzji taktyoznych 1 strategicznych) wymaga stosowania orne również do symulowania zja-wisk 1 procesów społeczno-gospodarczych. Prognozowanie i planowa-nie musi opierać się na analizie wielu alternatywnych rozwią-zań, na badaniu hipotez w ujęciu możliwie najbardziej komplek-sowym i dynamicznym.
Szeroko stosowana w ostatnich latach w Polsce metoda dosko-nalenia mechanizmu funkojonowania gospodarki polega na próbnym
eksperymentowaniu. Sprowadza się ono do analizy skutków zmian na
*Dr, adiunkt Zakład\i O r g a n i z a c j i Przetwarzania Danych UL. * * Mgr inż., st. asystent Zakładu Organizacji Przetwarzania Danych UL.
***Mgr, asystent Zakładu Organizacji Przetwarzania Danych UL. [75]
drodze ich wypróbowywnnia w praktyce w wybranych jednostkach or-ganizacyjnych w stosunkowo wąskim zakresie.
Wprowadzanie nowych rozwiązań (polegających np. na zmianie struktury zadania, zakresów kompetencji, metod kierowania itd.). na szerszą skalę następuje po zweryfikowaniu eksperymentu w
prak-tyce i wprowadzeniu ewentualnych zmian. Metoda ta, w porównaniu ze sposobem wprowadzania zmian opartych na analizie dotychozas funkcjonującego systomu oraz związków między istniejącymi i n o -wymi elementami, ma szereg zalet. Należy do nich przede wszystkim możliwość sprawdzania przydatności i efektywności wprowadzanych zmian.
Nie zatrzymując się nad analizą i oceną przydatnośoi ogólnie scharakteryzowanej wyżej metody próbnego eksperymentu, należy wskazać na możliwość doskonalenia mechanizmu funkcjonowania gos-podarki za pomocą eksperymentu z wykorzystaniem gry decyzyj-nej. Przez grę decyzyjną rozumiemy za T. Naylorem taką symulację "w której uczestniczące osoby działają jako podojmująoy decyzję w ramach struktury systemu stanowiącego przedmiot symulacji"1. Grę decyzyjną wyróżniają spośród innych rodzajów symulacji prze-de wszystkim: uczestnictwo prze-decyprze-denta (ozłowieka), który “współ-działa" z modelem, powiązania między elementami modelowanego systemu są z góry podano (a w symulaoji powiązań tych szukamy) o -raz to, że w zasadzie przebiegu gry nie można powtórzyć.
Skuteczność zastosowania gry decyzyjnej, odzwierciodłającoj mechanizm zarządzania, jest oczywiście uzależniona głównie od izomorfizmu między modelom a rzeczywistością. V zależności od przedmiotowego zakresu modelu, gra decyzyjna może mieć charakter kompleksowy lub fragmentaryczny. Stanowi ona zaplanowaną analizę określonych problemów z możliwością dokonywania zmian (struktu-ralnych i/lub funkcjonalnych) w scenariuszu sytuacji. Jest więo metodą badania w warunkach laboratoryjnych, czyli bez potrzeby eksperymentowania na żywym organizmie.
Zastosowanio gier decyzyjnych w procesie usprawniania sys-temu zarządzania regionem pozwoli, naszym zdaniem, przede wszyst-kim na zdobycie pełniejszej informacji o interesującym nas
sys-1 T. U. N а у 1 o r, Modelowanie cyfrowo systomów ekonomioz nych, Warszawa 1 9 7 5.
ternie. Eksperymentowanie na dynamicznym modelu systemu pozwoli na analizowanie procesów oraz poznawanie struktury i mechanizmów zarządzania regionem. Podczas realizacji (rozgrywania gry) bada-niu podlega nie tylko model, ale również zachowanie graczy, co pozwala uwzględnić m. In. to, że działalność deoydentów zależy od ich cech osobistych, ich cole i systemy wartości ulegają zmia-nom, a możliwości percepcji są ograniczone. Opracowanie gry decy-zyjnej powinno mieć miojsce już na etapie projektowania założeń systemu zarządzania (jego różnych wariantów). Zastosowanie gry decyzyjnej umożliwi wówczas odpowiednio wczesne wypróbowywanie wariantów projektu, ich korygowanie oraz wybór i opracowanie naj-lepszego z nich.
Przo\4'idujemy również wykorzystanie gry decyzyjnej dla celów dydaktycznych zarówno dla kadry kierowniczej aparatu zarządzania rogionem, jak i dla studentów kierunku administracji i niektó-rych kierunków ekonomicznych. Pozwoli to uczestnikom gry na zapo-znanie się z funkcjonowaniem istniejącego systemu zarządzania rogionem oraz będzie pewnego rodzaju "treningiem” w przygotowa-niu i podejmowaprzygotowa-niu decyzji.
Punkt wyjścia opracowania modelu gry stanowiła analiza za-dań i obszarów decyzyjnych kierownictwa regionu oraz analiza is- tniejąoogo systomu informacyjnogo. Model gry ma charaktor ogólno- regionalny i odzwierciedla ideę skoordynowanych interesów rogio- nu z interesami jednostek organizacyjnych różnych resortów. Głó-wnym elementem modelu jest kierownictwo regionu, które Jost re-prezentowane przez jedną osobę lub zespół graozy. Posiada ono możliwość samodzielnych decyzji, oczywiście w wyznaczonych grani-cach (np. poprzez dostępność funduszy, zasobów itp). Oprócz kie-rownictwa rogionu występują również inni decydenci (reprezentu-jący różne dziedziny gospodarki narodowej), którzy nie podlegają bezpośrednio władzy regionu. Są to np.: przemysł, rolnictwo itp. Celem kierownictwa regionu jest zapewnienie lud7iośoi mieszkają-cej na terenie podległym jak najlepszych warunków życia, nato-miast Inni decydenci drjżą do osiągnięcia maksymalnych efektów w swoich dziedzinach. Kierownictwo regionu wpływa na pozostałych decydentów bezpośrednio (nakazy, limity itp.) poprzez kształtowa-nie i udostępniakształtowa-nie zasobów regionu, a także poprzez warunkowa-nie rozwoju dziedzin towarzyszących, takich jak: budownictwo
mie-szkaniowe, szkolnictwo, komunikacjo itp. Ocena działalności
kie-rownictwa regionu ujęta jest w formie syntetycznego wskaźnika
obejmującego m. in. ilość istniejących miejsc pracy, ilość mie-szkań, czas dojazdów do pracy, ilość szkół, przedszkoli itp.
Model gry nie ma więc charakteru konkurencyjnego, właściwego grom kapitalistycznym, lecz występuje w nim przede wszystkim zbieżność celów podmiotów podejmujących decyzje.
Stanisław Karpiński, Karol Pabiniak, Grzegorz Sowa APPLICATION OF DECISION GAMES FOR REGIONAL
ADMINISTRATION PURPOSES
Dynamio development of socio-economic processes and Increas-ing degree of their complexity account for the fact that mana-gement of modern organizations becomes more and more difficult. This refers also to problems aoconipanying administration of a rogion. Forecasting and planning of a region's developraont must be based on analysis of many alternative solutions, on analysis
of hypotheses in their most comprehensive and dynamio approach. A decision game may provide a tool in solving similar pro-blems by regional authorities. By "decision game" we understand here, following T. Naylor, such simulation in which participating persons operate in the capacity of a deoision-maker within the
framework of the structure of a system being the simulation
object. •
Application of simulation games in the process of improving the regional administration system will, first of all, allow to obtain fuller information about the system we are interested in and it may provido assistance in selecting the most essential in-formation for making correct decisions in a given region. •
It is also envisaged that the decision game will be -also used for didactic purposes both for exeoutive peraonnell in the regional administration apparatus and for students of administra-tion and economic».
